قرص ریتالین در ایران، نام تجاری داروی متیل‌فنیدات (Methylphenidate) است. این دارو یکی از مهم‌ترین داروهایی است که روانپزشکان برای درمان علائم اختلال بیش‌فعالی همراه با کم‌توجهی (ADHD) تجویز می‌کنند. در واقع ریتالین (Ritalin) با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین، آن بخشی از مغز را که مسئول کنترل رفتار و تمرکز است، تحریک می‌کند و باعث عملکرد بهتر آن میشود.
برای آشنایی بیشتر با داروی متیل‌فنیدات، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم قرص ریتالین برای چی خوبه و چگونه باید آن را مصرف کرد.
فهرست محتوا:
- قرص ریتالین چیست؟
- اطلاعات شناسنامه‌ای قرص ریتالین (Ritalin)
- مکانیسم اثر داروی متیل‌فنیدات (ریتالین)
- فواید قرص ریتالین (Ritalin)
- روش مصرف ریتالین
- موارد منع مصرف ریتالین
- عوارض قرص ریتالین چیست؟
- قرص ریتالین برای درس خواندن
- روش قطع داروی متیل فنیدات (ریتالین)
- تداخل دارویی ریتالین (Ritalin)
- قرص ریتالین از کجا بخرم؟
- سوالات متداول
قرص ریتالین چیست؟
داروی متیل‌فنیدات که در ایران آن را با نام تجاری ریتالین می‌شناسند، یک محرک سیستم عصبی مرکزی است که برای درمان اختلال کمبود توجه (ADD)، اختلال بیش‌فعالی/کم‌توجهی (ADHD) و علائم حمله خواب (نارکولپسی) تجویز میشود.
ترکیبات موجود در این قرص، واکنش‌های مغز را نرمال می‌کند تا فرد بتواند تمرکز بیشتری داشته باشد. جذب ریتالین معمولا به صورت خوراکی یا از طریق پوست است. در حال حاضر بهترین قرص ریتالین در دوزهای ۵، ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم تولید میشود.
اطلاعات شناسنامه‌ای قرص ریتالین (Ritalin)
مکانیسم اثر داروی متیل‌فنیدات (ریتالین)
بیشترین اثرگذاری ریتالین بر دوپامین و نوراپی‌نفرین مغز است. دوپامین نوعی ناقل عصبی محسوب میشود که نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی بین نورون‌ها دارد و می‌تواند بر حرکت، لذت و میزان توجه تاثیر بگذارد. در واقع ریتالین به عنوان یک محرک با افزایش سطح این انتقال‌دهنده‌های عصبی، عملکرد نورون‌های مغز را بهبود می‌بخشد.
بیشتر بخوانیم: قرص سیلدنافیل چیست؟ فواید و عوارض آن را بشناسید!
فواید قرص ریتالین (Ritalin)
موارد استفاده از ریتالین عبارت‌اند از:
- اختلال کمبود توجه (ADD)
- اختلال بیش‌فعالی/کم‌توجهی (ADHD)
- درمان علائم حملات خواب (نارکولپسی)
- درمان اختلال افسردگی در برخی افراد
- کنترل مشکلات رفتاری
- بهبود مهارت گوش دادن
- افزایش تمرکز برای سازماندهی کارها
روش مصرف ریتالین
ریتالین (Ritalin) باید حتما توسط روانپزشک تجویز شود و مصرف آن طبق یک برنامه زمانی دقیق، می‌تواند شما را به کسب نتیجه مطلوب نزدیک‌تر کند. پزشک معمولا این دارو را ۲ یا سه بار در روز، متناسب با وضعیت سلامت بیمار تجویز می‌کند.
اغلب متخصصان معتقدند بهترین زمان مصرف داروی متیل‌فنیدات، ۳۰ تا ۴۵ دقیقه قبل از صرف وعده غذایی است. با این حال اگر ناراحتی معده دارید، می‌توانید این قرص را همراه با غذا یا پس از آن بخورید. یادتان باشد مصرف نادرست ریتالین، اعتیادآور است؛ از همین‌رو هنگام مصرف آن به دستورالعمل پزشک توجه کنید.
دوز مصرف قرص ریتالین در بزرگسالان و کودکان
دوز مصرف این دارو به وضعیت پزشکی شما و میزان پاسخ‌دهی بدن‌تان بستگی دارد. روانپزشک معمولا دوز ریتالین را بر اساس وزن بدن و شدت بیماری ADHD (اختلال بیش‌فعالی/کم‌توجهی) مشخص می‌کند. در ادامه می‌توانید دوز مناسب قرص ریتالین برای کودکان و بزرگسالان را مشاهده کنید:
- بزرگسالان: داروی متیل‌فنیدات در ابتدا برای بزرگسالان با دوز ۵ میلی‌گرم (۲ بار در روز) تجویز میشود. پزشک می‌تواند در صورت نیاز، این دوز را به ۶۰ میلی‌گرم در روز برساند، اما یادتان باشد، شما نباید تحت هیچ شرایطی به شکل خودسرانه دوز ریتالین را افزایش دهید.
- کودکان: این دارو برای کودکان، به ازای هر یک کیلوگرم وزن‌شان، یک میلی‌گرم تجویز میشود. معمولا پزشک دوز روزانه ۵ تا ۲۰ میلی‌گرم را برای کودکان در نظر می‌گیرد.
داروی متیل‌فنیدات باید حتما طبق دستورالعمل پزشک مصرف شود. اگر این قرص را بیشتر از دوز تجویزشده مصرف کنید، سطح دوپامین مغز را به سرعت افزایش می‌دهد و سرخوشی ایجاد می‌کند.
دیگر عوارض مصرف دوز بالای ریتالین، شامل موارد زیر هستند:
- تشنج
- گیجی
- توهم و هذیان
- لرزش
- انقباضات عضلانی
- نوسانات خلقی
بیشتر بخوانیم: قرص ترامادول چیست؟ با این دارو درد خود را به سرعت تسکین دهید
موارد منع مصرف ریتالین
در صورت وجود بیماری‌ها یا شرایط زیر از مصرف داروی متیل‌فنیدات بپرهیزید:
- بارداری و شیردهی
- گلوکوم
- مشکلات قلبی
- فشار خون بالا
- تیروئید پرکار
- تنش و بی‌قراری
- اضطراب شدید
- سندروم تورت
- فنیل کتونوری
- اختلال گوارشی
- سابقه تومور در غده فوق کلیوی
- سوء مصرف مواد مخدر و الکل
- اختلال افسردگی قابل درمان
عوارض قرص ریتالین چیست؟
رایج‌ترین عوارض داروی متیل‌فنیدات عبارت‌اند از:
- لرزش شدید
- تعریق زیاد
- خواب‌آلودگی
- سردرد و سرگیجه
- خستگی
- تغییر خلق و خو
- افزایش فشار خون
- احساس آشفتگی و اضطراب
- کاهش اشتها
- درد شکمی
- کاهش وزن
- خشکی دهان
- تهوع و استفراغ
- حرکات غیر ارادی مانند تیک عصبی
- بروز لکه‌های قرمز و خارش
- ریزش مو
- نازک شدن تار مو
- افزایش ادرار و مدفوع
- درد عضلانی
- علائم سرماخوردگی
در صورت بروز هر یک از علائم زیر، سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- درد قفسه سینه
- افزایش ضربان قلب
- ضربان قلب نامنظم
- مشکلات تنفسی
- حرکات عضلانی غیر ارادی
- اختلال در بینایی
- احساس سردی، بی‌حسی، درد، تغییر رنگ پوست در انگشتان دست و پا (اختلال در گردش خون)
- ایجاد زخم‌های بدون علت
- نعوظ طولانی‌مدت و دردناک (بیش از چهار ساعت)
اگر پس از مصرف ریتالین با نشانه‌های زیر مواجه شدید، سریعا بیمار را به اورژانس بیمارستان برسانید:
- غش
- تشنج
- واکنش آلرژیک مانند تنگی نفس، سرگیجه، بثورات پوستی، تورم صورت، زبان یا گلو
- حمله قلبی (علائمی مانند درد قفسه سینه، احساس درد در بازوی چپ، قفل شدن فک، تنگی نفس و تعریق غیر طبیعی)
- سکته مغزی (علائمی مانند گیجی، تغییر ناگهانی در بینایی، اختلال در گفتار و ضعف عضلانی یک طرف بدن)
برخی افراد (مخصوصا کودکان و نوجوانان) ممکن است پس از مصرف ریتالین دچار افکار غیر معمول مانند پرخاشگری، رفتار خصمانه، افسردگی یا افکار خودکشی شوند که در این صورت باید سریعا علائم مذکور را به روانپزشک اطلاع دهید.
بیشتر بخوانیم: مشاوره تحصیلی کودکان دبستانی؛ کلید موفقیت تحصیلی و رشد و پرورش
قرص ریتالین برای درس خواندن
یکی از فواید این دارو، کمک به تمرکز بهتر است؛ از همین‌رو دانش‌آموزان و دانشجویان از ریتالین به عنوان داروی محبوب شب امتحان یاد می‌کنند. در حالی که قرص ریتالین برای اختلال کم‌توجهی یا عدم تمرکز کافی در مبتلایان به ADHD تجویز میشود. بنابراین می‌توان گفت، مصرف ریتالین برای عملکرد بهتر درسی بدون تجویز روانپزشک جایز نیست.
معمولا روانپزشک در مواقعی مصرف داروی متیل‌فنیدات (ریتالین) را در برنامه درمانی قرار می‌دهد که فرزند شما به دلیل اختلال بیش‌فعالی/کم‌توجهی (ADHD) نتواند بر روی درس‌های خود تمرکز کند. در چنین شرایطی، ریتالین به توجه بیشتر و تمرکز بهتر بر روی درس‌ها کمک می‌کند، اما تحت هیچ شرایطی از این قرص به صورت خودسرانه برای تمرکز بیشتر در شب امتحان استفاده نکنید.
اگر احساس می‌کنید هنگام درس خواندن تمرکز کافی ندارید، می‌توانید از مشاوره تحصیلی درمانکده برای دریافت برنامه‌ریزی دقیق درسی استفاده کنید.
روش قطع داروی متیل فنیدات (ریتالین)
این دارو تاثیر زیادی بر مغز و فعالیت‌های هورمونی دارد. در واقع ساختار آمفتامینی ریتالین باعث ایجاد وابستگی روانی میشود؛ از همین‌رو برای ترک آن به مشاوره و برنامه اصولی زیر نظر روانپزشک نیاز است تا فرد دچار آسیب جسمی و روحی نشود.
عوارض ترک ناگهانی ریتالین
ترک ناگهانی ریتالین می‌تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:
- خواب‌آلودگی
- افسردگی
- خستگی مفرط
- نوسانات خلقی
- پرخاشگری
- افزایش استرس و اضطراب
- عدم تمرکز
- افزایش اشتها
تداخل دارویی ریتالین (Ritalin)
ریتالین با برخی داروها تداخل دارد؛ بنابراین قبل از مصرف آن، روانپزشک‌تان را در جریان تمامی داروهای پزشکی که استفاده می‌کنید، قرار دهید. داروهایی که با ریتالین تداخل ایجاد می‌کنند عبارت‌اند از:
- داروهای فشار خون
- داروهای خواب‌آور مانند زولپیدم
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد اضطراب مثل دیازپام یا لورازپام
- داروهای ضد افسردگی مانند فنلزین و ترانیل سیپرومین
- داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین
- داروهای تثبیت‌کننده رفتار مانند لیتیم
- داروهای درمان‌کننده سرماخوردگی یا آلرژی حاوی ضد احتقان
مصرف همزمان ریتالین با الکل، قهوه و نیکوتین می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی شود.
بیشتر بخوانیم: راه کارهای برگشت به دوران تحصیل ویژه افراد دارای اختلالات روانی
قرص ریتالین از کجا بخرم؟
شما می‌توانید با در دست داشتن نسخه روانپزشک، قرص ریتالین را از داروخانه‌های معتبر خریداری کنید. داروی متیل‌فنیدات با نام تجاری ریتالین یک محرک سیستم عصبی مرکزی است که به درمان علائم بیش‌فعالی/کم‌توجهی (ADHD)، حملات خواب (نارکولپسی)، کم‌حواسی و افسردگی در برخی افراد کمک می‌کند.
دوز مناسب این دارو باید توسط روانپزشک تجویز شود، زیرا ریتالین ساختار آمفتامینی دارد و می‌تواند وابستگی روانی ایجاد کند. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره داروی متیل‌فنیدات به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین این مجموعه با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانپزشکان باتجربه آشنا شوید. همچنین شما عزیزان می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر روانپزشک یا سایر تخصص های مورد نظرتان ویزیت شوید.
سوالات متداول
بله. در اغلب موارد داروی محرک متیل‌فنیدات (ریتالین) احساس سیری طولانی ایجاد می‌کند و باعث کالری سوزی بیشتر بدن میشود.
در حال حاضر تحقیقات کافی درباره میزان اثرگذاری ریتالین بر روی جنین انجام نشده است؛ از همین‌رو پزشکان مصرف ریتالین را در دوران بارداری (مخصوصا سه ماه اول) توصیه نمی‌کنند.
خیر. ترکیبات این قرص می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند؛ از همین‌رو توصیه میشود زنان شیرده بدون تجویز روانپزشک و مشورت با متخصص زنان و زایمان از مصرف ریتالین در دوران شیردهی خودداری کنند.
