گرفتگی رگ قلب یکی از بیماری‌های شایع قلبی است که می‌تواند در هر سنی، حتی جوانی بروز پیدا کند. سبک زندگی ماشینی، تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی، استرس‌های مزمن و افزایش مصرف دخانیات از جمله عواملی هستند که این روزها آمار ابتلا به گرفتگی رگ قلب را بالا برده‌اند. شناخت علائم گرفتگی رگ قلب و توجه به موقع به آن‌ها کمک می‌کند تا فرد دچار عوارض جدی این عارضه مانند سکته قلبی نشود. اگر شما سابقه ابتلا به این بیماری را در خانواده خود دارید و نگران عوارض آن هستید، در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علل، علائم و روش‌های درمان تنگی رگ قلب بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
- گرفتگی رگ قلب چیست؟
- قلب چند رگ اصلی دارد؟
- گرفتگی رگ‌های قلب چه علائمی دارد؟
- چگونه متوجه گرفتگی عروق شویم؟
- گرفتگی رگ قلب بر اثر چیست؟
- تفاوت علت گرفتگی رگ قلب در زنان و مردان
- روش تشخیص گرفتگی قلب
- درمان گرفتگی رگ قلب
- برای باز شدن رگ‌های قلب چه بخوریم؟
- گرفتگی رگ قلب چه عوارضی دارد؟
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
گرفتگی رگ قلب چیست؟
قبل از بررسی علائم گرفتگی رگ قلب، خوب است کمی با بیماری گرفتگی قلب بیشتر آشنا شویم. گرفتگی رگ قلب یکی از رایج‌ترین بیماری‌های قلبی است که سالانه افراد زیادی را در سراسر جهان درگیر می‌کند. در این بیماری، سرخرگ اصلی بدن (کرونر) به دلیل رسوب چربی مسدود می‌شود.
این مسدودسازی در خون‌رسانی و تامین اکسیژن و مواد غذایی برای سایر اعضای بدن مشکل ایجاد می‌کند و ممکن است فرد دچار علائم گرفتگی رگ قلب مانند درد یا فشار در قفسه سینه، تنگی نفس یا حتی درد منتشرشونده به بازو شود. اگر شدت گرفتگی رگ های قلب زیاد باشد، به بافت قلب آسیب می‌زند و احتمال سکته قلبی را افزایش می‌دهد.
از انواع گرفتگی رگ قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرفتگی انسدادی رگ قلب: در این حالت، سرخرگ‌های کرونری به تدریج در اثر تجمع پلاک تنگ می‌شوند و بیشتر تحت عنوان بیماری تصلب شرایین شناخته می‌شود.
- گرفتگی غیر انسدادی رگ قلب: در این حالت، علائم گرفتگی رگ قلب در اثر بروز مشکلات مرتبط با سرخرگ‌های کرونری ایجاد می‌شوند.
- گرفتگی خودبه‌خودی رگ قلب: در این حالت، یک پارگی در دیواره سرخرگ کرونری وجود دارد که به طور جزئی یا کامل باعث انسداد جریان خون شده می‌شود.
قلب چند رگ اصلی دارد؟
قلب سه رگ اصلی دارد که در صورت گرفتگی، خون کافی به ماهیچه‌ها نمی‌رسد و همین موضوع باعث کاهش انرژی شود و در عملکرد پمپاژ اختلال ایجاد کند. در واقع، گرفتگی سه رگ اصلی قلب به معنی تجمع و رسوب چربی، کلسترول و سایر مواد در دیواره عروق سرخرگ قلب است که باعث مسدودسازی خون‌رسانی می‌شود. این عارضه را که تحت عنوان آترواسکلروز می‌شناسند، می‌تواند موجب کاهش جریان خون به عضله قلب شود و عوارضی همچون آنژین صدری (درد قلبی) و در موارد شدیدتر، حمله قلبی ایجاد کند.
گرفتگی رگ‌های قلب چه علائمی دارد؟
علائم گرفتگی رگ قلب معمولا به تدریج و با پیشرفت تنگی رگ‌ها ظاهر می‌شوند. آگاهی از علائم گرفتگی رگ قلب باعث می‌شود تا به موقع به دکتر قلب مراجعه کنید و سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرید. رایج‌ترین نشانه‌های گرفتگی عروق کرونری شامل موارد زیر هستند:
- درد یا فشار در قفسه سینه (آنژین)
- ضعف و بی‌حالی
- تنگی نفس
- تپش قلب ناگهانی و شدید مشابه بیماری گشادی دریچه قلب
- فشار خون بالا
- خستگی شدید
- عرق سرد و ناگهانی
- سردرد، سرگیجه و حالت تهوع
- احساس درد در قسمت‌های دیگر بدن مثل بازوی چپ، گردن، فک، کتف یا پشت
- اختلال در تمرکز، به‌ویژه در سالمندان
- احساس اضطراب یا ترس بدون علت
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان
به طور کلی، علائم گرفتگی رگ قلب در زنان با مردان تفاوت چندانی ندارد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند، زنان به دلیل ماهیت فیزیولوژیکی‌شان نشانه‌های تنگی رگ قلب را به صورت خفیف‌تر تجربه می‌کنند، از همین‌رو ممکن است دیرتر تشخیص داده شود.
مهم‌ترین نشانه‌هایی که پزشک با مشاهده آن‌ها در زنان به عارضه گرفتگی قلب شک می‌کند، شامل درد یا فشار قفسه سینه، تنگی نفس، خستگی شدید و غیر قابل توضیح، تهوع یا استفراغ بی‌دلیل، درد معده شبیه به سوءهاضمه، اضطراب و بی‌قراری، سرگیجه و درد مبهم در بالا شکم، کمر یا فک هستند.
این علائم ممکن است حتی در حالت استراحت هم احساس شوند. از آن جایی که علائم گرفتگی رگ قلب در خانم‌ها ممکن است با مشکلات گوارشی یا استرس و اضطراب اشتباه گرفته شود، زنان باید به تغییرات غیر عادی بدن خود توجه بیشتری داشته باشند.
علائم گرفتگی رگ قلب در مردان
نشانه‌های گرفتگی رگ قلب در مردان معمولا نسبت به زنان واضح‌تر است. این عارضه در مردان اغلب به صورت درد یا فشار در وسط یا سمت چپ قفسه سینه ظاهر می‌شود و ممکن است درد به بازوی چپ، شانه، فک یا حتی پشت کتف و کمر انتشار یابد.
این درد ممکن است هنگام فعالیت بدنی با استرس شدید شدت بگیرد و با استراحت کاهش پیدا کند. علاوه بر درد قفسه سینه، مردان ممکن است گرفتگی قلب را با نشانه‌های دیگری مانند تنگی نفس، تعریق شدید، تپش قلب ناگهانی، سرگیجه و احساس ضعف تجربه کنند. این علائم در موارد پیشرفته گرفتگی قلب یا هنگام سکته قلبی شدیدتر و طولانی‌تر شده و با بی‌قراری و احساس اضطراب همراه می‌شوند.
علائم گرفتگی رگ قلب در جوانان
آمار گرفتگی رگ قلب در جوانان، این روزها به دلیل سبک زندگی ناسالم، استرس زیاد و تغذیه نامناسب بالا رفته است. مهم‌ترین علائم گرفتگی رگ قلب در جوانان شامل درد و احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه می‌شود که ممکن است با درد عضلانی ناشی از ورزش یا استرس اشتباه گرفته شود. دیگر علائم این عارضه در جوانان عبارت‌اند از:
- تنگی نفس و کاهش توان بدنی
- تپش قلب ناگهانی و نامنظم
- سرگیجه، ضعف بدنی و حالت تهوع
- انتشار درد به بازو، فک و شانه
- تعریق سرد
چگونه متوجه گرفتگی عروق شویم؟
متخصصان معتقدند، درد قفسه سینه، تنگی نفس، احساس خستگی بدون علت در طول روز، تعریق شدید بدن سوءهاضمه بدون دلیل، احساس درد در پاها، سرگیجه شدید، لکنت زبان و اختلال در نعوظ ناگهانی می‌توانند از علائم گرفتگی رگ قلب باشند. آن‌ها توصیه می‌کنند با مشاهده چهار علامت زیر، هرچه سریع‌تر بیمار را به بیمارستان برسانید:
۱- درد و سوزش قفسه سینه در گرفتگی رگ قلب
احساس درد و سوزش در قفسه سینه اولین و مهم‌ترین علائم گرفتگی رگ قلب هستند. این درد و سوزش می‌تواند در وسط یا سمت چپ قفسه سینه ظاهر شود و به بازوی چپ، گردن، فک، پشت کتف و کمر انتشار یابد.
۲- فشار قفسه سینه ناشی از گرفتگی رگ قلب
احساس فشار و سنگینی روی قفسه سینه یکی دیگر از علائم رایج گرفتگی قلب است که فرد حس می‌کند یک جسم سنگین روی سینه‌اش قرار دارد. این حالت، اغلب به دلیل کمبود خون‌رسانی به عضله قلب ایجاد می‌شود و به دلیل فشار آوردن به ریه و قلب ممکن است با تنگی نفس و تعریق شدید همراه شود.
۳- تپش قلب ناشی از گرفتگی رگ قلب
زمانی که عروق کرونری تنگ شوند، خون کافی به قلب نمی‌رسد و ممکن است ریتم طبیعی قلب دچار مشکل شود؛ به همین دلیل فرد تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم را تجربه می‌کند. این نشانه از گرفتگی رگ قلب می‌تواند به صورت ضربان سریع، کوبنده یا پرش ناگهانی قلب احساس شود. فردی که گرفتگی عروق قلب داشته باشد، این علامت را حین انجام فعالیت بدنی شدید تجربه می‌کند. اگر کنجکاوید درباره اینکه علت تپش قلب چیست، بیشتر بدانید می‌توانید مقاله مرتبط را در درمانکده مطالعه کنید.
۴- تنگی نفس در گرفتگی رگ قلب
تنگی نفس یکی از علائم گرفتگی رگ قلب است، اما هر نوع تنگی نفسی نشان‌دهنده این عارضه نیست. مثلا گاهی تنگی نفس می‌تواند یکی از علائم روماتیسم قلبی باشد. اگر کنجکاو شده‌اید بدانید روماتیسم قلبی چیست، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده بخوانید.
تنگی نفس ناشی از گرفتگی رگ قلب به دلیل عدم جریان خون کافی در عضله قلب رخ می‌دهد. در این حالت، قلب برای پمپاژ موثر خون به بدن دچار مشکل می‌شود و ریه‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند. به همین دلیل فرد هنگام فعالیت، بالا رفتن از پله یا حتی موقع استراحت با احساس کمبود هوا یا سنگینی در نفس کشیدن مواجه می‌شود. اگر تنگی نفس در حالت عادی و استراحت با درد قفسه سینه همراه شود، یک نشانه جدی است و باید بیمار را هرچه سریع‌تر به بیمارستان برسانید.
گرفتگی رگ قلب بر اثر چیست؟
تجمع رسوبات چربی در دیواره عروق مهم‌ترین علت گرفتگی رگ قلب است. این روند به تدریج باعث تنگی یا انسداد رگ‌ها و کاهش جریان خون به عضله می‌شود؛ از همین‌رو علائم گرفتگی رگ قلب بروز پیدا می‌کنند. در ادامه دلایلی که موجب رسوب چربی در عروق قلبی و گرفتگی رگ قلب می‌شوند را بررسی می‌کنیم:
۱- سطح کلسترول بالا: اگر مقدار کلسترول بد (LDL) در خون زیاد باشد، این چربی‌ها به مرور در دیواره داخلی رگ‌ها رسوب می‌کنند. تجمع آن‌ها باعث تشکیل پلاک می‌شود و رگ‌ها را تنگ می‌کند؛ بدین شکل عبور خون از رگ‌ها بسیار دشوار می‌شود.
۲- فشار خون بالا: گرفتگی رگ قلب و فشار خون ارتباط نزدیکی با هم دارند. فشار خون بالا به دیواره عروق آسیب می‌زند و آن‌ها را شکننده و ملتهب می‌کند. این آسیب باعث می‌شود چربی‌ها و کلسترول راحت‌تر به دیواره رگ‌ها بچسبند و موجب ایجاد پلاک شریانی شوند.
۳- دیابت: قند خون بالا نه تنها به عروق قلب آسیب می‌زند، بلکه سطح کلسترول بد (LDL) را افزایش داده و موجب کاهش کلسترول خوب (HDL) در بدن می‌شود. در نتیجه عروق قلبی سریع‌تر دچار تنگی و گرفتگی خواهند شد.
۴- سیگار کشیدن: اغلب شواهد علمی نشان می‌دهند، مواد سمی درون سیگار به پوشش داخلی عروق آسیب می‌زنند، اکسیژن خون را کاهش می‌دهند و موجب لخته شدن خون می‌شوند. این عوارض، رسوب چربی و ایجاد پلاک در عروق قلبی را تسریع می‌بخشند.
۵- وراثت و سابقه خانوادگی: اگر در خانواده، افراد نزدیک مانند پدر، مادر، خواهر و برادر دچار بیماری‌های قلبی و گرفتگی عروق قلبی باشند، احتمال بروز این عارضه در شما هم وجود دارد.
۶- سبک زندگی ناسالم: مصرف مداوم مواد غذایی پرچرب، فست‌فودی و نمکی همراه با بی‌تحرکی، موجب اضافه وزن، افزایش کلسترول و فشار خون بالا می‌شود. این عوامل، همگی ریسک آسیب به عروق قلبی و بروز علائم گرفتگی رگ قلب را افزایش می‌دهند.
۷- استرس: ارتباط گرفتگی رگ قلب و استرس اجتناب‌ناپذیر است. چرا که استرس مداوم باعث افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول در بدن می‌شود و نقش مهمی در افزایش فشار خون و ضربان قلب دارد. این روند به مرور به دیواره عروق آسیب می‌زند و زمینه را برای تشکیل پلاک و تنگ شدن رگ‌ها فراهم می‌کند.
تفاوت علت گرفتگی رگ قلب در زنان و مردان
اگرچه علت گرفتگی رگ قلب در مردان و زنان و عوامل خطر این عارضه مانند کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت، سیگار کشیدن، سبک زندگی ناسالم در هر ۲ جنسیت مشترک هستند، اما شدت و تاثیر آن‌ها می‌توانند متفاوت باشند.
در مردان، سبک زندگی ناسالم مانند سیگار کشیدن، مصرف مواد غذایی پرچرب، کم‌تحرکی و استرس می‌توانند موجب افزایش فشار خون، کلسترول بد و دیابت شوند و زمینه را برای بروز علائم گرفتگی رگ قلب در سنین پایین‌تر فراهم کنند.
در حالی که زنان به دلیل هورمون استروژن تا زمان یائسگی با درصد کمتری دچار بیماری‌های قلبی از جمله گرفتگی عروق قلب می‌شوند. البته مواردی مانند یائسگی زودرس (پیش از ۴۰ سالگی)، اندومتریوز، سابقه دیابت بارداری، پره اکلامپسی و استفاده از روش کنترل بارداری هورمونی می‌توانند زمینه‌ساز بروز مشکلاتی همچون گرفتگی رگ های قلبی در زنان شوند.
روش تشخیص گرفتگی قلب
علائم گرفتگی رگ قلب می‌توانند هشداری برای بروز بیماری آترواسکلروز باشند، اما پزشک برای تشخیص بیماری تنها به علائم اکتفا نمی‌کند. متخصص قلب و عروق ابتدا از بیمار شرح حال دقیق می‌گیرد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد، سپس برای تایید بیماری از روش بررسی‌های تخصصی زیر استفاده می‌کند:
- سی‌تی آنژیوگرافی قلب
- الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب
- آزمایش خون (برای بررسی سطح کلسترول، قند و پروتئین خون)
- آزمایش شاخص مچ پا (ABI)
- تست ورزش
- سی‌تی اسکن و MRI
درمان گرفتگی رگ قلب
پزشک متخصص درمان این عارضه را با هدف کاهش علائم گرفتگی رگ قلب شروع می‌کند. همچنین بسیار مهم است که روش‌های درمانی خطر ایجاد تجمع پلاک‌ها، انسداد شریان‌های خونی و بیماری‌های ثانویه مرتبط با گرفتگی رگ قلب را کاهش دهند. به طور کلی، می‌توان گفت درمان علائم گرفتگی رگ قلب بسته به شدت تنگی و وضعیت بیمار روش‌های مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند:
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی اولین گام در درمان گرفتگی قلب است. پزشک برای بهبود علائم گرفتگی رگ قلب 50 درصد، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی را توصیه می‌کند. برای اصلاح سبک زندگی خود، کافیست نکات زیر را به دقت رعایت کنید:
- رعایت رژیم غذایی با چربی محدود و سرشار از فیبر و سبزیجات
- فعالیت بدنی و تحرک
- کنترل وزن و جلوگیری از چاقی
- مدیریت استرس
- سیگار نکشیدن و قطع مصرف الکل
- کاهش مصرف مواد غذایی قندی و نمکی
قرص برای گرفتگی رگ قلب
زمانی که بهبود علائم گرفتگی رگ قلب با اصلاح سبک زندگی امکان‌پذیر نباید، پزشک دارودرمانی را شروع می‌کند. پرکاربردترین داروها برای از بین بردن رسوبات رگ‌های قلب عبارت‌اند از:
- داروهای ضد پلاکت برای کنترل چربی خون
- داروهای تنظیم‌کننده فشار خون
- داروهای نیترات برای گشادشدن رگ‌های خونی
- داروهای استاتین برای جلوگیری از لخته شدن خون و ایجاد پلاکت در رگ‌های خون
اگر با دستگاه فشارسنج خانگی، فشار خون خود را در روزهای مختلف کنترل کردید و متوجه شدید که سطح آن بالاست، حتما در مورد مصرف داروهای کاهش‌دهنده فشار خون و کاهش خطر نارسایی قلب با دکتر قلب آنلاین مشورت کنید.
دریافت نوبت حضوری و آنلاین از بهترین دکتر قلب تهران
بدون نیاز به مراجعه حضوری، از پزشک نوبت بگیریدجراحی گرفتگی رگ قلب
در مواردی مانند گرفتگی 70 درصد رگ قلب که جزو گرفتگی شدید به‌شمار می‌آید و با دارو برطرف نمی‌شود، پزشک از روش جراحی همچون موارد زیر استفاده می‌کند:
- آنژیوپلاستی با بالون: با استفاده از بالون زدن قلب، گرفتگی و تنگی رگ باز می‌شود.
- آنژیوپلاستی از طریق استنت‌گذاری: پس از باز کردن رگ با بالون، یک استنت (لوله فلزی کوچک) در رگ کرونری قرار می‌دهند. این استنت مانند یک فنر مارپیچ است که می‌تواند از بسته شدن مجدد رگ بعد از بالون زدن جلوگیری کند.
- جراحی بای‌پس قلب: در موارد شدیدتر، جراحی بای‌پس عروق (CABG) از طریق عمل قلب باز انجام می‌شود تا مسیر جدیدی برای عبور خون ایجاد شود و ناحیه آسیب‌دیده قلب بتواند خون کافی دریافت کند.
پیوند قلب
زمانی که گرفتگی رگ قلب موجب نارسایی شدید قلب شود و قلب دیگر نتواند وظایف خود را به طور موثر انجام دهد، پزشک گزینه پیوند قلب را توصیه می‌کند. در این روش که با بیهوشی عمومی انجام می‌شود، قلب اهداکننده سالم را جایگزین قلب بیمار می‌کنند.
برای باز شدن رگ‌های قلب چه بخوریم؟
تغذیه سالم و مصرف مواد غذایی مفید نقش مهمی در بهبود علائم گرفتگی رگ قلب دارند. مواد غذایی که معمولا متخصص قلب و عروق مصرف آن‌ها را برای کمک به باز شدن رگ‌های قلب توصیه می‌کند، عبارت‌اند از:
- ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین
- روغن زیتون
- آووکادو
- پیاز و سیر
- مرکبات و آبلیمو
- شکلات تلخ
- چای سبز
- سیب
- انار
- توت‌ها مانند شاه‌توت، توت فرنگی و بلوبری
- سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج و کلم پیچ
- انواع آجیل و دانه‌های خوراکی مانند بادام، گردو، تخمه کدو، سویا، دانه چیا و کتان
گرفتگی رگ قلب چه عوارضی دارد؟
علائم گرفتگی رگ قلب اگر شدید باشند، خطرناک هستند و می‌توانند موجب بروز عوارض جدی همچون موارد زیر شوند:
- سکته قلبی
- نارسایی قلبی
- بیماری عروق کرونری
- بیماری شریان محیطی
- بیماری مزمن کلیوی
- بیماری شریان کاروتید
راهنمای مراجعه به پزشک
گرفتگی رگ قلب یک وضعیت پزشکی جدی است که در صورت عدم درمان به موقع باعث مسدودسازی رگ کرونری و نارسایی قلب می‌شود. درد قفسه سینه، تنگی نفس، احساس فشار و تپش قلب در سینه از مهم‌ترین علائم گرفتگی رگ قلب هستند که در صورت مشاهده آن‌ها باید بیمار را فوری به اورژانس بیمارستان برسانید.
ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل علائم و دلیل گرفتگی رگ قلب را مورد بررسی قرار دادیم و روش درمان آن را با شما به اشتراک گذاشتیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص همچون دکتر متخصص قلب و عروق مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.
سوالات متداول
گرفتگی رگ قلب زمانی رخ می‌دهد که پلاک چربی و کلسترول در دیواره رگ‌های قلب تجمع پیدا کنند و باعث تنگ شدن یا انسداد رگ‌ها شوند. البته عوامل دیگری مانند پارگی یا مشکلات سرخرگ کرونری هم می‌توانند موجب گرفتگی رگ قلب شوند.
درمان گرفتگی رگ قلب با دارو به شدت تنگی رگ‌ها بستگی دارد. پزشک ممکن است در مواردی داروهایی مانند ضد پلاکت‌ها و استاتین‌ها را تجویز کند که با کاهش کلسترول و جلوگیری از لخته شدن خون به بهبود علائم گرفتگی رگ قلب کمک می‌کنند.
بله. این عارضه می‌تواند موجب کاهش جریان خون به عضله قلب شود و ریسک سکته قلبی یا نارسایی قلبی را افزایش دهد و در موارد شدیدتر، حتی منجر به مرگ ناگهانی شود. بنابراین علائم گرفتگی رگ قلب را جدی بگیرید و در صورت مشاهده آن‌ها فوری به پزشک متخصص مراجعه کنید.
از فاکتورهای خطر در بروز علائم گرفتگی رگ قلب و بیماری آترواسکلروز می‌توان به کلسترول بالا، دیابت، فشار خون بالا، سیگار کشیدن، مصرف مواد غذایی ناسالم، استرس مداوم و سابقه خانوادگی اشاره کرد.
بله. گرفتگی رگ قلب و سرگیجه ارتباط نزدیکی با هم دارند. زمانی که جریان خون به قلب کاهش یابد، قلب نمی‌تواند به طور موثر خون و اکسیژن را به اندام‌های حیاتی بدن، از جمله مغز برساند. به همین دلیل برخی افراد دچار سرگیجه و ضعف می‌شوند. البته سرگیجه همیشه نشان‌دهنده این عارضه نیست. اگر بدون دلیل دچار سرگیجه می‌شوید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت بروز آن بررسی شود.
منابع: webmd | clevelandclinic | mayoclinic
