۱۷ علت بی حس شدن انگشتان دست [راست، چپ و در خواب]

بررسی علت بی حس شدن انگشتان دست، برای افرادی که به صورت دائم با این مشکل مواجه می‌شوند، اهمیت زیادی دارد. هر چند این موضوع در بسیاری از مواقع موقتی و بی‌ضرر است، اما در برخی موارد خاص نیز ممکن است زنگ خطری برای فشار بر اعصاب، اختلال در جریان خون یا آسیب به سیستم عصبی محیطی باشد.

این مشکل معمولا به صورت تاخیر در حس لمس، سوزن‌سوزن شدن، یا کاهش احساس در انگشتان بروز می‌کند و در صورتی که مدام تکرار شود، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری یا آسیب جدی باشد. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده می‌توانید با دلیل بی حس شدن انگشتان دست در شرایط مختلف آشنا شوید.

بی حس شدن انگشتان دست نشانه چیست؟

بی حس شدن انگشتان دست می‌تواند نشانه فشار موقت روی عصب‌ها یا گردش خون باشد، اما گاهی هم نشانه اختلالات عصبی، متابولیکی یا مشکلات جدی‌تر است. از مهم‌ترین دلایل بی‌ حس شدن انگشتان دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- فشار موقت روی عصب‌ها یا وضعیت نادرست دست

قرار گرفتن طولانی‌مدت دست راست در یک وضعیت ثابت، مانند خوابیدن روی دست، تکیه دادن مداوم به آرنج یا کار طولانی با ماوس و صفحه‌کلید، می‌تواند باعث فشار موقت روی عصب‌ها شود. این حالت معمولا بی‌خطر است و با تغییر وضعیت، حرکت دادن دست و بهبود گردش خون، برطرف می‌شود.

در این شرایط، بی‌حسی اغلب کوتاه‌مدت است و با علائمی مانند گزگز یا مورمور شدن همراه می‌شود. اگر این حالت به‌طور مکرر تکرار شود، می‌تواند نشانه استفاده نادرست از دست در فعالیت‌های روزمره باشد.

۲- سندرم تونل کارپال در دست راست

سندرم تونل کارپال معمولا در افرادی که دست غالب آن‌ها دست راست است، شیوع بیشتری دارد. در این بیماری، عصب مدیان در ناحیه مچ دست تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث بی‌حسی، گزگز یا درد در شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و نیمی از انگشت حلقه می‌شود.

این مشکل معمولا در افرادی که کارهای تکراری با دست راست انجام می‌دهند، مانند تایپ، کار با ابزار دستی یا استفاده طولانی از تلفن همراه، بیشتر دیده می‌شود و ممکن است در شب تشدید شود.

احساس درد و بی حسی توی انگشتای دستت داری؟

همین امروز برای بررسی و درمان با متخصص مشورت کن

بهترین دکتر های ارتوپدی تهران مشاور ارتوپد تلفنی

۳- فشار یا آسیب به اعصاب گردن (دیسک گردن)

فشردگی یا التهاب اعصاب گردنی، به‌ویژه در اثر دیسک گردن یا آرتروز مهره‌های گردنی، می‌تواند باعث بی‌حسی انگشتان دست شود. در این حالت، سیگنال‌های عصبی که از گردن به دست می‌رسند، دچار اختلال می‌شوند. بی‌حسی ناشی از مشکلات گردن معمولا با درد گردن، شانه یا بازو همراه است و ممکن است با حرکت دادن سر تشدید یا کاهش پیدا کند. این نوع بی‌حسی اغلب پایدارتر از بی‌حسی‌های موقتی است.

۴- دیابت و نوروپاتی محیطی

در افراد مبتلا به دیابت، بالا بودن طولانی‌مدت قند خون می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب بزند و باعث نوروپاتی دیابتی شود. این آسیب معمولا به‌صورت بی‌حسی، گزگز یا سوزش در انگشتان دست و پا بروز می‌کند. در برخی افراد، بی‌حسی ممکن است ابتدا در یک سمت بدن، از جمله دست راست، احساس شود. کنترل نامناسب قند خون یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید این نوع بی‌حسی است.

۵- کمبود ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین B12

کمبود ویتامین B12 یکی از علل مهم و قابل‌درمان بی‌حس شدن انگشتان دست است. این ویتامین نقش حیاتی در سلامت اعصاب دارد و کمبود آن می‌تواند باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی شود. بی‌حسی ناشی از کمبود B12 اغلب با علائمی مانند ضعف، خستگی، رنگ‌پریدگی و در موارد شدید، مشکلات تعادلی همراه است و اگر درمان نشود، می‌تواند به آسیب دائمی اعصاب منجر شود.

۶- سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

بی‌حسی ناگهانی انگشتان دست راست، به‌ویژه اگر با ضعف، اختلال گفتار، افتادگی صورت یا سرگیجه همراه باشد، می‌تواند نشانه سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا باشد. از آنجا که نیمکره چپ مغز حرکات و حس سمت راست بدن را کنترل می‌کند، آسیب به این ناحیه می‌تواند باعث بی‌حسی دست راست شود. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به اقدام فوری دارد.

۷- بیماری ام‌اس (MS)

در بیماری ام‌اس، سیستم ایمنی به غلاف محافظ اعصاب حمله می‌کند و این موضوع باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی می‌شود. بی‌حسی انگشتان دست می‌تواند یکی از علائم اولیه یا دوره‌ای این بیماری باشد. این بی‌حسی ممکن است موقتی یا طولانی‌مدت باشد و اغلب با علائم دیگری مانند تاری دید، ضعف عضلانی یا خستگی شدید همراه است.

۸- اختلالات گردش خون و مشکلات عروقی

کاهش جریان خون به دست، به‌ویژه در اثر بیماری‌های عروقی، می‌تواند باعث بی‌حسی و سردی انگشتان شود. این حالت در بیماری‌هایی مانند رینود یا انسداد عروق محیطی دیده می‌شود. در این شرایط، بی‌حسی معمولا با تغییر رنگ پوست، احساس سرما یا درد همراه است و با گرم شدن دست ممکن است بهبود پیدا کند.

۹- مصرف طولانی‌مدت الکل

مصرف مزمن و طولانی‌مدت الکل می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب بزند و منجر به نوروپاتی الکلی شود. این آسیب اغلب به‌صورت بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها بروز می‌کند. در برخی افراد، بی‌حسی ممکن است ابتدا در دست غالب، یعنی دست راست، احساس شود و به‌تدریج گسترش پیدا کند.

۱۰- بیماری‌های تیروئید

کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث احتباس مایعات و فشار روی اعصاب محیطی شود که نتیجه آن بی‌حسی انگشتان دست است. این بی‌حسی معمولا تدریجی بوده و با علائمی مانند افزایش وزن، خستگی و خشکی پوست همراه است.

۱۱- عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی

برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی مانند زونا و عفونت‌های ویروسی شدید می‌توانند اعصاب را درگیر کرده و باعث بی‌حسی انگشتان شوند. در این موارد، بی‌حسی ممکن است همراه با درد، تب یا علائم عمومی بیماری باشد.

۱۲- اثر نامطلوب شیمی‌درمانی (نوروپاتی شیمی‌درمانی)

یکی از عوارض شایع برخی داروهای شیمی‌درمانی، نوروپاتی محیطی است که باعث آسیب به اعصاب دست و پا می‌شود. این حالت می‌تواند بی‌حسی، گزگز، سوزش یا ضعف در انگشتان دست ایجاد کند. نوروپاتی شیمی‌درمانی معمولا با مصرف داروهای خاصی مانند کرسیتین، تاکسول‌ها یا وینکریستین ایجاد می‌شود و شدت آن به نوع دارو، دوز مصرفی و مدت درمان بستگی دارد. در بسیاری از بیماران، بی‌حسی ابتدا در انگشتان دست غالب شروع می‌شود و ممکن است پس از اتمام درمان تا مدتی ادامه پیدا کند.

علت بی حس شدن انگشتان دست در خواب

وقتی انگشتان دست در خواب بی‌حس می‌شوند، یعنی مشکلی در عملکرد اعصاب یا گردش خون به وجود آمده است. بی حس شدن انگشتان دست در خواب که معمولا به عنوان خوابیدن دست نیز شناخته می‌شود، اختلالی موقتی است که معمولا پس از چند دقیقه برطرف می‌شود. زمانی که مچ یا آرنج در وضعیت نامناسبی قرار می‌گیرد، گردش خون یا ارسال پیام عصبی مختل می‌شود و با جابه‌جایی موقعیت خواب، حس دوباره برمی‌گردد.

اما اگر این بی‌حسی به صورت مکرر ادامه پیدا کند یا همراه با درد، ضعف یا سوزن‌سوزن شدن باشد، ممکن است مشکل جدی‌تر مانند فشردگی عصبی یا اختلال در اعصاب محیطی وجود داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین دلایلی که باعث بی‌حسی انگشتان دست در خواب می‌شوند، اشاره کرده‌ایم:

نگران علائم عصبی مثل بی‌حسی انگشتای دستت هستی؟

تا دیر نشده برای چکاپ عصبی اقدام کن

دکتر مغز و اعصاب تهران مشاوره تلفنی دکتر مغز و اعصاب

۱- وضعیت نامناسب در زمان خواب و فشار موقعیتی بر عصب یا رگ

قرار گرفتن دست یا بازو زیر بدن یا بالشت و همچنین خم شدن مچ و آرنج در زاویه‌ نامناسب، موجب می شود تا اعصاب یا رگ‌ها تحت فشار قرار بگیرند. این فشار موقت باعث قطع یا کاهش جریان عصبی یا خون به دست و انگشتان می‌شود و بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن شبانه را به‌وجود می‌آورد. در این حالت معمولا با تغییر وضعیت و دور نگه داشتن دست‌ها از زیر سر یا بدن، مشکل برطرف می‌شود.

۲- فشردگی عصب مدیان در مچ یا آرنج

اگر مچ دست در طول خواب، خمیده باشد یا در حالتی قرار بگیرد که تونل مچ تحت فشار باشد، عصب مدیان که مسئول حس در انگشت شست، اشاره، وسط و بخشی از انگشت حلقه است، تحت فشار قرار می‌گیرد. این نوع بی حسی معمولا در شب‌ها یا صبح‌ها بعد از بیدار شدن اتفاق می‌افتد، اما اگر در طول روز ایجاد شود، وضعیت بیمار باید توسط یک دکتر مغز و اعصاب بررسی شود.

سندروم تونل کارپال یکی از شایع‌ترین اختلالات مربوط به دست است. این بیماری به‌دلیل فشار روی عصب مدیان در تونل مچ ایجاد می‌شود.

Carpal tunnel syndrome is one of the most common hand conditions. It is caused by pressure on the median nerve in the carpal tunnel of the wrist.

به نقل از وب‌سایت mayoclinic

۳- فشردگی عصب اولنار (ulnar nerve) یا رادیال (radial nerve)

بی‌حسی انگشتان دست، تنها محدود به عصب مدیان نیست. اگر آرنج یا مچ در زاویه یا فشاری خاص قرار گیرد، عصب اولنار یا عصب رادیال ممکن است تحت فشار قرار بگیرند. این موضوع می‌تواند منجر به بی‌حسی در پشت دست، انگشت کوچک یا شست شود. بنابراین بررسی انگشتانی که بی‌حس می‌شوند می‌تواند سرنخی برای این باشد که کدام عصب تحت فشار گرفته است.

۴- اختلال در گردش خون به دلیل وضعیت خواب یا مشکلات عروقی

گاهی اوقات بی حس شدن انگشتان دست، مربوط به فشردگی عصب نیست و به دلیل اختلال در جریان خون ایجاد می‌شود. این مشکل زمانی بروز می‌کند که دست زیر بدن است یا در موقعیتی قرار دارد که رگ‌ها فشرده شده‌اند. این کمبود جریان خون باعث می‌شود سلول‌های عصبی نتوانند پیام‌های حسی را منتقل کنند و بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در دست اتفاق بیفتد.

اگر این شرایط به‌صورت مکرر تکرار شود، ممکن است آسیب عصبی یا عروقی ایجاد شود؛ بنابراین توجه به وضعیت خواب و گردش خون اهمیت زیادی برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی دارد.

۵- آسیب عصبی مزمن یا اختلالات عصبی و متابولیکی

بی حس شدن انگشتان دست، همیشه به صورت موقتی اتفاق نمی‌افتد و در بسیاری از مواقع ممکن است فرد در خواب و بیداری این حس را تجربه کند. اگر عصب‌ها در اثر بیماری‌هایی مثل دیابت، کمبود ویتامین، یا سایر اختلالات عصبی یا متابولیکی آسیب دیده باشند، بی‌حسی می‌تواند مداوم و شدید باشد. در این حالت، خواب ممکن است بی‌حسی را تشدید کند چون بدن حرکت کمتری دارد و گردش خون یا فعالیت عصبی کاهش پیدا می‌کند.

دلیل بی حسی انگشتان دست در بارداری

بسیاری از زنان در دوران بارداری، بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا گزگز در دست و انگشتان را تجربه می‌کنند. مهم‌ترین علت بی حسی انگشتان دست در این دوران، تغییرات طبیعی فیزیولوژیک بدن است. در بسیاری موارد، این وضعیت در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری بروز می‌کند و پس از تولد کودک به‌تدریج برطرف می‌شود. در ادامه به دلایل بی حسی انگشتان دست در دوران بارداری اشاره شده است:

• احتباس مایعات و تورم: تورم دست و مچ به دلیل نگه داشتن مایعات، فشار روی عصب‌ها ایجاد می‌کند و باعث بی‌حسی می‌شود.
• سندروم تونل کارپال: فشار روی عصب مدیان در مچ باعث گزگز و بی‌حسی انگشت شست، اشاره، وسط و بخشی از انگشت حلقه می‌شود.
• تغییرات هورمونی و شل شدن بافت‌ها: هورمون‌های بارداری رباط‌ها را نرم می‌کنند و ثبات مچ کاهش می‌یابد، فشار روی عصب آسان‌تر می‌شود.
• افزایش وزن و فشار مکانیکی: بزرگ شدن شکم و تغییر نحوه قرارگیری دست‌ها فشار اضافی روی مچ و عصب ایجاد می‌کند.
• کاهش فعالیت بدنی و گردش خون ضعیف‌تر: کم‌تحرکی باعث کند شدن جریان خون و تحریک کمتر عصب‌ها می‌شود، بی‌حسی تشدید می‌شود.
• شرایط زمینه‌ای: مشکلات عصبی ناشی از بیماری یا کمبود ویتامین می‌توانند بی‌حسی دست را افزایش دهند.

تفاوت بی حس شدن انگشتان دست راست و چپ

بی حس شدن انگشتان دست چپ یا راست می‌تواند نشانه تفاوت در محل یا علت مشکل باشد. معمولا اگر بی‌حسی فقط در یک دست ایجاد شود، احتمال دارد علت آن فشار روی عصب مدیان در مچ، آسیب تاندون‌ها، سندروم تونل کارپال یا فشار ناشی از وضعیت خواب و فعالیت روزمره باشد. 

اما اگر بی‌حسی هر دو دست همزمان باشد، ممکن است علت عمومی‌تر یا سیستمیک باشد. از مهم‌ترین عوامل بروز این نوع بی حسی می‌توان به مشکلات گردش خون، دیابت، کمبود ویتامین‌ها، اختلالات متابولیکی یا اختلالات عصبی گسترده‌تر اشاره کرد. در جدول زیر به تفاوت‌های بی‌حسی انگشتان دست راست و چپ اشاره شده است:

عامل / ویژگی	دست چپ	دست راست
سکته قلبی	بی‌حسی همراه با درد قفسه سینه و تعریق؛ شایع‌تر در سمت چپ	بی‌حسی همراه با درد قفسه سینه و تعریق؛ نادرتر در سمت راست
سکته مغزی	آسیب به نیمی از مغز راست باعث بی‌حسی دست چپ	آسیب به نیمی از مغز چپ باعث و بی‌حسی دست راست
سندرم تونل کارپال	درد دست چپ در افراد چپ دست	درد دست راست در افراد راست دست

سخن نهایی

بی‌حسی انگشتان دست می‌تواند ناشی از دلایل ساده و موقت تا مشکلات جدی‌تر عصبی و متابولیکی باشد. شناخت علت بی حس شدن انگشتان دست، همراه با رعایت تمرینات مناسب، تغییر عادت‌های روزمره و استفاده از روش‌های درمانی متناسب، می‌تواند به بهبود حس طبیعی دست‌ها و پیشگیری از آسیب‌های طولانی‌مدت کمک کند. اگر به صورت مکرر با علائمی مثل بی‌حسی و گزگز انگشتان دست مواجه می‌شوید، می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب بگیرید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص مغز و اعصاب از دکتر مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با دکتر ارتوپد آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری بهترین دکتر ارتوپد از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medicalnewstoday | webmd