فیبرومیالژیا یک سندرم مزمن و شایع است که باعث ایجاد احساس درد در بدن و به هم ریختگی روانی می‌شود. علائم این بیماری ممکن است با آرتریت، التهاب مفاصل، اشتباه گرفته شود. با این وجود، برخلاف آرتریت این بیماری باعث ایجاد التهاب و آسیب در مفاصل یا بافت عضلات نخواهد شد. این بیماری به عنوان یک بیماری روماتیک، درگیر کننده بافت نرم و عضلانی و فاشیایی بدن، شناخته می‌شود.
بنابر گزارش سازمان بنیاد ملی آرتریت و بیماری‌های سیستم عضلانی، استخوانی و پوست، نزدیک به 5 میلیون نفر از افراد بالغ دارای سن 18 سال به بالا به فیبرومیالژیا مبتلا هستند و 80 تا 90 درصد این بیماران را نیز زنان تشکیل داده‌اند.
حقایقی در مورد فیبرومیالژیا
- فیبرومیالژی باعث بروز درد سرتاسری در تمام بدن، احساس خستگی و سایر احساسات ناخوشایند در فرد می‌شود.
- علائم این بیماری مشابه آرتریت بوده، اما این بیماری به جای هدف قرار دادن مفاصل، بافت‌های نرم بدن را درگیر می‌کند.
- عامل ایجاد کننده این بیماری مشخص نبوده، اما عوامل مستعد کننده ابتلا به این بیماری شامل آسیب فیزیکی، داشتن پیش زمینه ژنتیکی و ابتلا به آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات خود ایمنی، مانند لوپوس، می‌باشند.
- این بیماری درمان قطعی ندارد اما ورزش، طب سوزنی و رفتار درمانی می‌تواند به کاهش علائم آن و بهبود کیفیت خواب شبانه بیماران، کمک کند.
علائم فیبرومیالژیا
- درد سرتاسری
- گرفتگی و درد در فک‌ها
- درد و گرفتگی در ماهیچه‌های صورت و بافت همبند متصل به آن
- سردرد
- نامتوازن شدن الگوی خواب
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- دوره‌های عادت ماهانه همراه با درد
- مور مور شدن و بی‌حسی دست و پا
- سندرم پای بی‌قرار (RLS)
- حساسیت بیش از حد به سرما یا گرما
- دشواری در حافظه و تمرکز
- خستگی و ضعف
علائم دیگری نیز ممکن است در صورت ابتلا به این بیماری مشاهده شوند. این علائم شامل موارد زیر است:
- اختلال در بینایی
- حالت تهوع
- اختلالات ادراری و مشکلات لگن
- افزایش وزن
- سرگیجه
- علایم مشابه سرماخوردگی یا آنفلونزا
- مشکلات پوستی
- علایم صدری (قفسه سینه)
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات تنفسی
علائم ممکن است در هر دوره‌ای از زندگی فرد بروز پیدا کنند، اما اکثر موارد گزارش شده معمولاً مربوط به افراد نزدیک به 45 سال می‌باشد.
درمان فیبرومیالژیا
از آنجا که مدیریت علائم بیماری در موارد فیبرومیالژی می‌تواند برای بیماران دشوار باشد، رسیدگی پزشکی از اهمیت قابل توجهی برخوردار خواهد بود. از آنجا که فیبرومیالژیا یک سندرم به حساب می‌آید، هر کدام از بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است مجموعه‌ای از علائم را از خود نشان دهند. از همین رو، افراد مختلف ممکن است نیاز به برنامه‌های درمانی اختصاصی داشته باشند.
روش‌های درمانی این بیماری ممکن است شامل موارد ذکر شده در زیر باشند:
- برنامه ورزشی منظم
- طب سوزنی
- روان‌درمانی
- درمان اصلاح رفتاری
- رسیدگی کایروپراکتیک
- ماساژ درمانی
- فیزیوتراپی
- مصرف داروهای ضد افسردگی با دوز پایین، گرچه استفاده از این داروها در اولویت نمی‌باشد.
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا باید با پزشک خود در مورد تنظیم یک برنامه درمانی مناسب، که بتواند بهترین نتایج را در پیش داشته باشد، مشورت کنند.
۱) داروها
مصرف داروهای مختلف ممکن است برای درمان علائم خاصی از این بیماری توسط پزشک تجویز شود.
- این داروها ممکن است شامل مسکن‌های بدون نیاز به تجویز باشند؛ اگر چه به توصیه انجمن مقابله با روماتیسم اروپا از سال 2016، بهتر است از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای درمان فیبرومیالژیا استفاده شود.
- داروهای ضدافسردگی، مانند دولوکستین یا سیمبالتا و میلناسیپرین یا ساولا، نیز ممکن است در کاهش درد موثر باشند. ممکن است داروهای ضدتشنج، مانند گاباپنتین که با نام نورونتین نیز شناخته می‌شود، وپریگابالین یا لیریکا، نیز توسط پزشک تجویز شوند.
با این وجود گفته شده است که بیماران ممکن است به دلیل بی‌اثر بودن این داروها در کاهش درد یا به دلیل عوارض جانبی که دارند، مصرف این داروها را متوقف کنند.
بیماران باید در صورت مصرف داروهای به خصوص، پزشکان خود را از این موضوع مطلع سازند تا از بروز اختلالات دارویی و عوارض جانبی جلوگیری شود.
۲) ورزش
ترکیب ورزش‌های هوازی و تمرینات مقاومتی یا قدرتی، با کاهش احساس درد، گرفتگی و اختلالات خواب در بعضی بیماران، مرتبط دانسته شده است.
در صورتیکه انجام فعالیت‌های بدنی در کاهش علائم بیماری موثر باشند، داشتن یک برنامه ورزشی منظم برای بهبود وضعیت الزامی خواهد بود. ورزش با افراد دیگر یا کمک گرفتن از یک مربی شخصی، می‌تواند در فعال نگه داشتن برنامه ورزشی موثر باشد.
۳) طب سوزنی
طب سوزنی در بعضی از بیماران، باعث کاهش علایم بیماری و افزایش کیفیت زندگی شده است. تعداد جلسات طب سوزنی مورد نیاز برای اثرگذاری این روش درمانی، به علائم و شدت بیماری بستگی دارد.
بر اساس یکی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است، 1 نفر از هر 5 نفری که در آن ها ابتلا به فیبرومیالژیا تشخیص داده شده است، در طی 2 سال پس از تشخیص بیماری، به استفاده از طب سوزنی روی آورده‌اند.
پژوهشگران در این مطالعه به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از این روش درمانی، می‌تواند در کاهش درد و گرفتگی بدن موثر باشد؛ با این وجود، برای اثبات این امر به مطالعات بیشتری نیاز خواهد بود.
۴) درمان اصلاح رفتاری
این روش درمانی نوعی درمان رفتار شناختی (CBT) است که با هدف کاهش رفتار‌های منفی، استرس‌زا یا تشدیدکننده درد و افزایش رفتار‌های مثبت و مفید انجام می‌شود. این روش درمانی شامل یادگیری مهارت‌های تطابق پیدا کردن و انجام ورزش‌های آرامش‌بخش می‌باشد.
عوامل ایجاد کننده فیبرومیالژیا
عامل اصلی بروز فیبرومیالژی به درستی مشخص نیست. با این حال، شواهد موجود در زمینه روماتولوژی اینطور نشان می‌دهند که فیبرومیالژیا حاصل وجود مشکل در پردازش مرکزی درد در مغز بوده و ممکن است به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به یک عامل محرک ایجاد شود.
عوامل مستعدکننده متعددی در ابتلای افراد به فیبرومیالژی نقش دارند:
- بروز آسیب یا وقایع عاطفی و پرتنش، مانند تصادف رانندگی
- ورود آسیب‌های مکرر
- آرتریت روماتویید و سایر بیماری‌های خود ایمنی، مانند لوپوس
- مشکلات مرتبط با سیستم عصبی مرکزی (CNS)
- نحوه بیان ژن‌های مرتبط با ادراک درد
فیبرومیالژی می‌تواند ارثی نیز باشد. زنانی که خویشاوندان نزدیکشان مبتلا به فیبرومیالژی می‌باشند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری خواهند بود.
افراد مبتلا به بیماری‌های روماتیک مانند آرتریت روماتویید، لوپوس یا آرتریت نخاعی، که با نام اسپاندولیت آنکیلوزان نیز شناخته می‌شود، شانس بیشتری برای ابتلا به فیبرومیالژی دارند.
تشخیص فیبرومیالژی
تشخیص فیبرومیالژی، به دلیل علایم مشابهی که با سایر بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیروئید دارد، ممکن است زمان‌بر باشد. این بیماری‌ها باید پیش از رسیدن به تشخیص قطعی با فیبرومیالژی تفریق داده شوند.
هیچ روش آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و همین موضوع می‌تواند باعث تاخیر در تشخیص یا نادیده گرفتن این بیماری شود.
سه معیار توسط کالج روماتولوژی آمریکا، برای تشخیص فیبرومیالژی مشخص شده است:
- احساس درد در 19 ناحیه مشخص شده از بدن در طی یک هفته گذشته، به همراه درجات مختلف از خستگی، اختلال در خواب یا مشکلات ادراکی.
- تجربه علائم بیماری به مدت 3 ماه
- نبود بیماری یا عارضه‌ای دیگر که بتواند علائم را توجیه کند.
نقش برنامه غذایی در فیبرومیالژی
در راستای کاهش و بهبود علائم فیبرومیالژیا نکات تغذیه‌ای مختلفی مطرح شده‌اند که شامل موارد زیر می‌باشند:
- مواد غذایی پر انرژی که از قند پایین برخوردار باشند
مواد غذایی مانند بادام، لوبیا، جو، آووکادو و توفو در عین حال که فاقد قند افزودنی می‌باشند، از فیبر بالایی برخوردار هستند. این مواد می‌توانند به افزایش انرژی روزانه شما کمک کرده و در کاهش علایم گرفتگی ناشی از فیبرومیالژی نیز موثر باشند. - پرهیز از مواد غذایی حاوی گلوتن
بر اساس پژوهشی که در سال 2014 انجام شده است، افزایش حساسیت در پی مصرف گلوتن می‌تواند در بروز فیبرومیالژی نقش داشته باشد. این پژوهش نشان می‌دهد که حذف مواد غذایی حاوی گلوتن از برنامه غذایی می‌تواند در کاهش درد، حتی در بیمارانی که مبتلا به بیماری سلیاک نمی‌باشند، موثر باشد. این موضوع در رابطه با برنامه‌های غذایی که با هدف کاهش التهاب تنظیم شده‌اند نیز صدق می‌کند. - پرهیز از مصرف مواد قندی تخمیر شونده و پلی‌ال‌ها (FODMAP)
بر اساس پژوهشی که به تازگی انجام شده است، پیروی از یک برنامه غذایی حاوی مقادیر کم مواد FODMAP، می‌تواند به کاهش درد در افراد مبتلا به فیبرومیالژی کمک کند. - پرهیز از مصرف افزودنی‌ها و اکسایتوتوکسین‌ها
عدم مصرف مواد افزودنی، مانند آسپارتام و مونوسدیم گلوتامات (MSG)، می‌تواند به شکل قابل توجهی در کاهش درد موثر باشد. همچنین با بازگشت مواد افزودنی به برنامه غذایی افرادی که مبتلا به فیبرومیالژی می‌باشند، علایم درد تشدید خواهد شد. - افزایش مصرف دانه‌ها
شواهد زیادی در مورد ارتباط مصرف دانه‌ها با کاهش علایم فیبرومیالژی وجود ندارد. اما دانه‌ها حاوی مواد معدنی و ریزمغذی هستند که در عملکرد سلول‌ها نقش دارند و مصرف آن ها می‌تواند برای افرادی که مبتلا به این بیماری هستند مفید باشد.
داشتن یک برنامه غذایی متعادل و وزن مناسب، در حفظ سلامتی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی افراد نیز موثر باشد. مطالعات نشان می‌دهند کاهش وزن در افرادی که به شکل همزمان مبتلا به فیبرومیالژی و چاقی مفرط بوده‌اند، باعث کاهش علایم درد و بهبود کیفیت زندگی آن ها شده است.
در رابطه با شناخت آثار برنامه‌های غذایی بر فیبرومیالژی به پژوهش‌های بیشتری نیاز می‌باشد، اما اطمینان از مصرف مواد غذایی دارای محتوای قندی و گلوتن پایین، نقطه شروع مناسبی برای این امر خواهد بود. مشخصاً اعمال این تغییرات در برنامه غذایی، در روند درمان فیبرومیالژی ایجاد اخلال نخواهد کرد.
نقاط حساس در بیماری فیبرومیالژیا
هنگام مطالعه در رابطه با فیبرومیالژی، ممکن است با عبارتی تحت عنوان نقاط حساس بدن برخورد کرده باشید.
نقاط حساس نواحی به خصوصی از بدن می‌باشند که گفته می‌شود بیشترین درد حاصل از ابتلا به فیبرومیالژی مربوط به آن ها خواهد بود. این نواحی شامل قسمت پشتی سر، ناحیه داخلی زانوها و ناحیه خارجی آرنج‌ها می‌باشند. نواحی گردن، شانه‌ها، قسمت‌های خارجی لگن و نقاط فوقانی قفسه سینه نیز می‌توانند دچار تشدید احساس درد شوند.
پزشکان در گذشته برای تشخیص فیبرومیالژی، از وارد آوردن فشار بر روی این نقاط استفاده می‌کردند؛ اما این روش دیگر به عنوان یک راهکار تشخیصی دقیق به حساب نمی‌آید. نقاط حساس دیگر کارایی خود را به عنوان معیارهای قابل اعتماد برای تشخیص فیبرومیالژی، از دست داده‌اند.
انجام تزریقات در این نواحی توصیه نمی‌شود. امروزه اعتقاد بر این است که درد در افراد مختلف، به جای نواحی و نقاط به خصوص در بدن، ممکن است در نواحی متفاوت ایجاد شود. از همین رو در حال حاضر تشخیص ابتلا به فیبرومیالژی بر اساس ارزیابی شدت درد و ماهیت آن انجام می‌شود.
برای تفریق این بیماری از سایر عوامل ایجاد کننده درد، به رسیدگی پزشکی نیاز خواهد بود.
Widget not in any sidebars
نتیجه‌گیری
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد، اما در طی سال های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه راهکار‌های درمانی و معیارهای تشخیصی دقیق‌تر، به دست آمده است.
در صورتیکه بیماران به شکل منظم از برنامه‌های درمانی خود پیروی کنند، بهبود وضعیت و کاهش علایم بیماری دور از دسترس نخواهد بود.
شما عزیزان برای کسب اطلاعاتی در خصوص علائم فیبرومیالژیا بهتر است به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک مراجعه کنید. امکان رزرو اینترنتی نوبت پزشک از طریق سایت درمانکده به سادگی امکان پذیر است. دسترسی به شماره تماس و آدرس مطب نیز از طریق درمانکده میسر شده است.
منبع : Medical Newstoday
[sibwp_form id=6]
