سردرد و انواع آن ؛ معرفی انواع سردرد خطرناک + درمان فوری

آیا می‌دانید انواع سردرد چیست؟ راه‌های درمان این بیماری را می‌شناسید؟ با چه روش‌های خانگی یا گیاهی می‌توان از شر آن خلاص شد؟ در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم و می‌خواهیم بدانیم علت سردرد شدید چیست؟

بیشتر بخوانید: سردرد پریودی (قاعدگی) چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمان سردرد

انواع سردرد

می‌توان گفت انواع سردرد به دو دسته اصلی اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود که در ادامه بررسی می‌کنیم:

۱- سردردهای اولیه

سردردهای اولیه انواعی از سردرد هستند که ناشی از بیماری دیگری نیستند. علت درد مغز سر، می‌تواند مربوط به آنها باشد. برخی از این انواع سردرد عبارت‌اند از:

سردرد تنشی

این رایج‌ترین نوع سردرد است که سه‌چهارم از افرادی که سردرد دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این سردرد در اثر انقباض عضلات گردن، صورت و فک ایجاد می‌شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داد که سردرد تنشی ارتباط نزدیکی با استرس دارد.

فردی که به سردرد تنشی مبتلاست ممکن است این علائم را تجربه کند:

• احساس این که یک باند محکم دور سرش پیچیده شده است
• درد مداوم و خفیفی در دو طرف سر
• احساس سفت شدن عضلات خصوصا در ناحیه پیشانی، فک، گردن یا شانه‌ها

افراد مبتلا به سردرد تنشی اغلب این سردرد را نادیده می‌گیرند زیرا درد آن خفیف تا متوسط ​​است، با فعالیت فیزیکی روزانه تشدید نمی‌شود و سبب ناتوانی نمی‌شود.

بااین‌حال، اگر سردرد تنشی درمان نشود ممکن است به یک اختلال مزمن (طولانی‌مدت) تبدیل شود که سبب بروز علائم و عوارضی همچون این موارد می‌شود:

• اختلال خواب
• اختلال در عضلات و مفاصل فک
• اضطراب
• افسردگی

بیشتر بخوانید : نحوه انجام بوتاکس میگرن

علائم و نشانه های سردردهای تنشی

علائم و نشانه‌های متداول این نوع از سردردها عبارتند از:

• دردی که از پشت سر و بخش فوقانی گردن شروع می‌شود و افراد آن را به صورت یک نوار فشار‌دهنده توصیف می‌کنند. این درد ممکن است دور تا دور سر را نیز در بر بگیرد.
• بیشترین فشار در ناحیه شقیقه‌ها یا ابروها احساس می‌شود یعنی جایی که عضلات تمپورالیس و فرونتالیس قرار گرفته‌اند.
• شدت درد متغیر است اما معمولا ناتوان کننده نیست. به این معنا که مانع انجام فعالیت‌های روزانه فرد نمی‌شود. درد در این نوع سردردها معمولا دو طرفه است.
• درد با هاله، تهوع، استفراغ و یا حساسیت به نور و صدا همراه نیست.
• درد به صورت گه‌گاه اتفاق می‌افتد. با این حال در برخی افراد هر روز و به صورت مکرر بروز می‌یابد.
• درد اختلالی در عملکرد اکثر افراد ایجاد نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: علائم ابتلا به بیماری میاستنی گراویس

سردردهای تنشی چگونه تشخیص داده می شوند؟

کلید تشخیص هر نوع سردردی، شرح حالی است که بیمار در اختیار پزشک قرار می‌دهد. پزشک در خصوص سردرد یک سری سوالات مطرح خواهد کرد تا به تشخیص برسد. این سوالات، کیفیت، کمیت و مدت زمان درد و علائم همراه را مشخص خواهند کرد.

افراد مبتلا به سردرد تنشی معمولا شدت درد خود را به صورت دردی خفیف تا متوسط توصیف می‌کنند که در دو طرف سر احساس می‌شود و با فعالیت بدتر نمی‌شود. همچنین عنوان می‌کنند که درد آنها با علائمی مانند تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور همراه نیست.

معاینه فیزیکی، به ویژه بخش عصبی در سردرد های تنشی بسیار حائز اهمیت است. چرا که در این نوع سردردها معاینات عصبی کاملا طبیعی هستند. باید توجه کرد که گاهی مواقع ممکن است ناحیه گردن یا اسکالپ در اثر لمس احساس درد کند.

اگر پزشک در معاینات عصبی یافته غیر طبیعی را مشاهده کند باید تشخیص سردرد تنشی را به صورت موقت کنار بگذارد و دیگر دلایل ایجاد سردرد را مورد بررسی قرار دهد. پس از رد دیگر انواع سردرد می‌توان تشخیص سردرد تنشی را برای فرد مطرح کرد.

سردردهای تنشی چگونه درمان می شوند؟

سردردهای تنشی دردناک هستند و افراد ممکن است با شنیدن اینکه نوع سردرد آنها فقط از نوع تنشی است ناراحت شوند. اگر چه این نوع سردردها تهدید کننده حیات فرد نیستند. با این حال ممکن است انجام فعالیت‌های روزمره را تا حدی با مشکل روبرو کنند.

اکثر افراد با استفاده از مسکن‌های بدون نسخه سردرد تنشی خود را کنترل می‌کنند. داروهای ضد درد زیر برای اکثر افراد مفید هستند:

• آسپیرین
• ایبوبروفن
• استامینوفن
• ناپروکسن

در صورتی که این داروها موثر واقع نشوند، درمان‌های حمایتی دیگری نیز در دسترس هستند. درمان‌های جسمانی، ماساژ، بازخورد زیستی و کنترل استرس از جمله روش‌های تکمیلی برای کاهش سردردهای تنشی هستند.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که اگر چه داروهای بدون نسخه ایمن هستند اما به هر حال دارو هستند و همانند همه داروهای دیگر دارای عوارض جانبی و تداخلات مختص خود هستند. اگر در خصوص مسکن مصرفی‌تان سوالی دارید بهترین کار این است که با پزشک خود مشورت کنید. این موضوع بسیار حائز اهمیت است چرا که مصرف داروهای مسکن بدون نسخه بسیار متداول است.

سردرد میگرنی

سردرد میگرنی به‌عنوان سومین بیماری رایج و هفتمین بیماری ناتوان‌کننده در سرتاسر جهان شناخته می‌شود. بر اساس پرسش‌نامه‌ای که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، این بیماری تقریبا ۱۶% از جمعیت ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

سردردهای میگرنی شامل درد ضربان داری هستند که اغلب در یک طرف سر رخ می‌دهد، اما گاهی ممکن است در سمت دیگر سر نیز رخ دهد. درد وسط سر را می‌توان به این بیماری نسبت داد.

برخی از رایج‌ترین علائم سردرد میگرنی عبارت‌اند از:

• احساس سبکی سر
• اختلالات حسی نظیر تغییراتی در بینایی که به‌عنوان “هاله یا اورا” شناخته می‌شود. تاری دید و سردرد میگرنی نیز با هم در ارتباط‌اند.
• حساسیت به نور یا صدا
• حالت تهوع
• استفراغ

این سردردها می‌توانند به طور قابل‌توجهی روی کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارند. در صورت عدم درمان، یک اپیزود میگرن ممکن است بین ۴ الی ۷۲ ساعت طول بکشد. تکرر اپیزودها در هر فردی متفاوت است، اما بسیاری از افراد در هر ماه، ۲ الی ۴ اپیزود میگرن را تجربه می‌کنند. بیماران این درد را به‌صورت تیر کشیدن سر توصیف می‌کنند.

بیشتر بخوانید: علائم جدید کرونا چیست؟

سردرد خوشه‌ای

سردرد خوشه‌ای معمولا بین ۱۵ دقیقه الی ۳ ساعت طول می‌کشد و ممکن است ۱ الی ۸ بار در روز رخ دهد. این سردردها ممکن است به طور مکرر به مدت ۴ الی ۱۲ هفته رخ دهند و سپس ناپدید شوند. سردردهای خوشه‌ای، تقریبا در یک‌زمان مشابه در هر روز اتفاق می‌افتند.

بین اپیزودهای این سردرد معمولا فرد هیچ علائمی ندارد. دوره‌های بهبودی موقت ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشند.

سردردهای خوشه‌ای اغلب شامل درد کوتاه اما شدیدی در اطراف یا پشت چشم و در یک سمت صورت هستند. این درد ممکن است به سایر قسمت‌های صورت نیز منتشر شود.

علائم سردرد خوشه‌ای عبارت‌اند از:

• قرمز شدن یا آبریزش چشم
• افتادگی یا ورم پلک
• مسدود شدن بینی یا آبریزش بینی
• کوچک‌تر (منقبض شدن) مردمک یک چشم
• عرق کردن پیشانی
• سوزش چشم و سردرد خوشه‌ای نیز گاهی با هم رخ می‌دهند.

 علت سردردهای خوشه‌ای چیست؟

دلیل این نامگذاری این است که این نوع سردردها چند هفته یا بیشتر بروز پیدا می‌کنند و پس از آن به مدت چندین ماه تا چندین سال ناپدید می‌شوند. این سردردها در زمان مشخصی از روز اتفاق می‌افتند و معمولا فرد را نیمه شب از خواب بیدار می‌کنند. علت قطعی این نوع سردردها هنوز مشخص نیست اما ممکن است ناشی از آزادسازی ناگهانی هیستامین یا سروتونین در مغز باشد.

بیشتر بدانید: قرص مفنامیک اسید برای چیست؟

هیپوتالاموس که در قاعده مغز قرار گرفته است، مسئول تنظیم ساعت بیولوژیک بدن است و می‌تواند منشأ این نوع سردردها باشد. اسکن مغز بیماران، در هنگام تجربه این نوع سردردها، نشان دهنده فعالیت غیر طبیعی هیپوتالاموس می‌باشد. نکات زیر در مورد سردردهای خوشه‌ای صدق می‌کند:

• به صورت خانوادگی به ارث می‌رسند که این موضوع مطرح کننده دخالت احتمالی عوامل ژنتیکی است.
• ممکن است با تغییرات الگوی خواب تشدید شوند.
• ممکن است با مصرف برخی داروها (نظیر نیتروگلیسرین که برای بیماران قلبی استفاده می‌شود) بدتر شوند.

اگر فردی در دوره‌ای با احتمال بالای وقوع سردرد خوشه ای قرار دارد باید بداند که این نوع سردرد با مصرف سیگار، الکل و برخی مواد غذایی خاص تشدید می‌شود.

سردردهای خوشه‌ای چگونه تشخیص داده می شوند؟

تشخیص سردرد خوشه‌ای با شرح حال ممکن است. توصیف درد و عود آن در یک ساعت مشخص به تنهایی برای تشخیص سردرد خوشه ای کافی است. اگر فرد در حین تجربه سردرد معاینه شود می‌توان آبریزش بینی یا چشم‌ها را در وی مشاهده کرد. در دیگر مواقع که بیمار دچار سردرد نیست، معاینه کاملا طبیعی می‌باشد. بنابراین تشخیص بر اساس شرح حال میسر خواهد بود.

سردردهای خوشه‌ای چگونه درمان می شوند؟

درمان سردردهای خوشه‌ای ممکن است بسیار دشوار بوده و با آزمون و خطا همراه باشد تا بهترین درمان اختصاصی برای هر بیمار شناسایی شود. از آنجایی که سردرد هر روز اتفاق می‌افتد. بنابراین از دو نظر نیازمند درمان است: کنترل درد و پیشگیری از وقوع مجدد سردرد. گزینه‌های درمانی اولیه این نوع از سردرد عبارتند از:

• استنشاق غلظت‌های بالای اکسیژن
• تزریق داروهای خانواده تریپتان‌ها نظیر سوماتریپتان، زولمیتریپتان و ریزاتریپتان که از داروهای متداول درمان میگرن هستند.
• استفاده از اسپری یا قطره لیدوکائین در بینی که یک بی‌حس‌کننده موضعی است.
• دی‌هیدرو ارگوتامین که باعث انقباض عروق می‌شود.
• کافئین

۲- سردردهای ثانویه

سردردهای ثانویه اغلب به دلیل برخی از بیماری‌ها و اختلالات رخ می‌دهند و نشان‌دهنده وجود یک بیماری زمینه‌ای هستند. این بیماری‌ها نیز می‌توانند علت درد مغز سر باشند. برخی از انواع سردردهای ثانویه عبارت‌اند از:

سردردهای سینوسی

سردردهای سینوسی با درد عمیق و مداومی در استخوان گونه، پیشانی یا روی پل بینی همراه هستند. این نوع سردرد زمانی اتفاق می‌افتد که سینوس‌ها (حفره‌هایی در سر) ملتهب می‌شوند. سردرد سینوسی ناشی از عفونت سینوس‌ها است، به همین خاطر ترشحاتی که از بینی خارج می‌شوند زرد یا سبز هستند (بر خلاف ترشحات شفاف در سردردهای خوشه‌ای یا میگرنی).

برخی از علائم عفونت سینوس و سردرد سینوسی عبارت‌اند از:

• تشدید درد، درصورتی‌که به سمت جلو خم شوید یا دراز بکشید.
• آبریزش بینی
• خستگی مفرط
• احساس درد در دندان‌های بالایی
• تب
• ورم صورت

سردرد بعد از ضربه به سر

این نوع سردرد معمولا ۲ الی ۳ روز پس از ضربه به سر آغاز می‌شود. برخی از علائم این نوع سردرد عبارت‌اند از:

• درد مداوم اما خفیفی که گاهی تشدید می‌شود.
• سرگیجه
• سبکی سر
• مشکل در تمرکز
• مشکلات حافظه
• خسته شدن زودهنگام
• کج‌خلقی

اگر این نوع سردرد در عرض چند هفته بهتر نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (MOH)

مصرف طولانی‌مدت و بیش از حد از دارو برای درمان سردرد می‌تواند منجر به بروز این نوع سردرد ثانویه شود. این سردرد را با عنوان “سردرد برگشتی” نیز می‌شناسند. یکی از دلایل بروز MOH این است که فرد برای مدتی بیش از ۳ ماه و در هر ماه ۱۰ روز مسکن مصرف کرده است. در این شرایط، داروهایی که فرد برای درمان سردردهای میگرنی مصرف می‌کند منجر به بروز سردردهای بیشتری می‌شوند. برخی از علائم MOH عبارت‌اند از:

• حالت تهوع
• اضطراب
• تحریک‌پذیری
• ضعف و سستی
• بی‌قراری
• مشکل در تمرکز
• مشکلات حافظه
• افسردگی

سردردهای ثانویه چگونه تشخیص داده می شوند؟

در صورت وجود وقت کافی، تشخیص سردردهای ثانویه با اخذ یک شرح حال کامل و سپس انجام معاینه فیزیکی و بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژی انجام می‌شود.

با این حال گاهی مواقع بیمار با علائم شدید و کاهش سطح هوشیاری یا ناپایداری علائم حیاتی ناشی از بیماری زمینه‌ای مراجعه می‌کند. در این شرایط، پزشک به جای منتظر ماندن تا آمدن نتایج آزمایشات تشخیصی باید به دنبال درمان یک عامل خاص باشد.

به عنوان مثال بیماری که با سردرد، تب، سفتی گردن و گیجی مراجعه کرده است، ممکن است به مننژیت مبتلا شده باشد. از آنجایی که مننژیت می‌تواند بسیار کشنده باشد، بنابراین باید قبل از رسیدن نتیجه آزمایش‌ها و انجام پونکسیون کمری به منظور تایید تشخیص، درمان آنتی بیوتیکی آغاز شود.

هر چند ممکن است در نهایت مواردی نظیر تومور مغزی یا خونریزی زیر عنکبوتیه تشخیص داده شود، با این وجود تجویز سریع آنتی‌بیوتیک بهتر از عدم تجویز آن می‌باشد.

معاینات و آزمایش‌های مربوط به سردردهای ثانویه

شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی اولین سرنخ برای شناسایی علت سردرد ثانویه می‌باشد. بنابراین دریافت خدمات پزشکی و ارزیابی سردرد برای همه بیمارانی که سردرد آنها به تازگی شروع شده، الزامی است.

نوع آزمایش‌هایی که ممکن است به تشخیص بیماری زمینه‌ای عامل سردرد کمک کنند به ارزیابی پزشک و نوع بیماری یا آسیب احتمالی بستگی دارد. متداول‌ترین این آزمایش‌ها عبارتند از:

• آزمایش‌های خونی
• توموگرافی کامپیوتری گردن
• MRI مغزی
• پونکسیون کمری

آزمایش‌های خونی

آزمایش‌های خونی در کنار شرح حال و معاینه فیزیکی اطلاعات کمک‌کننده‌ای را در روند تشخیص بیماری در اختیار پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب قرار می‌دهند. به عنوان مثال عفونت یا التهاب در بدن ممکن است منجر به افزایش تعداد گلبول‌های سفید، سرعت رسوب گلبول‌های قرمز(ESR) و پروتئین واکنش‌دهنده نوع C (به اختصار CRP) شود.

این دو یافته بسیار غیر اختصاصی هستند به این معنا که ESR و CRP به دنبال هرگونه مورد غیرطبیعی نظیر التهاب یا عفونت افزایش پیدا می‌کنند. ولی علت اصلی بیماری را مشخص نمی‌کنند. ESR معمولا برای تشخیص تجربی آرتریت تمپورال به کار می‌رود. آرتریت تمپورال معمولا در افراد بالای ۶۵ سال ایجاد می‌شود به نحوی که فرد با یک سردرد شدید و ضربان دار مراجعه می‌کند.

علت این بیماری، التهاب شریان تمپورال در یک سمت سر می‌باشد. آزمایش‌های خونی ممکن است برای ارزیابی اختلالات آب و الکترولیت و تعداد دیگری از مشکلات بالقوه که کبد، کلیه‌ها و غده تیروئید را درگیر می‌کنند، مورد استفاده قرار بگیرند. آزمایش‌های سم شناسی نیز ممکن است در مواردی نظیر سوء مصرف الکل یا مواد مخدر و برخی داروهای خاص مفید باشند.

توموگرافی کامپیوتری سر (CT-scan)

سی تی اسکن قادر است هرگونه خونریزی، تورم و تومور در مغز را شناسایی کند. همچنین می‌تواند شواهدی مبنی بر وجود سکته مغزی ارائه نماید. با تزریق داخلی وریدی ماده کنتراست (آنژیوگرام)، سی‌تی‌اسکن می‌تواند برای ارزیابی عروق مغز از نظر وجود آنوریسم مورد استفاده قرار بگیرد.

MRI مغز

ام‌آر‌آی قادر است تا آناتومی مغز، نخاع و لایه‌های پوشاننده آنها را به خوبی نشان دهد. ام‌آر‌آی بسیار دقیق‌تر از سی‌تی‌اسکن است ولی در همه بیمارستان‌ها موجود نمی‌باشد. علاوه‌بر‌این، انجام ام‌آر‌آی نیازمند زمان بیشتری است. همچنین برای انجام آن بیمار باید بی‌حرکت بماند و فاقد هرگونه جسم فلزی در بدن خود باشد.

پونکسیون کمری

می‌توان مایع مغزی – نخاعی را با استفاده از فرو کردن سوزن در بخش تحتانی کمر به دست آورد. این مایع از نظر وجود عفونت و خون در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. تقریبا در تمام موارد، قبل از انجام پونکسیون کمری، به منظور اطمینان از عدم وجود خونریزی، تورم و یا تومور در مغز، سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود.

فشار مایع مغزی – نخاعی را می‌توان با استفاده از سوزن وارد شده سنجید. پرفشاری این مایع در کنار شرح حال و معاینه فیزیکی مناسب می‌تواند مطرح‌کننده فشار داخل جمجمه‌ای ایدیوپاتیک باشد.

علل سردرد

رایج‌ترین دلایل سردرد عبارت‌اند از:

بیماری

این بیماری می‌تواند شامل عفونت‌هایی (نظیر عفونت گلو)، سرماخوردگی یا تب باشد. عفونت گوش و سردرد نیز گاهی با هم اتفاق می‌افتند.

استرس و فشار

فشار روحی و افسردگی، مصرف الکل، حذف وعده‌های غذایی و تغییر در الگوی خواب ممکن است منجر به بروز سردرد شوند. دیگر علت سردرد شامل کشیدگی گردن یا کمر به دلیل قرار داشتن بدن در یک وضعیت نامناسب هستند.

محرک‌های محیطی

قرارگرفتن در معرض دود تنباکو، بوی تند مواد شیمیایی خانگی یا عطرها، آلرژن‌ها و برخی مواد غذایی، همگی از محرک‌های محیطی محسوب می‌شوند. استرس، آلودگی، سروصدا، روشنایی و تغییرات آب‌وهوایی از دیگر محرک‌های محیطی احتمالی هستند.

ژنتیک

سردردها (خصوصا سردردهای میگرنی) گاهی ارثی هستند. حدود ۹۰ درصد از کودکان و نوجوانانی که مبتلا به میگرن هستند، حداقل یک عضو خانواده مبتلا به این بیماری دارند. زمانی که هم پدر و هم مادر سابقه میگرن داشته باشند، به‌احتمال ۷۰ درصد فرزندشان نیز به میگرن مبتلا خواهد شد. اما اگر فقط یکی از والدین سابقه این سردردها را داشته باشد، این خطر به ۲۵ الی ۵۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.

علل سردرد بعد از بارداری

مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۳۹ درصد از افراد، در اولین هفته پس از زایمان، سردرد را تجربه می‌کنند. دلیل سردرد بعد از زایمان طبیعی و سزارین، تغییرات در سطح استروژن است.

بیشتر بخوانید: سردرد پس از زایمان از علل تا درمان

پس از بارداری، سطح استروژن به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند که این یکی از دلایل افسردگی پس از زایمان نیز هست.

اصلی‌ترین علل سردرد بعد از بارداری عبارت‌اند از:

• استرس
• کمبود خواب
• خستگی مفرط
• کم‌آبی بدن

گاهی اوقات، سردرد پس از بارداری می‌تواند نشان‌دهنده اختلالات جدی ای نظیر این موارد باشد:

• پره اکلامپسی یا اکلامپسی
• مننژیت
• تومور
• سردرد نخاعی
• واکنش به یک دارو

علت سردردی که با مسکن خوب نشود؟

بیماری‌های زیر می‌توانند منجر به بروز سردردهایی شوند که مصرف مسکن در درمان آنها تاثیری ندارد:

• میگرن
• سردردهای سینوسی
• سردرد خوشه‌ای
• سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو
• تومور

اگر چنین سردردهایی را تجربه می‌کنید، لازم است با پزشک متخصص مشورت داشته باشید.

نحوه تشخیص انواع سردرد

ممکن است پزشک برای تشخیص سردرد، یک معاینه فیزیکی انجام دهد. سایر مراحل برای تشخیص این عارضه عبارت‌اند از:

تجزیه‌وتحلیل تاریخچه پزشکی بیمار

پزشک سوالات مفصلی در مورد سردردهایتان می‌پرسد همچون:

• زمان شروع آنها
• تکرر اپیزودها
• ویژگی‌های درد
• محرک‌ها یا عوامل تشدیدکننده
• علائم آن را
• سابقه مصرف داروهای پیشگیرانه

مقایسه علائم با مقیاس طبقه‌بندی بین‌المللی اختلالات سردرد (ICHD-3)

پزشکان از مقیاس ICHD-3 برای تشخیص صحیح سردرد استفاده می‌کنند، زیرا انواع گوناگونی از سردرد وجود دارند که برخی از آنها علائم مشترکی دارند.

تعیین وجود اورا یا هاله

اگر قبل از بروز سردرد، اورا را تجربه می‌کنید، این نشانه‌ای است از این که سردردتان از نوع میگرنی است.

روش‌های تصویربرداری برای رد سایر علل

اگر پزشک شک کند که سردرد ثانویه دارید، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری از مغز (همچون سی‌تی‌اسکن یا MRI) را تجویز کند تا اطمینان حاصل کند که دلیل سردردتان اختلالاتی نظیر سکته مغزی یا تومور نیستند.

معاینه چشم

ازآنجایی‌که خستگی چشم و سردرد با هم در ارتباط‌اند، یک معاینه معمول چشم می‌تواند مشکلات بینایی که سبب بروز سردرد شده‌اند را تشخیص دهد. به یاد داشته باشید که مشکلاتی نظیر ورم ناشی از تومور مغزی یا التهاب نیز می‌توانند سبب بروز تغییراتی شوند که در طول معاینات چشم تشخیص داده می‌شوند.

آزمایش خون

آزمایش خون می‌تواند به پزشک نشان دهد که آیا مشکلی همچون عفونت وجود دارد یا خیر.

پونکسیون نخاعی

در برخی موارد، اختلالات مغزی نظیر التهاب و خونریزی ممکن است سبب بروز سردرد شوند. پونکسیون نخاعی شامل استفاده از یک سوزن بلند برای نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی است. این نمونه سپس در آزمایشگاه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد.

برای سردرد چی خوبه؟

هر سردردی نیاز به دارو ندارد. معمولا درمان‌های گوناگونی در دسترس‌اند که پزشک بسته به نوع سردرد، تکرر و علت آن، نوع مناسبی را به شما توصیه می‌کند.

گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:

درمان سردرد باکنترل استرس

مدیریت استرس، به شما راه‌های مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا را یاد می‌دهد. برای کاهش استرس نیز تکنیک‌های ریلکسیشن انتخابی عالی هستند. می‌توانید از تنفس عمیق، آرام‌سازی ذهن و عضلات، تصویرسازی ذهنی و موسیقی برای کاهش سطح استرستان استفاده کنید.

درمان سردرد با بیوفیدبک

بیوفیدبک به شما کمک می‌کند که تشخیص دهید چه زمانی فشار عصبی در بدنتان ایجاد شده است. در طول این پروسه درمانی یاد می‌گیرید که چگونه بدن به موقعیت‌های استرس‌زا واکنش نشان می‌دهد و چگونه می‌توانید این واکنش‌ها را آرام کنید. در طول بیوفیدبک، سنسورهایی به بدن متصل می‌شوند. این سنسورها پاسخ‌های فیزیکی غیرارادی به سردرد را کنترل می‌کنند که شامل افزایش در این موارد است:

• سرعت تنفس
• نبض
• ضربان قلب
• دمای بدن
• تنش عضلانی
• فعالیت مغز

داروهای مفید برای درد سر

معمولا سردردها به‌خوبی به داروهای بدون نسخه پاسخ می‌دهند. اما توجه داشته باشید که استفاده زیاد از این داروها می‌تواند منجر به بروز سردرد طولانی‌مدت روزانه شود.

برای درمان سردرد شدید و مکرر، پزشک مصرف داروهای تجویزی را توصیه می‌کند.

داروهای پس از بروز سردرد

پس از شروع سردرد، می‌توانید از این داروها برای کمک به درمان سردرد و علائم آن استفاده کنید. برخی از این داروها عبارت‌اند از:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
• اسپری‌های بینی

درمان‌های پیشگیرانه

این داروهای پیشگیرانه باید به طور مرتب مصرف شوند تا تعداد دفعات بروز سردرد را محدود کنند و شدت علائم را کاهش دهند. این داروها عبارت‌اند از:

• داروهای ضدتشنج
• داروهای ضدافسردگی
• داروهای تزریقی نظیر امگالیتی (Emgality)
• داروهای ضد روان‌پریشی
• مسدود کننده‌های کانال کلسیم

بیشتر بخوانید: قرص ناپروکسن چیست؟ مُسکنی که دردهای آرتریت را ضربه فنی می‌کند

طب سوزنی

طب سوزنی، به بهبود جریان انرژی مثبت در سرتاسر بدن کمک می‌کند. همچنین ادعا بر این است که این روش انرژی منفی که سبب بروز درد می‌شود را از بین می‌برد. از دیدگاه پزشکی مدرن، طب سوزنی سیستم‌های مختلفی را در بدن تحریک می‌کند. این روش ممکن است واکنش بهبود را نیز تحریک کند.

طب سوزنی، بدن را به یک سری نواحی و نقاط فشار تقسیم می‌کند. سوزن‌های آن بسته به علائمتان در نقاط فشار گوناگونی وارد می‌شوند. این نقاط معمولا نزدیک عصب‌ها در بدن هستند. این سوزن‌ها، عصب‌ها را تحریک می‌کنند تا هورمون‌هایی نظیر اندورفین را ترشح کنند که سبب تحریک واکنشی در بدن می‌شوند. این تحریک سیستم ایمنی و گردش خون، همان چیزی است که طبق ادعای طرف‌داران طب سوزنی، می‌تواند میگرن و سردردهای تنشی را تسکین دهد.

بر اساس نتایج بررسی ۲۲ آزمایش بالینی که روی ۴۹۸۵ نفر انجام شدند، طب سوزنی می‌تواند تکرر سردرد را در افراد مبتلا به میگرن کاهش دهد و ممکن است تأثیری مشابه داروهای پیشگیرانه داشته باشد.

ماساژ درمانی

طبق نتایج برخی از مطالعات، ماساژدرمانی می‌تواند یک درمان موثر برای میگرن باشد. ماساژدرمانی می‌تواند درد میگرن را کاهش دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد. یک تحقیق که در ایالات متحده روی افراد مبتلا به میگرن صورت گرفت، ۲۶ شرکت‌کننده را در دو گروه قرار داد. گروه کنترل، هیچ درمان پزشکی‌ای را دریافت نکردند، این در حالی بود که گروه دیگر دو بار در هفته به مدت ۵ هفته ماساژدرمانی دریافت کردند.

طبق نتایج، گروه آخر نتایج بهتری را دریافت کردند. این گروه موارد زیر را گزارش کردند:

• درد میگرن بسیار کمتر
• روزهای زیادی که بدون سردرد و علائم بودند
• مشکلات خواب کمتر
• سطوح بالاتری از هورمون شادی (سروتونین)

جدول انواع سردرد همراه به علائم شایع آن

انواع سردرد	علائم آن
تنشی	درد مداوم و خفیف در دو طرف سر سفت شدن عضلات ناحیه پیشانی، فک، گردن یا شانه‌ها
میگرنی	احساس سبکی سر تغییرات بینایی که به‌عنوان «هاله یا اورا» شناخته می‌شود. حساسیت به نور یا صدا حالت تهوع استفراغ
خوشه‌ایی	قرمز شدن یا آبریزش چشم افتادگی یا ورم پلک مسدود شدن بینی آبریزش بینی کوچک‌تر مردمک یک چشم عرق کردن پیشانی سوزش چشم
سینوسی	تشدید درد، خصوصا زمانی که به سمت جلو خم شوید یا دراز بکشید. آبریزش بینی خستگی مفرط احساس درد در دندان‌های بالایی تب ورم صورت
ضربه به سر	درد مداوم و خفیفی که گاهی تشدید می‌شود. سرگیجه سبکی سر مشکل در تمرکز مشکلات حافظه خسته شدن زودهنگام کج‌خلقی
مصرف بیش‌از حد دارو	حالت تهوع اضطراب تحریک‌پذیری ضعف و سستی بی‌قراری مشکل در تمرکز مشکلات حافظه افسردگی

درمان خانگی سردرد

در این قسمت به برخی از رایج‌ترین درمان‌های خانگی برای رفع سردرد اشاره کرده‌ایم:

مصرف آب کافی

طبق نتایج مطالعات صورت‌گرفته، کم‌آبی بدن از رایج‌ترین علل سردردهای تنشی و میگرن است. نشان‌داده‌شده است که مصرف آب می‌تواند در عرض ۳۰ دقیقه الی سه ساعت علائم سردرد را تسکین دهد.

کمپرس سرد

استفاده از کمپرس سرد به کاهش علائم سردرد کمک می‌کند. استفاده از کمپرس سرد یا یخ روی گردن یا سر، التهاب را کاهش می‌دهد، هدایت عصبی را کند می‌کند و رگ‌های خونی را منقبض می‌کند. تمام این موارد به کاهش سردرد کمک می‌کنند. برای درست‌کردن کمپرس سرد، یک کیسه ضدآب را با یخ پر کنید و آن را در یک حوله نرم بپیچید.

منیزیم و تاثیر آن بر کاهش سردرد

منیزیم یکی از مواد معدنی مهم برای بدن است که برای عملکردهای زیادی (از جمله کنترل قند خون و انتقال عصبی) نقش کلیدی دارد. منیزیم همچنین یک درمان ایمن و موثر برای سردرد در نظر گرفته می‌شود. طبق مطالعات، مصرف روزانه ۶۰۰ میلی‌گرم سیترات منیزیم خوراکی در روز به کاهش تکرر و شدت سردردهای میگرنی کمک می‌کند.

زنجبیل و سردرد

یک مطالعه اخیر نشان داد که مصرف زنجبیل، به همراه داروهای مسکن بدون نسخه، می‌تواند سردرد افراد مبتلا به میگرن را کاهش دهد. برخی از مطالعات دیگر نشان داده‌اند که زنجبیل عملکردی همچون داروهای تجویزی میگرن دارد.

ویتامین‌های ب کمپلکس

ویتامین‌های B گروهی از میکرونوترینت‌های محلول در آب هستند که نقش‌های مهمی در بدن ایفا می‌کنند. برای مثال، به سنتز (ترکیب) انتقال‌دهنده‌های عصبی و تبدیل مواد غذایی به انرژی کمک می‌کنند.

برخی از ویتامین‌های B نقش محافظت‌کننده در برابر سردرد دارند. چندین مطالعه نشان داده‌اند که مکمل‌های ویتامین B نظیر ریبوفلاوین (B2)، فولات، B12 و پیریدوکسین (B6) به کاهش علائم سردرد کمک می‌کنند.

ویتامین‌های B کمپلکس حاوی هر هشت ویتامین B هستند و روشی بی‌خطر و مقرون‌به‌صرفه برای درمان طبیعی علائم سردرد محسوب می‌شوند.

کافئین و کاهش سردرد

می‌توانید برای بهبود سردرد، چای، قهوه یا هر چیز دیگری که حاوی کمی کافئین است را مصرف کنید. اگر فورا پس از شروع درد کافئین مصرف کنید، این ماده می‌تواند سردرد را به طرز چشمگیری کاهش دهد. کافئین همچنین می‌تواند به مسکن‌های بدون نسخه نظیر استامینوفن کمک کند که عملکرد بهتری داشته باشند.

درمان سردرد بعد از بارداری

برای درمان سردردهای بعد از بارداری نیز می‌توانید از روش‌های درمانی که در قسمت بالا ذکر شدند، استفاده کنید.

پیشگیری از انواع سردرد

نکته کلیدی در پیشگیری از سردرد این است که بفهمید چه چیزی سبب بروز سردرد شده است. محرک‌های سردرد برای هر فردی با دیگری متفاوت‌اند. برای مثال چیزی که سبب بروز سردرد در شما می‌شود، ممکن است برای دیگران مشکل‌ساز نباشد. هنگامی که محرک‌ها را شناسایی کردید، می‌توانید از آنها اجتناب کنید یا آنها را به حداقل برسانید.

برای مثال، ممکن است متوجه شوید که برخی از رایحه‌های قوی سبب بروز سردرد شدید در شما می‌شوند. در این شرایط، پرهیز از استفاده از عطرها و محصولات معطر می‌تواند تفاوت زیادی در تعداد سردردهایی که تجربه می‌کنید ایجاد کند. همین موضوع در مورد سایر محرک‌های رایج مانند مواد غذایی مشکل‌ساز، کمبود خواب و وضعیت نامناسب بدن نیز صدق می‌کند.

بااین‌حال، بسیاری از افراد قادر به پرهیز از محرک‌ها یا تشخیص آنها نیستند. در این شرایط پزشک می‌تواند به شما کمک کند.

عوارض سردرد

در بیشتر مواقع سردردها سبب بروز عوارض جدی نمی‌شوند. اما گاهی اوقات برخی از انواع سردرد (خصوصا سردردهایی که ناشی از ضربه به سر یا عفونت هستند) سبب بروز عوارض خطرناکی نظیر این موارد می‌شوند:

• گیجی یا نامفهوم بودن گفتار
• تب
• تشنج یا ازدست‌دادن هوشیاری
• سفتی گردن، یا درد در گوش یا چشم
• ضعف یا بی‌حسی

در صورت مشاهده این علائم فورا به پزشک مراجعه کنید.

درمان انواع سردرد در چند خط

هر سردردی نگران‌کننده نیست و بیشتر اوقات با استراحت و مصرف مسکن‌های بدون نسخه می‌توانید آنها را درمان کنید. اما اگر به طور مداوم بیشتر از ۲ بار در هفته با سردردها شدید مواجه هستید و مرتبا داروهای مسکن مصرف می کنید، بهتر است با پزشک در این زمینه مشورت کنید. اگر در این زمینه به کمک نیاز دارید می‌توانید به‌طور آنلاین از دندانپزشکان درمانکده نوبت ویزیت آنلاین دریافت کنید.

چند سوال دربارهٔ انواع سردرد

منابع: healthline| webmd|my.clevelandclinic