لوسمی یا لوکمیا اصطلاحی است که به سرطان خون در علم پزشکی اشاره دارد. این نوع سرطان که از آن تحت عنوان لوسمی نیز یاد می‌شود انواع مختلفی دارد که هر کدام بسته به نوع و شدت و ضعف علائم شان دسته بندی می‌شوند. خبر خوب این‌که امروزه با توجه به پیشرفت علم پزشکی در زمینه درمان انواع سرطان‌ها، روش های متعددی در صدد بهبود سرطان خون آمده‌اند که در ادامه نیز در این خصوص بیشتر بحث می شود تا نگرانی‌های شما برطرف گردد.
بیشتر بخوانید : سرطان استخوان؛ انواع، نشانه‌ها، تشخیص و درمان
خون چیست؟
خون، چهار بخش اصلی دارد:
پلاسما
بخشی از خون که به فرم مایع وجود داشته و مواد زائد و مغذی، پروتئین‌ها و نیز دیگر مولکول‌های موثر در عملکرد بخش‌های مختلف بدن (مثلاً در تنظیم دمای بدن و تعادل مایعات) را منتقل میکند
گلبول های قرمز
سلول‌های مسئول انتقال اکسیژن به ریه‌ها و بافت‌های بدن
گلبول های سفید
سلول‌های مسئول مقابله با عفونت‌ها
پلاکت ها
سلول‌های مسئول ایجاد لخته و جلوگیری از خونریزی
سرطان خون چیست؟
لوسمی سرطان خونی است که به دلیل افزایش بی‌رویه تعداد گلبولهای سفید خون در بدن شما ایجاد می‌شود.این بیماری می‌تواند گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و پلاکت‌هایی خون را که بدن شما برای سلامتی نیاز دارد، از بین می‌برد. در چنین شرایطی گلبول های سفید اضافی به درستی کار نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید : لخته شدن خون چیست؟
بیماری لوکمیا چگونه است؟
در ابتدا بهتر است بدانید که WBCs بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن است. بدین ترتیب وظیفه آنها این است که بدن را در برابر حمله ی انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها و هم‌چنین سلول‌های غیر‌عادی مصون بدارد. لازم است بدانید که WBCs ها در مورد بروز سرطان خون سرعت تکثیر و تقسیم بسیار بالایی دارند و تا حدی که می توانند جای رشد و تکثیر سلول‌های طبیعی بدن را بگیرند و این‌گونه آسیب رسان می‌شوند. به طور معمول محل تولید این گلبولهای سفید در مغز و استخوان انسان‌ها است اما برخی از انواع خاص آنها در غدد لنفاوی، طحال و غده تیموس نیز انتشار می‌یابند. این مواد پس از تولید به سایر نقاط بدن از طریق خون ها انتقال پیدا می کنند. لوسمی همان نام دیگر سرطان خون است.
انواع اندام های درگیر در اثر بیماری لوکمیا
از مهم ترین اندام‌هایی که در خطر درگیر شدن به بیماری لوکمیا هستند موارد زیر هستند:
- ریه ها
- دستگاه گوارش بدنی
- قلب انسان
- کلیه ها
- بیضه های مردان
انواع سرطان خون
به طور کلی می‌توان گفت سرطان خون براساس ویژگی هایی که دارند به دسته بندی‌های مختلف تقسیم می شوند. مثل: برخی از موارد شروع سرطان خون به شکل ناگهانی است و روند به سرعت پیش می‌رود. به این نوع از سرطان، بیماری لوسمی حاد و شدید گفته می شود. در این موارد سلول های سرطان سرعت تکثیر و رشد بالایی دارند. در نتیجه شاهد هستیم که علائم آن نیز به سرعت نمایان خواهد شد.
اما در پاره‌ای از موارد نیز بیماری لوسمی با شروعی تدریجی و روندی آغاز می‌شود. در نتیجه علائم در طول مدت زمان طولانی در بیمار احساس می‌شود.
بیشتر بخوانید : علائم لخته خون در بدن چیست؟
لوسمی میلوئیدی حاد
این بیماری در افراد کودک و بزرگسال بیشتر دیده می شود. متاسفانه باید گفت که این نوع سرطان خون به عنوان شایع‌ترین نوع سرطان شناخته می شود.
لوسمی لنفوسیتی حاد
این سرطان اما بر خلاف مورد قبلی در اغلب موارد در کودکان گزارش می‌شود.
لوسمی میلوئیدی مزمن
این نوع سرطان در اغلب بزرگسالان دیده می‌شود و جامعه مبتلایان کمی از آن را کودکان تشکیل می‌دهند.
لوسمی لنفوسیتی مزمن
این بیماری در بیمارانی دیده شده است که در سنین بالاتر از 55 سال قرار دارند. بنابراین مشاهده می شود که بسیار نادر اتفاق می‌افتد که کودکان به آن بیماری دچار شوند.
بیشتر بخوانید : بیماری های خونی: گلبول های سفید و قرمز، پلاکت و پلاسما
علائم سرطان خون
از مهم‌ترین سوالاتی که در این مورد شده است این است که علائم سرطان خون چیست؟ در ادامه به برخی از مهم‌ترین نشانه‌های سرطان خون اشاره می‌کنیم.
- احساس خستگی و ضعف به صورت غیر‌قابل توجیه
- کم شدن وزن و لاغری به شکل غیر‌طبیعی و غیر‌قابل توجیه
- عرق کردن های شدید و به مدت طولانی در هنگام استراحت شبانه به این عارضه اصطلاح عرق شب گفته می‌شود.
- احساس درد در ناحیه استخوان‌ها و حساسیت بالای آنها نسبت به ضربه و تماس با دست یا هر چیز دیگر
- افزایش سایز کبد یا طحال
- تورم و التهاب دردناک در ناحیه غدد لنفاوی
- ایجاد لکه‌های قرمز روی سطح پوست که به آن پتشی گفته می‌شود
- تجربه خونریزی بدون دلیل منطقی
- تجربه تب کردن یا لرز کردن
- احساس عفونت به شکل مکرر و دائمی
- احساس سر‌درد
- حالت تهوع
- تجربه استفراغ
- احساس گیجی یا منگی
- از بین رفتن تعادل
- تشنج کردن
6 مورد انتهایی که ذکر شد، زمانی نمایان می‌شود که سلول‌های سرطانی در ناحیه سیستم عصبی مرکزی منتشر شده باشد در بیماران ایجاد خواهد شد.
بیشتر بخوانید : سارکوئیدوز، بیماری با علت ناشناخته
دلایل بروز بیماری سرطان خون
از مهم‌ترین علل و عواملی که می توانند زمینه ساز بروز سرطان لوسمی باشند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: اما باید در ابتدا این نکته را در خاطر داشته باشید این بیماری ناشی از یک علت و عامل مشخص و تعیین شده نیست که بتوان آن را به افراد اعلام کرد.
- ژنتیک و وراثت و سابقه ژنتیکی در خانواده در زمینه ابتلا به بیماری سرطان خون
- استعمال دخانیات
- اختلالات موجود در زمینه ژنتیک از جمله ابتلا به بیماری سندروم داون
- بروز اختلالات خونی مثل پره لوکمیا
- سابقه ابتلا به انواع سرطان و پشت سر گذاشتن روند درمانی از طریق شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
- قرار گیری در معرض اشعه‌های غیر‌استاندارد
- قرارگیری در معرض مواد سمی و شیمیایی
بیماری لوسمی چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصصان اظهار می‌کنند که برای تشخیص این بیماری نیاز است که تحت آزمایش‌های دقیق و تخصصی قرار گیرید و روند آزمایش برای‌تان انجام شود. بنابراین توصیه می شود که در این زمینه به بهترین مراکز آزمایشگاهی مراجعه کنید تا خیال تان از نتیجه آزمایش راحت باشد. در صورت وجود برخی از عوامل خطر خاص یا علائم، ممکن است به سرطان خون شک شود. پزشک فوق تخصص خون با یک سابقه کامل و معاینه جسمی شروع میکند، اما لوسمی را نمی‌توان با معاینه فیزیکی به طور کامل تشخیص داد. در عوض، پزشکان برای تشخیص از آزمایش خون، بیوپسی و تصویربرداری استفاده می‌کنند. برای بررسی علائم سرطان خون در کودکان و بزرگسالان باید آزمایش‌های مربوطه را انجام دهید. شما از طریق درمانکده می‌توانید درخواست آزمایش در خانه یا محل خود را ثبت کنید.
بیشتر بخوانید : بیماری هموکروماتوز چگونه ایجاد می‌شود؟
مراحل تشخیص بیماری لوکمیا
در ابتدا باید به یکی از پزشک متخصص خون مراجعه کنید در ادامه باید مصاحبه‌ای تشخیصی انجام شود تا از شما سوالاتی پرسیده شود. این سوالات برای تشخیص وضعیت شما و نیز علائمی که در شما ایجاد شده است انجام خواهد شد. بنابراین باید به دقت به سوالات پاسخ دهید. در ادامه نیاز است که بعد از معاینات فیزیکی تحت آزمایشات خونی قابل قبول قرار گیرد. بیوپسی و تصویربرداری نیز از مهم‌ترین تکنیک هایی هستند که می توانند در تشخیص این بیماری به متخصصین مربوطه کمک کنند.
جهت تشخیص درست این بیماری بهتر است مدارک خود را به چند دکتر نشان دهیدو با آنها مشورت کنید. درمانکده در حال حاضر سرویس مشاوره با دکتر آنلاین خون را ارائه می دهد. و شما می توانید به صورت مشاوره تلفنی، تصویری و یا متنی با دکرت آنلاین خون در ارتباط باشید و نظر چند دکتر را به صورت آنلاین دریافت کنید.
بیشتر بخوانید : بیماری فاویسم یا باقلایی چیست؟ + علل و شیوه‌های درمان
آزمایش‌های مربوط به سرطان خون
- تعدادی آزمایش وجود دارد که می‌توان از آنها برای تشخیص سرطان خون استفاده کرد. شمارش کامل خون تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت‌ها را در خون مشخص میکند. نگاه کردن به خون در زیر میکروسکوپ نیز می‌تواند تعیین کند که آیا سلول‌ها ظاهر طبیعی دارند یا خیر.
- نمونه برداری از بافت مغز استخوان یا غدد لنفاوی انجام می‌شود تا به دنبال شواهدی از سرطان خون بگردند. این نمونه های کوچک می‌توانند نوع سرطان خون و میزان رشد آن را مشخص کنند. بیوپسی ارگان‌های دیگر مانند کبد و طحال برای آگاهی از گسترش سرطان قابل استفاده است.
- برای بررسی علائم سرطان خون در آزمایش و تشخیص علائم سرطان خون در نوجوانان باید با پزشک خود صحبت کنید. شما از طریق درمانکده می‌توانید مشاوره آنلاین فوری دریافت کنید.
انواع اقدامات در روند آزمایش خون برای تشخیص بیماری لوسمی
از مهم ترین کار‌هایی که در روند آزمایش تشخیص بیماری لوسمی انجام می‌شود موارد زیر هستند:
- شمارش میزان گلبول های سفید در خون گرفته شده از بیمار
- شمارش گلبول های قرمز و پلاکت‌ها در خون
- مشاهده و ارزیابی ظاهر سلول های خون زیر دستگاه میکروسکوپ که توسط متخصصان انجام خواهد شد.
- نمونه برداری و بیوپسی از مغز استخوان یا غدد لنفاوی
آزمایش سرطان خون چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
از این دست آزمایش‌ها می توانیم به اطلاعات زیر پی ببریم:
- این‌که نوع سرطان خون از کدام نوع است
- این‌که سرطان خون تا چه میزانی رشد کرده است
- چه اقداماتی مناسب شرایط بیمار است و می‌تواند به بهبودی آنها کمک کند.
ارزیابی پیشرفت سرطان خون
تعدادی تست دیگر نیز برای ارزیابی پیشرفت بیماری استفاده می‌شود:
- فلوسیتومتری DNA سلول‌های سرطانی را بررسی کرده و میزان رشد آنها را تعیین میکند.
- تست‌های عملکردی کبد نشان می‌دهد که سلول‌های لوسمی کبد را تحت تاثیر قرار داده‌اند یا نه.
- پونکسیون کمری با قرار دادن یک سوزن نازک بین مهره‌های کمر انجام می‌شود. این کار به پزشک اجازه می‌دهد تا مایع نخاعی را جمع کند و تشخیص دهد که سرطان به سیستم عصبی مرکزی رسیده است یا خیر.
- آزمایش‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس، سونوگرافی و سی تی اسکن به پزشکان کمک میکند تا هرگونه آسیب به ارگان‌های دیگر که ناشی از لوسمی هستند را جستجو کنند.
انواع روش های درمانی برای سرطان خون
همان‌طور که گفته شد همه بیماران شرایط یکسانی نخواهند داشت. در نتیجه شاهد هستیم که تکنیک‌های درمانی برای هر بیمار بسته به شرایطی که تجربه می کند انتخاب می شود. دکتر فوق تخصص آنکولوژی وظیفه درمان بیماران سرطانی را دارد. لوسمی معمولاً توسط هماتولوژیست-انکولوژیست معالجه می‌شود. این‌ها پزشکانی هستند که در زمینه اختلالات خونی و سرطان تخصص دارند. درمان بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد. برخی از انواع سرطان خون به آرامی رشد می‌کنند و نیازی به درمان فوری ندارند. با این حال، درمان لوسمی معمولاً شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:
شیمی‌درمانی
در شیمی درمانی از داروهایی برای از بین بردن سلول‌های لوسمی استفاده می‌شود. بسته به نوع لوسمی، ممکن است یک داروی منفرد یا ترکیبی از داروهای مختلف تجویز شود.
پرتودرمانی
از پرتودرمانی با انرژی بالا برای آسیب رساندن به سلول‌های لوسمی و مهار رشد آنها استفاده می‌شود. تشعشع را می‌توان در یک ناحیه خاص یا به کل بدن اعمال کرد.
بیشتر بخوانید : قرص آسپرین چیست و چرا مصرف می‌شود؟
درمان سرطان خون با جراحی
در پیوند سلول‌های بنیادی، مغز استخوان بیمار با مغز استخوان سالم جایگزین می‌شود. مغز سالم یا از خود فرد (تحت عنوان پیوند اتولوگ) یا از یک اهدا کننده (به نام پیوند آلوگرافت) گرفته می‌شود. به این روش پیوند مغز استخوان نیز گفته می‌شود. در درمان بیولوژیکی یا ایمنی از روش‌هایی استفاده می‌کنند که به سیستم ایمنی بدن کمک میکند سلول‌های سرطانی را تشخیص داده و به آنها حمله کند.
دارو درمانی
در درمان هدفمند از داروهایی استفاده می‌شود که آسیب پذیری سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد. به عنوان مثال ایماتینیب (گلیوک) یک داروی هدفمند است که معمولاً علیه CML استفاده می‌شود.
عوارض سرطان خون
سرطان خون اگر درمان نشود عواقب زیادی برای بدن دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
عفونت
شیمی درمانی برای لوسمی به سلول های خونی آسیب می رساند. گلبول های سفید برای مبارزه با عفونت مورد نیاز است، بنابراین کمبود گلبول های سفید خون (نوتروپنی) افراد را در برابر عفونت آسیب پذیر می کند. تعداد سلول‌های خونی معمولاً از 7 تا 14 روز پس از شیمی‌درمانی کمترین مقدار است، اما این میزان با داروهای مورد استفاده متفاوت است. با بهبودی مغز استخوان، شمارش خون به تدریج به حالت عادی برمی‌گردد، اما برخی از افراد برای تقویت بهبودی، تزریق خون یا تزریق فاکتور رشد انجام می‌دهند. هر بیماری که تحت درمان با شیمی درمانی قرار می گیرد در معرض خطر عفونت است. خطر بستگی به نوع شیمی درمانی دارد. با این حال، هر بیماری، با یا بدون افزایش دما، در بیماران تحت درمان با شیمی درمانی باید جدی گرفته شود و کمک های پزشکی دریافت شود.
بیشتر بخوانید : متاستاز کشنده است؟
آسیب به تولید تخمک یا اسپرم
یکی دیگر از عوارض شایع درمان لوسمی آسیب به تولید تخمک یا اسپرم است که باعث ناباروری می شود. برخی از افرادی که پیوند سلول‌های بنیادی اهدایی دریافت کرده بودند، بعداً دچار عارضه‌ای به نام بیماری پیوند در مقابل میزبان شدند که شامل بثورات پوستی، اسهال و استفراغ یا یرقان بود.
واکنش‌های آلرژیک
مشکلات کمتر رایج دیگری در بین افرادی که با آنها صحبت کردیم رخ داد. برخی از آنها واکنش‌های آلرژیک یا سایر انواع واکنش‌های نامطلوب به داروهای خاص داشتند، مانند: درمان‌های بیولوژیکی، داروهای ضد بیماری، درمان با ایمونوگلوبولین، رقیق‌کننده‌های خون و یک ماده نگهدارنده که قبل از انجماد به سلول‌های بنیادی برداشت‌شده اضافه شده بود.
لخته خون یا ترومبوز ورید عمقی
برخی دیگر در نتیجه عدم فعالیت در بیمارستان دچار لخته خون یا ترومبوز ورید عمقی شدند و با داروهای رقیق کننده خون مانند هپارین، سلکسان یا وارفارین درمان شدند.
کاهش تعداد سلول های خونی
همان‌طور که درمان سرطان خون شما شروع به کار می کند، سلول های سرطانی شروع به از بین رفتن می کنند. متأسفانه، سلول‌های دیگر نیز همراه با سلول‌های سرطانی می‌توانند تخریب یا آسیب ببینند. این شامل گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می‌کنند، گلبول های سفید خون که به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند و پلاکت‌هایی که به لخته شدن خون شما کمک می کنند.
بیشتر بخوانید : 8 علامت تعداد گلبولهای قرمز خون بالا (پلی سیتمی)
تغییر رژیم غذایی و اشتها
درمان سرطان خون نیز ممکن است بر سیستم گوارشی تاثیر بگذارد. این به این دلیل است که شیمی درمانی و پرتودرمانی می‌تواند باعث آسیب به پوشش معده و سایر قسمت های دستگاه گوارش شود.
التهاب
التهاب ممکن است پس از شیمی درمانی و پرتودرمانی رخ دهد. این التهاب معمولاً بافت‌های ظریف‌تری مانند بافت‌های دهان و سایر غشاهای مخاطی را هدف قرار می‌دهد. این می‌تواند شرایطی مانند موکوزیت در دهان و پاروتید در غدد بزاقی ایجاد کند.
ریزش مو و تغییرات پوستی
مانند سایر سلول‌ها، سلول‌های پوست و مو می‌توانند در اثر درمان‌های سرطان آسیب دیده یا از بین بروند. ریزش مو – از جمله موهای روی ابروها و مژه‌ها معمولاً در چند هفته اول شیمی درمانی شروع می شود اما بعد از یک ماه یا بیشتر قابل توجه تر می شود. ریزش مو به عنوان یکی از شایع‌ترین عوارض کوتاه مدت درمان سرطان گزارش شده است. نتایج یک مطالعه ملی نشان داد که ریزش مو حدود 78 درصد از بیمارانی را که برای لوسمی شیمی درمانی دریافت کرده‌اند، تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تغییرات در تصویر بدن، باروری و سلامت جنسی
مبارزه با سرطان از نظر احساسی دشوار است. تأثیر مبارزه با سرطان بر سلامت روحی و روانی شما می‌تواند به اندازه تاثیرات فیزیکی مهم باشد. از استرس گرفته تا تغییرات در تصویر و ظاهر بدن، مدیریت آزمایشاتی که تشخیص، درمان و بهبودی شما را به همراه خواهد داشت، می تواند دشوار باشد. باروری و سلامت جنسی شما نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد و برخی از درمان‌های سرطان حتی ممکن است منجر به یائسگی زودرس شود.
بیشتر بخوانید : هیپوکلسمی یا بیماری کمبود کلسیم چیست؟
عوارض دیررس درمان لوسمی
در یک مطالعه در سال 2018، حدود یک سوم افراد تحت درمان برای لوسمی، عوارض جانبی طولانی مدت درمان را گزارش کردند. مانند اثرات کوتاه مدت، شایع ترین عواقب طولانی مدت درمان لوسمی ریزش مو و خستگی بود. اما از آن‌جایی که سلول‌های بدن شما از بین می‌روند، اثرات طولانی‌مدت دیگری ممکن است در طول زمان ظاهر شوند، از جمله:
- خستگی
- سرفه کردن
- آب مروارید
- مشکلات قلبی و ریوی
- مشکلات تیروئید
- دیابت
- مشکلات تراکم استخوان مانند پوکی استخوان
- افزایش خطرات عفونت
- گیجی یا مشکلات حافظه
توصیه ضروری در زمینه درمان سرطان خون
در هر نوع بیماری علی الخصوص بیماری لوسمی مشاهده می‌شود که به میزانی که روند تشخیص و درمان سریعاً تشخیص داده شود می‌توان امیدوار بود که نتیجه بهتری دریافت شود. بنابراین توصیه می‌کنیم که در صورتی که علائم این بیماری را در نزدیکان خودتان مشاهده می کنید در اسرع وقت برای پشت سر گذاشتن روند تشخیص و درمان سریعاً اقدام کنید. در این شرایط می توان امیدوار بود که اقدامات سازنده و موفقیت آمیزی در جهت درمان انجام داد. البته باید توجه داشته باشید که میزان رشد و گسترش این بیماری و نیز نوع آن می‌تواند تا حد زیادی در موفقیت درمان اثر گذار باشد. اگر بیمار شرایط پیچیده ای داشته باشد و نوع شدیدی از لوسمی را تجربه کند احتمال موفقیت کاهش می یابد. اما به صفر درصد نمی‌رسد. همواره می توان امیدوار بود که با تکنیک های مختلف به درمان این عارضه پرداخت.
بیشتر بخوانید : تفسیر نتایج آزمایش هموگلوبین (Hgb)
نتیجه گیری
در این مقاله به مهم‌ترین و اصلی‌ترین مباحثی که در زمینه بیماری لوسمی مطرح می‌شود پرداختیم. توصیه می‌شود که در صورتی که هم‌چنان سوالاتی در این زمینه برای‌تان مطرح است در بخش کامنت‌ها با کارشناسان ما در ارتباط باشید و ابهامات خودتان را در همان قسمت قرار دهید. در اسرع وقت می‌توانیم به پاسخ پرسش‌های شما بپردازیم.
