حساسیت به پنی سیلین یک واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به داروی آنتی بیوتیکی پنی سیلین میباشد.
پنی سیلین برای درمان عفونت‌های باکتریایی مختلف تجویز می‌شود. نشانه‌ها و علائم شایع حساسیت به پنی سیلین شامل کهیر، بثورات و خارش است. واکنش شدید به این دارو شامل آنافیلاکسی می‌شود که یک واکنش آلرژیک جدی است که به‌طور ناگهانی آغاز می‌شود و میتواند منجر به مرگ گردد.
تحقیقات نشان داده که حساسیت به پنی سیلین میتواند مشکلات به‌مراتب جدی‌تری ایجاد کند که منجر به کاربرد درمان‌های سخت و پرهزینه‌‌ی آنتی بیوتیکی شود. بنابراین، زمانی که فرد در رابطه با حساسیت به پنی سیلین مظنون به حساب می‌آید، برای اطمینان از بهترین گزینه‌های درمانی در آینده یک تشخیص دقیق نیاز است . سایر آنتی بیوتیک‌ها خصوصا آن‌هایی که دارای خواص شیمیایی مشابه به پنی سیلین هستند هم می‌توانند باعث واکنشهای آلرژیکی شوند.
مشاهده بیشتر : لیست دکتر داخلی
علائم حساسیت به پنی سیلین
نشانه ها و علائم حساسیت به پنی سیلین، یک ساعت پس از مصرف دارو رخ می‌دهد. در مواردی نادر، واکنش‌ها می‌توانند در چند ساعت، چندروز یا هفته های بعد از تزریق هم ظاهر شوند. علائم حساسیت به پنی سییلین عبارتند از:
- بثورات جلدی: در پزشکی، به دانه‌هایی که در سطح پوست ظاهر می‌شوند بثورات جلدی گفته می‌شود. این دانه ها معمولاً برجسته و قرمز، و گاهی دارای تاول‌های حاوی مایع هستند. بثورات جلدی ممکن است پوسته پوسته یا دَلَمه‌دار باشند.
- کهیر
- خارش
- تب
- ورم
- تنگی نفس
- خس خس سینه
- آبریزش بینی
- خارش و اشک چشم
- آنافیلاکسی
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک نادر و تهدید کننده حیات است که باعث ایجاد اختلال گسترده در سیستم‌های بدن می‌شود.
نشانه ها و علائم آن عبارتند از:
- تهوع همراه با دردهای شکم
- استفراغ یا اسهال
- سرگیجه یا سبکی سر
- نبض ضعیف یا تند
- افت فشار خون
- تشنج
- افت هوشیاری
سایر بیماری های ناشی از حساسیت به پنی سیلین
واکنش های نادر حساسیت به پنی سیلین در روزها و یا هفته‌هایی پس از مصرف دارو ایجاد می‌شوند و گاهی پس از توقف صرف دارو نیز ادامه خواهند داشت. این وضعیت‌ها میتواند به این صورت باشد:
- بیماری سِرُم (به انگلیسی Serum ُSickness) که میتواند باعث تب، درد مفصل، بثورات جلدی، تهوع و تورم شود.
- کم خونی ناشی از دارو.
کاهش در گلوبول‌های قرمز خون که میتواند باعث خستگی، ضربان نامنظم قلب و تنگی نفس گردد. - واکنش دارویی که باعث التهاب پوستی، تعداد زیاد گلبولهای سفید خون، تورم کلی، تورم غدد لنفاوری و عود عفونت خفته هپاتیت شود.
- التهاب در کلیه ها (نفریتیس) که میتواند باعث تب،خون در ادرار، تورم کلی، مَنگی و سایر علائم شود.
علت حساسیت به آمپول پنی سیلین
حساسیت به پنی سیلین زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن اشتباها با دارو به عنوان یک ماده خطرناک واکنش نشان دهد.
این حساسیت زمانی گسترش پیدا میکند که سیستم ایمنی بدن به پنی سیلین حساس شود. به این معنا که اولین زمانی که دارو مصرف می‌کنید، سیستم ایمنی بدن دارو را به عنوان یک ماده خطرناک شناسایی کرده و آنتی بادی را برای نوع پنی سیلین مصرف شده، گسترش می‌دهد.
زمان بعدی که دارو را مصرف می‌کنید، این آنتی بادی ها آنرا تشخیص می‌دهند و سیستم ایمنی به طور مستقیم به آن دارو حمله میکند.
مواد شیمیایی که توسط این فعالیت‌ها ترشح می‌شود باعث ایجاد علائم و نشانه هایی همراه با یک واکنش آلرژیک می‌شوند. با این حال، اولین زمان مصرف پنی سیلین ممکن است آشکار نباشد.
برخی شواهد نشان می‌دهند که مقدار بسیار کم دارو در مواد غذایی میتواند برای سیستم های ایمنی به منظور ساخت آنتی بادی مختص آن کافی باشد.
پنی سیلین و دارو های مرتبط
پنی سیلین متعلق به یک گروه از داروهای آنتی باکتریایی بنام بتا-لاکتام می باشد. اگرچه، مکانیسم‌های داروها متغیر میباشد ولی به‌طور کلی با حمله به دیواره‌های سلولی باکتریایی، با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند. علاوه بر پنی سیلین، سایر بتا-لاکتام ها به طور شایعتر با واکنشهای آلرژیکی همراه هستند که سفالوسپرین نام دارند. اگر سابقه حساسیت به یکی از انواع پنی سیلین را داشته اید، احتمال دارد به نوع دیگری از پنی سیلین یا برخی از انواع سفالوسپرین نیز حساسیت نشان دهید.
سایر داروهای خانواده پنی سیلین عبارتند از:
- آموکسی سیلین
- آمپی سیلین
- دیکلوکساسیلین
- پنی سیلین G
- پنی سیلینV
- پیپراسیلین
- تیساراسیلین
- انواع سفالوسپرین شامل:
- سفاکلور
- سفادروکسیل
- سفازولین
- سفدینیر
- سفوتتان
- سفپروزیل
- سفوروکسیم
- سفالکسین
بثورات جلدی ناشی از تزریق پنی سیلین
بثورات جلدی دارو معمولا با دوهفته پس از مصرف داروی جدید آغاز می‌شود و بصورت نقاط قرمز گسترده پراکنده می‌شود و قسمت بزرگی از بدن را می‌پوشاند.
فاکتورهای خطر
توجه: به هر عاملی که ریسک ابتلا به بیماری یا عفونت را افزایش دهد فاکتور خطر گفته می‌شود
درحالی که هر کسی میتواند حساسیت به پنی سیلین داشته باشد، فاکتورهای کمی میتواند این خطر را افزایش دهد.
این فاکتورها عبارتند از:
- سابقه آلرژی های دیگر، مانند آلرژی غذایی یا تب یونجه
- واکنش آلرژیک به داروهای دیگر
- سابقه خانوادگی آلرژی به دارو
- افزایش قرار گرفتن در معرض پنی سیلین، به دلیل دوزهای بالا، استفاده مکرر یا استفاده طولانی مدت
- بیماری های خاص که معمولا با واکنش های دارویی آلرژیک مانند عفونت با HIV یا ویروس Epstein-Barr مرتبط هستند
آمادگی برای ملاقات با پزشک
قبل از هر چیز توجه داشته باشید که به هیچ عنوان در منزل یا هر محل دیگری به جز درمانگاه، بیمارستان یا مطب پزشک از تزریق پنی سیلین جدا خودداری کنید. در صورتی که با علائم و نشانه های حساسیت به پنی سیلین مواجه شد بایستی سریعا به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
اگر نشانه هایی از واکنش شدید یا آنافیلاکسی را پس از مصرف دارو مشاهده کردید بایستی حتما به اورژانس مراجعه کنید.
درصورتی که علائم ونشانه هایی مرتبط با پنی سیلین یا سایر داروهای آنتی بیوتیکی که اخیرا مصرف کرده اید دارید، به پزشک مراجعه کنید.
برای پاسخ به پرسشهای زیر آمادگی داشته باشید. این جزئیات در کمک به پزشک به منظور تعیین علت علائمتان حائز اهمیت هستند.
- چه علائمی دارید؟ حتی اگر غیر مرتبط هستند نیز بگویید
- نام پنی سیلین یا داروی آنتی بیوتیکی که مصرف کرده اید چیست؟
- چرا این دارو برایتان تجویز شده؟
- آیا این علائم را در گذشته در زمان مصرف این دارو داشته اید؟
- چه زمانی پس از مصرف پنی سلین این علاوم شروع شد؟
- در گذشته چه مدتی این علائم را داشته اید؟
- آیا مصرف دارو را قطع کرده اید؟
- چه داروهای غیر تجویزی دیگری مصرف کرده اید؟
- چه نوع مکمل، ویتامین یا داروی گیاهی یا رژیمی را مصرف کرده اید؟
- چه زمانی از روز مصرف کرده اید؟
- آیا دوز دارو یا مکلمها را افزایش داده اید؟
- آیا مصرف این داروها یا مکملها را متوقف کرده اید؟
- چه چیزی برای درمان علائم تان مصرف کرده اید و تاثیرش چه بوده؟
- آیا تابحال واکنشی به دارو در گذشته داشته اید ؟ اگر داشته‌اید چه بوده؟
- آیا تب، حساسیت غذایی یا سایر حساسیت‌ها را داشته اید؟
- آیا سابقه خانوادگی در حساسیت به پنی سیلین یا سایر داروها داشته اید؟
درصورتی که قبل از زمان ملاقات با پزشک علائم فروکش کند، ممکن است نیاز به عکس برداری داشته باشید تا بثورات جلدی و یا تورم را به پزشک نشان دهید.
تست و تشخیص حساسیت به پنی سیلین
یک معاینه دقیق و تست‌های تشخیصی مناسب برای تشخیص دقیق ضروری می باشد.
تحقیقات نشان داده که حساسیت به پنی سیلین میتواند بیش از حد تشیخص داده شود و بیمارانی که حساسیت به پنی سیلین را گزارش می‌کنند ممکن است هرگز تایید نشوند.
یک حساسیت به پنی سیلین که اشتباه تشخیص داده می‌شود میتواند باعث کاربرد آنتی بیوتیک‌های پرهزینه‌تر یا نامناسب‌تر شود.
پزشک معاینه‌ای انجام می‌دهد و سوالاتی می‌پرسد. جزئیات در مورد شروع علائم، زمان مصرف دارو و بهبودی یا بدتر شدن علائم سرنخ های مهمی هستند که به پزشک در تشخیص درست کمک میکند.
پزشک ممکن است تست‌های بیشتری نیاز داشته باشد و برای این تست‌ها شما را به فوق متخصص آلرژی ارجاع دهد.
1. تست پوست
با معاینه پوست، پزشک متخصص آلرژی یا پرستار، مقدار کوچکی از پنی سیلین مورد نظر راروی پوست یا با یک سوزن کوچک که تزریق می‌شود بررسی می‌کنند. یک واکنش مثبت در این آزمایش باعث قرمزی، خارش و برآمدگی می‌شود.
نتیجه مثبت این آزمایش نشان دهنده احتمال زیاد حساسیت به پنی سیلین میباشد و نتیجه منفی معمولا به این معناست که حساسیتی به پنی سیلین ندارید. ولی تفسیر نتیجه منفی دشوارتر است زیرا برخی از انواع واکنشهای دارویی نمی‌توانند با تست‌های پوستی تشخیص داده شوند.
2. چالش درجه بندی شده
اگر تشخیص حساسیت به پنی سیلین قطعی نیست یا دکتر احتمال وجود حساسیت را با توجه به علائم و نتایج تست نمی‌دهد،
ممکن است چالش درجه بندی دارو را توصیه کند.
با این روش، چهار تا پنج دوز از پنی سیلین مورد نظر را دریافت می‌کنید که ابتدا از دوزهای کم شروع کرده تا به مقدار مورد نظر افزایش دهید.
اگر به دوز درمانی هیچ واکنشی نشان ندادید، سپس پزشک نتیجه میگیرد شما به این نوع پنی سیلین حساسیتی ندارید.
درنتیجه میتواندی همانگونه که تجویز شده مصرف کنید.
بطورمشابه، اگر به یکی از انوع پنی سیلین حساسیت داشته باشید، پزشک ممکن است چالش درجه بندی را با یک نوع پنی سیلین یا سفالوسپرینی توصیه کند که احتمال کمتری دارد زیرا خواص شیمیایی شناخته شده‌اش دارای واکنش آلرژیکی است.
این امر پزشک را در تشخیص آنتی بیوتیکی توانمد می‌سازد که بطور ایمن برای عفونت باکتری کنونی مورد استفاده قرار گرفته است.
در طی چالش دارو، پزشک نظارت دقیق داشته و خدمات مراقبی حمایتی برای درمان واکنش معکوس وجود خواهد داشت.
دارو و درمان حساسیت به پنی سیلین
درمان‌های حساسیت به پنی سیلین میتواند به دو استراتژی کلی تقسیم بندی شوند:
- درمان علائم کنونی حساسیت
درمان‌های زیر میتواند برای بهبود علائم واکنش آلرژیک به پنی سیلین مورد استفاده قرار گیرد:
قطع دارو: درصورتی که پزشک تشخیص دهد دارای آلرژی به پنی سیلین هستید، قطع دارو اولین مرحله در درمان است.
آنتی هیستامین: پزشک ممکن است یک آنتی هیستامین نظیر دیفن هیدرامین توصیه کند که مواد شیمیایی فعال سیستم ایمنی درطی واکنش آلرژیکی را مسدود کند.
کورتیکوستروئیدها: چه از طریق خوراکی چه تزریق میتواند برای درمان التهابات توام با واکنشهای بسیار جدی مورد استفاده قرار گیرند.
درمان آنافیلاکسی: آنافیلاکسی برای حفظ فشار خون و ادامه تنفس نیاز به تزریق سریع اپینفرین دارد. - حساسیت زدایی نسبت به پنی سیلین
درصورتی که هیچ گزینه درمانی آنتی بیوتیک وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است درمانی بنام حساسیت زدایی دارو را توصیه کند که شما را درمصرف دوره ای پنی سیلین برای درمان عفونت قادر می‌سازد.
با این درمان، دوز پایینی از دارو را دریافت می‌کنید و هر 15 تا 30 دقیقه در طی چند ساعت و چندروز دوز را افزایش می‌دهید.
درصورتی که با دریافت بالاترین دوز واکنشی نداشتید؛ می‌توانید به درمان ادامه دهید.
در طی درمان به دقت بر شما نظارت خواهد بود و مراقبت‌های حمایتی برای واکنش به درمان وجود خواهد داشت.
در صورتی که پنی سیلین باعث ایجاد واکنش شدید تهدید کننده حیات در گذشته شده باشد، حساسیت زدایی دارو بطور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد.
پیشگیری از حساسیست به پنی سیلین
درصورتی که دارای حساسیت به پنی سیلین هستید، بهترین پیشگیری ،اجتناب از مصرف داروست. مراحلی که می‌توانید برای محافظت از خود انجام دهید عبارت است از:
آگاه سازی پرسنل مراقبت سلامت
مطمئن شوید که آلرژی شما به پنی سیلین یا سایر آنتی بیوتیک‌ها بطور واضحی در اسناد پزشکی شما مشخص شده باشد.
حتما به پزشک و دندانپزشک خود این حساسیت را اطلاع دهید.
مشاهده بیشتر : بهترین پزشک فوق متخصص عفونی
دستبند طبی
یک دستبند طبی استفاده کنید که حساسیت به دارو را در شما تشخیص دهد.این اطلاعات میتواند درمان مناسب را ارائه دهد.
حمل اپینفرین ضروری
درصورتی که حساسیت باعث ایجاد آنافیلاکسی یا سایر واکنشهای شدید شده باشد، پزشک احتمالا سرنگ خود تزریقی و سوزن را توصیه میکند(اپینفرین خود تزریق) و به شما نحوه استفاده از آن را آموزش خواهد داد.
[sibwp_form id=5]
