کاشت حلزون گوش چیست؟ راهنمای ۰ تا ۱۰۰ عمل حلزون شنوایی

شنوایی یکی از پنج حس اصلی انسان است که کیفیت زندگی را به طرز چشمگیری تحت تاثیر قرار می‌دهد. توانایی شنیدن صدا برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان که با مشکل ناشنوایی یا کم‌شنوایی شدید مواجه‌اند، می‌تواند چالش بزرگی باشد. عمل کاشت حلزون یک روش پیشرفته است که فرصت تازه‌ای برای بازگرداندن قدرت شنوایی این افراد فراهم کرده است. در این مقاله از مجله درمانکده نحوه انجام این جراحی و مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم تا بتوانید تصویر دقیق‌تر و روشن‌تری از آن به دست آورید.

عمل کاشت حلزون گوش چیست؟

کاشت حلزون گوش که یکی از رایج‌ترین انواع جراحی گوش است، برای افرادی انجام می‌شود که دچار کم‌شنوایی شدید در یک یا هر ۲ گوش هستند و استفاده از سمعک نمی‌تواند شنوایی آن‌ها را به طور قابل‌توجهی بهبود دهد. در این روش، ایمپلنت صداها را از قسمت آسیب‌دیده گوش عبور داده و مستقیما به عصب شنوایی یا همان عصب حلزونی منتقل می‌کند. عصب حلزونی در بیشتر افراد مبتلا به کم‌شنوایی ناشی از مشکل گوش داخلی هنوز فعال است، اما سلول‌های مویی که در بخشی از گوش داخلی به نام حلزون قرار دارند، آسیب دیده‌اند.

ایمپلنت شامل یک پردازشگر صوتی است که پشت گوش نصب می‌شود و صداهای محیط را دریافت می‌کند. این پردازشگر، سیگنال‌های صوتی را به گیرنده‌ای که زیر پوست قرار گرفته است، ارسال می‌کند. گیرنده سیگنال‌ها را از طریق سیم بسیار نازکی که دارای الکترودهای صوتی ریز است و در گوش داخلی کار گذاشته شده است، منتقل می‌کند. این الکترودها عصب حلزونی را تحریک می‌کنند تا سیگنال‌ها را به مغز بفرستد و مغز آن‌ها را به صورت صدا درک ‌کند.

برخلاف تصور افرادی که به دنبال عکس کاشت حلزون نامرئی هستند، باید بگوییم که این دستگاه نامرئی نیست. بخش‌هایی از دستگاه که زیر پوست قرار دارند قابل دیدن نیستند، اما بخش خارجی آن که شامل پردازشگر صدا است، روی گوش نصب می‌شود و کاملا قابل مشاهده است.

ذکر این نکته ضروری است که جراحی گوش انواع مختلفی دارد که هر کدام با هدف خاصی انجام می‌شوند. برای مثال، عمل ماستوئیدکتومی یک نوع جراحی است که به منظور حذف عفونت‌های مزمن و ترمیم پرده گوش انجام می‌شود و به کنترل علائم پارگی پرده گوش کمک می‌کند.

چرا جراحی کاشت حلزون گوش انجام می‌شود؟

عمل کاشت حلزون گوش زمانی انجام می‌شود که فرد با کاهش شدید شنوایی روبه‌رو باشد و استفاده از سمعک دیگر نتواند به او کمک کند. این روش درمانی می‌تواند توانایی شنیدن را به طرز چشمگیری بهبود بخشد و کیفیت زندگی فرد را ارتقا دهد.

دستگاه کاشت حلزون ممکن است فقط در یک گوش کار گذاشته شود که به آن کاشت یک‌طرفه گفته می‌شود. اما در بعضی موارد، بیمار در هر ۲ گوش از ایمپلنت بهره‌مند می‌شود که به این وضعیت کاشت دوطرفه می‌گویند.

بیشتر افرادی که شنوایی خود را به دلایل مختلف مثل نوروم آکوستیک از دست داده‌اند‌ و این جراحی را پشت سر می‌گذارند، تغییرات مثبتی را تجربه می‌کند که شامل موارد زیر است:

• توانایی شنیدن گفتگوها بدون نیاز به لب‌خوانی
• شنیدن و شناسایی صداهای روزمره به‌ویژه صداهایی که ممکن است هشداردهنده باشند
• توانایی تشخیص محل دقیق صدا
• شنیدن صدای تلویزیون و مکالمه راحت از طریق تلفن
• کاهش وزوز در گوشی که در آن ایمپلنت کار گذاشته شده است

راه‌کارهای دیگری هم برای بهبود شنوایی وجود دارد که جراحی کاشت ساقه مغز شنوایی یکی از آن‌ها است. این روش گوش داخلی را به طور کامل دور زده و مستقیما عصب شنوایی را تحریک می‌کند. افرادی که شرایط لازم برای کاشت حلزون را ندارند، مانند کسانی که عصب شنوایی‌شان به ‌درستی کار نمی‌کند، ممکن است کاندیدای مناسبی برای کاشت ساقه مغز شنوایی باشند.

چه کسانی کاندید عمل کاشت حلزون گوش هستند؟

برای اینکه بتوانید جراحی کاشت حلزون را انجام دهید باید شرایط زیر را داشته باشید:

• کم‌شنوایی شما مانع برقراری ارتباط موثر با دیگران باشد
• استفاده از سمعک‌ تاثیر قابل‌توجهی در بهبود شنوایی شما نداشته باشد که این موضوع با انجام تست مشخص می‌شود
• تمایل به یادگیری نحوه استفاده از ایمپلنت حلزون را داشته باشید
• مزایا و محدودیت‌های کاشت حلزون را در بهبود شنوایی بپذیرید

چگونه برای عمل کاشت حلزون گوش آماده شویم؟

پزشک اطلاعاتی که جهت آماده شدن برای عمل نیاز دارید را در اختیارتان قرار می‌دهد. این اطلاعات معمولا شامل موارد زیر است:

• داروها و مکمل‌هایی که باید مصرف آن‌ها را قطع کنید و مدت زمان انجام این کار
• مدت زمان ناشتا بودن قبل از جراحی

علاوه بر رعایت توصیه‌های دارویی و تغذیه‌ای، لازم است مراحل پزشکی زیر را هم طی کنید:

• انجام تست‌های شنوایی، گفتار و احتمالا تعادل
• معاینه بدنی
• انجام تست‌های تصویربرداری مثل ام‌آر‌آی (MRI) یا سی‌تی اسکن برای بررسی گوش داخلی

عمل کاشت حلزون گوش چگونه است؟

جراحی کاشت حلزون معمولا با بیهوشی عمومی انجام می‌شود تا بیمار در طول عمل بخوابد و هیچ دردی را احساس نکند. در این جراحی، پزشک ابتدا یک برش کوچک در پشت گوش و یک حفره‌ کوچک در ناحیه‌ای از استخوان جمجمه به نام ماستوئید ایجاد می‌کند تا به ساختارهای داخلی گوش دسترسی پیدا کند. سپس ایمپلنت را از این سوراخ‌ها عبور می‌دهد و در نهایت پوست را بخیه می‌زند.

مراقبت بعد از عمل کاشت حلزون گوش

در مدت زمان کوتاهی پس از جراحی ممکن است شما یا فرزندتان با مشکلات موقتی مثل سرگیجه، حالت تهوع و احساس فشار در گوش روبه‌رو شوید که معمولا به مرور زمان کاهش می‌یابند.

بیشتر بیماران می‌توانند در همان روز جراحی به خانه برگردند. با این حال، اگر بزرگسال هستید، به‌ دلیل اثرات داروی بیهوشی باید شخص دیگری شما را همراهی کرده و مسئولیت بازگشت‌تان به خانه را بر عهده بگیرد. چرا که رانندگی کردن بلافاصله پس از عمل امکان‌پذیر نیست.

۱. فعال‌سازی دستگاه

تقریبا یک تا چهار هفته پس از عمل زمان فعال‌سازی ایمپلنت فرا می‌رسد. در بعضی موارد خاص ممکن است این کار از روز بعد از جراحی آغاز شود. فعال‌سازی توسط متخصص شنوایی‌سنجی انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:

• تنظیم اولیه پردازشگر صدا به‌ گونه‌ای که با شرایط شما سازگار باشد
• بررسی عملکرد صحیح ایمپلنت برای اطمینان از کارایی مناسب آن
• ارزیابی میزان و نوع صداهایی که می‌توانید تشخیص دهید
• آموزش کامل در مورد نحوه استفاده صحیح از ایمپلنت و مراقبت از آن

۲. توان‌بخشی

فرآیند توان‌بخشی شامل آموزش مغز برای درک و تفسیر صداهایی است که از طریق ایمپلنت دریافت می‌شوند. در ابتدا، صداها ممکن است غیر طبیعی یا ناآشنا به‌نظر برسند؛ چرا که مغز هنوز به شیوه جدید دریافت صداها عادت نکرده است. 

این مرحله نیازمند زمان، تمرین و صبوری است تا مغز بتواند صداهای جدید را درک و تحلیل کرده و ارتباط موثری با آن‌ها برقرار کند. توصیه می‌شود در تمام ساعاتی که بیدار هستید از پردازشگر صدا استفاده کنید و فقط آن را در زمان‌هایی مانند شنا یا دوش گرفتن از گوش بیرون بیاورید.

مراجعه منظم به پزشک هم بسیار مهم است. این ویزیت‌ها که معمولا تا پایان عمر ادامه دارند شامل موارد زیر هستند:

• بررسی وضعیت شنوایی
• تنظیم دقیق پردازشگر برای بهبود کیفیت دریافت صدا

میزان موفقیت عمل حلزون شنوایی

میزان موفقیت این جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. یکی از عوامل مهم، علت اصلی کم‌شنوایی است. همچنین مدت ‌زمانی که فرد با کم‌شنوایی شدید زندگی کرده و اینکه پیش از بروز این مشکل توانایی صحبت کردن یا خواندن را داشته است یا نه، نقش مهمی در تعیین نتیجه نهایی دارد.

افرادی که مهارت‌های گفتاری و زبانی را پیش از کاهش شنوایی آموخته‌اند معمولا پاسخ بهتری به جراحی نشان می‌دهند. همچنین کودکانی که از ابتدا دچار کم‌شنوایی شدید بوده‌اند، اگر در سنین پایین تحت جراحی قرار بگیرند، به احتمال زیاد نتایج بهتری به ‌دست می‌آورند. چرا که هم‌زمان با رشد زبان و گفتار از قدرت شنوایی بهتری هم بهره‌مند می‌شوند.

در مورد بزرگسالان، هر چقدر فاصله زمانی بین آغاز کم‌شنوایی و انجام جراحی کوتاه‌تر باشد، شانس موفقیت بالاتر است. افرادی که از بدو تولد صدای کمی شنیده‌اند یا کاملا ناشنوا بوده‌اند اغلب بهره کمتری از کاشت حلزون می‌برند. با این حال، حتی در این موارد هم بهبودی نسبی حاصل می‌شود.

بعضی از نتایج قابل انتظار بعد از جراحی عبارت‌اند از:

• شنیدن واضح‌تر صداها: بیشتر افراد با گذشت زمان می‌توانند صداها را بهتر بشنوند.
• کاهش وزوز گوش: اگرچه ایمپلنت حلزون به‌ طور خاص برای درمان وزوز گوش طراحی نشده است، اما در بعضی موارد می‌تواند به کاهش آن کمک کند. البته به ندرت ممکن است وزوز گوش پس از جراحی تشدید شود.

عوارض بعد از عمل کاشت حلزون

عمل کاشت حلزون برای ناشنوایان به طور کلی ایمن به شمار می‌رود، اما مانند هر مداخله پزشکی دیگری ممکن است در بعضی موارد با مشکلات زیر همراه باشد:

• عفونت غشاهای اطراف مغز و نخاع که مننژیت باکتریایی نامیده می‌شود (با تزریق واکسن قبل از عمل کاشت حلزون می‌توان احتمال بروز این مشکل را به حداقل رساند.)
• خونریزی
• عدم توانایی در حرکت دادن صورت در سمتی که جراحی انجام شده است (فلج صورت)
• عفونت در محل جراحی
• مشکل در حفظ تعادل
• سرگیجه
• مشکلات چشایی
• نشت مایع مغزی-نخاعی
• درد یا بی‌حسی در محل کاشت حلزون به صورت طولانی‌مدت
• عدم بهبود شنوایی علی‌رغم جراحی
• تشدید یا بروز صدای وزوز در گوش (در این شرایط، در مورد درمان وزوز گوش در منزل یا مطب با پزشک مشورت کنید.)

از سایر معایب کاشت حلزون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از بین رفتن باقیمانده شنوایی طبیعی: چنانچه فرد پیش از عمل مقدار کمی شنوایی طبیعی داشته باشد، احتمال دارد این توانایی به دلیل ورود الکترود به حلزون گوش و آسیب سلول‌های شنوایی باقیمانده به ‌طور کامل از بین برود.
• خرابی دستگاه: خرابی یا عملکرد نامطلوب ایمپلنت هم یکی از چالش‌هایی است که احتمال دارد بعضی از افراد با آن مواجه شوند و به همین دلیل به جراحی مجدد نیاز پیدا کنند.

عمل کاشت حلزون گوش در کودکان

در کودکان مبتلا به کم‌شنوایی شدید دوطرفه معمولا ایمپلنت به‌ صورت هم‌زمان در هر ۲ گوش قرار داده می‌شود. این اقدام بیشتر برای نوزادان و کودکانی انجام می‌شود که در مراحل اولیه یادگیری گفتار هستند.

فرایند توان‌بخشی در کودکان و بزرگسالان با یکدیگر متفاوت است. کودکانی که از بدو تولد با مشکل شنوایی مواجه بوده‌اند، با بهره‌گیری از سیگنال‌های شنیداری تازه‌ای که ایمپلنت فراهم می‌کند، زبان‌آموزی را آغاز کرده و مهارت‌های زبانی خود را شکل می‌دهند. در مقابل، بزرگسالانی که پیش از این دارای مهارت‌های زبانی بوده‌اند باید این سیگنال‌های جدید را با توانایی پیشین خود تطبیق دهند و به آن معنا ببخشند. به همین دلیل، روند توان‌بخشی در کودکان بلافاصله پس از فعال‌سازی ایمپلنت شروع شده و معمولا به ‌صورت یک ساعت در هر هفته پیگیری می‌شود.

جراحی کاشت حلزون گوش در بزرگسالان

در اغلب موارد، بزرگسالانی که دچار کم‌شنوایی هستند ابتدا در یک گوش از ایمپلنت و در گوش دیگر از سمعک استفاده می‌کنند. با گذشت زمان، اگر میزان شنوایی در گوش دارای سمعک بیشتر کاهش پیدا کند و عملکرد آن تحت تاثیر قرار بگیرد، ممکن است فرد کاندید دریافت ایمپلنت در هر ۲ گوش شود. با این حال، در بعضی از بزرگسالانی که با کم‌شنوایی شدید دوطرفه مواجه هستند، ممکن است از همان ابتدا کاشت حلزون به ‌صورت هم‌زمان در هر ۲ گوش انجام شود.

توان‌بخشی برای افراد بزرگسال معمولا پس از حداقل یک ماه تجربه استفاده از ایمپلنت آغاز می‌شود. در این مرحله، شرایط فرد از جمله نیازهای او در زمینه برقراری ارتباط موثر و سازگاری با محیط اطراف مورد بررسی قرار می‌گیرد و برنامه توان‌بخشی بر پایه این ارزیابی مشخص می‌شود. بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی عملکردی، درمانگر یک برنامه درمانی مناسب برای جلسات پیگیری ارائه می‌دهد که به‌ صورت هفتگی یا در صورت نیاز با فواصل دیگر برگزار می‌شوند.

کلام پایانی

عمل کاشت حلزون یک روش پیشرفته است که به افراد مبتلا به کم‌شنوایی شدید کمک می‌کند صداهای اطراف خود را بشنوند. اگر در فکر انجام این جراحی برای خود یا فرزندتان هستید یا سوالاتی درباره مراحل، هزینه‌ها و مراقبت‌های پس از عمل دارید، بهترین راه دریافت مشاوره از متخصص گوش، حلق و بینی است. پزشک می‌تواند با بررسی شرایط شما راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد و تصمیم‌گیری آگاهانه را تسهیل کند.

شما می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic, hopkinsmedicine