افزایش شیر مادر؛ معرفی ۲۶ روش طبیعی و کاربردی در خانه

مادر شدن یکی از زیباترین تجربه‌های زندگی است، اما هم‌زمان می‌تواند نگرانی‌ها و چالش‌های زیادی هم به همراه داشته باشد. یکی از دغدغه‌های رایج در این دوران، نگرانی در مورد کمبود شیر است که باعث اضطراب و حتی کاهش انگیزه برای شیردهی می‌شود. هرچند عوامل مختلفی در ایجاد این وضعیت نقش دارند، اما در بیشتر موارد می‌توان آن‌ها را با روش‌های طبیعی برطرف کرد. در این مقاله از مجله درمانکده رایج‌ترین روش‎‌های توصیه‌شده برای افزایش شیر مادر را بررسی کرده و بهترین خوراکی‌ها را برای حفظ سلامت مادر و رشد مطلوب نوزاد معرفی می‌کنیم.

درمان خانگی افزایش شیر مادر

بدن شما از آنچه که می‌خورید و می‌نوشید برای تولید شیر استفاده می‌کند. بنابراین پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل که سرشار از میوه‌، سبزی، غلات کامل، لبنیات و منابع پروتئینی کم‌چرب باشد، ضروری است.

بر اساس دستورالعمل‌های مربوط به تغذیه مادر شیرده، بهتر است روزانه حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ کالری بیشتر از نیاز معمول بدن انرژی دریافت کنید. به یاد داشته باشید که کاهش شدید کالری یا پیروی از رژیم‌های بسیار سختگیرانه می‌تواند تولید شیر را کم کند و حتی رشد نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد.

بعد از اینکه از تامین کالری مورد نیاز بدن مطمئن شدید، بهتر است غذاها و نوشیدنی‌های زیر را در برنامه روزانه خود بگنجانید:

۱. سیب‌زمینی شیرین

سیب‌زمینی شیرین سرشار از فیبر، ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، منگنز، مس و پتاسیم است. همچنین مقدار زیادی بتا-کاروتن دارد که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. این ماده مغذی نه تنها به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند؛ بلکه برای تولید شیر ضروری است.

۲. چغندر

چغندر از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و تقریبا تمام مواد مغذی مورد نیاز مادر به‌ویژه ویتامین C، ویتامین B6، فولات (ویتامین B9)، منیزیم، منگنز، مس و پتاسیم را تامین می‌کند. این سبزی پرخاصیت سلامت دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد و احتمال ابتلا به یبوست را کاهش می‌دهد.

۳. هویج

هویج از منابع خوب بتا-کاروتن است؛ ماده‌ مغذی مهمی که به تولید شیر مادر کمک می‌کند. از سایر مواد مغذی موجود در آن می‌توان به ویتامین B1، ویتامین B6، ویتامین K و پتاسیم اشاره کرد. از آنجایی که این سبزی بسیار کم‌کالری و سیرکننده است، مصرف آن در دوران شیردهی سرعت کاهش وزن را افزایش می‌دهد.

۴. رازیانه

دانه رازیانه به طور گسترده‌ برای افزایش شیر مادر استفاده می‌شود. سبزی رازیانه نیز ممکن است برای این منظور مفید باشد. شما می‌توانید آن را به صورت خام یا پخته مصرف کنید. رازیانه از التهاب دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند و سطح اضطراب را در مادران شیرده کاهش می‌دهد.

۵. اسفناج

سبزیجات برگ‌ سبز تیره مثل اسفناج و کلم کیل منبع خوب ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم هستند. آن‌ها همچنین ترکیبی به نام فیتواستروژن دارند که از شیردهی حمایت می‌کند.

۶. ماهی

ماهی یکی از غنی‌ترین منابع اسید چرب امگا ۳ است که مصرف آن برای مادران شیرده اهمیت زیادی دارد. این مواد مغذی نه تنها از سلامت مغز و قلب مادر محافظت می‌کند، بلکه نقش موثری در افزایش هورمون‌های مرتبط با شیردهی دارد.

۷. نخود

مدت‌هاست که از بعضی حبوبات مثل نخود برای افزایش شیر مادر استفاده می‌شود. این ماده غذایی مقدار زیادی پروتئین، فیبر، ویتامین B6، فولات، آهن، روی و سلنیم در اختیار بدن قرار می‌دهد و با تحریک حس سیری به کاهش وزن کمک می‌کند. علاوه بر این، می‌تواند سطح قند خون را در مادران مبتلا به دیابت کنترل کند.

۸. عدس

عدس هم یکی از بهترین غذاهایی است که می‌توان به رژیم مادران باردار اضافه کرد. عدس غنی از پروتئین، فیبر و مواد مغذی ضروری است و از عملکرد بدن مادر در دوران شیردهی حمایت می‌کند. این ماده غذایی فواید زیادی برای سلامتی دارد و سطح قند خون و چربی خون را کاهش می‌دهد.

۹. کنجد

کنجد یکی از بهترین منابع گیاهی برای افزایش شیر مادر است. این دانه پرخاصیت مقدار زیادی سلنیوم دارد و از اختلال عملکرد تیروئید که ممکن است روی تولید شیر تاثیر منفی داشته باشد، جلوگیری می‌کند.

۱۰. جو دوسر

جو دوسر سرشار از کربوهیدرات پیچیده است و انرژی مورد نیاز مادر را برای مراقبت از نوزاد در طول روز تامین می‌کند. این ماده غذایی با تحریک ترشح هورمون اکسی‌توسین، تولید شیر را در سینه‌ها افزایش می‌دهد.

۱۱. مارچوبه

از مارچوبه نیز می‌توان به عنوان معجزه افزایش شیر مادر نام برد. این سبزی سرشار از فیبر و ویتامین است و به دلیل تحریک هورمون‌های مرتبط با شیردهی، نقش مهمی در حمایت از سلامت مادر و تامین نیازهای نوزاد دارد.

۱۲. شنبلیله

شنبلیله بسیار کم‌کالری است، اما مقدار زیادی فیبر، منگنز و منیزیم دارد. از این‌رو اضافه کردن آن به وعده‌های غذایی مادر به افزایش تولید شیر کمک می‌کند. این سبزی برای جلوگیری از یبوست پس از زایمان هم مفید است و عملکرد دستگاه گوارش مادر را بهبود می‌بخشد.

۱۳. ریحان

برگ ریحان منبع خوب آنتی‌اکسیدان است و یکی از بهترین انتخاب‌ها برای دوران شیردهی به شمار می‌رود. مصرف این سبزی نه‌ تنها به افزایش آرامش مادر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی او را هم تقویت کند.

۱۴. کدو حلوایی

کدو حلوایی از بهترین منابع فیبر، ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E و پتاسیم محسوب می‌شود. این ماده غذایی حاوی مقدار زیادی آب است و به هیدراته نگه داشتن بدن در دوران شیردهی کمک می‌کند.

۱۵. جو

جو نه تنها فیبر، ویتامین B1، سلنیوم، منگنز و منیزیم مورد نیاز بدن را تامین می‌کند؛ بلکه برای افزایش شیر مادر هم مفید است. این ماده غذایی یک منبع انرژی پایدار در اختیار بدن قرار می‌دهد و از نوسان قند خون که باعث ضعف و خستگی می‌شود جلوگیری می‌کند.

۱۶. بادام هندی

بادام هندی نیز فواید زیادی برای مادران شیرده دارد. این ماده غذایی سرشار از چربی سالم، ویتامین‌های گروه B، ویتامین E، منیزیم و روی است و به تقویت سیستم ایمنی، افزایش انرژی و بهبود کیفیت شیر مادر کمک می‌کند.

۱۷. زیره

زیره غنی از آنتی‌اکسیدان است. این ادویه علاوه بر افزایش شیر مادر، چربی‌سوزی را تحریک می‌کند، عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد و سطح التهاب را در بدن کاهش می‌دهد.

۱۸. برنج قهوه‌ای

برنج قهوه‌ای یک غذای مغذی و انرژی‌زا است که می‌تواند به افزایش توان بدنی مادر در دوران شیردهی کمک کند. این نوع برنج حاوی ترکیبات خاصی است که برای تنظیم خلق‌وخو و بهبود الگوی خواب مفیدند.

۱۹. شیر گاو

شیر گاو یک نوشیدنی مغذی است که با تامین آب مورد نیاز بدن، از کم‌آبی جلوگیری کرده و به افزایش تولید شیر کمک می‌کند. کلسیم موجود در این نوشیدنی برای تقویت استخوان‌های مادر و جلوگیری از ضعیف شدن آن‌ها مفید است.

۲۰. شوید

تحقیقات نشان می‌دهد که برگ شوید می‌تواند تولید شیر را افزایش دهد. این سبزی سرشار از فیبر و ویتامین K است و با تامین مواد مغذی ضروری، به جبران خون ازدست‌رفته مادر در زمان زایمان کمک می‌کند.

۲۱. مرغ

مرغ سرشار از پروتئین و آهن است. این ماده غذایی به دلیل تقویت سیستم ایمنی بدن و حمایت از عملکرد اعصاب، نقش مهمی در حفظ سلامت مادر ایفا می‌کند.

۲۲. زردآلو

در طول بارداری و پس از آن، تعادل هورمون‌های بدن برهم می‌خورد. زردآلو با داشتن ترکیبات گیاهی خاص، به بازگرداندن تعادل هورمونی کمک می‌کند. این میوه همچنین منبع غنی فیبر و آنتی‌اکسیدان است و می‌تواند نقش موثری در افزایش شیر مادر داشته باشد.

۲۳. بادام درختی

وقتی از غذاهای افزایش‌دهنده شیر صحبت می‌شود، بادام یکی از بهترین مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد. این ماده غذایی مقدار زیادی ویتامین E در اختیار بدن مادر قرار می‌دهد و به افزایش هورمون‌های مرتبط با شیردهی کمک می‌کند.

۲۴. زنجبیل

مصرف زنجبیل در دوران شیردهی برای افزایش تولید شیر، تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و کنترل سطح قند خون توصیه می‌شود. این ادویه با مکانیسم‌های خاص روی وزن بدن تاثیر می‌گذارد و فرآیند چربی‌سوزی را تحریک می‌کند.

۲۵. تخم‌مرغ

تخم‌مرغ منبع غنی پروتئین باکیفیت، ویتامین D و کولین است که همگی برای مادران شیرده بسیار مفیدند. این ماده غذایی به تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود عملکرد مغز، بازسازی بافت‌ها و افزایش کیفیت شیر مادر کمک می‌کند.

۲۶. گردو

گردو امگا ۳ و ویتامین E مورد نیاز برای تولید شیر را تامین می‌کند. علاوه بر این، سطح التهاب را در بدن کاهش می‌دهد، عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد و  از سلامت مادر حمایت می‌کند.

میوه‌های افزایش‌دهنده شیر مادر

همه میوه‌ها برای مادران شیرده مفیدند و به تامین مواد مغذی مورد نیاز آن‌ها کمک می‌کنند. اما متخصصان اغلب از پاپایای سبز به عنوان یکی از بهترین میوه‌های افزایش‌دهنده شیر مادر نام می‌برند. این میوه سرشار از ویتامین A و ویتامین C است و بخش زیادی از نیاز بدن مادر را به این ۲ ماده مغذی مهم تامین می‌کند. توجه داشته باشید که پاپایای سبز نارس است و باید تا حدی پخته شود تا قابل خوردن باشد.

نمی‌دونی کدوم روش برای افزایش‌د شیر رو انتخاب کنی؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، از پزشک نوبت بگیر

دکتر زنان دکتر زنان آنلاین

کدام نوشیدنی باعث افزایش شیر مادر می‌شود؟

بدن برای تولید شیر به آب کافی نیاز دارد. بنابراین اگر دچار کم‌آبی شود، میزان شیر کاهش پیدا می‌کند. آب بهترین نوشیدنی برای مادران شیرده است. اما زمانی که درگیر مراقبت از نوزاد هستید، ممکن است فراموش کنید به اندازه کافی از آن استفاده کنید.

برای پیشگیری از این موضوع، همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید و چند بطری دیگر هم در مکان‌هایی که معمولا به نوزاد شیر می‌دهید قرار دهید. علاوه بر این، غذاهای سرشار از آب مانند میوه‌ها و سبزیجات را در برنامه روزانه خود بگنجانید تا بدن‌تان بهتر هیدراته بماند.

Drink more water. Breastmilk includes lots of water, so it can be a struggle to increase your breast milk production if you aren’t well hydrated.

آب بیشتری بنوشید. شیر مادر حاوی مقدار زیادی آب است؛ بنابراین اگر به‌ خوبی هیدراته نباشید، افزایش تولید شیر می‌تواند دشوار باشد.

healthline

اگر اصلاح رژیم غذایی و مصرف آب به افزایش تولید شیر کمک نکند، احتمالا باید به کودک شیرخشک بدهید. اگر به تازگی زایمان کرده‌اید و می‌خواهید بدانید شیر مادر یا شیر خشک کدام‌یک برای فرزندتان مناسب‌تر است، حتما با پزشک مشورت کنید.

بهترین دمنوش برای افزایش شیر مادر

علاوه بر آب، بعضی دمنوش‌های گیاهی هم می‌توانند به افزایش تولید شیر کمک کنند. از جمله بهترین دمنوش‌ها برای مادران شیرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شنبلیله
• رازیانه
• گزنه

البته باید به خاطر داشته باشید که اثر بسیاری از گیاهان دارویی روی زنان شیرده به‌ طور کامل بررسی نشده است و بعضی از آن‌ها ممکن است برای این دوران ایمن نباشند. بنابراین پیش از مصرف هر نوع دمنوش گیاهی حتما درباره فواید و عوارض احتمالی آن با دکتر زنان مشورت کنید.

کدام دلستر برای افزایش شیر مادر خوب است؟

دلستر نوشیدنی دیگری است که می‌تواند به افزایش تولید شیر کمک کند. اطلاعات دقیقی درباره اینکه کدام نوع دلستر برای مادران شیرده بهتر است، در دسترس نیست. با این حال، دلسترهای ساده گزینه‌ مناسب‌تری محسوب می‌شوند.

نکته مهم این است که مصرف بیش‌ازحد این نوشیدنی می‌تواند باعث نفخ، مشکلات گوارشی و حتی افزایش وزن شود. بنابراین همیشه از آن در حد اعتدال استفاده کنید.

سریع‌ترین راه برای افزایش شیر مادر چیست؟

ساده‌ترین و در عین حال سریع‌ترین راه برای افزایش شیر مادر این است که دفعات شیردهی را بیشتر کنید. اگر برایتان سوال است که نوزاد هر چند ساعت باید شیر بخورد، باید بگوییم اکثر کودکان در طول ۲۴ ساعت هشت تا ۱۴ بار شیر می‌خورند.

برای اینکه از تکنیک افزایش دفعات شیردهی برای تحریک تولید شیر بهره بیشتری ببرید، توصیه می‌شود:

• به جای زمان‌بندی ثابت، بر اساس نیاز نوزاد به او شیر بدهید.
• به جای آرام کردن کودک با پستانک، شیر مادر را در اختیارش بگذارید.
• اگر نوزاد شب‌ها شیر نمی‌خورد، او را به آرامی بیدار کنید. چون هورمون‌های تولید شیر در شب بیشتر ترشح می‌شوند.
• استفاده از شیشه شیر را به سنین بالاتر موکول کنید. نوزاد در چند هفته اول باید بیشتر از سینه مادر تغذیه کند تا فرآیند شیردهی بهتر تثبیت شود.

برای افزایش شیر مادر چی خوبه؟

علاوه بر مصرف غذاها و نوشیدنی‌های افزایش‌دهنده شیر، راه‌کارهای دیگری هم وجود دارند که می‌توانند فرآیند شیردهی را برایتان آسان‌تر کنند. در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• اگر قصد دارید به نوزاد پستانک بدهید، بهتر است چند هفته صبر کنید تا شیردهی به‌ طور کامل تثبیت شود.
• نوزاد را در آغوش بگیرید؛ تماس پوست با پوست باعث افزایش تولید شیر می‌شود.
• تا زمانی که کودک آماده مصرف غذاهای جامد نیست (معمولا حدود ۶ ماهگی)، تغذیه تکمیلی را شروع نکنید.
• خواب کافی داشته باشید؛ کمبود استراحت به‌ طور مستقیم روی تولید شیر اثر می‌گذارد.
• استرس‌تان را مدیریت کنید. استرس ممکن است تولید شیر را کاهش ندهد، اما می‌تواند رفلکس خروج شیر از سینه را کند کرده و تغذیه نوزاد را دشوار کند.

اگر به دیابت یا مشکل پزشکی دیگری مبتلا هستید که فکر می‌کنید روی فرآیند شیردهی تاثیر گذاشته است، با دکتر زنان آنلاین فوری در مورد وضعیت خود مشورت کنید. همچنین می‌توانید مقاله مربوط به علائم دیابت در شیردهی را در مجله درمانکده بخوانید.

قطره و قرص افزایش شیر مادر

بعضی افراد بر این باورند که گیاهان دارویی مانند شنبلیله و خار مقدس می‌توانند به افزایش تولید شیر کمک کنند. هرچند تحقیقات کافی در این زمینه وجود ندارد، اما شرکت‌های مختلف محصولاتی را با ترکیب این گیاهان و سایر مواد طبیعی تولید کرده‌اند. در جدول زیر می‌توانید با تعدادی از آن‌ها آشنا شوید:

نام محصول	ترکیبات
کپسول شیرافزای گل دارو	عصاره رازیانه، زیره سبز، تخم شنبلیله و شوید
قطره شیرافزای گل دارو	عصاره رازیانه، زیره سبز، تخم شنبلیله و شوید
ساشه لاکتودین	عصاره گالگا، عصاره خشک مالت و کلسیم فسفات
پودر گالاکتومید	عصاره گالگا، عصاره خشک مالت و کلسیم فسفات
کپسول فنلین	اسانس رازیانه
ساشه های لاکتا	رازیانه، شنبلیله، گالگا، خار مقدس و شیرین‌کننده طبیعی استویا
ساشه گالاکتورایز	کلسیم کربنات و عصاره جو، رازیانه و آنیس

گاهی‌اوقات ممکن است لازم باشد از داروهای شیمیایی برای افزایش تولید شیر استفاده کنید. یکی از این داروها قرص دومپریدون است که با افزایش سطح پرولاکتین در بدن باعث تحریک تولید شیر می‌شود. قبل از مصرف این دارو حتما با پزشک در مورد مزایا و عوارض احتمالی آن مشورت کنید.

کلام پایانی

در بیشتر مواقع، اصلاح رژیم غذایی و استفاده از راه‌کارهای خانگی برای افزایش تولید شیر و تامین نیازهای تغذیه‌ای کودک کافی است. با این حال، اگر احساس کردید این روش‌ها موثر نیستند یا رشد فرزندتان به خوبی پیش نمی‌رود، به کمک پزشکی نیاز دارید.

کمبود شیر می‌تواند تجربه استرس‌زا و آزاردهنده‌ای باشد. اما لازم نیست به تنهایی با این مشکل روبه‌رو شوید. اگر نگران تغذیه و رشد فرزندتان هستید، می‌توانید با پزشکان درمانکده تماس بگیرید و از آن‌ها راهنمایی بخواهید.

سوالات متداول

منابع: healthline | nhs | breastfeeding