انحراف چشم وضعیتی است که در آن یک چشم در جهتی متفاوت از چشم دیگر می‌چرخد. عدم هم‌راستایی چشم‌ها معمولا از یک چشم به چشم دیگر تغییر می‌کند. این عارضه بیشتر در کودکان شایع است اما می‌تواند بزرگسالان را هم درگیر کند.
در وضعیت استرابیسموس هر ۲ چشم نمی‌توانند به طور همزمان به یک نقطه نگاه کنند. این عارضه اگر در کودکی ایجاد شود با تنبلی چشم همراه خواهد بود، اما در صورت بروز در بزرگسالی موجب دوبینی می‌شود. انحراف چشم نشانه ظاهری مشخصی دارد. معمولا چشم‌ها حالت ضربدری پیدا می‌کنند که در این صورت باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید.
اگر به تازگی احساس می‌کنید دچار دوبینی شده‌اید یا چشم‌های فرزندتان بر روی یک نقطه متمرکز نیستند، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم strabismus چیست و چگونه درمان می‌شود.
فهرست محتوا:
انحراف چشم چیست؟
به طور طبیعی حرکت چشم‌ها به کمک ۶ ماهیچه کنترل می‌شود. این ماهیچه‌ها تلاش می‌کنند تا هر ۲ چشم در یک جهت قرار بگیرند. در وضعیت استرابیسموس (strabismus) ماهیچه‌ها نمی‌توانند حرکت چشم را به درستی کنترل کنند و وضعیت چشم از حالت طبیعی خارج می‌شود. درواقع چشم‌ها در مسیر درستی قرار نمی‌گیرند و هر کدام به جهت متفاوتی نگاه می‌کنند. به این عارضه انحراف چشم، لوچی یا چشم‌های ضربدری می‌گویند.
بیشتر بخوانید: تغییر رنگ چشم امکان پذیر است؟
علائم استرابیسموس
تغییر شکل ظاهری چشم‌ها (دارای انحراف در جهت مختلف) از مهم‌ترین علائم انحراف چشم محسوب می‌شود. دیگر نشانه‌های این بیماری عبارت‌اند از:
- دوبینی
- سردرد
- خستگی شدید چشم
- فشار چشم
- مشکل در خواندن
- حساسیت به نور
- تاری دید
- تکان دادن و چرخاندن مکرر سر برای دید بهتر
- احساس نیاز برای بستن یک چشم هنگام نگاه کردن به چیزی در نزدیکی
بیشتر بخوانید: تشخیص علت ورم کردن چشم
چه چیزی باعث استرابیسموس می‌شود؟
برای ایجاد هم‌سویی و متمرکز کردن چشم‌ها بر یک هدف واحد، تمام عضله‌هایی که کنترل آن‌ها بر عهده مغز است، در هر دو چشم باید متعادل شوند و با هم کار کنند. افراد مبتلا به انحراف چشم اغلب دارای شرایطی هستند که می‌تواند بر عضله چشم اثر بگذارد. برخی از این شرایط شامل موارد زیر می‌شوند:
- عیوب انکساری اصلاح نشده
- سابقه خانوادگی
- فلج مغزی
- دید بسیار ضعیف چشم
- سندروم داون
- هیدروسفالی (تجمع مایع در مغز)
- تومورهای مغزی
- سکته مغزی (علت اصلی استرابیسموس در بزرگسالان)
- مشکلات سیستم عصبی
- بیماری گریوز (تولید بیش از حد هورمون تیروئید)
- آسیب به سر و ماهیچه‌های کنترل‌کننده حرکات چشم
دلیلی انحراف ناگهانی چشم چیست؟
انحراف ناگهانی چشم مخصوصا وقتی با دوبینی در کودکان و بزرگسالان همراه باشد، نشان‌دهنده یک وضعیت جدی است. در اغلب موارد استرابیسموس ناگهانی به دلیل اختلال عصبی جدی رخ می‌دهد. اگر شما یا فرزندتان به طور ناگهانی دچار ناهماهنگی چشم شده‌اید، می‌توانید برای برای دریافت راهنمایی و مشاوره آنلاین با دکتر چشم درمانکده در ارتباط باشید.
انواع استرابیسموس کدامند؟
انحراف چشم بر اساس جهتی که می‌چرخد دارای دسته‌بندی زیر است:
- ازوتروپی (Esotropia): چرخش چشم به سمت داخل
- اگزوتروپی (Exotropia): چرخش چشم به سمت بیرون
- هیپروتروپی (Hypertropia): حرکت چشم به سمت بالا
- هیپوتروپی (Hypotropia): حرکت چشم به سمت پایین
علت انحراف چشم در کودکان
استرابیسموس معمولا در نوزادان و کودکان خردسال تا قبل از سه سالگی ظاهر می‌شود. بروز این عارضه در نوزادان طبیعی است اما بعد از سن سه تا چهار ماهگی نوزاد باید بتواند هر ۲ چشم خود را بر روی اجسام متمرکز نگه دارد. در این حالت چشم‌های نوزاد باید کاملا صاف و در یک راستا باشد.
بروز انحراف چشم در کودکان می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی مانند سندروم داون یا فلج مغزی باشد. همچنین نوزادان زودرس با توان جسمی بسیار ضعیف بیش از سایر کودکان مستعد ابتلا به استرابیسموس هستند.
بیشتر بخوانید: چشم درد نشانه چیست؟
استرابیسموس چگونه بر بینایی اثر می‌گذارد؟
مغز ۲ تصویر حاصل از چشم‌ها را در یک تصویر سه بعدی ادغام می‌کند. بدین ترتیب می‌توانیم تشخیص دهیم که اشیاء تا چه حد از ما دور یا نزدیک هستند. (ادراک عمق تصویر)
با خارج شدن یک چشم از مسیر صحیح، ۲ تصویر متفاوت به مغز ارسال می‌شود. مغز کودکان یاد می‌گیرد تا از تصویر ناشی از استرابیسموس چشم‌پوشی کند. در این حالت، مغز تنها تصویر را از چشمی که انحراف ندارد و دارای دید بهتری است، دریافت می‌کند که نتیجه آن از دست رفتن عمق دید کودک خواهد بود.
افراد بزرگسالی که بعد از کودکی به انحراف چشم مبتلا می‌شوند، اغلب دارای دوبینی هستند. زیرا مغز آن‌ها یاد گرفته تا تصویر را از هر ۲ چشم دریافت کند. درواقع مغز آن‌ها نمی‌تواند از تصویر حاصل از چشم منحرف بگذرد، در نتیجه فرد ۲ تصویر را می‌بیند.
بیشتر بخوانید: استفاده از لوازم آرایش چه عوارضی برای چشم‌ها دارد؟
درمان انحراف چشم
بروز انحراف چشم در هر سنی باید فوری پیگیری شود. درمان این عارضه در کودکان اغلب با بستن چشم سالم برای چند ساعت در روز انجام خواهد شد تا چشم مبتلا به استرابیسموس دچار تبلی نشود. راه‌کارهای درمان انحراف چشم در بزرگسالان با توجه به علت بیماری متفاوت است.
چند روش جدید درمان انحراف چشم را در ادامه معرفی می‌کنیم:
عینک یا لنز تماسی
اگر دلیل انحراف چشم شما ناشی از عیوب انکساری درمان نشده باشد، لنزهای اصلاحی به شما کمک می‌کنند. این روش باعث صاف ماندن چشم‌ها می‌شو و در این صورت چشم‌ها به تلاش کمتری برای تمرکز نیاز دارند.
لنزهای منشوری
این لنزها به طور ویژه‌ای نور ورودی به چشم را خم می‌کنند تا دوبینی فرد کاهش یابد.
ارتوپتیک (تمرینات چشم)
یک مشاوره آنلاین دکتر چشم می‌تواند به شما در یاد گرفتن ورزش‌هایی برای متمرکز شدن چشم‌ها به داخل کمک کند. این ورزش‌ها در صورتی که «همگرایی ناکافی» داشته باشید، گزینه مناسبی هستند. همگرایی ناکافی زمانی رخ می‌دهد که چشم‌ها در حالت نزدیک‌بینی مانند مطالعه کردن یا کار با کامپیوتر متمرکز نمی‌شوند.
بیشتر بخوانید: آیا ورم ملتحمه چشم آلرژیک است؟
بوتولینوم توکسین (بوتاکس)
در برخی موارد تزریق دارو در چشم برای درمان استرابیسموس نیاز است. برای این منظور از بوتاکس استفاده می‌کنند تا عضله بیش‌فعال چشم ضعیف شود. متخصص چشم‌پزشک متناسب با شرایط شما ممکن است این درمان را همراه با جراحی یا به جای آن انجام دهد.
جراحی عضله چشم
در این روش طول یا موقعیت ماهیچه‌های چشم تغییر می‌کند تا چشم‌ها در یک راستا متمرکز شوند. این عمل با بیهوشی عمومی و بخیه قابل اجرا است.
درمان خانگی انحراف چشم چگونه است؟
راه‌کارهای خانگی برای درمان استرابیسموس می‌توانند روند بهبودی بیماری را سرعت ببخشند. برای درمان خانگی این عارضه باید روش‌هایی که چشم‌پزشک جهت بهبودی شما توصیه می‌کند، با دقت انجام دهید. بنابراین در رعایت موارد زیر پایبند باشید:
- استفاده از عینک در خانه و بیرون
- انجام تمرینات مخصوص مانند تمرین مداد و تکنیک طناب بروک
- مصرف به موقع داروهای تجویزی توسط چشم‌پزشک
- استفاده از چسب چشم زیر نظر چشم‌پزشک
- استفاده از قطره‌های چشمی در زمان مقرر
بیشتر بخوانید: حساسیت های چشمی و علائم آن
راهنمای مراجعه به پزشک
استرابیسموس یک بیماری چشمی شایع در کودکان است. تشخیص به موقع و آغاز مراحل درمان زودهنگام کمک می‌کند تا فرزند شما دچار انحراف چشم نشود و دید عمیق بهتری داشته باشد. از طرفی این عارضه در بزرگسالی هم می‌تواند بروز پیدا کند. بنابراین معاینات دوره‌ای چشم را در کودکی و بزرگسالی جدی بگیرید. برای این منظور باید به متخصص چشم پزشک یا دکتر بینایی سنجی مراجعه کنید.
درمانکده با گرد هم آوردن جمعی از بهترین پزشکان متخصص، امکان نوبت‌دهی آنلاین و رزرو نوبت جهت مراجعه حضوری را برای شما فراهم کرده است. همچنین می‌توانید با دکتر آنلاین چشم‌پزشک درمانکده مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری داشته باشید.
سوالات متداول
انحراف چشم یک بیماری شایع چشمی است که می‌تواند دید شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال استرابیسموس بیماری خطرناکی نیست و طی یک عمل جراحی در اغلب موارد برطرف می‌شود.
هر چه این عمل در سن پایین‌تر (قبل از ۶ سالگی) انجام شود، بهتر است، زیرا مغز می‌تواند برای درک تصاویر سه بعدی از هر ۲ چشم استفاده کند.
اصلی‌ترین دلیل بروز بیماری استرابیسموس در بزرگسالان مشکلات مغزی مانند سکته مغزی است.
اگر خستگی چشم با سردرد همراه باشد به نحوی که نتوانید به راحتی مطالعه کنید (چشم‌ها زود خسته شوند) احتمالا به استرابیسموس مبتلا شده‌اید. در این وضعیت حتما به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
منبع: clevelandclinic | medlineplus
