به التهاب (ورم) جداره رگ های متوسط در سراسر بدن، بیماری کاوازاکی گفته می شود. این وضعیت اصولا روی کودکان تاثیر می گذارد. این التهاب معمولا عروق قلب را، که خون عضلات قلب را تامین می-کند، تحت الشعاع قرار می دهد.
گاهی از بیماری کاوازاکی تحت عنوان سندرم گره لنفاوی مخاطی یاد می شود زیرا روی غددی که هنگام عفونت ورم می کند (غدد لنفاوی)، پوست و غشای مخاطی داخل دهان، حلق و بینی هم تاثیر می-گذارد.
علائم بیماری کاوازاکی، اعم از تب بالا و ترک خوردن پوست، می تواند ترسناک باشد. خبر خوب این است که این بیماری معمولا قابل درمان است و اکثر کودکان بدون بروز مشکلات جدی بهبود می-یابند. در این مقاله از مجله درمانکده قصد داریم این بیماری را مورد بررسی قرار دهیم.
نشانه های بیماری کاوازاکی
علائم بیماری کاوازاکی معمولا طی سه مرحله آشکار می شود.
مرحله اول
ممکن است علائم و نشانه های مرحله ی اول شامل موارد زیر باشد:
- تب بالای 39 درجه ی سانتی گراد که بیشتر از سه روز طول بکشد
- سرخی شدید چشم ها بدون ترشح
- جوش روی قسمت مهمی از بدن و ناحیه ی تناسلی
- قرمزی، خشکی و ترک خوردن لب و سرخی و ورم شدید زبان
- ورم و قرمز شدن کف دست و پا
- التهاب غدد لنفاوی گردن و احتمالا سایر نقاط
- زودرنجی
بیشتر بدانید: عفونت ادراری در کودکان و نوزادان؛ علائم، نحوه تشخیص و راه‌کارهایی برای پیشگیری از آن
مرحله دوم
ممکن است کودک در مرحله ی دوم این بیماری دچار علائم زیر شود:
- پوسته شدن پوست دست و پا، به خصوص نوک انگشتان دست و پا
- درد مفصل
- اسهال
- استفراغ
- شکم درد
مرحله سوم
معمولا اگر عوارضی رخ ندهد، علائم این بیماری در مرحله سوم به تدریج از بین می رود. ممکن است تا هشت هفته طول بکشد تا میزان انرژی کودک به حد نرمال برگردد.
چه زمان باید به متخصص روماتولوژی مراجعه کنیم
اگر تب کودک بیش از سه روز طول بکشد، با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر تب کودک همراه با چهار علامت زیر یا بیشتر است نیز، با دکتر اطفال از درمانکده تماس بگیرید:
- قرمزی هر دو چشم
- ورم و قرمزی شدید زبان
- سرخ شدن کف دست یا پا
- ترک خوردن پوست
- جوش
- ورم غدد لنفاوی
اگر ظرف 10 روز بعد از شروع بیماری اقدام به درمان آن کنید، احتمال بروز آسیبی که در بلندمدت همراه بیمار بماند بسیار کاهش می یابد.
علت های مبتلا شدن به بیماری کاوازاکی
کسی علت بروز بیماری کاوازاکی را نمی داند اما دانشمندان بر این باورند که از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند. طبق تعدادی از نظریات این بیماری مربوط به باکتری، ویروس یا سایر عوامل محیطی است اما هیچ یک ثابت نشده است. برخی ژن های خاص در احتمال بروز این بیماری در کودک موثر است.
بیشتر بدانید: فیبروز سیستیک و هر آن‌چه باید درباره آن بدانید
عوامل پرخطر برای بیماری کاوازاکی
بنابر تحقیقات، سه چیز خطر بروز این بیماری را در کودک افزایش می دهد:
- سن: کودکان زیر پنج سال بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- جنسیت: احتمال بروز این بیماری در پسران کمی بالاتر از دختران است.
- قومیت: نرخ ابتلا به این بیماری در بین کودکان آسیایی یا از تبار جزیره ی آرام، مثل ژاپنی یا کره ای، بالاتر است.
عوارض بیماری کاوازاکی
بیماری کاوازاکی اصلی ترین دلیل بروز بیماری قلبی اکتسابی در کودکان است اما با درمان موثر، تنها تعداد کمی از کودکان دچار آسیب دائمی می شوند.
مشکلات قلبی شامل موارد زیر است:
- التهاب رگ های خون، معمولا رگ های قلب که خون قلب را تامین می کند
- التهاب ماهیچه ی قلب
- اختلال دریچه ی قلب
هر یک از این مشکلات می تواند به قلب کودک آسیب وارد کند. التهاب رگ های قلب منجر به تضعیف و برآمدگی جدار رگ (آنوریسم) می شود. آنوریسم خطر تشکیل لخته خون را بالا می برد که ممکن است منجر به سکته ی قلبی یا خونریزی داخلی و به خطر افتادن جان بیمار شود.
بیماری کاوازاکی در درصد کمی از کودکانی که دچار اختلال عروق قلب می شوند، با وجود درمان، مرگ را به دنبال می آورد.
بیشتر بدانید: اختلال دو قطبی در کودکان و هرآنچه که والدین در این باره باید بدانند
چگونگی تشخیص بیماری کاوازاکی
آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری کاوازاکی وجود ندارد. تشخیص از طریق رد کردن احتمال سایر بیماری هایی که علائم مشابه دارند انجام می شود. نمونه ای از این بیماری ها در ادامه آمده است:
- تب سرخ که در اثر باکتری استرپتوکوک رخ می دهد و باعث تب، جوش، لرز و گلودرد می-شود
- آرتریت روماتویید جوانان
- سندرم استیونز-جانسون، اختلال در غشای مخاطی
- سندرم شوک سمی
- سرخک
- بیماری های خاصی که عامل آن کنه است، مثل تب منقوط کوه های راکی (Rocky Mountain spotted fever)
پزشک متخصص برای کمک به تشخیص معاینه ی فیزیکی انجام می دهد و آزمایش خون و ادرار تجویز می کند. این آزمایش ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون: از این طریق احتمال سایر بیماری ها رد و گلبول خون کودک بررسی می شود. بالا بودن تعداد گلبول سفید و کم خونی و التهاب از علائم بیماری کاوازاکی است. آزمایش موادی به نام پپتید نانیورتیک نوع B (BNP)، که درصورت تحت فشار قرار گرفتن قلب ترشح می شود، به تشخیص بیماری کاوازاکی کمک می کند. البته، برای تایید این یافته به تحقیقات بیشتری نیاز است.
- نوار قلب: برای اندازه گیری ایمپالس های الکتریکی قلب کودک، الکترودهایی به پوست وصل می-شود. ممکن است بیماری کاوازاکی در ضربان قلب اختلال ایجاد کند.
- اکو: در این آزمایش از تصویربرداری سونوگرافی برای نشان دادن عملکرد قلب استفاده می شود و می تواند به تشخیص مشکل در رگ های قلب کمک کند.
بیشتر بدانید: بیماری جذام چیست؟
چگونگی درمان بیماری کاوازاکی
پزشک برای پایین آمدن احتمال بروز عوارض، هرچه سریع تر (ترجیحا وقتی کودک هنوز تب دارد) اقدام به درمان بیماری کاوازاکی می کند. هدف از درمان اولیه پایین آوردن تب و التهاب و جلوگیری از بروز آسیب در قلب است.
- گاما گلوبولین: تزریق وریدی پروتئین ایمنی (گاما گلوبولین) خطر بروز مشکل در رگ های قلب را کاهش می دهد.
- آسپرین: دوز بالای آسپرین در کاهش التهاب موثر است. همچنین به کاهش درد، ورم مفصل و تب کمک می کند.
یک قانون استثناء در درمان بیماری کاوازاکی وجود دارد که طبق آن نباید به کودک آسپرین داد. ثابت شده که مصرف آسپرین در کودکانی که در نقاهت آنفلونزا یا آبله مرغان به سر می برند منجر به سندرم ری می شود که یک وضعیت نادر اما خطرناک است. تنها باید تحت نظارت متخصص کودکان به کودک آسپرین داد.
درمان اولیه ی بیماری کاوازاکی معمولا در بیمارستان انجام می شود زیرا خطر بروز عوارض جدی وجود دارد.
بعد از درمان اولیه چه کار هایی میبایستی انجام داد
به محض پایین آمدن تب، شاید لازم باشد کودک حداقل تا شش هفته دوز پایین آسپرین مصرف کند. اگر کودک دچار آنوریسم رگ های قلب شده باشد، باید زمان طولانی تری آسپرین مصرف کند چون آسپرین مانع از لخته شدن خون می شود.
با این حال، اگر کودک حین درمان دچار آنفلونزا یا آبله مرغان شده باشد، دیگر نباید آسپرین مصرف کند. مصرف آسپرین منجر به سندرم نادر اما خطرناک ری می شود که پس از عفونت ویروسی خون، کبد و مغز کودکان و نوجوانان را تحت الشعاع قرار می دهد.
ممکن است کودک بلافاصله بعد از درمان از طریق گاما گلوبولین شروع به بهبود کند اما اگر تحت درمان قرار نگیرد، بیماری کاوازاکی به طور متوسط تا 12 روز طول می کشد. البته ممکن است اختلالات قلب طولانی تر باشد.
بیشتر بدانید: کم‌کاری تیروئید در کودکان و هرآنچه که باید بدانید
نظارت بر اختلال قلبی
اگر کودک علائم اختلال قلبی از خود نشان دهد، پزشک برای بررسی متناوب وضعیت سلامت قلب آزمایشات دیگری تجویز می کند. فاصله ی زمانی این آزمایشات اغلب شش تا هشت هفته بعد از شروع بیماری و بعد هر شش ماه درمیان است.
در صورت تداوم مشکل قلبی، پزشک شما را به متخصص قلب کودکان ارجاع می دهد. درمان مشکلات قلبی که در اثر بیماری کاوازاکی رخ داده است به نوع مشکل بستگی دارد. درصورت وقوع آنوریسم عروق قلب، از روش های درمان مثل داروهای ضد انعقاد خون، لوله گذاری یا جراحی بای پس استفاده می شود.
واکسیناسیون را به تعویق بیندازید!
اگر گاما گلوبولین به کودک تزریق شده، بهتر است 11 ماه صبر کنید و بعد واکسن آبله مرغان یا سرخک بزنید چون گاما گلوبولین روی عملکرد این واکسن ها تاثیر می گذارد.
تاجایی که می توانید اطلاعات مورد نیاز درمورد بیماری کاوازاکی را به دست آورید تا بتوانید به همراه تیم پزشکی تصمیمات آگاهانه برای درمان فرزند خود بگیرید.
اگرچه ممکن است کمی طول بکشد تا کودک دوباره به حالت عادی برگردد و احساس خستگی و کج خلقی نکند، اکثر کودکان مبتلا به بیماری کاوازاکی کاملا سلامت خود را به دست می آورند. موسسه ی بیماری کاوازاکی صاحب داوطلبان آموزش دیده ای است که به خانواده هایی که در حال حاضر با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند، کمک می کند.
آمادگی برای ویزیت پزشک
احتمالا اول به پزشک خانواده یا متخصص کودکان مراجعه می کنید یا از طریق امکان مشاوره آنلاین با فوق تخصص اطفال اما گاهی کودک به پزشکی ارجاع داده می شود که در زمینه ی بیماری قلبی کودکان تخصص دارد.
از آن جایی که نوبت دکتر کوتاه است و بحث بسیار، بهتر است کاملا آماده باشید. در ادامه اطلاعاتی درمورد آمادگی برای نوبت دهی دکتر و همین طور انتظاراتی که باید از او داشته باشید، آمده است:
- علائم کودک، اعم از مواردی که نامربوط به نظر می رسد، را یادداشت کنید. سعی کنید درجه ی حرارت کودک و مدت زمان آن را مدام اندازه بگیرید.
- فهرستی از هرگونه دارو، مکمل یا ویتامین که کودک مصرف می کند تهیه کنید.
- درصورت امکان، دوست یا یکی از اعضای خانواده را همراه خود ببرید. گاهی به خاطر سپردن تمام اطلاعاتی که حین جلسه ی ویزیت در اختیارتان گذاشته می شود دشوار است. اگر کسی همراه شما باشد، می تواند نکته ای را که شما فراموش کرده یا از قلم انداخته اید یادآوری کند.
بیشتر بدانید: علائم کرونا در کودکان چیست؟
سوالاتی را که می خواهید از پزشک متخصص بپرسید یادداشت کنید
ممکن است زمان محدودی در اختیار داشته باشید پس اگر از قبل فهرستی از سوالات خود تهیه کنید، بهترین استفاده از زمان را خواهید برد. برخی از ابتدایی ترین سوالاتی که در زمینه ی بیماری کاوازاکی باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
- محتمل ترین علت علائم کودک چیست؟
- آیا ممکن است علائم و نشانه های کودک علت دیگری داشته باشد؟
- آیا کودک باید تحت آزمایش قرار بگیرد؟
- علائم چقدر طول می کشد؟
- چه روش های درمانی وجود دارد و شما کدام را پیشنهاد می کنید؟
- عوارض احتمالی درمان چیست؟
- آیا می توانم برای راحتی بیشتر کودک خود کاری انجام دهم؟
- چه علائمی نشان دهنده ی بدتر شدن حال اوست؟
- در بلندمدت چه وضعیتی برای کودک پیش بینی می شود؟
- آیا بروشر یا مجله ای هست که بتوانم با خود به خانه ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می-دهید؟
به علاوه ی سوالاتی که برای پرسش آماده کرده اید، اگر حین ویزیت سوالی برایتان پیش آمد حتما بپرسید.
از پزشک چه انتظاری باید داشت
احتمالا پزشک کودکان سوالاتی از شما می پرسد. اگر برای پاسخ به این سوالات آماده باشید، زمان بیشتری برای اشاره به نکات مهم تر خواهید داشت.
- علائم کودک از کی شروع شد؟
- شدت علائم چقدر است؟ تب کودک چقدر بالا بوده؟ چقدر طول کشیده است؟
- آیا چیزی به بهبود علائم کمک می کند؟ اگر بله، چه چیزی؟
- آیا چیزی باع تشدید علائم می شود؟ اگر بله، چه چیزی؟
- آیا کودک در معرض ابتلا به بیماری های عفونی قرار گرفته است؟
- آیا کودک داروی خاصی مصرف می کند؟
- آیا کودک شما به چیزی حساسیت دارد؟
