قرص لیتیوم برای چیست؟ قرصی برای درمان اختلالات روحی روانی!

یکی از معروف‌ترین داروهایی که روانپزشکان برای تثبیت خلق و خو تجویز می‌کنند، قرص لیتیوم (Lithium) است. این دارو اغلب با نام‌های لیتیوم کربنات، لیتیوم سیترات، لیتمون یا لیتیم شناخته می‌شود و اثربخشی مثبتی در درمان افسردگی اساسی (مقاوم به درمان) و دوره شیدایی (مانیا) اختلال دوقطبی دارد. داروی لیتیوم با ایجاد تغییر در برخی املاح خون مانند سدیم و پتاسیم می‌تواند عوارض جانبی گسترده‌ای ایجاد کند؛ از همین‌رو توصیه می‌شود آن را تحت هیچ شرایطی بدون تجویز پزشک استفاده نکنید. 

آیا می‌دانید روش مصرف قرص لیتیوم کربنات چگونه است و با چه داروهایی تداخل دارد؟ در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم قرص لیتیوم برای چه بیماری است و عوارض آن چیست.

قرص لیتیوم چیست؟

قرص لیتیوم کربنات (Lithium Carbonate) از داروهای تجویزی در اختلالات روانپزشکی است و در رده داروهای تثبیت‌کننده خلق دسته‌بندی می‌شود. روانپزشکان، این دارو را منحصرا برای اختلال دوقطبی و فاز شیدایی آن تجویز می‌کنند. همچنین می‌توان لیتیوم را نوعی داروی ضد افسردگی دانست که با اثرگذاری بر سیستم اعصاب مرکزی به درمان افسردگی اساسی (مقاوم به درمان) کمک می‌کند.

اطلاعات شناسنامه‌ای قرص لیتیوم

اطلاعات مرتبط با دارو	توضیحات
چکیده راهگشای دارو	لیتیوم برای درمان اختلال دوقطبی و فاز شیدایی آن تجویز می‌شود و در درمان اختلال افسردگی اساسی کاربرد دارد.
نام دارو	لیتیوم با نام‌های لیتیوم کربنات، لیتیوم سیترات، لیتمون یا لیتیم شناخته می‌شود.
بک‌گراند دارو	لیتیوم با اثرگذاری بر سیستم عصبی می‌تواند حملات حاد مانیا (دوره شیدایی) مرتبط با اختلال دوقطبی را درمان کند.
گروه دارو	این قرص در رده داروهای تثبیت‌کننده خلق جای می‌گیرد.
ساختار دارو
فرمول شیمیایی دارو	Li2CO3
فرم‌های موجود دارو	این دارو در ایران به صورت قرص‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ میلی‌گرم موجود است.

مکانیسم اثر لیتیوم (Lithium)

یون لیتیوم به یون سدیم شباهت زیادی دارد و می‌تواند جایگزین آن شود که نتیجه این جایگزینی، ایجاد اختلال در عملکرد سلول‌های عصبی است. در واقع قرص لیتیوم با ایجاد تغییر در ترشح مواد شیمیایی مانند دوپامین، نوراپی‌نفرین، استیل کولین و سروتونین، بر روی مغز اثر می‌گذارد. این اثرگذاری باعث می‌شود تا فرد بتواند احساسات خود را کنترل کند و با نوسانات خلقی اختلال دوقطبی کنار بیاید.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع داروی ضد افسردگی

قرص لیتیوم چه کاربردی دارد؟

لیتیوم یک داروی روانپزشکی است که برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می‌شود. در واقع این دارو می‌تواند با ایجاد تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز، باعث تثبیت خلق و خو شود و از بروز رفتارهای افراطی جلوگیری کند. از همین‌رو روانپزشکان، لیتیوم را برای کاهش حملات فاز شیدایی مرتبط با اختلال دوقطبی همچون تحریک‌پذیری، احساسات اغراق‌آمیز، رفتار تهاجمی و خصمانه، تند حرف زدن و اضطراب تجویز می‌کنند. 

دیگر موارد مصرف این قرص، درمان دوره‌های حاد افسردگی و جلوگیری از عود آن است. قرص لیتیوم می‌تواند خطر خودکشی در افراد مبتلا به افسردگی اساسی را کاهش دهد.

قرص لیتیوم 300 برای چیست؟

لیتیوم کربنات ۳۰۰ یکی از دوزهای دارویی این قرص است که برای درمان اختلالات روانی همچون موارد زیر تجویز می‌شود:

• اختلال دوقطبی
• افسردگی حاد
• کاهش حالات مانیک در مبتلایان به مانیا (دوره شیدایی)

روش مصرف لیتیوم کربنات

نحوه مصرف این دارو به وضعیت بیمار، نوع اختلال، شرکت سازنده دارو و سطح لیتیوم خون بستگی دارد؛ از همین‌رو تنها روانپزشک می‌تواند دوز مناسب لیتیوم را مشخص کند. از طرفی اختلالات روانی دارای طیف مختلفی هستند و نمی‌توان این قرص را با یک دوز مشخص برای همه افراد تجویز کرد. 

پزشک معمولا دوز داروی لیتیوم کربنات را بر اساس سطح لیتیوم خون مشخص می‌کند. بنابراین می‌توان گفت انجام آزمایش خون، پیش‌شرط لازم برای تعیین دوز قرص لیتیوم در هر دوره از درمان است. متخصصان سلامت روان، مدت زمان اثر قرص لیتیوم را سه هفته می‌دانند و معتقدند رعایت نکات زیر می‌تواند به عملکرد بهتر دارو کمک کند:

• برای جلوگیری از ناراحتی گوارشی، داروی لیتیوم کربنات را همراه با غذا میل کنید.
• مصرف نمک می‌تواند باعث تغییر سطح لیتیوم خون شود؛ از همین‌رو بهتر است به توصیه‌های پزشک خود در مورد میزان مصرف نمک در دوره درمان گوش دهید.

بیشتر بدانید:قرص فلوکستین برای کودکان چه کاربردی دارد؟

• تغییر خودسرانه دوز مصرفی لیتیوم می‌تواند باعث بروز عوارض جبران‌ناپذیر شود.
• داروی لیتیوم را هر روز در ساعت مشخصی مصرف کنید.
• از شکستن، نصف کردن و جویدن دارو خودداری کنید. 
• از قطع ناگهانی داروی لیتیوم بپرهیزید.
• اگر یک دوز دارو را فراموش کردید، دوز فراموش‌شده را به محض یادآوری میل کنید. اما اگر نوبت بعدی دارو نزدیک است، می‌توانید قرص لیتیوم را طبق برنامه مشخص‌شده بخورید. یادتان باشد مصرف همزمان ۲ دوز دارو با همدیگر خطرناک است و عوارض جانبی ایجاد می‌کند.
• داروی لیتیوم می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود؛ بنابراین در دوره درمان از انجام رانندگی و سایر فعالیت‌هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند، خودداری کنید.

بهترین زمان مصرف قرص لیتیوم (Lithium)

انتخاب ساعت مصرف این قرص با شماست. نکته مهم در نحوه مصرف لیتیوم این است که باید آن را هر روز در ساعت مشخصی میل کنید. با این حال، پزشکان معتقدند مصرف آن در شب می‌تواند از خواب‌آلودگی شما در طول روز جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید: قرص آمی تریپتیلین باعث چاقی میشود؟

موارد منع مصرف داروی لیتیوم

قبل از شروع مصرف این دارو، روانپزشک خود را در جریان بیماری‌ها یا شرایط زیر قرار دهید:

• بارداری و شیردهی
• حساسیت به داروهای ضد افسردگی
• صرع و پارکینسون
• اختلالات مغزی
• سابقه لوسمی
• بیماری قلبی-عروقی
• اختلالات تیروئیدی
• مشکلات تنفسی
• دیابت کنترل‌نشده
• بیماری‌های کلیوی
• پسوریازیس
• مشکل دفع ادرار
• کم‌آبی شدید بدن
• کاهش سدیم بدن
• عفونت‌ها
• بیماری‌های ویروسی همراه با تب، اسهال، تهوع، تعریق و استفراغ

بیشتر بخوانید: قرص نورتریپتیلین چیست؟ درمانی موثر برای بیماری‌های افسردگی

روش قطع قرص لیتیوم

این قرص را نباید به صورت خودسرانه و بدون مشورت با روانپزشک قطع کنید؛ زیرا می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی جدی شود. روانپزشک معمولا برای قطع داروی لیتیوم، برنامه درمانی مناسبی در نظر می‌گیرد و در صورت نیاز، قرص جایگزین تجویز می‌کند.

پیشنهاد ما به شما ارتباط با دکتر از طریق امکان مشاوره آنلاین با روانپزشک در سایت درمانکده است.

عوارض قطع ناگهانی لیتیوم چیست؟

• لرزش دست
• ادرار بیش از حد
• ضعف عضلانی
• تشنگی زیاد
• خشکی دهان
• عود علائم بیماری در کمتر از ۶ ماه

قرص لیتیوم و چاقی

لیتیوم می‌تواند بر غدد درون‌ریز اثر بگذارد و باعث تغییر در سوخت و ساز بدن شود. تحقیقات نشان داده‌اند این قرص، عملکرد تیروئید را مهار می‌کند؛ در نتیجه اغلب کسانی که برای مدت طولانی، لیتیوم مصرف می‌کنند به کم‌کاری تیروئید و عوارض ناشی از آن یعنی افزایش وزن دچار می‌شوند. 

بیشتر بخوانید: افسردگی شدید و حاد چه نشانه‌هایی دارد؟ بهترین روش درمان

قرص لیتیوم و ریزش مو

ریزش مو را می‌توان یکی از عوارض مصرف این قرص دانست که در ۱۰ درصد افراد بروز پیدا می‌کند. شما می‌توانید برای جلوگیری از این مشکل، پس از مشورت با متخصص پوست و مو آنلاین درمانکده از مکمل‌های روی و سلنیوم استفاده کنید.

آیا مصرف قرص لیتیوم در بارداری و شیردهی مجاز است؟

مصرف قرص لیتیوم در بارداری بدون تجویز روانپزشک و مشورت با دکتر زنان و زایمان توصیه نمی‌شود. با این حال، اگر هنگام مصرف این دارو متوجه شدید باردار هستید، لیتیوم را بدون مشورت با روانپزشک قطع نکنید. مشکلات روانی درمان‌نشده برای جنین و مادر باردار خطرناک هستند؛ از همین‌رو روانپزشک در دوران حاملگی معمولا داروهای جایگزین که عوارض کمتری دارند، تجویز می‌کند. 

همچنین مصرف این قرص در دوران شیردهی هم توصیه نمی‌شود؛ زیرا لیتیوم از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود و عوارض جانبی به جا می‌گذارد.

آیا قرص لیتیوم برای اسکیزوفرنی است؟

معمولا روانپزشکان از لیتیوم برای تثبیت خلق و خو کمک می‌گیرند و آن را به عنوان یک داروی کمکی به همراه آنتی‌سایکوتیک‌ها برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌کنند.

بیشتر بدانید: استیل سیستئین چیست؟

عوارض قرص لیتیوم کربنات (Lithium Carbonate)

مهم‌ترین خطرات و عوارض این دارو شامل موارد زیر هستند:

عوارض جانبی رایج

• سرگیجه
• خواب‌آلودگی
• خستگی
• افزایش وزن
• لرزش دست
• افزایش حجم ادرار
• تشنگی زیاد
• اختلال در عملکرد کلیه

بیشتر بدانید: قرص لورازپام آرام‌بخشی موثر اما کُشنده! موارد استفاده و مقدار مصرف

واکنش آلرژیک

در صورت مشاهده هر یک از واکنش‌های آلرژیک زیر، سریعا به پزشک معالج خود اطلاع دهید:

• گیجی شدید
• خارش
• کهیر
• بثورات پوستی
• تورم صورت، زبان و گلو
• اختلال تنفسی

عوارض جانبی جدی

اگر پس از مصرف لیتیوم با علائم زیر مواجه شدید، سریعا به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید:

• غش
• تشنج
• سرگیجه شدید
• مشکلات تنفسی
• تپش قلب آرام یا نامنظم

بیشتر بخوانید: قرص سرترالین چیست؟ درمان افسردگی و مشکلات جنسی در آقایان

سندروم مسمومیت سروتونین

یکی از خطرناک‌ترین عوارض این دارو، افزایش سطح سروتونین بدن است که باعث ایجاد مسمومیت می‌شود. برای جلوگیری از این سندروم باید مصرف هر نوع داروی دیگر که ممکن است حاوی سروتونین باشد را به پزشک معالج خود اطلاع دهید. 

علائم مسمومیت ناشی از افزایش سطح سروتونین عبارت‌اند از:

• عدم تعادل
• سرگیجه شدید
• توهم
• تپش قلب تند
• اسپاسم عضلانی
• احساس آشفتگی و کلافگی
• تب بی‌علت
• بی‌حوصلگی
• تهوع، استفراغ و اسهال شدید

بیشتر بدانید: قرص دپاکین چیست؟ عوارض و تداخل دارویی آن

تداخل دارویی لیتیوم (Lithium)

قرص لیتیوم کربنات با داروهای زیر تداخل دارد و می‌تواند بر نحوه عملکرد آن‌ها تاثیر بگذارد:

• داروهای مسدودکننده گیرنده‌های آنژیوتانسین (ARBs) مانند لوزارتان و والسارتان
• داروهای مهارکننده ACEIs مانند کاپتوپریل و انالاپریل
• مسکن‌های غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
• قرص‌های آب و دیورتیک‌هایی مثل هیدروکلروتیازید و فورزماید
• داروهای درمان‌کننده دیگر بیماری‌های روانی مثل کلرپرومازین، هالوپریدول، تیوتیکسین
• داروهای ضد افسردگی مثل فلوکستین، دولوکستین و ونلافاکسین
• مترونیدازول
• سدیم بی‌کربنات
• اسپکتینومایسین
• فنی‌توئین
• کاربامازپین
• داروهای شل‌کننده عضلات

راهنمای مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده رفتارهای غیر عادی پرتکرار در اطرافیان خود، نسبت به آ‌ن‌ها بی‌توجه نباشید. در حال حاضر می‌توان اکثر اختلالات روانی را به کمک روانپزشک درمان کرد. اختلال دوقطبی و فاز شیدایی یکی از این اختلالات است که می‌توان علائم آن را با قرص لیتیوم کاهش داد. این قرص اثربخشی بالایی بر سیستم عصبی مغز دارد؛ از همین‌رو باید حتما توسط روانپزشک تجویز شود.

اگر داروی لیتیوم مصرف می‌کنید یا درباره این قرص ابهاماتی دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانپزشکان باتجربه آشنا شوید و برای مراجعه حضوری یا مشاوره تلفنی، متنی و تصویری نوبت بگیرید.

بیشتر بخوانید: اختلالات افسردگی؛ علائم، علل و راه‌های درمان

سوالات متداول

منابع: webmd | drugs