لکه بینی در بارداری دلهره‌آور و نگران‌کننده است اما همیشه نشان‌هنده مشکل جدی نیست. آنچه اهمیت دارد زمان، شدت و علائم همراه آن است. علت خونریزی در بارداری می‌تواند لانه‌گزینی یا تحریک دهانه رحم تا شرایط جدی‌تری مانند تهدید به سقط، بارداری خارج رحمی یا مشکلات جفتی باشد. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به لکه بینی در بارداری و علت آن می‌پردازیم.
این مقاله صرفا اطلاعات عمومی را بیان کرده است. اگر باردار هستید و دچار لکه‌بینی شده‌اید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
فهرست محتوا
- علت لکه بینی در بارداری چیست؟
- علت لکه بینی در بارداری بعد از رابطه چیست؟
- لکه بینی لخته ای در بارداری نشانه چیست؟
- درمان لکه بینی در بارداری چگونه است؟
- برای درمان لکه بینی در بارداری چه بخوریم؟
- لکه بینی در بارداری تا چند روز طبیعی است؟
- آیا لکه بینی در بارداری نشانه پسر دار شدن است؟
- لکه بینی در بارداری در چند خط
- سوالات رایج
علت لکه بینی در بارداری چیست؟
لکه بینی در بارداری ماه اول شایع است و می‌تواند بخشی از روند طبیعی حاملگی باشد. از شایع‌ترین دلایل خونریزی در بارداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
لانه‌گزینی جنین (Implantation Bleeding)
خونریزی لانه‌گزینی یکی از اولین علائم بارداری است و زمانی رخ می‌دهد که جنین بین روزهای ۶ تا ۱۲ پس از لقاح به دیواره داخلی رحم می‌چسبد و فرایند لانه‌گزینی آغاز می‌شود. این اتصال می‌تواند باعث پارگی مویرگ‌های کوچک آندومتر شود و لکه‌بینی ایجاد کند. رنگ این خونریزی صورتی کم‌رنگ، قهوه‌ای روشن یا قهوه‌ای مایل به زرد است و شدت کمی نیز دارد، همچنین بدون لخته خون است. البته احتمال دارد با درد بسیار خفیف یا احساس سنگینی در زیر شکم نیز مواجه شوید.
این لکه‌بینی گاهی با سایر علائم فوری بارداری مانند حساس شدن سینه‌ها، خستگی یا تغییرات خلقی هم‌زمان بروز می‌کند و می‌تواند از اولین نشانه‌های شروع بارداری باشد.
برای اینکه بهتر متوجه شوید لکه بینی در بارداری ناشی از لانه‌گزینی چه شکلی است، می‌توانید عکس لکه بینی در بارداری را مشاهده کنید:
تهدید به سقط (Threatened Abortion)
تهدید به سقط وضعیتی است که مادر باردار دچار خونریزی یا لکه‌بینی واژینال در سه‌ماهه اول بارداری می‌شود، اما دهانه رحم (سرویکس) هنوز بسته است و جنین در سونوگرافی زنده و داخل رحم دیده می‌شود. در این شرایط، بارداری هنوز ادامه دارد، اما احتمال سقط همچنان به قوت خود باقی است. مهم‌ترین علائم شایع تهدید به سقط عبارت‌اند از:
- لکه‌بینی یا خونریزی خفیف تا متوسط واژینال
- درد خفیف تا متوسط زیر شکم یا در ناحیه کمر
- احساس فشار در ناحیه لگن
گاهی‌اوقات هم ممکن است هیچ علائمی غیر از لکه‌بینی را تجربه نکنید.
لکه‌بینی در تهدید به سقط اغلب صورتی، قهوه‌ای روشن یا قهوه‌ای تیره است. در برخی موارد به صورت خون قرمز روشن هم دیده می‌شود، ولی در حجم کم. خوب است بدانید رنگ قهوه‌ای به معنای خون قدیمی است که به آرامی از رحم خارج می‌شود، در حالی که خون قرمز تازه‌تر است و می‌تواند نشان‌دهنده فعال بودن روند خونریزی باشد. در زیر عکس لکه بینی در بارداری به دلیل تهدید سقط را می‌بینید.
حاملگی خارج رحمی (Ectopic Pregnancy)
حاملگی خارج رحمی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده به‌جای لانه‌گزینی در رحم، در جایی خارج از حفره رحم جای می‌گیرد که معمولا لوله فالوپ است. اگر این وضعیت به موقع درمان نشود می‌تواند منجر به پارگی لوله، خونریزی داخلی و حتی مرگ مادر شود، به همین دلیل شرایط اورژانسی است.
رنگ خون در حاملگی خارج رحمی معمولا قهوه‌ای تیره یا مایل به سیاه است. گاهی‌اوقات خون قرمز روشن هم دیده می‌شود، به‌ویژه اگر خونریزی فعال‌تر باشد یا نزدیک به پارگی لوله رخ دهد.
حجم خونریزی نیز در ابتدا معمولا کم و به صورت لکه‌بینی است، به همین دلیل احتمال دارد آن را با لکه‌بینی معمولی اوایل بارداری اشتباه بگیرید. با پیشرفت وضعیت و به ویژه اگر پارگی در لوله فالوپ ایجاد شود، خونریزی شدید داخلی رخ می‌دهد.
الگوی خونریزی نیز می‌تواند متناوب و مکرر باشد و قطع و وصل شود. برخی بیماران نیز تنها با لکه‌بینی ساده مواجه می‌شوند.
از دیگر علائم حاملگی خارج رحمی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد لگنی یا شکمی یک‌طرفه که می‌تواند ثابت، تیز یا ناگهانی و شدید باشد.
- به دلیل خونریزی داخلی ممکن است احساس ضعف و سرگیجه داشته باشید.
- در حاملگی‌های طبیعی، سطح B-hCG هر ۴۸ ساعت تقریبا ۲ برابر می‌شود. در حاملگی خارج‌رحمی، این افزایش کندتر و غیرطبیعی است. برخی زنان این خونریزی را با ترشحات بارداری اشتباه می‌گیرند، اما ترشحات طبیعی معمولا بی‌رنگ، بدون بو و خون هستند.
بارداری مولار (Hydatidiform Mole)
بارداری مولار یا مول هیداتی‌فورم نوعی بارداری غیرطبیعی و نادر است که در آن بافت جفت به‌جای رشد طبیعی، به توده‌ای از کیست‌های غیرطبیعی تبدیل می‌شود. خون در این شرایط معمولا به رنگ تیره یا قهوه‌ای شکلاتی است. البته برخی بیماران به لکه‌بینی مکرر قهوه‌ای تیره یا خونریزی متناوب و بدون درد هم اشاره کرده‌اند.
حجم خونریزی هم می‌تواند از لکه‌بینی خفیف تا خونریزی شدید و مداوم متغیر باشد. گاهی‌اوقات خونریزی آنقدر شدید و گسترده است که دکتر متخصص زنان تخلیه فوری رحم را توصیه می‌کند.
از دیگر علائم بارداری مولار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رحم بزرگ‌تر از سن بارداری
- تهوع و استفراغ شدید
- پره‌اکلامپسی زودرس (افزایش فشار خون و دفع پروتئین در ادرار)
- سطح بسیار بالا و غیرطبیعی B-hCG
- عدم مشاهده جنین یا کیسه حاملگی طبیعی در سونوگرافی
تهوع و استفراغ شدید یکی از نشانه‌های مهم این نوع بارداری است که نباید با حالت تهوع بارداری اشتباه گرفت.
در ادامه عکس لکه بینی در بارداری به دلیل بارداری مولار را می‌بینید که ویژگی‌های ظاهری آن را نشان می‌دهد.
جفت سرراهی (Placenta Previa)
در جفت سر راهی، جفت به‌جای اتصال در بخش بالایی رحم، به ناحیه پایین رحم متصل می‌شود و در برخی موارد دهانه رحم یعنی سرویکس را جزیی یا به‌طور کامل می‌پوشاند. این وضعیت اغلب در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری خود را نشان می‌دهد و یکی از علل مهم خونریزی واژینال در اواخر بارداری محسوب می‌شود. این خون معمولا قرمز روشن و شفاف و لخته در آن دیده نمی‌شود.
در ابتدا حجم خونریزی کم است اما در اغلب موارد خونریزی ناگهانی و با حجم زیاد اتفاق می‌افتد. نکته دیگر این است که خونریزی بدون درد است، یعنی احتمال دارد هیچ انقباض، گرفتگی یا درد شکمی را حس نکنید.
دیگر علائم شایع جفت سر راهی عبارت‌اند از:
- خونریزی مکرر بدون درد
- ضعف یا افت فشار خون در صورت خونریزی شدید
- کاهش حرکات جنین
جداشدگی زودرس جفت (Placental Abruption)
در جدا شدن زودرس جفت، جفت پیش از تولد نوزاد به طور کامل یا جزئی از دیواره داخلی رحم جدا می‌شود. این اتفاق معمولا در سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد و یک اورژانس جدی محسوب می‌شود، زیرا می‌تواند جان مادر و جنین را تهدید کند.
در این شرایط رنگ خون قرمز تیره یا قهوه‌ای متمایل به قرمز است و احتمال دارد با لخته نیز همراه باشد. حجم خونریزی نیز می‌تواند خفیف، لکه‌ای یا شدید باشد.
سایر علائم جداشدگی زودرس جفت عبارت‌اند از:
- درد شدید و ناگهانی شکم
- سفت و دردناک شدن رحم
- کاهش یا قطع حرکات جنین
پاره شدن عروق جفتی (Vasa Previa)
در پارگی عروق جنین، عروق خونی جنین (نه مادر) به‌صورت غیرطبیعی از جلوی دهانه رحم عبور می‌کنند. این عروق معمولا به جفت یا به بند ناف متصل هستند، اما در این حالت از طریق پرده‌های جنینی به شکل آزادانه در بخش پایینی رحم قرار دارند، بدون اینکه در داخل بند ناف یا درون عضله جفت محافظت شده باشند.
برخلاف بیشتر موارد خونریزی و لکه بینی در بارداری که منشا آن مادر است، در این حالت خون از جنین خارج می‌شود. این خون قرمز روشن، تازه و شفاف است.
از دیگر علائم پاره شدن عروق جفتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش یا قطع ناگهانی حرکات جنین
- الگوی غیرطبیعی ضربان قلب جنین
- نبود درد یا انقباض رحمی در مادر
تحریک دهانه رحم (Cervical Irritation)
در دوران بارداری، به‌ویژه در سه ماهه دوم و سوم، دهانه رحم به دلیل افزایش جریان خون و نازک شدن بافت مخاطی آن، حساس‌تر و پرخون‌تر از حالت عادی است. بنابراین، تحریک‌های مکانیکی خفیف مانند موارد زیر می‌توانند باعث لکه بینی در بارداری شوند که معمولا خطرناک نیستند:
- معاینه واژینال
- سونوگرافی ترانس واژینال
- رابطه جنسی
این لکه‌بینی به رنگ صورتی کم‌رنگ یا قرمز روشن است و حجم کمی دارد. مدت زمان خونریزی آن نیز کوتاه‌مدت است؛ بین چند دقیقه تا حداکثر چند ساعت.
علت لکه بینی در بارداری بعد از رابطه چیست؟
در بارداری، دهانه رحم به‌طور طبیعی نرم‌تر، پرخون‌تر و حساس‌تر از قبل می‌شود. هنگام رابطه جنسی، تماس فیزیکی با سرویکس ممکن است باعث خراش سطحی و پارگی‌های ریز عروقی شود که به شکل لکه‌بینی یا خونریزی خفیف ظاهر می‌شود. این نوع خونریزی معمولا به رنگ صورتی، قرمز روشن یا قهوه‌ای کم‌رنگ است، همچنین حجم کمی دارد و اغلب ظرف چند ساعت تا یک روز قطع می‌شود و در عین حال هیج دردی نیز ندارد.
لکه بینی لخته ای در بارداری نشانه چیست؟
لکه‌بینی لخته‌ای در بارداری معمولا نسبت به لکه‌بینی ساده نگران‌کننده‌تر است و اغلب به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- تهدید به سقط جنین: لخته‌های کوچک همراه با خون روشن یا تیره، به‌ویژه در سه ماهه اول، ممکن است نشان‌دهنده شروع روند سقط باشد. در این حالت، لکه‌بینی اغلب با درد شکمی، گرفتگی یا فشار در لگن همراه است.
- جداشدگی زودرس جفت: در سه ماهه دوم یا سوم، وجود لخته‌های خون می‌تواند نشانه‌ای از جدا شدن بخشی از جفت از دیواره رحم باشد. این وضعیت اورژانسی است.
- عفونت‌های شدید واژن یا دهانه رحم: این مشکلات نیز می‌توانند باعث خونریزی همراه با لخته شوند، البته نادر است.
درمان لکه بینی در بارداری چگونه است؟
لکه‌بینی یک علامت است، نه یک بیماری، بنابراین لازم است ابتدا علت خونریزی در بارداری مشخص شود و سپس درمان. در ادامه رایج‌ترین تکنیک‌‌های درمان را براساس علت لکه بینی در بارداری می‌خوانید:
درمان لکه‌بینی ناشی از لانه‌گزینی جنین
این لکه‌بینی نیاز به درمان خاصی ندارد و باید استراحت کافی داشته باشید و دور فعالیت‌های شدید را خط بکشید. همچنین باید مصرف اسید فولیک را طبق دستور پزشک ادامه دهید.
درمان لکه‌بینی پس از رابطه جنسی یا معاینه واژینال
به علت حساس شدن دهانه رحم در بارداری، این نوع لکه‌بینی معمولا خودبه‌خود طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شود.
درمان لکه‌بینی ناشی از تهدید به سقط
در این شرایط، درمان شامل موارد زیر می‌شود:
- استراحت نسبی
- پرهیز از رابطه جنسی
- مصرف پروژسترون
- پیگیری با سونوگرافی و تست بتا hCG
درمان لکه‌بینی به دلیل از بارداری خارج‌رحمی
شیوه درمان این نوع لکه بینی در بارداری به شدت آن بستگی دارد که می‌تواند درمان دارویی یا جراحی باشد.
درمان لکه بینی ناشی از جفت سرراهی یا جداشدگی جفت
در این شرایط به استراحت کامل نیاز دارید و شاید دکتر متخصص زنان بستری شدن در بیمارستان را تجویز کند. در صورت تداوم خونریزی یا خطر برای جنین، احتمال سزارین زودرس نیز وجود دارد.
برای درمان لکه بینی در بارداری چه بخوریم؟
باید بدانید تغذیه به تنهایی درمان اصلی لکه بینی در بارداری نیست. با این حال، مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند به تقویت دیواره رحم، بهبود عملکرد هورمونی و آرام‌سازی عضلات رحمی کمک کند. برای مثال غذاهای سرشار از پروتئین مانند گوشت قرمز کم‌چرب، مرغ، ماهی پخته، عدس، نخود و سویا برای ترمیم بافت‌ها و حفظ سلامت جفت و رحم مفید هستند. اگر به‌دلیل ویار نمی‌توانید غذاهای پروتئینی بخورید، می‌توانید از منابع جایگزین مانند ماست، تخم‌مرغ یا سوپ‌های مقوی استفاده کنید. در مقاله ویار چیست درباره علل، انواع و راه‌های کنترل آن بیشتر بخوانید.
مواد غذایی مانند گردو، کنجد و بادام نیز اثراتی مشابه پروژسترون دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند یکی از دلایل تهدید به سقط جنین باشد.
توجه داشته باشید قبل از اضافه کردن هر نوع ماده غذایی با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید ضرری متوجه شما و جنین نمی‌شود. همچنین اگر دچار سوزش معده در بارداری هستید، بهتر است از مصرف غذاهای چرب، تند یا محرک پرهیز کنید، زیرا این خوراکی‌ها نه تنها بر دستگاه گوارش اثر می‌گذارند، بلکه ممکن است موجب افزایش انقباضات رحمی و تشدید علائم شوند.
لکه بینی در بارداری تا چند روز طبیعی است؟
لکه‌بینی در بارداری می‌تواند در برخی شرایط طبیعی و گذرا باشد، اما مدت زمان آن به علت زمینه‌ای بستگی دارد. لکه بینی ناشی از خونریزی لانه‌گزینی جنین معمولا بین یک تا سه روز است و نیاز به مداخله پزشکی ندارد.
مدت زمان لکه‌بینی در بارداری به دلیل معاینه داخلی، سونوگرافی ترانس‌واژینال یا رابطه جنسی می‌تواند تنها ۲۴ تا ۴۸ ساعت یا چند نوبت در هفته رخ دهد.
در صورت تداوم لکه‌بینی، افزایش حجم خون یا همراه شدت با علائم هشدار‌دهنده، حتما به پزشک مراجعه کنید. برای بررسی سریع و بدون نیاز به مراجعه حضوری، می‌توانید از متخصص زنان و زایمان مشاوره آنلاین بگیرید.
آیا لکه بینی در بارداری نشانه پسر دار شدن است؟
خیر، لکه‌بینی در بارداری هیچ ارتباط علمی یا پزشکی با تعیین جنسیت جنین ندارد. در گذشته برخی مردم اعتقادات عجیب و غریبی در مورد لکه‌بینی و حتی گرگرفتی در بارداری و تعیین جنسیت جنین داشتند. اما در حال حاضر، در هیچ پژوهش معتبر و مستندی به این موضوع اشاره نشده است که لکه‌بینی در دوران بارداری می‌تواند نشانه‌ای از پسر بودن یا دختر بودن جنین باشد.
لکه بینی در بارداری در چند خط
هر نوع لکه بینی در بارداری به معنای خطر نیست، اما هیچ نوع لکه‌بینی را نباید بدون بررسی باقی بگذارید. اگر همراه با لکه بینی با علائم دیگری مانند گرگرفتگی در بارداری، درد، انقباض، ضعف، یا کاهش حرکات جنین مواجه هستید باید فورا با پزشک مشورت کنید. در موارد ساده‌تر نیز، مشاوره آنلاین با متخصص زنان و زایمان، روشی سریع و مطمئن برای ارزیابی اولیه است.
از طریق سایت درمانکده می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان و زایمان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص زنان و زایمان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات رایج
با توجه به علت، مدت زمان آن متغیر است. برای مثال لکه‌بینی بارداری ناشی از لانه‌گزینی بین یک تا سه روز می‌تواند باشد.
تغذیه راهی برای درمان قطعی لکه‌بینی در بارداری نیست. برخی غذاهای پروتئین‌دار مانند گوشت قرمز بدون چربی یا تخم‌مرغ به ترمیم بافت‌ها و حفظ سلامت جفت و رحم کمک می‌کنند و برخی دیگر مانند گردو اثرات مشابه پروژسترون دارند.
منبع: my.clevelandclinic | nhs | healthline
