اگرچه باروری برای بسیاری از زوج‌ها یک فرآیند طبیعی و بدون نیاز به مداخله پزشکی است، اما در برخی موارد بدن به کمک نیاز دارد تا شرایط مناسب برای بارداری فراهم شود. آی یو آی (IUI) یا تلقیح داخل رحمی یکی از روش‌های رایج درمان ناباروری است که در طول آن، اسپرم‌های آماده‌شده در زمان تخمک‌گذاری مستقیما درون رحم قرار می‌گیرند تا راحت‌تر هنگام آزاد شدن تخمک به آن‌ها نزدیک شوند. این روش بیشتر برای زوج‌هایی که علت ناباروری آن‌ها مشخص نیست، توصیه می‌شود. در مقاله پیش‌رو از مجله درمانکده همراه ما باشید تا شما را با مزایا، معایب و روش انجام آی یو آی بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
- آی یو آی چیست؟
- آی یو آی برای چه کسانی جواب می‌دهد؟
- فواید آی یو آی
- درصد موفقیت آی یو آی چقدر است؟
- تفاوت روش آی یو آی با آی وی اف چیست؟
- آی یو آی چگونه انجام می‌شود؟
- تعیین جنسیت با آی یو آی چگونه انجام می‌شود؟
- مراقبت‌های شب قبل از آی یو آی چیست؟
- مراقبت‌های بعد از آی یو آی چیست؟
- چند ساعت بعد از آی یو آی لقاح صورت می‌گیرد؟
- معایب روش آی یو آی چیست؟
- عوامل موثر بر هزینه آی یو آی چیست؟
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
آی یو آی چیست؟
آی یو آی که با نام انگلیسی Intrauterine Insemination و مخفف IUI شناخته می‌شود، نوعی روش درمان ناباروی است. در این روش که به آن تلقیح داخل رحمی هم می‌گویند، اسپرم به طور مستقیم درون رحم خانم تزریق می‌شود. لقاح طبیعی بدین شکل است که اسپرم باید از واژن و از طریق دهانه رحم، به رحم و لوله‌های فالوپ منتقل شود. در چنین شرایطی، فقط ۵ درصد از اسپرم‌ها می‌توانند از واژن به رحم انتقال پیدا کنند.
تخمک پس از آزاد شدن از تخمدان به لوله فالوپ منتقل می‌شود. در این مرحله اسپرم و تخمک باید به هم برسند تا لقاح رخ دهد. در روش آی یو آی، اسپرم پس از جمع‌آوری، شسته و غلیظ می‌شود تا فقط اسپرم باکیفیت بالا باقی بماند. این اسپرم‌ها مستقیما با یک کاتتر (لوله نازک) در رحم قرار می‌گیرند و آن را به لوله‌های فالوپ نزدیک‌تر می‌کند. در واقع، روش IUI باعث کوتاه‌تر شدن مسیر رسیدن اسپرم به تخمک می‌شود و این امر شانس بارداری را تا حدودی افزایش می‌دهد.
اگر کنجکاوید در مورد ناباروری و علائم آن بیشتر بدانید، می‌توانید مقاله مرتبط را در درمانکده مطالعه کنید.
آی یو آی برای چه کسانی جواب می‌دهد؟
دکتر زنان معمولا روش آی یو آی یا همان تلقیح داخل رحمی (IUI) را در شرایط زیر پیشنهاد می‌دهد:
- مشکلات مخاط دهانه رحم
- تنگی دهانه رحم
- تخمک‌گذاری نامنظم
- تعداد پایین و حرکت کم اسپرم (علت ناباروری مردان)
- استفاده از اسپرم اهدایی
- اختلال در انزال یا نعوظ
- آلرژی به مایع منی
- ناباروری بدون علت شناخته‌شده
اگر نمی‌دونی کاندید آی یو آی هستی یا نه، با دکتر مشورت کن!
بدون نیاز به مراجعه حضوری، از پزشک متخصص نوبت بگیرفواید آی یو آی
این روش نسبت به سایر روش‌های ناباروری ساده‌تر، کم‌هزینه‌تر و غیر تهاجمی‌تر است و نیاز به بیهوشی ندارد. از آن جایی که اسپرم‌ها قبل از تزری، اصطلاحا شسته می‌شوند، اسپرم سالم و تقویت‌شده درون رحم قرار داده می‌شود و موانعی مانند مشکلات دهانه رحم یا ضعف حرکت اسپرم نمی‌توانند مشکل‌ساز شوند.
یکی دیگر از مزایای IUI این است که زمان‌بندی دقیق تخمک‌گذاری تحت نظر پزشک متخصص انجام می‌شود و تلقیح داخل رحمی در بهترین زمان صورت می‌گیرد، در نتیجه شانس موفقیت این روش افزایش می‌یابد. آی یو آی برای زوج‌هایی که علت ناباروری آن‌ها ناشناخته است، خانم از مشکلات دهانه رحم رنج می‌برد و آقا اسپرم کمی دارد، روش درمان مناسبی به‌شمار می‌آید و می‌توان آن را در چند سیکل درمانی تکرار کرد.
“Anesthesia isn’t required for IUI and the procedure shouldn’t be painful. However, you may have mild cramping and discomfort during and right after insemination.”
برای IUI نیازی به بیهوشی نیست و این عمل نباید دردناک باشد. با این حال، ممکن است در طول و بلافاصله پس از تلقیح، گرفتگی و ناراحتی خفیفی داشته باشید.
به نقل از سایت: clevelandclinic
درصد موفقیت آی یو آی چقدر است؟
درصد موفقیت IUI به عوامل مختلفی مانند سن خانم، کیفیت اسپرم آقا، وضعیت تخمک‌گذاری، سلامت رحم و لوله‌های فالوپ بستگی دارد. به طور میانگین شانس موفقیت این روش در هر سیکل درمانی، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است. زنانی که زیر ۳۵ سال هستند و تخمک‌گذاری منظمی دارند، شانس موفقیت آی یو آی بیشتری دارند.
در واقع، هر چه سن خانم بالاتر و مشکلات ناباروری شدیدتر باشد، میزان موفقیت این روش کمتر می‌شود. IUI در زنانی که ناباروری آن‌ها بدون علت مشخص و به دلیل مشکلات مخاط دهانه رحم ایجاد شده یا مشکل از انزال آقایان است، نتیجه بهتری خواهد داشت. اما در شرایط خاصی مانند اختلالات لوله فالوپ، اندومتریوز یا اختلال شدید اسپرم ممکن است که IUI به خوبی جواب ندهد. درمان‌هایی مانند IVF (لقاح آزمایشگاهی) معمولا برای این مشکلات بهتر عمل می‌کنند.
تفاوت روش آی یو آی با آی وی اف چیست؟
آی یو آی و آی وی اف، هر ۲ از روش‌های درمان ناباروری هستند اما تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در جدول زیر مهمترین تفاوت آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
| تفاوت‌ها | IUI | IVF |
| نوع مداخله | کم تهاجمی | تهاجمی‌تر |
| محل لقاح | داخل رحم | خارج از بدن و در آزمایشگاه |
| نحوه آماده‌سازی | فقط اسپرم شسته و تقویت می‌شود. | تخمک‌گیری و لقاح در آزمایشگاه انجام می‌شوند. |
| روش انجام | اسپرم مستقیم به داخل رحم تزریق می‌شود. | ابتدا تخمک‌گذاری تحریک می‌شود، سپس تخمک‌ها جمع‌آوری شده و در آزمایشگاه بارور می‌شوند و در نهایت جنین به رحم انتقال پیدا می‌کند. |
| مناسب برای | ناباروری با علت ناشناخته و زمانی که عوامل اثرگذار بر ناباروری ساده هستند. | ناباروری‌های پیچیده و در مواردی که IUI موفق نباشد. |
| هزینه درمان | کم‌هزینه | پرهزینه |
آی یو آی چگونه انجام می‌شود؟
روش آی یو آی مراحل مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند:
۱- تحریک تخمک‌گذاری
در این مرحله معمولا پزشک متخصص زنان و زایمان برای تحریک تخمک‌گذاری داروهایی مانند کلومیفن سیترات یا گنادوتروپین‌ها تجویز می‌کند. این داروها کمک می‌کنند تا تخمک‌های بالغ بیشتری تولید شوند.
۲- تعیین زمان تخمک‌گذاری
زمان تخمک‌گذاری می‌تواند با استفاده از کیت پیش‌بینی تخمک‌گذاری خانگی که هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH) را تشخیص می‌دهد، تعیین شود. پزشک همچنین می‌تواند LH را در آزمایش خون تشخیص دهد. آن‌ها معمولا از سونوگرافی ترانس واژینال برای پیدا کردن علائم بلوغ تخمک‌ها استفاده می‌کنند. گاهی‌اوقات، به شما گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) یا سایر داروهای باروری تزریق می‌شود تا چند تخمک آزاد کنید. تخمک‌گذاری معمولا حدود ۱۰ تا ۱۶ روز پس از اولین روز پریود شما رخ می‌دهد. آی یو آی معمولا ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت پس از تشخیص LH (چه در خون یا ادرار شما) یا پس از تزریق hCG انجام می‌شود.
۳- جمع‌آوری و آماده‌سازی اسپرم
نمونه اسپرم از همسر یا اهداکننده جمع‌آوری می‌شود و در آزمایشگاه در معرض فرآیندی به نام «شستشوی اسپرم» قرار می‌گیرد تا اسپرم‌های سالم و باکیفیت جدا شوند.
۴- تزریق اسپرم به داخل رحم
روش تلقیح داخل رحمی (IUI) ساده است و طی چند دقیقه انجام می‌شود. مراحل آن به شرح زیر هستند:
- شما روی تخت معاینه دراز می‌کشید.
- پزشک یک اسپکولوم را وارد واژن می‌کند. این کار شبیه آزمایش پاپ اسمیر است.
- سپس، یک کاتتر (ابزار مخصوص و نازک) از طریق دهانه رحم به درون رحم وارد می‌شود.
- در نهایت، پزشک نمونه اسپرم شسته‌شده را به درون رحم تزریق می‌کند.
- معمولا از شما خواسته می‌شود که ۳۰ دقیقه پس از آی یو آی دراز بکشید.
- ممکن است بعد از IUI به شما پروژسترون داده شود. پروژسترون به حفظ پوشش رحم کمک می‌کند و می‌تواند احتمال لانه‌گزینی را افزایش دهد.
۵- آزمایش بارداری
اگر اسپرم تخمک را بارور کند و تخمک بارور شده در پوشش رحم لانه‌گزینی کند، بارداری اتفاق می‌افتد. شما می‌توانید ۲ هفته پس از IUI آزمایش بارداری انجام دهید. معمولا پزشک توصیه می‌کند در طول این ۲ هفته از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
تعیین جنسیت با آی یو آی چگونه انجام می‌شود؟
در روش آی یو آی امکان تعیین جنسیت به صورت صددرصدی وجود ندارد. با این حال پزشک در مراحل انجام آن مانند آماده‌سازی اسپرم و زمان‌بندی تخمک‌گذاری می‌تواند تا حدودی احتمال تعیین جنسیت خاص را افزایش دهد.
۱- آماده‌سازی اسپرم
اسپرم‌های دارای کروموزوم Y (پسر) سبک‌تر هستند و سریع‌تر از اسپرم‌های حاوی کروموزوم X (دختر) حرکت می‌کنند. پزشک می‌تواند با استفاده از روش‌های شستشوی اسپرم، آن‌ها را از هم جدا کند و اسپرم مورد نظر وارد رحم خانم تزریق شود.
۲- زمان‌بندی تخمک‌گذاری
برخی پزشکان از طریق زمان‌بندی تزریق اسپرم، احتمال تعیین جنسیت خاص را افزایش می‌دهند. آن‌ها معتقدند اگر اسپرم در زمان نزدیک به تخمک‌گذاری تزریق شود، احتمال بارداری پسر وجود دارد، اما اگر زمان تخمک‌گذاری نزدیک نباشد، شانس بارداری دختر افزایش می‌یابد.
مراقبت‌های شب قبل از آی یو آی چیست؟
مراقبت‌های شب قبل از IUI می‌تواند روی کیفیت تخمک‌گذاری، آرامش روحی و در نهایت افزایش شانس موفقیت این روش تاثیر بگذارد. مهمترین نکات شامل موارد زیر هستند:
- استرس را کنترل کنید: استرس می‌تواند بر سطح هورمون‌ها تاثیر منفی بگذارد، بنابراین بهتر است شب قبل از آی یو آی آرامش داشته باشید. برای این منظور می‌توانید از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق استفاده کنید.
- خواب کافی داشته باشید: داشتن خواب خوب و با کیفیت در شب قبل از IUI بسیار مهم است، زیرا به تعادل هورمونی کمک می‌کند و باعث می‌شود بدن در طول تلقیح داخل رحمی در بهترین حالت خودش باشد. خستگی می‌تواند تا حد زیادی شانس موفقیت آی یو آی را کاهش دهد.
- از مصرف الکل و کافئین اجتناب کنید: از آن جایی که الکل بر کیفیت اسپرم و تخمک تاثیر منفی می‌گذارد و کافئین باعث افزایش استرس و اضطراب می‌شود، بهتر است شب قبل از IUI از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
- در مورد مصرف داروها به دستورالعمل پزشک توجه کنید: مصرف یا عدم مصرف برخی داروها باید طبق دستورالعمل پزشک انجام شوند. اگر پزشک دارویی را برای تحریک تخمک‌گذاری یا افزایش آرامش تجویز کرده، طبق دستور مصرف کنید و از قطع یا تغییر دوز خودسرانه بپرهیزید.
“Other than the reason for infertility, age is the most important factor in determining the success of IUI. Most healthcare providers will recommend IUI before turning 40 to increase your chance of becoming pregnant.
به غیر از دلیل ناباروری، سن مهمترین عامل در تعیین موفقیت IUI است. اکثر ارائه‌دهندگان خدمات درمانی، IUI را قبل از ۴۰ سالگی توصیه می‌کنند تا شانس بارداری شماافزایش یابد.
به نقل از سایت: clevelandclinic
مراقبت‌های بعد از آی یو آی چیست؟
اگرچه آی یو آی معمولا بدون درد و با کمترین مداخله انجام می‌شود، اما رعایت چند نکته ساده می‌تواند به آرامش بیشتر بدن و فراهم شدن شرایط مناسب برای لانه‌گزینی کمک کند. مهمترین نکات شامل موارد زیر هستند:
- استراحت کوتاه داشته باشید: معمولا پزشک توصیه می‌کند ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از IUI در کلینیک استراحت کنید تا بدن احساس آرامش کند و به حالت اولیه برگردد. همچنین این استراحت کوتاه کمک می‌کند تا اسپرم راحت‌تر به سمت تخمک حرکت کند.
- از انجام فعالیت سنگین اجتناب کنید: انجام فعالیت روزمره سبک منعی ندارد، اما بهتر است از کارهای سخت مانند بلندکردن اجسام سنگین، پریدن و دویدن خودداری کنید، زیرا این کارها باعث فشار در ناحیه لگن می‌شوند و ممکن است بر تلقیح داخل رحمی تاثیر منفی بگذارند.
- رژیم غذایی سالم و متعادلی را رعایت کنید: مصرف مواد غذایی سالم مانند پروتئین‌ها، سبزیجات، میوه‌ها و مواد مغذی پس از انجام آی یو آی توصیه می‌شود. چرا که تغذیه سالم به سلامت عمومی بدن و ایجاد شرایط مناسب برای بارداری کمک می‌کند. بنابراین بهتر است از مصرف مواد غذایی فست‌فودی و بسیار پرچرب خودداری کنید.
- پیگیری و انجام آزمایش: ۲ هفته پس از IUI باید به دکتر زنان مراجعه کنید تا برای مشخص شدن نتیجه نهایی، آزمایش بارداری انجام شود. این آزمایش شامل آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون hCG است. همچنین شما می‌توانید قبل از مراجعه به پزشک با استفاده از بی بی چک از وضعیت بارداری خود مطلع شوید.
چند ساعت بعد از آی یو آی لقاح صورت می‌گیرد؟
پس از انجام آی یو آی، اسپرم بلافاصله وارد رحم می‌شود و مسیر کوتاه‌تری برای رسیدن به تخمک دارد. اگر تخمک‌گذاری در همان بازه زمانی رخ داده باشد، لقاح تا چند ساعت بعد اتفاق می‌افتد. با این حال، اگر تخمک کمی دیرتر آزاد شود، اسپرم‌های سالم می‌توانند ۴۸ تا ۷۲ ساعت در رحم زنده بمانند. البته ممکن است بعضی از اسپرم‌ها ۵ تا ۶ روز هم در رحم زنده بمانند و بتوانند تخمک را بارور کنند. به همین دلیل زمان‌بندی دقیق تخمک‌گذاری و تزریق اسپرم اهمیت بسیار زیادی در موفقیت لقاح دارد و معمولا پزشک قبل از IUI با سونوگرافی و گاهی تزریق آمپول hCG زمان آزاد شدن تخمک را تنظیم می‌کند.
معایب روش آی یو آی چیست؟
این روش درمان ناباروری مانند هر روش دیگری دارای معایبی است که شامل موارد زیر هستند:
۱- شانس موفقیت پایین‌تر
آی یو آی معمولا نسبت به روش‌های دیگر مانند IVF شانس موفقیت پایین‌تری دارد.
۲- احتمال بارداری چندقلو
از آن جایی که در روش IUI از داروهای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود، احتمال بارداری چندقلو وجود دارد. این شرایط ممکن است سلامت مادر و نوزاد را به خطر بیندازد.
۳- نیاز به تکرار دوره درمان
همان‌طور که گفتیم، این روش شانس موفقیت پایین‌تری دارد، از همین‌رو معمولا نیاز است که چندین دوره تکرار شود. با وجود اینکه آی یو آی نسبت به سایر روش‌های ناباروری ارزان‌تر است، اما تکرار چندین دوره درمان می‌تواند هزینه‌بردار باشد. از طرفی، در اغلب موارد زوجین با تکرار دوره درمان دچار استرس و ناامیدی می‌شوند.
مهم: برخی زنان در موارد نادر بعد از IUI دچار لکه‌بینی یا سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) می‌شوند. در صورت تجربه این علائم حتما در اولین فرصت از دکتر زنان آنلاین مشاوره فوری بگیرید.
عوامل موثر بر هزینه آی یو آی چیست؟
هزینه آی یو آی می‌تواند بسته به کلینیک باروری، سابقه پزشک و روش‌های درمانی متفاوت باشد. دیگر عوامل اثرگذار بر آن شامل موارد زیر هستند:
- هزینه مشاوره و ویزیت اولیه
- تعداد آزمایش‌های هورمونی و سونوگرافی‌ها
- داروهای تحریک تخمک‌گذاری
- نوع آماده‌سازی اسپرم
- تزریق اسپرم
- تعداد سیکل‌های درمانی مورد نیاز
راهنمای مراجعه به پزشک
آی یو آی یکی از روش‌های درمان ناباروری ساده و کم‌تهاجمی است که برای زوج‌های دارای مشکلات باروری خفیف یا با علت ناشناخته استفاده می‌شود. مراحل این روش شامل تحریک تخمک‌گذاری، تعیین زمان تخمک‌گذاری، جمع‌آوری و آماده‌سازی اسپرم و تزریق اسپرم به داخل رحم است. موفقیت IUI تا حد زیادی به سن، کیفیت اسپرم، وضعیت رحم و رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از انجام آن بستگی دارد.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با فواید، معایب و روش انجام IUI آشنا کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص همچون دکتر متخصص زنان مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.
سوالات متداول
این روش به طور کلی درد ندارد، با این حال ممکن است برخی افراد حساس هنگام وارد شدن کاتتر کمی ناراحتی و فشار احساس کنند.
بعد از انجام IUI بهتر است استراحت کنید، فعالیت سنگین انجام ندهید، مصرف مواد غذایی سالم مانند پروتئین‌ها، سبزیجات، میوه‌ها و مواد مغذی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
این روش معمولا در شرایطی که آقا کیفیت اسپرم بسیار ضعیفی دارد، خانم مبتلا به اندومتریوز یا عفونت‌های مکرر لگن است، جواب نمی‌دهد.
منابع: clevelandclinic | nhs | mayoclinic
