روانشناسی مثبت‌گرا چیست و چه کاربردی دارد؟

روانشناسی مثبت‌گرا (Positive Psychology) یکی از جدیدترین شاخه‌های علم روانشناسی است. این گرایش ویژه در روانشناسی به انسان کمک می‌کند تا بیشترین تمرکز خود را به کسب موفقیت و داشتن یک زندگی شاد اختصاص دهد.

اگر اصطلاح «روانشناسی مثبتگرا» زیاد به گوشتان خورده اما مطمئن نیستید چه معنی می‌دهد، جای درستی آمده‌اید! این روزها از اصطلاح روانشناسی مثبت‌گرا زیاد استفاده می‌کنند. حتی برخی مطالب زرد روانشناسی با به کار بردن این اصطلاح سعی در جلب توجه مخاطب دارند.

اکثر گرایشات روانشناسی باعث درمان یا بهبود عملکرد اختلالات و مشکلات رفتاری می‌شوند. در حالی‌که این گرایش جدید روانشناسی با هدف شاد زیستن انسان روی کار آمده است. سوء تفاهمات رایج از معنی روانشناسی مثبتگرا زیادند. با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده تعدادی از برداشت‌های غلط را برطرف کنیم و به بررسی فواید آن بپردازیم.‌

با کمک بهترین مشاورین تهران افسردگی، اضطراب و وسواس را درمان کنید.

روانشناسی مثبتگرا چیست؟

کریستون پترسون نویسنده و فرد شناخته شده در حوزه روانشناسی مثبت‌نگر گرایش جدید مذکور را بررسی علمی این نکته که چه چیزی زندگی را ارزشمند می‌سازد، معنی می‌کند. درواقع روانشناسی مثبتگرا (Positive Psychology) ویژگی‌های مثبت زندگی مانند رفاه، خوشبختی، رضایت و توانمندی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در این رشته همه آن چیزی که برای یک زندگی هدفمند و پرمعنا مورد نیاز است و باعث شکوفایی انسان می‌شود، مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

اگر بخواهیم این مفهوم را کمی بسط دهیم، باید بگوییم روانشناسی مثبت‌گرا همان رویکرد علمی برای مطالعه افکار، عواطف و رفتار انسان با تمرکز روی نقاط قوت به‌جای نقاط ضعف، ایجاد زندگی خوب به‌جای تعمیر زندگی بد و رساندن زندگی افراد متوسط به زندگی عالی به‌جای تمرکز صرف روی زندگی کسانی که پیوسته در تلاشند به حد نرمال برسند، است.

بیشتر بدانیم: فرق مشاور و روانشناس چیست؟

بررسی هسته تمرکز روانشناسی مثبتگرا

این گرایش روانشناسی روی تاثیرات و رویدادهای مثبت زندگی تمرکز دارد.

تاثیرات	مثال‌ها
تجارب مثبت	شادی، سرخوشی، انگیزه و عشق
خصایص و حالت‌های مثبت	قدردانی، انعطاف‌پذیری و دلسوزی
موسسات مثبت	به‌کارگیری اصول مثبت درون تمام تشکیلات و موسسات

همچنین این گرایش روانشناسی باعث بهبود عزت‌نفس می‌شود. همچنین به شما می‌آموزد چگونه ویژگی‌های مثبت را در کار و روابط بین فردی استفاده کنید تا به یک زندگی معنادار برسید.

تاریخچه روانشناسی مثبت‌گرا

قبل از جنگ جهانی دوم روانشناسی به درمان بیماری روانی، تشویق مردم برای داشتن زندگی رضایت‌بخش، شناسایی و پرورش استعدادها می‌پرداخت. اما بعد از جنگ جهانی دوم به‌دلیل خسارت روانی بسیار زیاد تمرکز روانشناسی به سمت درمان اختلالات رفت. افرادی مانند کارل راجرز، اریش فروم، و آبراهام مزلو در دهه 1950 کمک کردند تا به 2 حوزه دیگر روانشناسی هم توجه شود.

• در سال 1998 سلیگمن رییس انجمن روانشناسی آمریکا شد و موضوع روانشناسی مثبت‌گرا را روی کار آورد. (امروزه سلیگمن پدر روانشناسی مثبتگرا شناخته می‌شود)
• در سال 2002 برای اولین‌بار کنفرانس روانشناسی مثبت‌نگر برگزار شد.
• در سال 2006 واحد درسی روانشناسی مثبتگرا در دانشگاه هاروارد بسیار معروف شد.
• در سال 2099 برای اولین‌بار کنگره جهانی روانشناسی مثبت‌نگر در فیلادلفیا با سخنرانی سلیگمن و فیلیپ زیمباردو برگزار شد.

افراد مهم دیگر که باعث رونق این گرایش روانشناسی شدند، عبارتند از:

• آلبرت بندورا
• سی‌آر اسنایدر
• کارول دوک
• کریستوفر پترسون
• دنیل گیلبرت
• کنون شلدون

[sibwp_form id=1]

کاربرد روانشناسی مثبتگرا (Positive Psychology)

مزایای این گرایش جدید روانشناسی بسیار زیاد است. شما به کمک آن می‌توانید توانایی‌ها و مهارت خود را بشناسید یا درک کنید برای رسیدن به موفقیت به چه توانایی‌هایی نیاز دارید. مهمترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

کسب قدرت

این رشته به شما کمک می‌کند با رویکردی مثبت توانایی‌ها، نقاط قوت و مهارت‌های خود را بشناسید. بدین صورت شما احساس قدرت بیشتری خواهید داشت و در برابر مسائل مختلف، چالش‌ها و تجربیات منفی عملکرد بهتری نشان می‌دهید.

سازگاری علائم منفی به مثبت

روانشناسی مثبت‌نگر کمک می‌کند تا بتوانید علائم منفی زندگی را با نکات مثبت سازگار کنید. درواقع با افزایش حس رضایتمندی از زندگی، قدردانی، حق‌شناسی، شادی و لذت بردن از زندگی، امید به زندگی و از بین بردن حس درماندگی نوعی تعادل بین علائم منفی و مثبت ایجاد می‌کند.

رسیدن به نتایج درمانی مثبت

هر چه شما بیشتر مهارت، نقاط قوت و توانایی‌تان را بشناسید، راحت‌تر می‌توانید مشکلات سلامت روان خود را درک کرده و برای درمان آن‌ها تلاش کنید. این موضوع باعث بهبود روند روان درمانی خواهد شد.

از دیگر فواید روانشناسی مثبت‌گرا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش خوش‌بینی
• افزایش مثبت‌اندیشی
• رسیدن به خودآگاهی ذهنی و خودشناسی
• تقویت تاب‌آوری در موقعیت‌های حساس و سخت

مهمترین یافته‌های روانشناسی مثبت‌گرا

روانشناسی مثبتگرا نحوه کنترل قدرت و تغییر دید فرد را به ما می‌آموزد تا پتانسیل شادی در بسیاری از رفتارهای روزمره ی خود را به حداکثر برسانیم. هر یک از یافته‌های زیر باعث می‌شوند کیفیت زندگی خود را بالاتر ببریم:

• پول تضمین‌کننده رفاه کامل نیست اما اگر آن را علاوه‌بر خودتان برای دیگران هم خرج کنید، شادتر می‌شوید.
• اگر پول خود را خرج به دست آوردن تجربه کنید، شادی بیشتری به سمتتان می‌آید.
• قدردانی سهم زیادی در احساس شادی زندگی دارد. یعنی هرچه بیشتر قدردان باشیم، شادتر خواهیم بود.
• انجام کارهای هدفمند و معنادار باعث شاد زیستن انسان‌ها می‌شود.
• هورمون اکسیتوسین باعث برانگیخته شدن حس اعتماد، دلسوزی و مروت بیشتر در انسان‌ها م‌یشود. یعنی بغل کردن و نشان دادن توجه فیزیکی کمک زیادی به بهتر شدن حالتان (و حال دیگران) می‌کند.
• شادی مسری است؛ کسانی‌که دوستان شاد دارند، احتمالا در آینده شادتر خواهند بود.
• انجام امور داوطلبانه (معنویت) به نفع موضوعی که به آن باور دارید، رضایت از زندگی را بالا می‌برد.
• احساس شایستگی، ارتباط با دوستان مورد علاقه و حس استقلال باعث ایجاد حال خوب در زندگی می‌شود.

آیا روانشناسی مثبتگرا همان مثبت اندیشی است؟

روانشناسی مثبتگرا اغلب با مفاهیمی که نام مشابه دارند، اشتباه گرفته می‌شود. از همین‌رو برخی افراد این گرایش جدید را با روانشناسی زرد برابر می‌دانند. اما این دو با یکدیگر تفاوت دارند. مثبت‌اندیشی همان‌طور که از نامش پیداست به معنی دیدگاه مثبت به مسائل مختلف است. درواقع شما به کمک مثبت اندیشی تفکر خوش‌بینانه دارید و در زندگی خود با نگرش مثبت حرکت می‌کنید. این طرز تفکر باعث به‌زیستی بیشتر می‌شود. اما روانشناسی مثبت‌گرا یک علم است که صرفا به مثبت‌اندیشی خلاصه نمی‌شود. بلکه کمک می‌کند عوامل اثرگذار بر زندگی بهتر را پیدا کنید، بشناسید و برای به دست آوردن آن‌ها راه‌حل بیابید.

اهداف روانشناسی مثبت‌گرا در کوچینگ

کوچینگ یا مربیگری اصطلاحی است که برخی افراد به‌عنوان فرد متخصص یا باتجربه برای هدایت مخاطبین هدف خود به کار می‌برند. اهداف کوچینگ به کمک روانشناسی مثبت‌نگر رسیدن به موارد زیر است:

• تاثیر مثبت بر زندگی مخاطب
• بالا بردن تجربیات مثبت زندگی مخاطبین
• شناسایی نقاط قوت مخاطبین و کمک به افزایش آن‌ها
• مشخص کرددن اهداف ارزشمند برای زندگی مخاطبین
• بالا بردن میزان رضایت مخاطب با ایجاد احساس امید، شادی، قدردانی
• آموزش برقراری ارتباط سالم و مثبت با دیگران
• ایجاد نگرش و تفکر خوش‌بینانه در دیدگاه مخاطب

مدل پرما (PERMA) یا سلیگمن چیست؟

مدل پرما همان روانشناسی مثبت‌گرا سلیگمن است که به درستی احساس رضایت انسان در زندگی و شادی را بیان می‌کند. افراد مختلف به‌زیستی یا شادی را سلامتی و احساس درونی خوشایند معنی می‌کنند. این اصطلاح تعاریف متفاوتی دارد. از همین‌رو سلیگمن آن را با 5 عنصر مشخص معرفی کرده است:

• P یا احساسات مثبت (Positive emotions): خوش‌بینی، آرامش، رضایت، امید، عشق، شکرگزاری و سپاس
• E یا دل‌مشغولی (Engagement): انجام کارهای لذت‌بخش و فعالیت سرگرم کننده
• R یا روابط موثر (Relationships): داشتن رابطه خوب و صمیمانه با خانواده، دوستان و دیگران
• M یا معنا (Meaning): وجود هدف بزرگ یا معنادار در زندگی و تلاش برای رسیدن به آن
• A یا موفقیت‌ها (Accomplishment): وجود اهداف در زندگی همراه با تجربه موفقیت و دستیابی به آن‌ها

معرفی سطوح روانشناسی مثبت‌نگر

این علم در سه سطح مختلف وارد عمل می‌شود:

1. سطح ذهنی:روانشناسان در این سطح بر روی مفاهیمی همچون احساس شادی، رضایت، انگیزه، خوش‌بینی و رفاه تمرکز دارند. آن‌ها بررسی می‌کنند این مفاهیم چگونه سطح کیفیت زندگی ما را تغییر خواهند داد.
2. سطح فردی: این سطح به بررسی ویژگی‌های شخصی فرد همچون نقاط قوت، استعداد، خلاقیت، پختگی، گذشت و مهارت ذاتی می‌پردازد.
3. سطح گروهی: در این سطح روانشناسان تعاملات اجتماعی مثبت مانند مسئولیت اجتماعی، کمک به دیگران، عوامل موثر در توسعه شهروندی و جوامع می‌پردازند. همچنین هوش هیجانی افراد مورد سنجش قرار می‌گیرد.

مشاهده بیشتر : رزرو پزشک روانشناس

تکنیک‌هایی برای اجرای روانشناسی مثبتگرا در زندگی

برای عملی شدن این گرایش جدید روانشناسی در زندگی خود بهتر است از تکنیک‌های زیر استفاده کنید:

• در طول روز سه احساسی که تجربه می‌کنید را در یک دفتر بنویسید.
• قدردان بودن را تمرین کنید.
• به نقات قوت خود بیش از محدودیت‌ها بها دهید و راه‌کار تقویت آن‌ها را بیابید.
• برای رسیدن به رشد شخصی خودشناسی را یاد بگیرید.
• در زندگی هدفی داشته باشید و برای رسیدن به معنای واقعی هر کار آن را انجام دهید.
• بخشی از زمان خود را صرف برقراری ارتباط با افردی کنید که دوستشان دارید.

مشاهده بیشتر : رزرو نوبت دکتر روانپزشک

روانشناسی مثبتگرا در یک نگاه

روانشناسی مثبت‌نگر یکی از مدرن‌ترین گرایشات روانشناسی است که به برآورده شدن نیازهای مهم درونی انسان مانند رسیدن به حس شادی و به‌زیستی کمک می‌کند. اگر می‌خواهید با دنیای کوچینگ، آموزش، مشاوره یا تراپی همراه شوید حتما حواستان به یافته‌های جدید روانشناسی مثبتگرا باشد. ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با مفهوم اصلی، سطوح مختلف و کاربرد روانشناسی مثبت‌گرا آشنا کردیم. شما با این علم جدید آشنا هستید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول Positive Psychology

منبع: positivepsychology | verywellmind