بی خوابی در بارداری یکی از شایع‌ترین چالش‌هایی است که بسیاری از مادران باردار با آن مواجه می‌شوند. این اختلال معمولا در اوایل بارداری آغاز می‌شود و تا روزهای پایانی ادامه دارد. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۲۵ درصد از زنان در اوایل بارداری و ۸۰ درصد از آن‌ها تا پایان ۳ ماهه سوم بارداری به بی خوابی دچار می‌شوند. تغییرات فیزیکی، هورمونی، عاطفی و روانی متعددی در این دوران رخ می‌دهد که باعث می‌شود خواب شبانه برای بسیاری از زنان باردار به یک دغدغه بزرگ تبدیل شود. از آنجایی که بیخوابی در این دوران هم بر کیفیت زندگی روزمره مادر موثر است و هم ممکن است سلامت جنین را تهدید کند، لازم است با روش‌های درست و کنترل شده درمان شود. در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با دلایل اختلال خواب در بارداری و درمان آن به طور کامل آشنا شوید.
فهرست محتوا
علت بی خوابی در بارداری یا اختلال خواب در بارداری
بیخوابی یکی از شایع‌ترین مشکلات در دوران بارداری است که به دلیل تغییرات مختلفی که در بدن ایجاد می‌شود، رخ می‌دهد. به خاطر داشته باشید که اگر بیخوابی در این دوران با علائم دیگری مثل تب یا دردهای آزاردهنده همراه باشد، بهتر است هر چه سریع‌تر با پزشک متخصص مشورت کنید. اگر نمی‌دانید علت تب در بارداری چیست و چطور درمان می‌شود، بهتر است روی لینک این مقاله کلیک کنید.
در ادامه این بخش به این سوال پاسخ می‌دهیم که دلیل بی خوابی در بارداری چیست و چرا در برخی افراد شدیدتر است.
۱- تغییرات هورمونی
افزایش ناگهانی هورمون‌های بارداری مانند پروژسترون و استروژن بر کیفیت خواب تاثیر می‌گذارد. پروژسترون ممکن است باعث خواب‌آلودگی در روز و اختلال در خواب شبانه شود. از طرف دیگر افزایش استروژن باعث افزایش دمای بدن و بروز ناراحتی هنگام خواب می‌شود.
۲- تکرر ادرار شبانه
با بزرگ شدن رحم و فشار بر مثانه، نیاز به دفع ادرار افزایش پیدا می‌کند و همین مسئله موجب می‌شود تا فرد در طول خواب چندین بار برای دفع ادرار بیدار شود.
۳- تهوع و یبوست
تهوع‌های صبحگاهی، به ویژه در ماه‌های اول بارداری می‌تواند باعث بیداری‌های مکرر شود. از طرفی، یبوست در بارداری که بسیار شایع است، موجب احساس ناراحتی شکمی و اختلال خواب می‌شود.
۴- اضطراب و نگرانی
نگرانی درباره سلامت جنین، زایمان و تغییرات آینده زندگی نیز می‌تواند برای مادران جوان اضطراب‌آور باشد و ذهن را حتی در زمان خواب فعال نگه دارد. این اضطراب یکی از مهم‌ترین دلایل اختلال خواب در بارداری است.
۵- گرفتگی عضلات و دردهای جسمی
گرفتگی پا، دردهای پشت و لگن، و تغییر وضعیت خواب در اثر بزرگ شدن شکم باعث بیخوابی و بیداری‌های مکرر در طول شب می‌شود.
دلایل بی خوابی در ماه‌های مختلف بارداری
بی خوابی در ماه‌های مختلف بارداری به دلایل متفاوتی ایجاد می‌شود. اگر نمی‌دانید بی خوابی در بارداری نشانه چیست و در کدام ماه‌ها شدیدتر است، بهتر است در ادامه با ما همراه باشید.
بی خوابی در اوایل بارداری
بی خوابی در هفته های اول بارداری یکی از شکایات رایج زنان در سه ماهه اول است. در این دوران، بدن به سرعت در حال تغییر و تطبیق با شرایط جدید بارداری است. در پاسخ به این سوال که آیا بی خوابی در اوایل بارداری طبیعی است با نه باید بگوییم که بیخوابی در این دوران کاملا طبیعی است و بیشتر زنان آن را تجربه می‌کنند، اما در صورت تداوم یا شدید شدن این حالت، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
افزایش هورمون پروژسترون در سه ماهه اول، موجب ایجاد حس خواب‌آلودگی در روز و بیخوابی در شب می‌شود. همچنین تهوع، احساس ناراحتی در دستگاه گوارش، تکرر ادرار و اضطراب از دلایل اصلی بی خوابی در اوایل بارداری هستند. در این دوران بدن احساس خستگی دارد، اما ذهن اغلب فعال است و این عدم همخوانی میان ذهن و بدن موجب اختلال در خواب می‌شود.
بی خوابی در ۳ ماه دوم بارداری
سه ماهه دوم بارداری معمولا با آرامشی نسبی همراه است، اما برخی زنان همچنان از بیخوابی شکایت دارند. این مشکل ممکن است در ماه‌های پنجم و ششم شدت پیدا کند. بی خوابی در ماه پنجم بارداری معمولا به دلیل بزرگ شدن رحم و افزایش حرکات جنین اتفاق می‌افتد. از طرف دیگر خوابیدن به پهلو و گرفتگی عضلات نیز از مهم‌ترین دلایل بیخوابی در این دوره هستند.
بی خوابی در ماه ششم بارداری معمولا به دلیل سوزش سر دل، گرفتگی پا و دردهای عضلانی می‌شوند که خواب را مختل می‌کند. در این ماه، جنین فعال‌تر است و حرکات او در شب ممکن است موجب بیداری‌های مکرر مادر شود.
بی خوابی در ۳ ماه سوم بارداری
در سه ماهه سوم بارداری، اختلال خواب به اوج خود می‌رسد. این دوره همراه با افزایش وزن، محدود شدن فضای بدن و اضطراب پیش از زایمان است. بی خوابی در ماه هفتم بارداری معمولا به دلیل بزرگ شدن جنین و فشار بیشتری که بر اندام‌های داخلی وارد می‌کند ایجاد می‌شود. در این دوران تنفس سخت‌تر می‌شود و بسیاری از زنان باردار دچار بیخوابی می‌شوند.
بی خوابی در ماه هشتم بارداری نیز به دلیل سوزش معده، انقباضات براکستون هیکس، حرکات شدید جنین و دشواری در یافتن وضعیت مناسب برای خواب ایجاد می‌شود.
بی خوابی در اواخر بارداری
در اواخر بارداری و نزدیک به زمان زایمان، معمولا اکثر مادران دچار اضطراب شدید می‌شوند. از طرف دیگر فشار رحم بر ریه و معده، مانع خواب راحت می‌شود. بیخوابی در اواخر بارداری ممکن است به اختلال خواب مداوم منجر شود.
علائم بی خوابی در بارداری چیست؟
بیخوابی در بارداری می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند. در ادامه این بخش به مهم‌ترین علائم اختلال در خواب در این دوران اشاره شده است.
- دشواری در به خواب رفتن در شب
- بیدار شدن مکرر در طول شب
- خواب سبک و بی‌کیفیت
- بیدار شدن زودهنگام در صبح
- احساس خستگی مفرط در طول روز
- کاهش تمرکز و بدخلقی
درمان بی خوابی در بارداری
برای درمان بیخوابی در بارداری روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به علت، شرایط جسمی و روانی مادر، می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های موثر برای رفع بی خوابی در بارداری اشاره شده است.
درمان خانگی بی خوابی در بارداری
استفاده از روش‌های آرام‌سازی مانند یوگا، تنفس عمیق، ماساژ، دوش آب گرم قبل از خواب، کاهش مصرف کافئین و همچنین داشتن برنامه منظم خواب برای درمان کم‌خوابی بسیار موثر است. همچنین، خوابیدن در محیطی آرام، تاریک و خنک می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
برای رفع بی خوابی صبح در بارداری می‌توانید از دمنوش‌های آرامش بخش و همچنین مقداری زنجبیل یا نعنا استفاده کنید تا حالت تهوع صبحگاهی شما کاهش پیدا کند.
درمان بی خوابی در بارداری با طب سنتی
در طب سنتی برای درمان بیخوابی از دمنوش‌هایی مانند بابونه، اسطوخودوس، بادرنجبویه و سنبل‌الطیب به عنوان آرام‌بخش استفاده می‌شود. استفاده از رایحه‌درمانی و طب فشاری نیز می‌تواند برای بهبود کیفیت خواب مفید باشد. به خاطر داشته باشید که قبل از مصرف هر نوع داروی گیاهی باید با پزشک مشورت کنید.
مداخلات رفتاری و روانی
اگر اضطراب موجب بیخوابی شده باشد، کمک گرفتن از مشاوره‌های روان‌شناختی می‌تواند به مدیریت استرس و بهبود اختلال خواب کمک زیادی کند.
استفاده از داروهای تجویزی
در موارد شدید ممکن است پزشک متخصص از داروهای خواب‌آور بی‌خطر در بارداری استفاده کند. به خاطر داشته باشید که مصرف خودسرانه دارو در این دوران به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود.
عوارض بی خوابی در بارداری
بیخوابی مزمن در بارداری می‌تواند سلامت مادر و جنین را تحت تاثیر قرار دهد و عوارضی را برای آن‌ها ایجاد کند. در این بخش به عوارض اختلال در خواب در دوران حاملگی اشاره شده است.
- افزایش خطر افسردگی بارداری
- کاهش تمرکز و افزایش احتمال تصادف یا آسیب
- افزایش فشارخون و احتمال پره‌اکلامپسی
- زایمان زودرس
- رشد نامطلوب جنین
- افزایش خستگی و ناتوانی در انجام کارهای روزمره
آیا بین اختلال خواب در بارداری و جنسیت جنین رابطه‌ای وجود دارد؟
برخی از نظریه‌های غیرعلمی معتقد هستند که جنسیت جنین می‌تواند بر الگوی خواب مادر تاثیر بگذارد. در برخی باورها بیخوابی بیشتر نشان‌دهنده جنین دختر است. با این حال هیچ تحقیقات علمی معتبری در این زمینه وجود ندارد و تغییرات خواب بیشتر به عوامل فیزیولوژیک و روانی مرتبط هستند.
سخن نهایی
بی خوابی در بارداری یکی از مشکلات شایع است که باید با برنامه‌ریزی درست و ایجاد تغییراتی هوشمندانه در این دوران کنترل شود. استفاده از تکنیک‌های طبیعی و طب سنتی، همراه با مراقبت‌های پزشکی در صورت نیاز می‌تواند در کاهش اختلال خواب موثر باشد. اگر در مورد بیخوابی در حاملگی و روش‌های درمان آن سوال دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
بیخوابی در بارداری ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، تکرر ادرار، دردهای جسمی، اضطراب و نگرانی یا یبوست ایجاد شود.
این مشکل کاملا طبیعی است و به دلیل تغییرات هورمونی و مشکلاتی مانند درد بدن، تهوع و اضطراب رخ می‌دهد.
مصرف دمنوش‌های آرامش‌بخش، تغییر در سبک زندگی مانند تنظیم ساعت خواب، تمرین‌های آرامش‌بخش و در برخی موارد مشاوره پزشکی به رفع این مشکل کمک زیادی می‌کند.
در ماه‌های آخر حاملگی از روش‌هایی مانند استفاده از بالش‌های مخصوص برای راحتی بیشتر هنگام خواب و مصرف دمنوش‌های گیاهی استفاده می‌شود.
بیخوابی می‌تواند بر سلامت مادر تاثیر بگذارد و اگر شدید باشد، ممکن است بر جنین نیز تاثیر بگذارد، اما در بیشتر موارد مشکل جدی و خاصی ایجاد نمی‌کند.
منابع: clevelandclinic، sleepfoundation، nhs، thebump
