طبق تعریف خصوصیات شخصیتی، ویژگی‌های روانی پایدار در نظر گرفته می‌شوند. به طور کلی، فرد را با ویژگی‌های فکری و رفتاری او در حال حاضر و احتمالا فردا و حتی یک سال بعد می‌شناسند. در حقیقت، تحقیقات درباره رشد و تغییر شخصیت نشان می‌دهد که حداقل در دوران بزرگسالی، خصوصیاتی از قبیل برون‌گرایی، سازگاری و وظیفه‌شناسی نسبتا پایدار هستند. در عین حال واضح است که شخصیت افراد در طول عمر، از کودکی تا سنین بالاتر، به تدریج رشد کرده و می‌تواند هم‌زمان با وقایع مهم زندگی از قبیل روابط عاطفی، به طور بالقوه تغییر کند.
با وجود اینکه خصوصیات شخصیتی در طول زمان از خود پایداری نشان می‌دهند، تغییر شخصیت می‌تواند اتفاق بیفتد و روانشناسان در حال بررسی این موضوع هستند که چرا، چگونه و چه زمانی این اتفاق رخ می‌دهد. با توجه به اینکه بسیاری از افراد به دنبال تغییر شخصیت خود هستند، مقاله امروز مجله درمانکده را به این موضوع اختصاص دادیم.
خواندن این مقاله را به تمام کسانی که می‌خواهند مشاوره‌های روانشناختی دریافت کنند، توصیه می‌کنیم. اگر مراجعین به مراکز درمانی به این باور برسند که شخصیت آن‌ها یک پیکره فولادی بی‌تغییر نیست و می‌توانند به کمک درمانگران بعضی از عادت‌های ناپسند و متعارض با جامعه را در خود تغییر دهند، به راهنمایی‌های درمانگران بهای بیشتری می‌دهند و سریع‌تر به نتیجه مطلوب می‌رسند.
در مورد شخصیت شناسی اینجا بخوانید.
فهرست محتوا
چگونه تغییر شخصیت با افزایش سن رخ می‌دهد؟
آیا یک دختر نوجوان مهربان، سخت‌کوش و درون‌گرا، این خصوصیات را در سن 55 سالگی هم حفظ می‌کند؟ آیا یک پدربزرگ رک و تندخو همیشه این‌گونه بوده است یا در طول سال‌ها این خصوصیات را به دست آورده است؟ یک شیوه برای پاسخ به این سوال‌ها می‌تواند این باشد: بله و خیر.
روان‌شناسانی که اطلاعات جمع‌آوری شده از شخصیت افراد در دهه‌های مختلف طول عمر آن‌ها را بررسی کرده‌اند، شواهدی از تغییر شخصیت و ثبات یافته‌اند. افراد بیشتر از آن که دچار تغییرات شدید و قابل توجه شوند، به همان صورتی که هستند ادامه می‌دهند و اگر در اوایل زندگی خود برون‌گرا یا عصبی باشند، احتمالا به همین صورت باقی خواهند ماند. اما روندهای کلی دیگری هم وجود دارد که نشان می‌دهد افراد ممکن است در گذر زمان میزان بعضی از خصوصیات را کم یا زیاد کنند.
در بزرگسالی تغییر شخصیت چگونه است؟
به طور خلاصه طبق اطلاعات به دست آمده در تست‌های شخصیتی، افراد در طول زمان بالغ‌تر و با اجتماع سازگارتر می‌شوند. اطلاعات شخصیتی جمع آوری شده در جوانی و سپس در 50 سال بعد نشان داده است که خصوصیاتی از قبیل آرام بودن (که در ارتباط با پایداری عاطفی است) و حساسیت اجتماعی (در ارتباط با سازگاری است) در طول زمان افزایش می‌یابند. مطالعه دیگر شواهدی یافته است که نشان می‌دهد خودشیفتگی به طور میانگین در طول زمان کاهش می‌یابد.
بر اساس مطالعات، کودکان با افزایش سن، پروفایل شخصیتی متمایزتری نشان می‌دهند. یک تحقیق روی نوجوانان و جوانان نشان داد که شخصیت در طول زمان نوساناتی دارد؛ برای مثال، به طور میانگین در سال‌های نوجوانی پسرها وظیفه‌شناسی کمتر و دخترها پایداری عاطفی کمتری دارند و هر دو گروه با رسیدن به بزرگسالی این خصوصیات را به دست می‌آورند. به نظر می‌رسد سازگاری هم افزایش پیدا می‌کند.
آیا تغییر شخصیت بعد از اتفاقات مهم زندگی رخ می‌دهد؟
ممکن است. بعضی تحقیقات دریافته‌اند که سازگاری در بین زن و شوهرهای جدید به طور کلی کاهش پیدا می‌کند. شوهرها به طور میانگین در طول زمان برون‌گرایی کمتر و وظیفه‌شناسی بیشتری نشان داده و زنان صراحت و عصبی بودن کمتری نشان می‌دهند. مطالعات گذشته روابط طولانی مدت اول را با کاهش عصبی بودن در ارتباط می‌دانند.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت چیست؟
آیا تغییر شخصیت به صورت عمدی امکان‌پذیر است؟
افراد می‌توانند در طول سال‌های پرتجربه خود، به دلایلی مختلفی رشد پیدا کنند. اما فردی که تصمیم دارد وظیفه‌شناس‌تر یا سازگارتر باشد یا کمتر عصبی و خودخواه باشد و بخواهد این کار را در کمترین زمان ممکن انجام دهد، چه باید بکند؟ تحقیقات اخیر دلایلی برای امیدوار بودن به احتمال تغییر شخصیت عمدی ارائه می‌کنند. اگرچه این کار احتمالا چیزی بسیار بیشتر از خواستن و آرزو کردن می‌طلبد.
آیا شما می‌توانید خودتان باعث تغییر شخصیت خود شوید؟
این کار ممکن به نظر می‌رسد. چند مورد از پنج خصوصیت اصلی از قبیل برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی و سازگاری می‌توانند از طریق تمریناتی مانند سلام کردن به افراد جدید (برای تمرین برون‌گرایی) به طور ارادی تغییر کنند، اگرچه مداومت این اقدامات برای ایجاد تغییر شخصیت انسان مهم به نظر می‌رسد. ظاهرا عصبی بودن (یا پایداری عاطفی) هم یا از طریق دوره‌های مخصوص یا روش قدیمی روان درمانی قابل تغییر است.
خصوصیات شخصیتی چقدر بر سرعت تغییر شخصیت تاثیر دارند؟
بعضی مداخلات که برای قادرسازی افراد به تغییر شخصیت خود به‌کار گرفته شده‌اند، در طول ماه‌ها منجر به تغییر می‌شوند. اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که حتی یک مداخله 2 هفته‌ای با استفاده از یک گوشی هوشمند ممکن است برای بهبود بخشیدن به یک خصوصیت مانند انضباط شخصی در کوتاه مدت کافی باشد.
مشاهده بیشتر: لیست پزشک متخصص روان شناس
آیا افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی هم می‌توانند تغییر شخصیت داشته باشند؟
بله. با وجود این که اختلالات شخصیتی به صورت الگوهایی طولانی‌مدت از رفتار و تفکر ناهنجار در نظر گرفته می‌شوند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در طول زمان، علائم اختلال شخصیتی می‌توانند کاهش یابند، حتی اگر اختلالات روانی و اجتماعی خاص باقی بمانند. در بعضی موارد، درمان ممکن است در بهبود عملکرد فرد سودمند باشند. برای مثال، رفتار درمانی دیالکتیک یکی از رویکردهایی است که به طور رایج برای درمان اختلالات شخصیتی مرزی استفاده می‌شود.
چه چیزی شخصیت را شکل می‌دهد؟
با وجود یافتن اطلاعات بیشتر درباره شیوه و میزان رشد شخصیت در طول زمان، سوال‌ها در مورد این که چه چیزی دقیقا باعث شکل‌گیری خصوصیات شخصیتی اولیه فرد می‌شود، فراوان است. مانند سایر خصوصیات روانشناسی، خصوصیات شخصیتی هم تحت تاثیر ژن‌های فرد و دیگر فاکتورها قرار دارند که ممکن است لزوما آنچه که ما فکر می‌کنیم نباشند.
فارغ از تغییر شخصیت، چه چیزی منجر به تفاوت در شخصیت‌ها می‌شود؟
فرضیه‌های بسیاری در طول قرن‌ها پیشنهاد شده است و هنوز در این مورد اختلاف نظر وجود دارد. اما تحقیقات علمی نوین نشان می‌دهد که قسمتی از تفاوت‌های شخصیتی توسط ژن‌های فرد و قسمت کوچکی توسط تاثیرات محیطی مشترک در یک خانواده مانند تربیت پدر و مادر ایجاد شده و بسیاری از این تفاوت‌ها ناشی از فاکتورهای رشدی غیرژنتیکی دیگر است. بعضی از نظریه‌پردازها پیشنهاد می‌کنند که تغییر نقش اجتماعی همگام با رشد فرد می‌تواند به شیوه‌های خاصی شخصیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چه میزان از تفاوت‌های شخصیتی ژنتیکی هستند؟
برآوردها نشان می‌دهد که میزان تفاوت و تنوع خصوصیات شخصیتی در بین افراد که می‌تواند به ژن‌ها ربط داده شود (وراثت‌پذیری شخصیت) کمتر از نصف است. یک تحقیق در سال 2015 تخمین کلی 40 درصدی را نشان داد، اگرچه این درصد بسته به نوع مطالعه متفاوت است. این ارقام بر اساس مطالعات انجام شده روی دوقلوها و دیگر رویکردهای بررسی نقش فاکتورهای ژنتیکی و غیرژنتیکی به دست آمده‌اند. در حال حاضر، مطالعات هم‌خوانی سراسر ژنوم (GWAS) برای بررسی ارتباطات خاص بین تفاوت‌های ژنتیکی کوچک و خصوصیات افراد استفاده می‌شود.
آیا ترتیب تولد بر شخصیت اثر می‌گذارد؟
علیرغم نظرات عموم و نظریه‌پردازی‌های روانشناسی درباره تاثیر اولین یا آخرین فرزند یا فرزند وسط بودن، تحقیقات اخیر هیچ شواهدی مبنی بر نقش ترتیب تولد در شکل‌گیری شخصیت نیافته‌اند. در تحقیقات روی تک‌فرزندها هم تفاوت‌های اندک یا ناچیزی در شخصیت این افراد با سایرین پیدا شده است.
مشاهده بیشتر: لیست پزشک متخصص روان پزشک
[sibwp_form id=1]
سوالات متداول
شخصیت تحت تاثیر ژنتیک و عوامل محیطی (شامل تربیت و تجربه) است. تعامل مداوم بین ژنتیک و محیط می‌تواند به نحوه بیان شخصیت کمک کند. به عنوان مثال، ممکن است از نظر ژنتیکی مستعد رفتار دوستانه و آرام باشید، اما کار در یک محیط پراسترس باعث شود زودرنج و عصبی شوید.
در گذشته اعتقاد بر این بود که افراد نمی‌توانند شخصیت خود را تغییر دهند و شخصیت تا حد زیادی پایدار و موروثی است. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ویژگی‌های شخصیتی می‌توانند از طریق مداخله مداوم و رویدادهای مهم زندگی تغییر کنند.
ابتدا مشخص کنید که می‌خواهید کدام جنبه از شخصیت خود را تغییر دهید. سپس برای رسیدن به این هدف برنامه‌ریزی کنید. از کارهای ساده شروع کنید و به ازای هر موفقیتی که به دست می‌آورید به خودتان جایزه دهید. طی این فرآیند به خودتان برچسب نزنید، افکار منفی را کنار بگذارید و سعی کنید به محیط‌های جدید بروید و تجربه‌های جدید کسب کنید.
کلام پایانی
خواندن این مقاله را به کسانی که می‌خواهند مشاوره‌های روانشناختی دریافت کنند توصیه می‌کنیم؛ زیرا نکات این مقاله می‌تواند مسیر و دلایل کارآمد بودن روان‌درمانی را برای شما تشریح کند. شما به‌عنوان یک مراجع به مراکز درمانی سلامت روان باید به این باور برسید که شخصیت شما مانند یک پیکر فولادی غیر قابل تغییر نیست و می‌توانید با راهنمایی و راهبری درمانگران، عادت‌ها و رفتارهای ناپسند خود را تغییر دهید. اگر به فکر تغییر شخصیت خود هستید، از روانشناسان سایت درمانکده برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید.
