بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری مرتبط با سیستم عصبی مرکزی بدن است که به شدت مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در زنان نسبت به مردان ۲ تا سه برابر شیوع بیشتری دارد.
بیماری ms با علائم بسیار متفاوتی همراه است. این نشانه‌ها در مردان و زنان هم تفاوت‌هایی دارند که متخصص مغز و اعصاب برای شناسایی آن‌ها ابتدا باید میزان آسیب عصبی را بررسی کند. این بیماری با گذشت زمان می‌تواند منجر به مشکلات بینایی، ضعف عضلانی، از دست دادن تعادل یا بی‌حسی شود. در حال حاضر بیماری ام اس به‌طور کامل درمان نمی‌شود، اما می‌توان به کمک دارو و برخی روش‌های موثر مانند طب سنتی، علائم بیماری را کنترل کرد. این روش‌های مدیریتی از رشد بیماری ms با سرعت بالا جلوگیری می‌کنند.
اگر این سوال ذهن شما را درگیر کرده که چرا ام اس میگیریم در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا علت، علائم، روش تشخیص و راه‌کارهای درمانی بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) بررسی کنیم.
فهرست محتوا:
بیماری ام اس چیست؟
بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis) نوعی بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند. درواقع سیستم ایمنی بدن با حمله به غلاف میلین (غلاف حفاظتی از فیبرهای عصبی) ارتباط بین مغز و پیام‌هایی که باید از سیستم عصبی مرکزی منتقل شوند را از بین می‌برد. در ادامه می‌توانید تصاویر بیماران ام اس را مشاهده کنید:
این بیماری با علائم گسترده‌ای همراه است اما بیشترین تاثیر را بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی می‌گذارد. حتما شنیده‌اید که اغلب بیماران مبتلا به ام اس در صورت شدت گرفتن بیماری، توانایی راه رفتن را از دست می‌دهند. درواقع اگر برای شما هم سوال پیش آمده که چند درصد بیماران ام اس فلج میشوند در جواب باید بگوییم نشانه‌های بیماری با توجه به میزان آسیبی که به اعصاب وارد شده و تعداد اعصاب درگیر این عارضه متغیر است.
بیشتر بدانید: درمان ام اس (MS) چیست؟ چگونه علائم آن را کنترل کنیم؟
علائم بیماری ام اس
یکی از سوالات پرتکرار در مورد ms این است که چگونه بفهمیم ام اس داریم؟ در جواب باید بگوییم معمولا اولین نشانه‌های بیماری در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز پیدا می‌کنند. این نشانه‌ها در برخی افراد به صورت خفیف ظاهر میشوند که به آن ام اس خاموش می‌گویند. درواقع فرد تا زمانی که بیماری ms پیشرفت نکرده متوجه آن نمی‌شود، در مقابل بعضی دیگر از همان مراحل ابتدایی، نشانه‌های بیماری را با شدت زیادی تجربه می‌کنند.
به طور کلی شایع‌ترین علائم بیماری ms عبارت‌اند از:
- خستگی
- سرگیجه
- تاری دید
- لکنت زبان
- دوبینی طولانی
- مشکلات جنسی
- حساسیت به سرما
- احساس گزگز در پاها و بازوها
- لرزش و ناهماهنگی در راه رفتن
- بی‌حسی یا ضعف در پاها یا تنه
- از دست دادن بینایی کامل یا جزئی همراه با درد هنگام حرکت چشم‌ها
- حرکات خاص گردن و خم شدن آن به سمت جلو همچون احساس برق گرفتگی (علامت لرمیت)
شما می‌توانید برای دریافت راهنمایی و مشاوره با متخصص مغز و اعصاب درمانکده در ارتباط باشید.
انواع بیماری ms
اغلب بیماران مبتلا به ام اس دوره‌های عودکننده – فروکش‌کننده را در طول بیماری خود تجربه می‌کنند. بدین معنی که در دوره عودکننده، علائم جدیدی ظاهر میشوند و بیمار با چالش‌های زیادی در زندگی مواجه خواهد شد. ممکن است این علائم چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشند اما پس از آن وارد دوره فروکش‌کننده میشوند که فرد احساس می‌کند روند بیماری رو به بهبودی است.
بیماران معمولا در طول این دوره (۱۰ تا ۲۰ سال) متوجه وخیم‌تر شدن بیماری و اثرگذاری آن بر توانایی حرکتی یا هماهنگی اعضای بدن‌شان با یکدیگر میشوند. به طور کلی می‌توان انواع بیماری ام اس را شامل موارد زیر دانست:
سندرم جداشده بالینی (CIS)
این دوره با اولین علائم بیماری ام اس همراه بوده و ممکن است فرد به MS مبتلا نشود.
ام اس عودکننده-فروکش کننده (RRMS)
این نوع شایع‌ترین شکل مولتیپل اسکلروزیس است. بیماری در فرد مبتلا برای مدتی فروکش کرده و سپس با علائم جدید یا بدتر عود می‌کند.
ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)
در این نوع از بیماری افراد دارای علائمی هستند که به تدریج و بدون هیچ دوره عود یا بهبودی پیشرفت می‌کند.
ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
افراد مبتلا به RRMS با پیشرفت بیماری به این نوع مولتیپل اسکلروزیس مبتلا میشوند که در نهایت، بدتر شدن علائم منجر به آسیب شدید عصبی خواهد شد.
در صورت لزوم می‌توانید با دکتر مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید و همچنین می‌توانید به صورت حضوری به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
عوارض ام اس
شایع‌ترین عوارض عبارت‌اند از:
- سرگیجه دائمی
- بروز افسردگی
- بیماری صرع
- اختلال حافظه
- اختلالت جنسی
- عدم کنترل روده و مثانه
- مشکلات حرکتی (فلج پاها) و احساس نیاز به عصا، ویلچر یا واکر
آیا بیماری ام اس کشنده است؟
این بیماری تا حد زیادی کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما خوشبختانه با پیشرفت علم می‌توان آن را کنترل کرد. از همین‌رو باید بگوییم اگر بیماران مبتلا به MS تحت درمان قرار بگیرند این بیماری کشنده نیست. در حال حاضر طول عمر بیماران ام اس به طور میانگین پنج تا ۱۰ سال کمتر از عموم مردم است و این موضوع، افزایش امید به زندگی در افراد مبتلا به ms را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانیم: علائم ام اس چیست؟
روش تشخیص بیماری ام اس
علائم عصبی مولتیپل اسکلروزیس با برخی شرایط پزشکی دیگر شباهت دارد. از همین‌رو تشخیص MS در مراحل اولیه دشوار خواهد بود. در اغلب موارد بیماران چندین سال درگیر نشانه‌های MS هستند اما بیماری آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود.
اگر پزشک به بیماری ام اس مشکوک شود، سریعا شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. جدول زیر نشان‌دهنده روش تشخیص MS است.
| تست MS | توضیحات |
| معاینه فیزیکی | ارزیابی علائم MS |
| آزمایش خون | کمک به رد سایر بیماری‌ها با علائم مشابه MS |
| MRI | بررسی نواحی آسیب در مغز یا نخاع |
| پنکسیون کمری (ضربه زدن به ستون فقرات) | ارزیابی سطح آسیب به اعصاب اطراف غلاف میلین |
| آزمایش پتانسیل برانگیخته (evoked potentials test) | اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغر، نخاع و عملکرد عصبی |
آیا بیماری ام اس قابل درمان است؟
در حال حاضر مولتیپل اسکلروزیس هیچ درمانی ندارد. درواقع مراحل درمانی این بیماری باعث مدیریت علائم، کاهش دوره‌های عود (برگشت بیماری با علائم بدتر) و کند شدن پیشرفت MS می‌شود.
به طور کلی می‌توان جامع‌ترین برنامه درمانی بیماری ms شامل موارد زیر میشوند:
۱. درمان اصلاح کننده (DMTs)
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) چندین دارو را برای درمان طولانی‌مدت ام اس با نام داروهای FMD در نظر گرفته است. این داروها دوره عود بیماری (شعله‌ور شدن یا حملات MS) را کنترل می‌کنند و مانع ایجاد ضایعات جدید روی مغز یا نخاع میشوند.
۲. داروهای کنترل عود
دکتر فوق متخصص مغز و اعصاب برای جلوگیری از حملات شدید، دوز بالایی از کورتیکواستروئیدها را تجویز می‌کند. این دارو التهاب ناشی از بیماری را کاهش داده و مانع از آسیب به غلاف میلین اطراف سلول‌های عصبی میشوند. سایر داروهای کند‌کننده MS که از آسیب عصبی جلوگیری می‌کنند عبارت‌اند از:
- بتا اینترفرون
- فینگولیمود (Gilenya)
- ناتالیزومب (Tysabri)
- سیپونیمود (Mayzent)
- تریفلونومید (Aubagio)
- اکرلی زومب (Ocrevus)
- آلمتوزوماب (Lemtrada)
- دی متیل فومارات (Tecfidera)
- گلاتیرامر استات (Copaxone, Glatopa)
۳. درمان حملات بیماری ام.اس
برای تعویض پلاسما (پلاسمافرز) بخش مایع خون (پلاسما) برداشته شده و از سلول‌های خونی جدا می‌شود. سپس سلول‌های خونی با یک محلول پروتئینی (آلبومین) مخلوط میشوند و به بدن برمی‌گردند. اگر علائم، جدید یا شدید باشند و به استروئیدها پاسخ ندهند ممکن است پزشک از روش تعویض پلاسما استفاده کند.
۴. فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با آموزش تمرینات اصولی کمک می‌کند تا قدرت و تعادل فرد مبتلا به MS حفظ شود. همچنین روش مدیریت خستگی و درد شدید ناشی از بیماری را می‌آموزید.
۵. درمان نشانه‌های بیماری ام‌اس
- داروی آرام‌بخش
- سم بوتولینوم (بوتاکس)
- داروهای کاهش اسپاسم عضلانی
- شل‌کننده‌های عضلانی مثل باکلوفن، تیزانیدین
- داروهای کاهش خستگی مثل آمانتادین، مودافینیل و متیل فنیدات
درمان بیماری ام اس با طب سنتی
افراد زیادی پس از ابتلا به بیماری ms این سوال برایشان پیش می‌آید که می‌توان به کمک طب سنتی، آن را درمان کرد یا خیر؟ از آن جهت که ام اس درمان پزشکی قطعی ندارد، تمایل بیماران برای دریافت راه‌کارهای طب سنتی بیشتر شده است که عبارت‌اند از:
- اطباء طب سنتی عسل را به عنوان یک آنتی‌اکسیدان امیدوارکننده در درمان MS معرفی می‌کنند.
- تحقیقات انجام‌شده در طب سنتی نشان می‌دهد، می‌توان از گیاه کندر با خاصیت ضد التهابی برای درمان بیماری ms استفاده کرد.
- سیر به دلیل داشتن باکتری‌های پری بیوتیک در تقویت سیستم ایمنی و کنترل علائم بیماری ام اس نقش مهمی ایفا می‌کند.
بیشتر بخوانیم: آزمایش ام اس چگونه است؟
برای درمان بیماری ms چی بخوریم؟
جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهند، رژیم غذایی مناسب به مدیریت علائم بیماری ام اس کمک می‌کند. مواد غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به این بیماری عبارت‌اند از:
- غلات کامل
- آجیل و مغزیجات
- میوه و سبزیجات تازه
- ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد (به دلیل داشتن امگا۳ و ویتامین D)
- گوشت تازه مخصوصا جگر تازه گاو (سرشار از ویتامین D)
- لبنیات مانند شیر، پنیر، ماست و کره
- چربی سالم مانند روغن زیتون، بذر کتان و نارگیل
- غذاهای سرشار از پروبیوتیک مانند ماست، کفیر، سیر، کلم ترش
- مایعات فراوان مانند آب و دمنوش‌های گیاهی
راه‌کارهای پیشگیری از بیماری ام اس
راه‌کارهای زیر به کند شدن پیشرفت بیماری کمک می‌کنند؛ در نتیجه کیفیت زندگی فرد مبتلا به MS افزایش می‌یابد:
- ورزش منظم
- استراحت کافی
- مدیریت استرس
- رعایت رژیم غذایی سالم
- سیگار نکشیدن و عدم مصرف مواد الکلی
بیشتر بخوانیم: شایع‌ترین اختلالات خود ایمنی را بیشتر بشناسیم
راهنمای مراجعه به پزشک
ام اس یک بیماری خود ایمنی است که با حمله به سیستم ایمنی بر روی سیستم عصبی مرکزی (نخاع، مغز و اعصاب بینایی) اثر می‌گذارد. این حملات باعث التهاب غلاف میلین میشوند. این غلاف وظیفه محافظت از سلول‌های عصبی بدن را برعهده دارد. علائم بیماری ام اس تا حدودی مشابه سایر شرایط پزشکی هستند. از همین‌رو با مشاهده کوچک‌ترین تغییرات در سیستم عصبی مرکزی باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
وب‌سایت درمانکده با گرد هم آوردن جمعی از بهترین پزشکان متخصص، این امکان را برای شما فراهم کرده است تا از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین برای مراجعه حضوری نزد پزشک مورد نظر خود وقت معاینه رزرو کنید.
سوالات متداول
این بیماری به شدت بر روی توانایی حرکتی افراد اثر می‌گذارد و ممکن است باعث فلج شود. با این حال شدت آسیب به اعصاب و تعداد عصب‌های درگیر بیماری می‌توانند مشخص کنند فرد تا چه میزان دچار نقص حرکتی شده است. ابتلا به نوع ام اس پیشرونده و عدم کنترل آن احتمال فلج دائمی را در بیماران افزایش می‌دهد.
این بیماری اگر از نوع پیشرونده باشد و عوارض جدی ایجاد کند، باعث می‌شود تا بیماران، پنج تا ۱۰ سال کمتر از افراد عادی زندگی کنند.
فیزیوتراپیست با آموزش تمرینات اصولی کمک می‌کند تا قدرت و تعادل فرد مبتلا به MS حفظ شود. همچنین به کمک فیزیوتراپی روش‌های مدیریت خستگی و درد شدید ناشی از بیماری را می‌آموزید.
منبع: webmd | medicalnewstoday
