متخصص جراح مغز و اعصاب کار درمان بسیاری از بیماری هایی را که مغز، ستون فقرات، نخاع و اعصاب پیرامونی را تحت الشعاع قرار می دهد برعهده دارد. بخش عمده ی فعالیت اکثر جراحان اعصاب شامل کنترل وضعیت فرد مبتلا به اختلالات ستون فقرات می شود. نرخ ابتلا به این اختلالات بسیار بیشتر از اختلالات مغزی است. اختلال ستون فقرات درنتیجه ی کهولت سن، آسیب، تومور، عفونت یا نارسایی مادرزادی رخ می دهد.
اگرچه اکثر جراحان اعصاب از عهده ی مدیریت بیماران مبتلا به مشکلات ستون فقرات مانند فتق دیسک و تنگی مجرای فقرات برمی آیند، بعضی از جراحان اعصاب در زمینه ی ستون فقرات آموزش تخصصی می بینند. تحصیلات تکمیلی به بسیاری از جراحان اعصاب اجازه می دهد به درمان اختلالات پیچیده تر ستون فقرات مانند تومور و بدشکلی فقرات بپردازند.
متخصص جراح مغز و اعصاب برای درمان بیماران مبتلا به اختلال ستون فقرات با پزشک عمومی، پزشک اورژانس، عصب شناس، پزشک داخلی و پزشک خانواده همکاری می کند.
متخصص جراحی مغز و اعصاب چه روش های درمان را ارائه می دهد؟
متخصص جراح مغز و اعصاب برای درمان اختلالات مربوط به ستون فقرات در زمینه ی جدیدترین روش های جراحی آموزش دیده است. عمل-های جراحی شامل دیسکتومی، فورامینوتومی، لامینکتومی و پیوند و ابزاربندی ستون فقرات می شود. بعضی از جراحان اعصاب در زمینه ی نوع خاصی از جراحی عصب، مانند جراحی کم تر تهاجمی یا جراحی اسکولیوز، تخصص می گیرند.
متخصص جراح مغز و اعصاب همچنین می تواند دارو تجویز کند و بیمار را به روش های غیر جراحی، مانند فیزیوتراپی و توان بخشی، ارجاع دهد.
مروری بر جراحی ستون فقرات
اگر مدتی با کمردرد دست و پنجه نرم کرده باشید، شاید به این فکر بیفتید که جراحی تنها روش درمان است. گاهی جراحی تنها روش درمان است اما خبر خوب این جاست که در اکثر موارد می توان مشکل کمردرد را با روش هایی به غیر از جراحی- که اغلب روش محافظه کار نامیده می شود- درمان کرد.
کهولت سن، حرکت نادرست بدن، آسیب و ناهنجاری های ساختمان بدن به ستون فقرات آسیب می رساند و منجر به کمردرد و مشکلات دیگر اعم از پادرد و یا بی حسی و حتی ضعیف شدن پا می شود. کمردرد مزمن وضعیتی است که معمولا برای تشخیص و درمان آن به تیم متخصص درمان احتیاج است. قبل از تن دادن به جراحی، نظر چند متخصص ستون فقرات را بپرسید. اختصاص دادن زمان برای انجام این کار و جمع آوری اطلاعات در گرفتن تصمیم آگاهانه ی درمان به شما کمک می-کند تا سبک زندگی تان مختل نشود و به میزان فعالیت فیزیکی مطلوب دست پیدا کنید.
تعویض دیسک گردن برای درد گردن یا دست
بسیاری از اختلالات مانند شانه ی گردان، آرنج تنیس یا تونل کارپال که به ستون فقرات مربوط نیست باعث بروز درد گردن یا دست می شود. این مشکل در بعضی از بیماران اغلب در ناحیه ی ستون فقرات و اعصاب گردن رخ می دهد که تحت عنوان ستون فقرات گردن شناخته می شود. یکی از شایع ترین مشکلات فتق یا برآمدگی دیسک است که به اعصاب ستون فقرات فشار وارد می کند. در گذشته، تنها راه درمان این مشکل برداشتن دیسک گردن و پیوند مهره های گردن بود. این کار اغلب به کمک استخوان لگن یا ایلیاک کرست انجام می شد. در این حالت بیمار باید عمل دیگری هم انجام می داد که اغلب دردناک تر از عمل گردن بود.
تعویض دیسک گردن (CDR)
طی بیست سال اخیر، تکنولوژی و مواد جدید تعویض دیسک گردن را ممکن ساخته است به طوری که بسیاری از بیماران این روش را به پیوند مهره های گردن ترجیح می دهند. دستگاه های مدرن تعویض دیسک، مانند تعویض مفصل زانو و لگن، از فلز و پلاستیک با کیفیت تهیه شده و به حفظ حرکت طبیعی گردن کمک می کند. تحقیقات زیادی در زمینه ی تعویض دیسک گردن به مدت هفت سال وضعیت هزاران بیماران بعد از انجام این روش را مورد بررسی قرار دادند.
روش CDR توسط جراحان سراسر دنیا پذیرفته شده است
امروزه، استفاده از این روش یکی از گزینه های درمان در بیماران مبتلا به مشکل گردن در ناحیه ی یک یا دو دیسک است. تعویض دیسک گردن دیگر یک روش آزمایشی نیست و در سراسر دنیا انجام می شود. تعویض دیسک گردن سطح یک یا دو بهترین گزینه برای درمان بیماران مناسب توسط جراحی است که در این روش آموزش دیده است.
فورامینوتومی: برداشتن فشار از روی عصب های ستون فقرات
فورامینوتومی جراحی برداشتن فشار است که برای گشاد کردن مسیر خروج ریشه ی عصب از کانال نخاع استفاده می شود. اصطلاح فورامینوتومی برگرفته از اصطلاح پزشکی فورامن به معنی مسیر توخالی است. قسمت پایانی اصطلاح فورامینوتومی، یعنی اتومی، به معنی باز کردن است.
جراح در این روش استخوان یا بافتی را که سد مسیر شده و به ریشه ی عصب فشار وارد می کند (و باعث درد و التهاب می شود) برمی دارد. به مسیر اعصاب نوروفورامن گفته می شود.
محل نورافرامن
نوروفورامن مسیری است که به صورت طبیعی در هر دو طرف (راست، چپ) و بین مهره ی فوقانی و تحتانی تشکیل می شود. بین هر مهره ی فوقانی و تحتانی دیسک میان مهره ای واقع شده است. ارتفاع دیسک دو مهره را از هم جدا و اندازه ی نوروفورامن را ایجاد می کند. تصویر نوروفورامن بین ریشه ی عصب که از نخاع خارج می شود را در زیر می بینید.
تنگی عصب چطور اتفاق می افتد و چه احساسی دارد؟
با کاهش اندازه ی نوروفورامن، عصب فضای کم تری دارد که باعث تنگی عصب می شود. ازجمله علائم آن می توان به درد، بی حسی، مورمور شدن و یا ضعف اشاره کرد.
از آن جایی که عصب به سمت بیرون حرکت می کند تا سیستم عصب محیطی را تشکیل دهد، این علائم به سایرنقاط بدن سرایت می کند. مثلا، ممکن است تنگی ریشه ی عصب گردن منجر به بروز علائم در شانه، بازو و دست ها شود. علائم کمر به دنبالچه، باسن، پا و انگشتان پا سرایت می کند.
اختلالاتی که باعث بروز تنگی ریشه ی عصب می شود عبارتند از: تنگی مجرای فقرات، بیماری زوال تدریجی دیسک، فتق یا بیرون زدگی دیسک میان مهره ای، خار استخوان (زائده ی استخوانی) و اسپندیلوز (استئوآرتریت ستون فقرات). اگر به وضعیت شدید یک یا چند بیماری فوق مبتلا هستید، پزشک جراحی برداشتن فشار از روی ستون فقرات، مانند فورامینوتومی، را تجویز می کند. در این روش فضای بیشتری دور عصب ایجاد می شود که درد را تسکین می دهد. در اغلب موارد فورامینوتومی همراه با لامینوتومی و دیسکتومی انجام می شود.
درمان برای شکستگی ناشی از فشار فقرات: کیفوپلاستی، ورتبروپلاستی، کاشت افزایش مهره
کیفوپلاستی، ورتبروپلاستی و افزایش مهره ی بدن ازجمله روش های کم تر تهاجمی است که از آن برای درمان شکستگی ناشی از فشار مهره استفاده می شود. این روش ها به کاهش سریع درد شدید، تثبیت وضعیت شکستگی ناشی از فشار مهره و بازیابی قد از دست رفته و یا شکل مهره ی شکسته کمک می کنند.
شکستگی ناشی از فشار مهره نوعی شکستگی ستون فقرات است که در اثر پوکی استخوان رخ می دهد. پوکی استخوان نوعی بیماری متابولیک است که به تدریج تراکم استخوان را کم می کند و خطر شکستگی ستون فقرات، مچ و لگن را بالا می برد. به گفته ی موسسه ی ملی پوکی استخوان، 54 میلیون آمریکایی مبتلا به پوکی استخوان و استئوپنی هستند. اگر پوکی استخوان درمان نشود، بدون درد و به تدریج پیشرفت می کند تا جایی که استخوان بشکند.
- حقیقت درمورد شکستگی ستون فقرات: شکستگی ناشی از فشار مهره سالانه یک میلیون آمریکایی را تحت-الشعاع قرار می دهد، از شکستگی لگن شایع تر است و اغلب باعث معلولیت طولانی مدت می شود.
ورتبروپلاستی چیست و چطور انجام می شود؟
ورتبروپلاستی که اولین بار در سال 1986 و در فرانسه انجام شد، در سال 1991 در ایالت متحده قابل اجرا شد. به جراحی زیرپوستی برای درمان شکستگی ناشی از فشار مهره و تقویت مهره هایی که در معرض شکستگی قرار دارند، ورتبروپلاستی می گویند. در این جراحی به مهره ی شکسته سیمان استخوانی تزریق می شود.
ورتبروپلاستی چطور انجام می شود؟
در این وضعیت، بیمار تحت بیهوشی عمومی یا آرام بخش خفیف قرار می گیرد و سوزن مخصوص استخوان به آرامی داخل بافت نرم کمر به سمت شکستگی ناشی از فشار مهره تزریق می شود. فلوئوروسکوپی به همراه مقدار کمی رنگ اشعه ی ایکس به جراح اجازه می دهد تمام مدت موقعیت سوزن را مشاهده کند.
مقدار کمی سیمان استخوانی، به نام پلی متیل متاکریلات، از طریق سوزن به مهره فرستاده می شود. پلی متیل متاکریلات نوعی سیمان استخوانی پزشکی است که سال هاست از آن در انواع عمل های ارتوپدی استفاده می شود.
گاهی سیمان با آنتی بیوتیک و پودر حاوی باریوم یا تانتال ترکیب می شود تا خطر عفونت کاهش یابد و سیمان در اشعه ی ایکس قابل رویت باشد.
سیمان بعد از تزریق شبیه به خمیر ضخیم است اما به سرعت سفت می شود. معمولا تزریق در سمت راست و چپ مهره، درست وسط کمر، انجام می شود. بیمار ظرف چند ساعت می تواند بلند شود و حرکت کند. اکثر افراد همان روز به خانه بر می گردند.
کیفوپلاستی با بالون چیست و چطور انجام می شود؟
کیفوپلاستی با بالون روش جدید جراحی کم تر تهاجمی برای درمان شکستگی ناشی از فشار مهره است که گاهی در اثر پوکی استخوان رخ می دهد. منحصر به فرد بودن کیفوپلاستی از این جهت است که از تکنولوژی بالون برای باز کردن تنگی استخوان و ارتفاع از دست رفته ی مهره استفاده و حفره ای برای تزریق سیمان استخوان ایجاد می کند. کیفوپلاستی در عین تسکین درد شکستگی، وضعیت شکستگی را ثابت می کند، ارتفاع از دست رفته ی مهره را برمی گرداند و بدشکلی را کاهش می دهد.
کیفوپلاستی چطور انجام می شود؟
این روش تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می شود. در این حالت، با استفاده از راهنمای تصویری فلوئوروسکوپی، دو برش کوچک پوستی انجام می شود و جراح به فضای مهره، جایی که شکستگی رخ داده، میله وارد می کند. سپس در استخوان حفره ایجاد و بالونی به نام تمپ استخوان را وارد آن می کند. بعد بالون با کنتراست پر می شود (تا با استفاده از فلوئوروسکوپی قابل رویت باشد) تا هر بالون به اندازه ی مطلوب برسد و بعد بالون ها برداشته می شود. بالون داخل بدن بیمار باقی نمی ماند- فقط برای سیمان حفره ایجاد می کند به باز شدن تنگی استخوان مهره هم کمک می کند.
فضای ایجاد شده توسط بالون با همان سیمان مورد استفاده در ورتبروپلاستی پر می شود و این سیمان شکستگی را جوش می دهد و ثابت نگه می دارد. سیمان به سرعت سفت می شود و مهره را تقویت می کند و ثابت نگه می دارد، ارتفاع از دست رفته را برمی گرداند و درد را تسکین می دهد.
کاشت افزایش مهره چیست؟
کاشت افزایش مهره به نام سیستم کیوا با ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی فرق می کند. در این روش که درمان کم تر تهاجمی شکستگی ناشی از فشار قفسه ی سینه و کمر است، از کاشت انعطاف پذیر و حلقه مانند ستون فقرات استفاده می شود.
عمل کیوا تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می شود. حین جراحی از راهنمای تصویری فلوئوروسکوپی استفاده می شود تا آناتومی ستون فقرات قابل رویت باشد و تعبیه ی دستگاه کیوا به درستی صورت پذیرد. طی این عمل زیرپوستی، ایمپلنت از طریق یک برش کوچک انجام می شود. بعد از تعبیه ی ایمپلنت، سیمان استخوانی تزریق و ایمپلنت برداشته می شود.
از جمله مزایای کیوا می توان موارد زیر را نام برد:
- نرخ شکستگی در ناحیه ی مجاور (مثلا شکستگی جدید بالا یا پایین شکستگی فعلی) را کاهش می دهد
- در ترمیم زاویه ی قوز بهتر عمل می کند (یعنی بدشکلی ستون فقرات را کاهش می دهد)
- نرخ نشت سیمان استخوان در این روش پایین تر است
- به مقدار سیمان استخوانی کم تری احتیاج دارد
مزایای احتمالی ورتبروپلاستی، کیفوپلاستی و کاشت افزایش مهره
محدودیت های روش های قدیمی درمان شکستگی ناشی از فشار مهره منجر به اصلاح ورتبروپلاستی، کیفوپلاستی با بالون و افزایش مهره (یعنی سیستم کیوا) شد. گزینه های درمان شکستگی ناشی از فشار مهره در هر روش متفاوت است و به تسکین درد، کاهش و تثبیت شکستگی، کاهش بدشکلی ستون فقرات و توقف مشکلات ناشی از پوکی استخوان کمک می کند.
ازجمله دیگر مزایای این عمل ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زمان کوتاه جراحی
- فقط به بیهوشی موضعی یا عمومی نیاز است
- میانگین زمان بستری شدن یک روز (یا کم تر) است
- بیمار به سرعت به فعالیت های عادی روزمره برمی گردد
- به آتل نیاز ندارد
دیسک مصنوعی کمر: تکنولوژی جدید ستون فقرات
تاریخ دیسک مدرن کمر در سال 1984 با کاشت اولین دیسک مصنوعی به عنوان خیریه و در آلمان آغاز شد. این دستگاه توسط کارین باتنر جانز، جراح ارتوپد، و کرت اسکلنک، مهندس، ابداع شد. این دو طی دهه های 80 و 90 در اصلاح دیسک مصنوعی و کاشت نمونه روی بیماران با یکدیگر همکاری کردند. قبل از این، طراحی و حتی تحقیقات اولیه درمورد بیماران وجود داشت اما دستگاه های اولیه چندان موفق نبودند.
آن چه باید درمورد تحریک نخاع در دردهای مزمن بدانید
تحریک طناب نخاع (SCS) تبدیل به روش درمان استاندارد کسانی شده که به درد مزمن کمر و گردن مبتلا هستند. پیشرفت در زمینه ی تکنولوژی SCS به افراد مبتلا به درد مزمن ستون فقرات اجازه می دهد نیاز به داروهای مسکن را از بین ببرند یا کاهش دهند و به زندگی راحت و مفید برگردند.
کدام یک از مشکلات مربوط به ستون فقرات را می توان با SCS درمان کرد؟
این روش در درمان درد عصبی ناشی از عصب آسیب دیده بهتر عمل می کند و برای درمان درد کمر در وضعیت هایی نظیر بیماری زوال تدریجی دیسک، رادیکولوپاتی (دردی که به دست یا پا می زند)، تنگی مجرای فقرات (باریک شدن کانال نخاع)، موفق نبودن جراحی کمر یا درد بعد از جراحی کمر و سیاتیک مناسب است. به علاوه، SCS در درمان سندرم درد ناحیه ای مزمن (CRPS)، که نوع غیر شایع درد مزمن است، موفق عمل می کند.
این روش ضعف یا بی حسی را درمان نمی کند و در درمان درد ناشی از شکستگی استخوان یا سرطان موفق نیست.
چه زمان باید استفاده از SCS را در فرد مبتلا به درد مزمن در نظر گرفت؟
معمولا، باید قبل از در نظر گرفتن SCS سه تا شش ماه از روش های محافظه کارانه ی درمان استفاده کرد. با این حال، در موارد خاص، مثلا افراد مبتلا به CRPS، باید سریع تر از SCS بهره گرفت چون اگر درد بیشتر از یک سال ادامه داشته باشد، نرخ موفقیت پایین می آید. دلیل این امر این است که بعد از گذشت یک یا دو سال مسیر درد در افراد مبتلا به CRPS مجددا عود می کند و برگرداندن بیمار به وضعیت اولیه دشوار می شود.
مشاهده بیشتر : لیست متخصص مغز و اعصاب
پیوند و ابزاربندی ستون فقرات چیست؟
ابزاربندی ستون فقرات، که به آن ایمپلنت، دستگاه یا سخت افزار ستون فقرات هم می گویند، نوعی عمل جراحی برای ایمپلنت دستگاه از جنس تیتانیوم، آلیاژ تیتانیوم، استیل ضد زنگ یا غیر فلزی داخل ستون فقرات است. این روش راه حلی دائمی برای درمان بی ثباتی ستون فقرات است. ایمپلنت های پزشکی در شکل، اندازه و انواع مختلف برای درمان اختلالات ستون فقرات در تمام سنین طراحی شده است.
نمونه های ایمپلنت ستون فقرات عبارتند از:
- صفحه
- پیچ پدیکول
- قفس های قابل انبساط
- دیسک مصنوعی
- میله
- رابط
- دستگاه تثبیت بین خاری (طوری طراحی شده تا بین خار پشت ستون فقرات قرار بگیرد)
- مهره بند
- دستگاه تثبیت مفصل ساکروایلیاک
- دستگاه های داخل بدن (ساختارهای قفس مانند که از فضای بین استخوان حمایت می کند یا به جای استخوان قرار داده می شود و رشد استخوان جدید اطراف آن اتفاق می افتد)
در پیوند ستون فقرات از پیوند استخوان برای رشد همزمان دو سطح استخوان که روبه روی هم قرار دارند استفاده می شود. در اصطلاح پزشکی به آن آرتروز می گویند. ممکن است پیوند استخوان طی یک جراحی جداگانه از بیمار گرفته شود (که به آن استخوان اتولوگ یا آلوگرافت می گویند) یا از فرد دیگر به دست آید (که به آن استخوان آلوگرافت می گویند). گزینه ی دیگر درمان برای افراد مبتلا به کمردرد، استفاده از پروتئینی است که به استخوان شکل می دهد (BMP). این پروتئین باعث تحریک رشد استخوان جدید می شود.
چرا ابزاربندی و پیوند توامان انجام می شود؟
ابزاربندی همزمان با پیوند انجام می شود چون در عین تسهیل فرایند پیوند استخوان به حفظ ثبات ستون فقرات کمک می-کند. از این روش ها برای بازگرداندن ثبات به ستون فقرات، درمان بدشکلی ستون فقرات (مانند اسکولیوز) و اصلاح فضای ایجاد شده در اثر برداشتن عنصر ستون فقرات (مثلا دیسک میان مهره ای) حین عمل برداشتن فشار از روی ستون فقرات استفاده می شود.
این دو روش به صورت همزمان برای ثابت نگه داشتن ستون فقرات عمل می کنند. این امر لزوما به معنی عدم توانایی بیمار برای حرکت (مثلا خم شدن) نیست. بسیاری از بیماران گزارش داده اند که درواقع به خاطر کاهش یا از بین رفتن درد درنتیجه ی جراحی پیوند ستون فقرات بیشتر توانایی حرکت پیدا کرده اند.
