زندگی با فرد مبتلا به بیماری دو قطبی چه پستی و بلندی‌هایی خواهد داشت؟ آیا اینکه فرد در دوره‌ی افسردگی باشد یا شیدایی تفاوت دارد؟ در صورت ازدواج با همچین فردی چه رفتارهایی را باید در خود ایجاد کنیم؟ در این مقاله، مجله درمانکده قصد دارد تا اطلاعات شما را در خصوص زندگی با فرد مبتلا به بیماری دو قطبی بالا ببرد. با درمانکده همراه باشید!
بیماری دوقطبی چیست؟
بیماری دوقطبی یک بیماری روانی است که با تغییر شدید حالات و خلق و خو همراه است. این بیماری می تواند ریشه ژنتیکی داشته باشد اما علت اصلی بیماری دوقطبی هنوز مشخص نشده است. این بیماری به راحتی از طریق درمان قابل کنترل است. بیماری دوقطبی به دو دسته اصلی طبقه بندی می شود: دو قطبی نوع اول که دارای دوره های شیدایی و افسردگی است و دوقطبی نوع دوم که دارای دوره نیمه‌شیدایی و افسردگی است.
دوره شیدایی حالتی است همراه با سرخوشی، انرژی بالا یا حواس پرتی است. در طول یک دوره شیدایی، این حالتها به قدری شدید هستند که می توانند در فعالیت های روزانه شما اختلال ایجاد کنند. تغییر مسیر شخصی در یک دوره شیدایی به سمت یک حالت آرام تر و معقول تر دشوار است.
دوره نیمه شیدایی دوره ای از شیدایی است که شدت کمتری نسبت به دوره شیدایی کامل دارد. اگرچه این دوره شدت کمتری نسبت به دوره شیدایی دارد، اما در این مرحله رفتار شما با حالت عادی متفاوت است. گاه تفاوت ها به اندازه ای شدید خواهد بود که اطرافیان شما ممکن است متوجه شوند.
علائم افسردگی در فرد مبتلا به اختلال دوقطبی مانند علائم افسردگی بالینی است. این علایم ممکن است شامل دوره های طولانی غم و اندوه و ناامیدی باشند. همچنین فرد ممکن است علاقه خود را نسبت به افرادی که زمانی از گذراندن وقت با آنها لذت می‌برده و انجام فعالیت‌هایی که قبلاً دوست داشته، از دست بدهد. علائم دیگر عبارتند از:
- خستگی
- تحریک پذیری
- مشکل در تمرکز
- تغییر در عادت خواب
- تغییر در عادت غذایی
- افکار خودکشی
بیشتر بدانید: علائم دوقطبی در کودکان چیست؟
انواع اختلال دوقطبی
همانطور که گفته شد بیماری دو قطبی به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
دوقطبی نوع اول
بیماری دوقطبی نوع اول شکل شدیدتری از بیماری است و به خصوص دارای دوره های شیدایی است که علائم دوره شیدایی در فرد مبتلا به بیماری دوقطبی عمدتا این موارد هستند:
- توهم، هذیان گویی یا پارانویا
- بستری شدن در بیمارستان به دلیل مسایل جانی
- رفتارهای آنی که دارای عواقب قابل توجهی می باشند
به گفته دکتر جنیفر پاین، روانپزشک و مدیر مرکز اختلالات خلقی زنان در دانشگاه جان هاپکینز: « وقتی افراد وارد دوره شیدایی می شوند، به دنبال فعالیتهای لذت جویانه می روند و به عواقب آن فکر نمی کنند. آنها ممکن است پول زیادی خرج کنند، مواد مصرف کنند یا به بی بندوباری روی بیاورند.»
دوقطبی نوع دوم
افراد مبتلا به دوقطبی نوع دوم دوره های شیدایی را تجربه می کنند که همچنان در آن رفتارهایی به دور از شخصیت اصلی خود انجام می دهند اما به شدت رفتارهای صورت گرفته در بیماری دوقطبی نوع اول نیست. اختلال دوقطبی نوع دوم شامل یک دوره افسردگی عمده است که حداقل دو هفته طول می کشد و یک دوره نیمه شیدایی (دوره ای که شدت کمتری نسبت به دوره شیدایی کامل دارد). افراد مبتلا به دوقطبی نوع دوم معمولاً دوره های شیدایی شدید را تجربه نمی کنند که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند. دوره های شیدایی شامل موارد زیر است:
- افزایش انرژی و میل جنسی
- تند صحبت کردن
- کاهش نیاز به خواب
به گفته دکتر پاین، همسری که در دوران شیدایی دوقطبی نوع دوم قرار می گیرد به شدت نیاز به برقراری روابط جنسی با شما دارد. او همچنین ممکن است تا ساعت سه صبح بیدار مانده و درباره ایده های فوق العاده ای که دارد با شما صحبت کنند.
علت ابتلا به بیماری دوقطبی چیست؟
دانشمندان نمی دانند چه چیزی باعث اختلال دوقطبی می شود. ویژگی های فیزیکی غیرعادی مغز یا عدم تعادل در برخی مواد شیمیایی مغز ممکن است از دلایل اصلی باشد. مانند بسیاری از بیماری های پزشکی، اختلال دوقطبی منشا ژنتیکی دارد. اگر والدین یا خواهر و برادری دارید که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، خطر ابتلا به آن بیشتر است. جستجو برای یافتن ژن هایی که ممکن است مسئول اختلال دوقطبی باشند ادامه دارد. محققان همچنین بر این باورند که استرس شدید، سوء مصرف مواد مخدر یا الکل، یا تجربیات شدید ناراحت کننده ممکن است باعث ایجاد اختلال دوقطبی شود. این تجربیات می تواند شامل سوء استفاده در دوران کودکی یا مرگ یکی از عزیزان باشد.
زندگی و ازدواج با فرد مبتلا به بیماری دوقطبی
قطعا زندگی با فرد مبتلا به بیماری دوقطبی چالشهای زیادی دارد زیرا این بیماری جنبه های مختلفی از زندگی را دشوار می کند:
رابطه جنسی
زندگی با فرد مبتلا بع بیماری دوقطبی به عنوان شریک زندگی اول از همه روی رابطه جنسی تاثیر می گذارد. معمولا افراد مبتلا به بیماری دوقطبی در دوره های شیدایی خود نیاز زیادی به روابط جنسی دارند. ممکن است همسر شما در این دوران بیش از حد طبیعی با شما رابطه برقرار کند یا به دیدن فیلمهای مستهجن روی بیاورد. حتی ممکن است روابطی خارج از چارچوب زناشویی نیز برقرار کند. در طی دوره های افسردگی، همسر شما اصلا علاقه ای به برقراری رابطه جنسی با شما ندارد. ممکن است این موضوع برای شما گیج کننده باشد یا احساس طردشدن به شما دست بدهد. بخصوص اگر اخیرا در دوره شیدایی خود رابطه زیادی با شما برقرار کرده است. بسیاری از داروهای بیماری دوقطبی نیز میل جنسی را پایین می آورند.
کار
توانایی همسر شما در کار کردن تحت تاثیر اختلال دوقطبی قرار میگیرد. نوسانات خلقی شدید به همراه علایم شیدایی از جمله قضاوت نادرست و انجام کارهای آنی، یا علایم افسردگی از جمله پایین بودن انرژی و بی علاقگی به انجام کار باعث ناتوانی در حفظ شغل می شود. عوامل استرس زا در محیط کار نیز علایم بیماری همسر شما را تشدید می کنند. اگر او نتواند شغلش را حفظ کند برای تامین نیازهای مالی فشار بیشتری بر او وارد می شود و شاید همین مسئله یکی از مهم ترین معایب ازدواج با فرد دو قطبی باشد.
تربیت فرزند
تربیت و بزرگ کردن فرزند از نظر بسیاری از افراد دشوار است. اما هر نوع عامل استرس زایی – چه خوب یا بد – پتانسیل تحریک دوره شیدایی یا افسردگی را در افراد مبتلا به بیماری دوقطبی دارد. به علاوه رفتار بی ثبات مرتبط با این بیماری کودکان را سردرگم کرده و آنها را می ترساند. برای ایجاد محیطی امن برای کودکان کمک به درمان همسر اهمیت بالایی دارد مخصوصا هنگامی که علائم دوره شیدایی در فرد مبتلا به بیماری دوقطبی بروز می کند.
طرز برخورد با همسر دو قطبی
نوسانات خلقی در اختلال دوقطبی باعث ایجاد تغییرات شدیدی در رفتار می شود. در دوره های شیدایی، فرد مبتلا به اختلال، انرژی بسیار بالایی دارد و نمیتواند بخوابد. وقتی وارد دوره افسردگی می شود خسته و ناراحت به نظر می رسد. این نوسانات شدید خلقی برقرار رابطه اجتماعی با دیگران را دشوار می کند. در حالی که علایم اختلال دو قطبی با دارو و روان درمانی قابل مدیریت است، اما باز هم روی روابط عاشقانه و عاطفی تاثیر منفی می گذارد. رابطه داشتن با این نوع افراد دشوار است زیرا شما نمیتوانید شریک خود را در زمانی که وارد دوره تغییر خلقی می شود کنترل کنید. برای کمک به رابطه خود با او صحبت کنید، برنامه درمانی اش را پیگیری کنید و از خودتان مراقبت به عمل بیاورید.
کارهایی که میتوانید هنگام زندگی با فرد مبتلا به بیماری دوقطبی انجام دهید از این قرار هستند:
- به خودتان آموزش بدهید. وقتی رابطه ای را با فرد دوقطبی شروع می کنید اولین کار آموزش دادن به خود است. درباره این بیماری مطالعه کنید تا متوجه شوید شریکتان با چه مسایلی روبه رو ست و شما چه کاری باید در قبال آن انجام دهید.
- درباره تجاربش از او سوال کنید. از همسر خود بپرسید در دوران نوسانات خلقی چگونه رفتار می کند و برای مدیریت آن چه برنامه ای دارد. همچنین سوال کنید برای کمک به او در دوره های شیدایی و افسردگی چه کاری می توانید انجام دهید.
- صبور باشید. اگر نوسانات خلقی همسر شما با برنامه هایتان تداخل دارد ممکن است مستاصل شوید. وقتی شرایط سخت می شود نفس عمیق بکشید و یادتان باشید علت ناراحتی شما بیماری همسرتان است نه خود او. اگر نیاز دارید به خودتان استراحت بدهید و مثلا آخر هفته را به دور از او سپری کنید.
- آزادانه صحبت کنید. شما باید آزادانه با شریک خود صحبت کنید. از احساس خود به او بگویید اما هیچ گاه او را به دلیل بیماری اش سرزنش نکنید.
- از روند درمانی او حمایت کنید. همسر شما برای درمان بیماری اش با داروهای خود را به موقع استفاده کند. با کمک به او در مصرف به موقع آنها حمایتتان را به او نشان دهید.
- در صورت نیاز کمک بگیرید. گاهی وقات در حین کمک به درمان بیماری هسمرتان نیاز به حمایت دارید. از دوستان، نزدیکان و مشاورانی که میتوانند در زمان نیاز به شما کمک کنند، یاری بگیرید.
بیشتر بدانید: بیماری دو قطبی چیست؟
کمک به همسر در دوره شیدایی بیماری دو قطبی
دکتر الکس دیمیتریو، موسس مرکز روانپزشکی منلو پارک میگوید شما میتوانید با نظارت و راهنمایی بدون قضاوت همسر خود را در دوران شیدایی تشویق به انجام کارهای زیر کنید:
- خوابیدن منظم و به تعداد ساعات کافی
- استفاده از حداقل مواد
- ورزش کردن
- پیگیری و پایش ساده و روزانه خلق و خو
- تمرین خودآگاهی
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید.
همچنین او پیشنهاد می کند که همسرتان با سه فرد مورد اعتماد خود در زمینه رفتارهایش مشورت کند.
چگونه روابط خود را با همسر مبتلا به بیماری دوقطبی تقویت کنیم
مستحکم نگه داشتن هر رابطه ای دشوار است اما وقتی یکی از زوجین مبتلا به این بیماری است، شرایط دشوارتر می شود. دکتر پاین توصیه های زیر را در زمینه زندگی با فرد مبتلا به بیماری دو قطبی ارائه می کند:
انجام مشاوره ازدواج
مشاوره ازدواج برای آگاه شدن از نحوه رفتار با همسر مبتلا به بیماری دوقطبی ضروری است. معمولا این افراد شریک زندگی خود را ناراحت می کنند و آزار می دهند. مشاوره ازدواج به شما کمک می کند تا:
- متوجه شوید علت رفتار آسیب رسان همسر شما ابتلای او به بیماری است
- رفتارهایی که در دوران نوسانات خلقی انجام داده را فراموش کنید
- برای پیگیری درمانش اتمام حجت کنید
در روند درمان مشارکت کنید
از پزشک همسرتان سوال کنید آیا میتوانید در درمان او مشارکت داشته باشید یا خیر. مثلا میتوانید همراه او پیش روانپزشک بروید. وقتی در روند درمان کنار همسرتان هستید:
- درک بهتری از بیماری او پیدا میکنید
- سرنخهای بیشتری در مورد بیماری به پزشک او می دهید
- نشانه های دوره شیدایی را می آموزید
- روان پزشک را نسبت به نوسانات خلقی همسرتان آگاه می کنید
از خودتان مراقبت کنید
امروزه افراد از خودشان مراقبت نمی کنند اما وقتی از کسی با یک بیماری شدید مانند اختلال دوقطبی مراقبت می کنید ضروری است تا مراقب خودتان نیز باشید. شما باید به سلامت فیزیکی و روانی خود اهمیت بدهید. مثلا در جمعهای حمایتی شرکت کنید، با یک مشاور صحبت کنید یا به کلاس یوگا بروید. داشتن یک رابطه سالم با فرد مبتلا به اختلال دوقطبی نه تنها مستلزم مدیریت دقیق بیماری اوست، بلکه نیاز به اختصاص زمانی برای مراقبت از خود دارد. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییرات شدید خلقی را تجربه می کنند که می تواند منجر به دوره های شیدایی یا افسردگی شود. بدون درمان، این تغییرات خلقی می تواند مدیریت تحصیل، کار و روابط عاشقانه را دشوار کند.
ممکن است برای همسری که به فرد مبتلا به اختلال دوقطبی نزدیک نبوده، درک برخی از چالش‌ها دشوار باشد.
به گفته دکتر سالتز این بیماری جنبه های مثبتی نیز دارد. افراد مبتلا به بیماری دوقطبی گاهی اوقات خلاقیت و انرژی زیادی از خود نشان می دهند که به آنها اجازه می دهد ایده های نابی ارائه دهند. بسیاری از مدیران اجرایی دارای اختلال دوقطبی هستند و همین خصوصیات را دارند.
با آنکه این بیماری درمانی ندارد اما می توان علایم آن را مدیریت کرد و به حفظ ثبات بیمار کمک نمود. در این صورت روابط زناشویی بین زوجین نیز دوام بیشتری می یابد و ازدواج با فرد دو قطبی دیگر آنقدرها سخت نخواهد بود.
اما ممکن است حتی وقتی علایم بیماری دوقطبی همسرتان به خوبی مدیریت می شود و تحت کنترل است رابطه شما با او ناسالم باشد. برخی افراد با چالشهایی روبه رو می شوند که بودن در رابطه را برای آنها دشوار می کند. هنگام زندگی با فرد مبتلا به بیماری دوقطبی علائم زیر را هم مدنظر داشته باشید:
علائم رابطه ناسالم موقع ازدواج با فرد دو قطبی
با فردی که اختلال دوقطبی دارد می توان رابطه شاد و سالمی داشت. اما علائمی وجود دارد که باعث می شوند به فکر باز ارزیابی رابطه تا بیفتید.
عوامل مختلفی نشان دهنده رابطه ناسالم با فرد دوقطبی است که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- احساس اینکه شما مسئول حفظ و نگهداری رابطه هستید
- احساس خستگی مفرط
- فدا کردن اهداف، ارزشها و نیازهای خود در راه بودن با شریک عاطفی‌تان
در صورت لزوم می توانید به متخصص روانپزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: هیپومانیا چیست؟
راه‌کارهای سازنده برای بهبود رابطه با فرد مبتلا به بیماری دوقطبی
کارهای مختلفی وجود دارد که می توانید برای بقای رابطه خود انجام دهید. ابتدا از خود بپرسید چرا در این رابطه هستید. حتما نکات مثبت زیادی در مورد همسرتان وجود داشته که او را انتخاب کرده اید. برای درک بهتر شرایط همسر خود در مورد این بیماری مطالعه کنید. همچنین علایم افسردگی و شیدایی را بیاموزید تا بتوانید در صورت نیاز همسرتان را برای گرفتن مشاوره با درمانگر تشویق کنید و طرز برخورد با همسر دو قطبی خود را یاد بگیرید. در صورتی که رابطه شما برایتان خطرناک شده است و امنیت جانی شما در خطر است باید سریع نسبت به قطع ارتباط اقدام کنید. در صورتی که همسرتان وارد دوره شیدایی شده به هیچ وجه رابطه تان را با او پایان ندهید زیرا چیزی نمیتواند او را قانع کند. بهتر است در صورت امکان جدایی را به تعویق بیندازید و از درگیر شدن پرهیز کنید. تا زمانی که سه تن از دوستان شما شرایط تان را تایید نکرده اند تصمیمات بزرگی در زندگی خود نگیرید.
کمک بگیرید
دکتر سالتز توصیه می کند در صورتی که از همسر خود جدا می شوید مطمئن شوید که از حمایت عاطفی دیگران برخوردار است و اگر بتوانید او را به پزشک متخصص بیماری روانی اش متصل کنید به او کمک بزرگی کرده اید. همچنین به افکار او در زمینه خودکشی توجه کنید. بر اساس تحقیقات صورت گرفته در سال 2014 بین 25 تا 50 درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی حداقل یکبار خودکشی کردن را امتحان می کنند. اگر فردی در هر شرایطی خود را تهدید به خودکشی میکند، این یک وضعیت اضطراری است. شما باید هر وسیله ای را که در حال حاضر برای انجام این کار در دسترس می بینید بردارید و او را به اورژانس ببرید. حتی در صورتی که در حال جدایی از او هستید ملزم به انجام این کار می باشید.
او را درک کنید
می توانید در حین جدایی همچنان از همسر خود حمایت کنید. اما به گفته دکتر دیوید رِیس، روان پزشک مقیم کالیفرنیا، برخی از افراد به دلیل آنکه حس طرد شدن را تجربه می کنند از طرف شما کمکی را قبول نمی کنند. طبق گفته دکتر ریس: « مهربان باشید، اما زیاده‌روی نکنید. وقتی رابطه‌تان را تمام کردید، ممکن است مهربانی‌تان دیگر مورد استقبال قرار نگیرد، و این اشکالی ندارد. این رفتار را به مثابه یک حمله فردی تلقی نکنید. بپذیرید که نحوه واکنش طرف مقابل و توانایی او برای حفظ یک رابطه سطحی یا مؤدبانه پس از رد شدن، ممکن است ذاتاً محدود و خارج از کنترل شما باشد. سعی کنید دلسوز باشید اما آمادگی پذیرفته نشدن دلسوزی و مهربانی خود را از سمت طرف مقابلتان داشته باشید»
بیماری دوقطبی چگونه درمان می‌شود؟
پزشکان معمولا اختلال دوقطبی را با ترکیبی از داروها و روان درمانی درمان می کنند. تثبیت کننده های خلق و خو اغلب اولین داروهایی هستند که در درمان استفاده می شوند. ممکن است بیمار مجبور باشد داروها را برای مدت طولانی مصرف کند.
لیتیوم سال هاست که به عنوان یک ماده تثبیت کننده خلق و خوی، پرکاربرد بوده است. البته این ماده دارای عوارض جانبی است که شامل کم کاری تیروئید، درد مفاصل و سوء هاضمه می باشد. همچنین نیاز به آزمایش خون برای نظارت بر سطوح درمانی دارو و همچنین عملکرد کلیه دارد. داروهای ضد روان پریشی را می توان برای درمان دوره های شیدایی استفاده کرد.
همه داروها دارای عوارض جانبی بالقوه و تداخل با سایر داروها هستند. اگر همسرتان باردار است یا داروهای دیگری مصرف می کند، قبل از مصرف هر گونه داروی جدید، حتما به پزشک اطلاع دهید و هرگز دارویی را سرخود مصرف نکنید!
نوشتن وقایع روزانه می تواند به درمان بیمار کمک بسیاری بکند. پیگیری حالات، الگوهای خواب و غذا خوردن و رویدادهای مهم زندگی به پزشک کمک میکند تا بفهمد درمان و داروها چگونه کار می کنند. اگر علائم بیمار بهبود نیابد یا بدتر شود، پزشک ممکن است تغییر در داروها یا نوع دیگری از روان درمانی را تجویز کند.
جمع‌بندی
زندگی با فرد مبتلا به بیماری دو قطبی، ازدواج با فرد دو قطبی و هرگونه ارتباط با افراد مبتلا به این بیماری باید با آگاهی صورت بگیرد. اختلال دوقطبی جزو اختلالات نسبتاً شایع است اما درصد و نوع آن در افراد مختلف با هم فرق میکند. بنابراین اگر قصد رابطه داشتن یا ازدواج با چنین فردی را دارید ابتدا خوب از شرایطتش مطلع شوید تا بتوانید تصمیمی آگاهانه بگیرید. اگر هم پس از ازدواج متوجه شدید همسرتان دچار این اختلال است سعی کنید با کمک به همسر در دوره شیدایی بیماری دوقطبی و همچنین صبوری در دوره ی افسردگی به حفظ آرامش او و خودتان کمک کنید و در صورت لزوم برای خودتان یا او از متخصص کمک بگیرید.
منابع: healthline | hopkinsmedicine
