سونوگرافی شکم و لگن از کجاست؟ [روش + بهترین زمان انجام]

وقتی درد شدید شکمی یا مشکلات لگنی به سراغ‌مان می‌آیند، اولین راهی که پزشک برای بررسی دقیق شکم و لگن پیشنهاد می‌دهد، سونوگرافی شکم و لگن است. این روش کمک می‌کند تا بدون نیاز به آزمایش‌های تهاجمی، اندا‌م‌های داخلی بدن مانند کلیه، کیسه صفرا، کبد، طحال و لوزالمعده با وضوح بالا بررسی شوند و اطلاعات دقیقی از وضعیت سلامت آن‌ها به دست بیاید. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با کاربرد، انواع و روش انجام سونوگرافی شکم و لگن بیشتر آشنا کنیم.

سونوگرافی شکم و لگن چیست؟

سونوگرافی شکم و لگن یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویر دقیقی از برخی اعضای شکمی مانند کبد، کیسه صفرا، کلیه‌ها، طحال، لوزالمعده، آپاندیس، غدد فوق کلیوی و غدد لنفاوی عمق شکم و اعضای لگنی همچون مثانه، رحم، تخمدان و پروستات تهیه می‌کند.

این روش به پزشک کمک می‌کند تا اندازه، ساختار و عملکرد ارگان‌های داخلی شکم و لگن را مورد بررسی قرار دهد. زمانی که با مشکلاتی مانند درد شکمی، استفراغ بی‌دلیل و طولانی‌مدت، مشکلات کلیوی و کبدی به پزشک مراجعه کنید، سونوگرافی شکم و لگن تجویز می‌کند. سونوگرافی بدون استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود، به همین دلیل ایمن است و هیچ خطری برای بدن ندارد.

کاربرد سونوگرافی شکم و لگن

سونوگرافی لگن و شکم یک روش غیر تهاجمی برای تشخیص بیماری‌هایی در اندام‌های داخلی شکم و لگن است. در جدول زیر به مهم‌ترین کاربردهای آن اشاره کرده‌ایم:

کاربرد	توضیحات
بررسی دردهای شکمی و لگنی	به تشخیص محل دقیق درد و علت آن مانند عفونت، التهاب یا وجود توده کمک می‌کند.
بررسی بیماری‌های کبدی	اندازه، بافت و جریان خون در کبد را اندازه می‌گیرد و یکی از روش‌های اصلی برای ارزیابی سیروز، هپاتیت و تومور کبدی است.
بررسی بیماری‌های کیسه صفرا	برای تشخیص التهاب، کیست و سنگ صفراوی انجام می‌شود.
بررسی بیماری‌های پانکراس	به تشخیص پانکراتیت، کیست‌ها یا تومورهای پانکراس کمک می‌کند.
بررسی بیماری‌های کلیوی	برای ارزیابی دقیق اندازه، بافت و شکل کلیه‌ها استفاده می‌شود و به تشخیص سنگ‌های کلیه، کیست و تومور کلیوی کمک می‌کند.
بررسی بیماری‌های مثانه	به تشخیص عفونت ادراری، سنگ مثانه و تومورهای مثانه کمک می‌کند.
بررسی سلامت رحم و تخمدان‌ها	برای تشخیص کیست، فیبروم، تومور و عفونت‌های ناحیه رحمی و تخمدانی انجام می‌شود.
پایش بارداری	برای بررسی وضعیت سلامت جنین، جفت، میزان مایع آمنیوتیک و تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی قبل از تولد انجام می‌شود.
بررسی بیماری‌های پروستات و رکتوم	برای ارزیابی التهاب یا بزرگی پروستات و مشکلات رکتوم در مردان انجام می‌شود.

کاربرد سونوگرافی سه بعدی شکم و لگن چیست؟

سونوگرافی سه بعدی یک روش تصویربرداری پیشرفته‌تر از سونوگرافی معمولی است که تصاویر واضح‌تر و دقیق‌تری از اندام‌های داخلی بدن ارائه می‌دهد. پزشک معمولا این نوع سونوگرافی را برای موارد زیر تجویز می‌کند:

• ارزیابی رشد و وضعیت جنین
• بررسی ناهنجاری‌های مادرزادی
• ارزیابی مشکلات جفت یا مایع آمنیوتیک
• بررسی کیست‌ها و توده‌های رحم و تخمدان (ممکن است نشانه اولیه سرطان تخمدان باشند.)
• ارزیابی سلامت رحم و بررسی علت سقط مکرر یا نازایی
• بررسی وضعیت پولیپ آندومتر
• ارزیابی دقیق‌تر اندام‌های داخلی بدن مانند مثانه، کبد، کلیه‌ها و پروستات
• بررسی عروق خونی و سیستم گردش خون

این نوع سونوگرافی بیشتر زمانی درخواست می‌شود که سونوگرافی دوبعدی مورد مشکوکی را نشان دهد و پزشک برای تصمیم‌گیری درمانی به جزئیات بیشتری نیاز داشته باشد.

سلامت اندام‌های داخلی شکم و لگنت رو با سونوگرافی تضمین کن

همین حالا بدون مراجعه حضوری، از پزشک نوبت بگیر

رادیولوژیست رادیولوژیست آنلاین

انواع سونوگرافی شکم و لگن

سونوگرافی بسته به هدف معاینه و شرایط بیمار به چند نوع تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر هستند:

۱- سونوگرافی شکمی

سونوگرافی شکم رایج‌ترین نوع است و از روی شکم برای بررسی اندام‌هایی مانند کبد، کلیه، طحال، لوزالمعده و کیسه صفرا انجام می‌شود. در این روش، ژل مخصوص را روی شکم بیمار می‌مالند، سپس پروب سونوگرافی را روی آن حرکت می‌دهند. پروب امواج صوتی را به بافت‌های داخلی شکم ارسال می‌کند. در نهایت، امواج بازتابنده در یک کامپیوتر به تصویر مورد نظر تبدیل می‌شوند.

۲- سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژینال مخصوص زنان است و برای بررسی دقیق اندام‌های زنانه مانند رحم، تخمدان‌ها و لوله فالوپ انجام می‌شود. در این روش، پزشک پروب مخصوص را به داخل واژن وارد می‌کند.

۳- سونوگرافی رکتوم

برای تصویربرداری دقیق از اندام‌های لگنی مردان مانند پروستات، سونوگرافی رکتوم انجام می‌شود. در این روش، پروب سونوگرافی کوچکی را وارد راست روده می‌کنند.

پزشک با مشاهده چه علائمی سونوگرافی لگن و شکم تجویز می‌کند؟

مهم‌ترین دلایل و علائمی که باعث می‌شوند، پزشک سونوگرافی تجویز کند، عبارت‌اند از:

• درد شدید شکم یا لگن
• مشکل در تخلیه کامل مثانه
• حالت تهوع و استفراغ طولانی‌مدت
• کاهش وزن بی‌دلیل
• خونریزی از واژن یا مقعد
• تغییر در عادات روده
• بارداری
• سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های شکمی یا لگنی

گاهی ممکن است سونوگرافی شکم یا لگنی برای هدایت روش‌های درمانی همچون نمونه‌برداری از بافت انجام شود.

روش انجام سونوگرافی شکم و لگن

سونوگرافی لگن و شکم زیر نظر دکتر رادیولوژی و در عرض ۳۰ دقیقه انجام می‌شود و نسبتا ساده و بدون درد است. مراحل آن به شرح زیر هستند:

۱- ابتدا بیمار روی تخت دراز می‌کشد و در صورت لزوم از او خواسته می‌شود تا نفسش را حبس کند یا موقعیت بدنش را تغییر دهد.

۲- سپس پزشک یا تکنسین آموزش‌دیده ژل مخصوص را روی پوست ناحیه شکم می‌مالد تا امواج صوتی به بافت‌های درونی منتقل شوند و کیفیت تصویر بالاتر برود.

۳- در ادامه، پروب مخصوص روی پوست شکم آغشته به ژل حرکت داده می‌شود.

۴- مبدل سونوگرافی امواج صوتی را به بافت‌های درون شکم ارسال می‌کند و امواج بازتابنده توسط کامپیوتر به تصویر تبدیل می‌شوند.

۵- پس از پایان سونوگرافی، ژل روی شکم را پاک می‌کنند و فرد می‌تواند به راحتی از روی تخت پایین بیاید.

۶- نتیجه سونوگرافی همان روز به صورت متن و عکس به شما داده می‌شوند و می‌توانید به پزشک نشان دهید.

“Abdominal ultrasound is a safe, painless procedure. But you may have some brief discomfort if the healthcare professional presses on an area that is sore or tender.”

سونوگرافی شکم یک روش ایمن و بدون درد است. اما اگر متخصص مراقبت‌های بهداشتی روی ناحیه‌ای که دردناک یا حساس است فشار وارد کند، ممکن است کمی ناراحتی مختصر داشته باشید.
به نقل از سایت: mayoclinic

بهترین زمان برای انجام سونوگرافی شکم و لگن چه وقتی است؟

زمان مناسب سونوگرافی شکم و لگن بسته به هدف انجام آن می‌تواند متفاوت باشد. پزشک متخصص با توجه به وضعیت فرد می‌تواند بهترین زمان را برای انجام سونوگرافی شکم یا لگن مشخص کند. معمولا پزشک در سونوگرافی واژینال که برای بررسی اندام‌های لگنی زنان مانند رحم و تخمدان‌ها انجام می‌شود، بهترین زمان را روزهای چهارم تا نهم سیکل قاعدگی در نظر می‌گیرد. اما سونوگرافی اندام‌های شکمی مانند کبد، کلیه، طحال، لوزالمعده و کیسه صفرا یا سونوگرافی رکتوم برای بررسی اندام لگنی مردان همچون پروستات را می‌توان در هر زمان از ماه انجام داد.

برای انجام سونوگرافی شکم و لگن چه آمادگی‌هایی لازم است؟

آمادگی لازم برای سونوگرافی شکم و لگن به نوع سونوگرافی و اندام‌هایی که باید بررسی شوند، بستگی دارد. معمولا پزشک رعایت نکات زیر را برای انجام سونوگرافی توصیه می‌کند:

برای سونوگرافی اندام‌های شکم:

• ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام سونوگرافی شکم ناشتا باشید. (مصرف مایعات ساده مانند آب و چای بدون قند و شکر مشکلی ندارد.)
• از خوردن غذاهای پرادویه، چرب، نفاخ (مانند حبوبات، سبزیجات خام، میوه‌ها و لبنیات) و نوشیدنی‌های گازدار که باعث تولید گاز در روده می‌شوند، خودداری کنید.
• در صورت مصرف داروهای ضروری، حتما با پزشک هماهنگ کنید تا در روز سونوگرافی مشکلی پیش نیاید.
• اگر دچار نفخ یا یبوست هستید، احتمالا دکتر از روز قبل سونوگرافی، مصرف داروی ضد نفخ مانند دایمتیکون را توصیه می‌کند تا تصاویر ثبت‌شده کیفیت خوبی داشته باشند.

برای سونوگرافی اندام‌های لگن از روی شکم:

• باید مثانه پر باشد؛ بنابراین حدود یک ساعت قبل از سونوگرافی ۴ تا ۶ لیوان آب بنوشید و تا پایان سونوگرافی ادرار نکنید.
• پر بودن مثانه برای وضوح بیشتر تصاویر و بررسی دقیق‌تر رحم، تخمدان‌ها یا پروستات ضروری است.

“Your healthcare provider may ask you to drink plenty of water before an abdominal pelvic ultrasound. A full bladder helps the transducer’s sound waves travel, creating a clearer picture of your bladder. You usually don’t need to do this for a rectal or transvaginal ultrasound.”

پزشک ممکن است از شما بخواهد قبل از سونوگرافی شکم و لگن، مقدار زیادی آب بنوشید. مثانه پر به امواج صوتی مبدل کمک می‌کند تا تصویر واضح‌تری از مثانه شما ثبت کند. معمولا برای سونوگرافی رکتوم یا ترانس واژینال نیازی به انجام این کار نیست.
به نقل از سایت: clevelandclinic

بهترین مرکز سونوگرافی شکم را چگونه انتخاب کنیم؟

انتخاب بهترین مرکز سونوگرافی شکم اهمیت زیادی دارد؛ زیرا کیفیت تصویر و دقت در گزارش می‌تواند روند تشخیص و درمان بیمار را تحت تاثیر قرار دهد.

مهم‌ترین ویژگی‌هایی که باید در نظر بگیرید، شامل موارد زیر هستند:

• تخصص و تجربه پزشک رادیولوژی
• تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته
• ارائه گزارش سونوگرافی همراه با عکس
• رعایت اصول بهداشتی و ایمنی
• نوبت‌دهی سریع و زمان انتظار کوتاه
• امکان مشاوره با متخصص رادیولوژی آنلاین برای تفسیر سریع جواب سونوگرافی
• امکان برقراری ارتباط موثر بیمار با پزشک و کادر درمان
• نحوه برخورد مناسب پرسنل با بیمار

عوارض سونوگرافی شکم و لگن چیست؟

سونوگرافی لگن و شکم یکی از ایمن‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی است و عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل حتی در دوران بارداری هم قابل استفاده است. در موارد بسیار نادر، شاید ژل سونوگرافی در برخی افراد حساسیت پوستی یا خارش خفیف ایجاد کند که موقتی است.

راهنمای مراجعه به پزشک

سونوگرافی شکم و لگن یکی از پرکاربردترین و ایمن‌ترین رو‌ش‌های تصویربرداری پزشکی است که به تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌ اندام‌های داخلی شکم کمک می‌کند. از تشخیص سنگ کلیه و کیسه صفرا گرفته تا بیماری‌های کبدی، کلیوی و ارزیابی سلامت رحم، تخمدان‌ها و پروستات، همگی با این روش امکان‌پذیر است. برای ثبت تصاویر با کیفیت بالا و نتیجه دقیق، باید به نکات مهم آمادگی قبل از سونوگرافی مانند ناشتایی یا پر بودن مثانه و انتخاب بهترین مرکز سونوگرافی توجه کنید.

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با کاربردها، انواع و روش انجام سونوگرافی شکمی و لگنی آشنا کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.

سوالات متداول

منابع: uniospecialtycare | clevelandclinic | mayoclinic