آزمایش کلونوسکوپی

کولونوسکوپی چیست و چه کاربردی دارد؟

در انتظار بازبینی توسط تیم پزشکی درمانکده


کولون و رکتوم یعنی چه؟

کولون و رکتوم، بخش هایی از دستگاه گوارش هستن و لوله عضلانی طویلی به نام روده بزرگ را تشکیل می دهند. ۱۵۰-۱۲۰ سانتی متر ابتدای روده بزرگ، کولون و ۱۵ سانتی متر انتهایی روده بزرگ رکتوم نام دارد. غذای هضم شده توسط روده باریک وارد کولون می شود. کولون آب و مواد مغذی را دوباره جذب نموده و باقی مانده به شکل مدفوع ذخیره می شود که پس از عبور از کولون به رکتوم رسیده و سپس از طریق سوراخ مقعد، دفع می شود.

کولونوسکوپی یعنی چه؟

کولونوسکوپی آزمایشیه که برای تشخیص تغییرات یا موارد غیر عادی در روده بزرگ و رکتوم ( راست روده ) مورد استفاده قرار می گیره. کولونوسکوپی یکی از روش های شایع برای تشخیص و نمونه برداری پولیپ هاست.

بیشتر بدانید: درمان بی اشتهایی چیست؟

کولونوسکوپی چطوری انجام می شه؟

در طول کولونوسکوپی یک لوله طولانی و انعطاف پذیر در رکتوم ( راست روده) قرار داده می شه. یک دوربین ویدئویی کوچک در بالای لوله وجود دارد که به پزشک اجازه می دهد تا داخل کل روده بزرگ را به خوبی مشاهده کند. در طول کولونوسکوپی، اگر نیاز باشد، پولیپیا سایر بافت های غیر طبیعی را می توان حذف کرد. در طول کولونوسکوپی نیز می توان بافت های نمونه ( بیوپسی) را برداشت.

کلونوسکوپی

بیشتر بدانید: لاپاراسکوپی چیست

چه زمانی باید کولونوسکوپی انجام داد؟

کولونوسکوپی می تواند برای موارد زیر توصیه شود :

  • بررسی علائم و نشانه های روده: کولونوسکوپی به پزشک کمک کند دلایل احتمالی در مورد درد شکمی، خونریزی از رکتوم، یبوست مزمن، اسهال مزمن و دیگر مشکلات روده را تشخیص دهد.
  • بررسی سرطان روده بزرگ: اگر سن شما بالای ۵۰ سال باشد و در خطر متوسط ابتلا به سرطان قرار داشته باشید، ممکن است پزشک کولونوسکوپی را هر ۱۰ سال یکبار و یا زودتر توصیه کند. کولونوسکوپی یکی از گزینه های موجود برای تشخیص سرطان روده بزرگ است. در مورد سایر گزینه های موجود با پزشکتان مشورت کنید.
  • بررسی پلیپ های بیشتر: اگر قبلا پلیپ داشتید، پزشک شما ممکن است از کولونوسکوپی برای بررسی و یا  برداشتن پلیپ های اضافی کمک بگیرد. این موضوع به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک می کند.
  • پولیپ های کولورکتال: پولیپ ها در دیواره داخلی روده بزرگ یا رکتوم رشد می کنند. در مردان بالای ۵۰ سال شایع می باشد. غالب پولیپ ها خوش خیم (غیرسرطانی) می باشند ولی برخی از پولیپ ها (آدنوما) سرطانی می شوند. شناسایی و خارج کردن پولیپ ها، خطر بروز سرطان کولورکتال را کاهش می دهد.
  • پولیپ های آدنوماتوز فامیلی که ارثی بوده و نادر می باشد و در اثر تغییر در ژن مشخصی به نام APC ایجاد می شود، در این حالت صدها پولیپ در رکتوم و کولون ایجاد می شوند که در صورت عدم درمان در ۴۰ سالگی، سرانجام به سرطان کولورکتال منجر می شوند. این نوع سرطان ۱% از کل موارد سرطان کولورکتال را تشکیل می دهد.

اعضا خانواده این افراد، بایستی آزمایشات ژنتیک خاصی را جهت کنترل تغییرات ژنتیکی انجام دهند. تیم پزشکی جهت کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال یا شناسایی به موقع، به افرادی که تغییراتی در ژن خود دارند روش هایی را پیشنهاد می کند. از جمله ممکن است پزشک توسط جراحی، خارج کردن قسمتی از روده یا رکتوم را توصیه کند.

بیشتر بدانید: درمان بی اشتهایی چیست؟

داخل کولون و رکتوم

خطرات و عوارض کولونوسکوپی

کولونوسکوپی خطر بسیار اندکی دارد. به ندرت، عوارض کولونوسکوپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • واکنش نامطلوب به آرام بخش های استفاده شده در طول آزمایش
  • خونریزی از مکانی که بیوپسی انجام شده  و یا پلیپ و سایر بافت های غیر عادی برداشته شده است
  • پارگی در دیواره روده بزرگ و یا رکتوم

بعد از بحث در مورد خطرات کولونوسکوپی، پزشک متخصص گوارش از شما خواهد خواست که فرم رضایت نامه را امضا کنید.

چگونه خود را برای کولونوسکوپی آماده کنیم؟

قبل از کولونوسکوپی نیاز به پاکسازی روده بزرگ هست. هر گونه باقی مانده در روده بزرگ ممکن است مانع از دیدن روده و رکتوم در طول آزمایش شود. برای اینکه روده خود را خالی کنید، پزشک ممکن است از شما بخواهد موارد زیر را انجام دهید:

  • یه روز قبل از آزمایش، از رژیم غذایی خاصی پیروی کنید: معمولا، یک روز قبل از آزمایش نباید از مواد جامد استفاده کرده باشید. نوشیدنی ها نیز باید به مایعات سبک همچون آب، چای و قهوه ی بدون شیر و یا خامه محدود شود. از نوشیدن مایعاتی که رنگ قرمز دارند و در طول آزمایش با کولونوسکوپی تداخل خواهد داشت نیز اجتناب کنید. شب قبل از  آزمایش نیز، بعد از نیمه شب نباید چیزی بخورید.
  • ملین مصرف کنید: پزشک ممکن است از شما بخواهد یک ملین مصرف کنید. شما می توانید از قرص های ملین و یا مایعات استفاده کنید. شما می توانید ملین را شب قبل از آزمایش و یا در شب و صبح روز آزمایش استفاده کنید.
  • داروهای خود را تنظیم کنید: حداقل یک هفته قبل از آزمایش، در مورد داروهایی که استفاده می کنید به پزشک خود اطلاع دهید. به خصوص اگر دیابت، فشار خون و یا مشکلات قلبی دارید و از داروهای خاصی استفاده می کنید باید در این مورد با پزشک متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی خود صحبت کنید.
  • اگر از داروهایی استفاده می کنید که محتوای آهن دارند و یا اینکه از آسپرین، وارفارین و داروهای ضد انعقاد خون مانند dabigatran استفاده می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.

ممکن است نیاز باشد مقدار مصرفی داروها را تنظیم کنید یا اینکه مصرف آن را به صورت موقت متوقف نمایید.

در طول آزمایش کولونوسکوپی

در طول کولونوسکوپی معمولا به جز لباس مخصوص چیزی نباید به تن داشته باشید. آرام بخش هم در بیشتر موارد توصیه می شود. برخی از اوقات آرام بخش های ملایم به صورت قرص به بیمار تجویز می شود. در موارد دیگر آرام بخش با یک ضد درد ترکیب می شود تا اثرات حاصل از کولونوسکوپی به حداقل برسد. باید به پهلو بخوابید و زانوهای خود را به سمت قفسه سینه ببرید.

پزشک یک کولونوسکوپ را در داخل رکتوم شما قرار می دهد. اسکوپ ( که به اندازه روده شما طولانی است) شامل یک چراغ و یک لوله است که به پزشک اجازه می دهد هوا را به داخل روده ی بزرگ پمپ کند. هوا باعث باد شدن روده می شود و همین امر به پزشک اجازه می دهد مسیر روده را به خوبی مشاهده کند. زمانی که اسکوپ حرکت داده می شود یا هوا به داخل آن دمیده می شود، ممکن است درد شکم و یا احساس اجابت مزاج داشته باشید. کولونوسکوپ حاوی یک دوربین ویدئویی کوچک است. دوربین، تصاویر حاصل را به یک مانیتور خارجی ارسال می کند بنابراین پزشک می تواند داخل روده را به خوبی مشاهده کند. پزشک می تواند ابزاری را در کانال (لوله) قرار دهد تا بتواند نمونه ای از بافت ها را بردارد و یا اینکه پلیپ ها وسایر بافت های غیر عادی را حذف کند. کولونوسکوپی معمولا ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول می کشد.

بعد از آزمایش کولونوسکوپی:

بعد از آزمایش، معمولا یک ساعت طول می کشد تا اثر آرام بخش از بین برود. شما ممکن است به یک نفر نیاز داشته باشید که شما را به منزل برساند. در این حالت بهتر است خودتان رانندگی نکنید و سر کار هم نروید. اگر پزشک پلیپ را در طول کولونوسکوپی بردارد، ممکن است به طور موقت به یک رژیم غذایی خاصی نیاز داشته باشید. برای چند ساعت بعد از آزمایش ممکن است حالت نفخ و یا تهوع داشته باشید. پیاده روی می تواند به تسکین درد و ناراحتی شما کمک کند. بعد از آزمایش ممکن است متوجه خون شوید. معمولا این مورد زیاد هشدار دهنده نیست . اگر خونریزی و لخته های خون ادامه داشت و یا تب و لرز داشتید باید با پزشک مشورت نمایید.

نتایج آزمایش کولونوسکوپی:

پزشک نتایج حاصل از آزمایش را بررسی کرده و سپس آن را با شما به اشتراک خواهد گذاشت.

نتیجه منفی :

اگر پزشک نتواند موارد غیر عادی در نتیجه کولونوسکوپی شما پیدا کند، نتیجه منفی در نظر گرفته می شود. اگر به طور متوسط در خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار داشته باشید، پزشک ممکن است توصیه کند چند سال صبر کنید و دوباره آزمایش را تکرار نمایید. اگر باقی مانده و یا موادی در روده شما وجود داشته باشد و مانع از دیده شدن روده گردد، بهتر است  آزمایش تکرار گردد.

نتیجه مثبت :

کولونوسکوپی زمانی مثبت در نظر گرفته می شود که پزشک پلیپ یا بافت غیر عادی در روده پیدا کند. بیشتر پلیپ ها به صورت سرطانی نیستند اما برخی از آنها می توانند پیش سرطانی باشند. پلیپی که  در طول کولونوسکوپی از بدن خارج می شود، برای انجام آنالیز به آزمایشگاه فرستاده می شود. بسته به اندازه و تعداد پلیپ ها، ممکن است نیاز به پیروی از یک برنامه غربالگری دقیق تر در آینده داشته باشید.

اگر پزشک شما یک یا دو پلیپ کمتر از ۱۰,۱۶ میلی متری پیدا کند، تکرار آزمایش در هر ۵ الی ۱۰ سال کافی است. اگر پلیپ های شما بزرگتر باشد، پزشک شما ممکن است کولونوسکوپی دیگری را در هر سه الی پنج سال پیشنهاد کند. این مورد نیز بستگی به فاکتورهای خطر دارد. اگر پلیپ های سرطانی در طول کولونوسکوپی برداشته شود، پزشک شما ممکن است پیشنهاد انجام کولونوسکوپی را در هر سه الی شش ماه یکبار دهد. اگر پلیپ یا سایر بافت های غیر عادی وجود داشته باشد که از طریق کولونوسکوپی برداشته نشود، ممکن است پزشک تکرار آزمایش را توصیه کند.

مشکلاتی که ممکن است با آزمایش داشته باشید:

اگر بهترین فوق تخصص گوارش در مورد کیفیت اسکوپ نگران باشد ممکن است تکرار کولونوسکوپی را توصیه کند. اگر پزشک نتواند اسکوپ را در سراسر روده بزرگ حرکت دهد، می تواند تنقیه باریومیا کولونوسکوپی مجازی را برای بررسی بقیه روده بزرگ توصیه کند. جهت مشاوره با دکتر گوارش کلیک کنید.

Loading

آیا این مقاله برای شما مفید بود؟

میانگین امتیاز 4.1 / 5. تعداد رای‌ها 1142

هنوز امتیازی ثبت نشده

Editorial team
تیم تحریریه درمانکده

تیم تحریریه درمانکده متشکل از نویسندگان باتجربه حوزه سلامت و پزشکی است که به صورت تخصصی به تحریر مقالات با موضوعات پزشکی، سلامت جسم و سلامت روان می‌پردازند. پیشنهاد می‌کنیم که محتوای تخصصی این نویسندگان را از دست ندهید.

مشاهده سایر مطالب
اشتراک در
اطلاع از
guest
(اختیاری)

در صورتی که سوال شما تخصصی هست و به دنبال نظر پزشک متخصص هستید، به بخش مشاوره آنلاین پزشکی مراجعه کنید.

121 پرسش و پاسخ
بیشترین رأی
تازه‌ترین قدیمی‌ترین
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه سؤال ها