برای اندازه‌گیری میزان پتاسیم در خون از تست پتاسیم استفاده می‌شود. پتاسیم خون یک الکترولیت ضروری برای عملکرد طبیعی عضلات و اعصاب است. حتی افزایش یا کاهش جزئی در میزان پتاسیم خون منجر به مشکلات جدی خواهد شد. در ادامه با درمانکده همراه باشید.
تست پتاسیم
اگر پزشک به بر هم خوردن تعادل الکترولیت شک کند، تست پتاسیم تجویز می‌کند. آزمایش پتاسیم بخشی از معاینات روتین هم هست.
پتاسیم یک الکترولیت است. الکترولیت در حالت محلول تبدیل به یون می‌شود و به الکتریسیته جهت می‌دهد. سلول‌ها و اندام بدن برای عملکرد طبیعی به الکترولیت احتیاج دارند.
تست پتاسیم با دریافت نمونه خون انجام می‌شود و خطر یا عوارض جانبی آن اندک است. نمونه خون برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پزشک نتایج را با شما در میان می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: آمپول کتورولاک چیست؟ + دوز مصرفی و عوارض جانبی
دلیل انجام آزمایش پتاسیم چیست؟
در اغلب موارد، آزمایش پتاسیم بخشی از پانل متابولیک پایه است که به مجموعه آزمایشات شیمیایی روی نمونه خون گفته می‌شود.
ممکن است پزشک حین معاینه ی روتین فیزیکی یا به دلایل مختلف تست پتاسیم تجویز کند. از جمله:
- معاینه یا کنترل برهم خوردن تعادل الکترولیت
- کنترل بعضی داروها، به خصوص ملین، داروهای قلب و فشار خون، که روی میزان پتاسیم تاثیر می‌گذارند
- تشخیص مشکل قلبی و فشار خون بالا
- تشخیص یا کنترل بیماری کلیوی
- معاینه‌ی اسیدوز متابولیک (وضعیتی که در آن کلیه اسید را به میزان کافی از بدن دفع نمی‌کند یا بدن اسید زیادی تولید می‌کند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که افراد مبتلا به دیابت بیماری خود را تحت کنترل نداشته باشند)
- تشخیص آلکالوزیس (افزایش قلیای مایعات بدن)
- پیدا کردن دلیل حمله‌ی فلجی
طبیعی بودن یا غیرعادی بودن میزان پتاسیم در آزمایش پتاسیم مشخص می‌شود.
نحوه انجام آزمایش پتاسیم
قبل از انجام آزمایش، پزشک از شما می‌خواهد مصرف هرگونه دارو را که روی نتیجه تاثیر می‌گذارد قطع کنید. روز قبل از آزمایش، دستورالعمل‌های لازم را از پزشک بپرسید.
تست پتاسیم درست مانند سایر آزمایشات روتین خون است.
پرستار ساعد یا پشت دست را با مایع ضد عفونی کننده پاک می‌کند و با بستن شریان بند دور بازو باعث ورم کردن رگ می شود.
سپس سوزن را وارد رگ می کند. شما احساس نیشگون گرفتگی می کنید. نمونه خون در لوله ی آزمایش به دست می آید. پرستار شریان بند و سوزن را بیرون می آورد و روی قسمت مورد نظر را با پانسمان کوچک می بندد.
معمولا انجام این آزمایش بیشتر از چند دقیقه طول نمی کشد.
خطرات و عوارض جانبی تست پتاسیم درست مانند سایر آزمایشات روتین خون است. در بعضی از موارد، پرستار در پیدا کردن رگ با مشکل مواجه می‌شود. در موارد نادر، افراد گزارش موارد زیر را داده‌اند:
- خونریزی
- کبودی
- سرگیجه
- غش
پاره شدن پوست خطر عفونت را نیز به دنبال دارد.
آماده شدن برای تست پتاسیم
تست پتاسیم به آمادگی خاصی نیاز ندارد اما اگر قرار است موارد دیگر نیز در نمونه خون بررسی شود، لازم است تا چند ساعت قبل از انجام آزمایش پتاسیم چیزی نخورید.
از متخصص بخواهید دستورالعمل های لازم مربوط به شخص شما را برایتان توضیح دهد.
نتایج آزمایش پتاسیم
بدن برای عملکرد طبیعی به پتاسیم احتیاج دارد. وجود پتاسیم برای عملکرد مناسب اعصاب و سلول‌های عضلانی ضروری است.
میزان طبیعی پتاسیم بین 3.6 تا 5.2 میلی‌مول در هر لیتر است. لازم به ذکر است که این میزان بنا به نظر آزمایشگاه‌های مختلف متغیر است. به همین دلیل، لازم است از پزشک بخواهید نتیجه‌ی تست پتاسیم را برایتان توضیح دهد.
میزان پتاسیم در خون آن قدر ناچیز است که بروز کم‌ترین تغییر در آن مشکلات جدی را به دنبال دارد.
مشاهده بیشتر : لیست پزشک متخصص خون
کاهش میزان پتاسیم (هیپوکالمی)
کاهش میزان پتاسیم ناشی از دلایل زیر است:
- کمبود پتاسیم در رژیم غذایی
- اختلالات گوارشی، اسهال مزمن، استفراغ
- مصرف مسهل
- مصرف بیش از اندازه ی ملین
- تعریق بیش از حد
- کمبود فولیک اسید
- بعضی از داروها مانند کورتیکواستروئید، بعضی آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ
- اوردوز استامینوفن
- دیابت، به خصوص بعد از مصرف انسولین
- بیماری مزمن کلیه
- هایپرآلدوسترنیزم (وضعیتی که در آن غده ی آدرنال بیش از اندازه هورمون آلدوسترنیزم تولید می‌کند)
- سندرم کوشینگ (درصورتی که بدن در معرض میزان بالای هورمون کورتیزول قرار بگیرد یا از بعضی هورمون‌های استروئید استفاده کنید)
افزایش میزان پتاسیم (هایپرکالمی)
اگر میزان پتاسیم خون به 7.0 میلی‌مول در لیتر یا بیشتر برسد، مرگ‌بار خواهد بود.
افزایش میزان پتاسیم در خون درنتیجه‌ی عوامل و شرایط مختلف رخ می‌دهد. از جمله:
- مصرف بالای پتاسیم در رژیم غذایی یا مصرف مکمل پتاسیم
- مصرف برخی داروها مثل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، بلوک کننده‌ی بتا، بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین، مسدودکننده‌ی گیرنده ی آنژیوتانسین 2 و ملین
- دریافت خون
- از بین رفتن گلبول قرمز به دلیل آسیب یا سوختگی شدید
- آسیب دیدن بافت و از بین رفتن فیبر عضلات
- عفونت
- دیابت نوع 1
- از دست رفتن آب بدن
- اسیدوز تنفسی (در این حالت ریه نمی‌تواند کربن دی اکسید تولید شده توسط بدن را دفع کند بنابراین مایعات بدن اسیدی می‌شود)
- اسیدوز متابولیک (در این وضعیت بدن اسید زیادی تولید می‌کند یا کلیه نمی‌تواند اسید را به اندازه‌ی کافی دفع کند)
- نارسایی کلیوی
- بیماری آدیسون (در این وضعیت، غده‌ی آدرنال به اندازه‌ی کافی هورمون تولید نمی‌کند)
- هیپوآلدوسترونیزم (در این وضعیت با کمبود یا نقص عملکرد هورمون آلدوسترون روبه رو هستیم)
نتایج اشتباه
ممکن است حین دریافت و پردازش نمونه خون اشتباه رخ دهد.
مثلا، اگر حین گرفتن خون ریلکس کنید و مشت خود را فشار دهید، میزان پتاسیم افزایش می‌یابد.
تاخیر در فرستادن نمونه به آزمایشگاه یا تکان دادن لوله‌ی آزمایش باعث خارج شدن پتاسیم از سلول و ورود آن به خونابه می‌شود.
اگر پزشک به اشتباه بودن نتیجه مشکوک شود، از شما می‌خواهد آزمایش پتاسیم را تکرار کنید.
پتاسیم در رژیم غذایی
در حالت طبیعی، پتاسیم به مقدار کافی از طریق رژیم غذایی دریافت می‌شود. میزان پتاسیم مصرفی به سن، جنسیت و وضعیت سلامت هر فرد بستگی دارد. از جمله منابع عالی پتاسیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آرتیشوک (کنگر فرنگی)
- لوبیای لیما
- لوبیا قرمز
- سیب زمینی شیرین و سفید (به خصوص پوست سیب زمینی)
- اسفناج
- پاپایا
- لوبیا چیتی
- موز
- عدس
نکته نهایی
تست پتاسیم یکی از آزمایشات رایج برای بررسی میزان الکترولیت است. می‌توان این تست را به عنوان بخشی از معاینه‌ی روتین فیزیکی یا برای تشخیص بعضی بیماری ها تجویز کرد. درصورت نیاز به تست پتاسیم با پزشک مشورت کنید.
در همین راستا، برای اطلاعات بیشتر درباره تست پتاسیم و مشوت با پزشک، یا انجام آزمایش پتاسیم زیر نظر متخصص خون، می‌توانید از سایت درمانکده به صورت آنلاین نوبت بگیرید و با پزشک در ارتباط باشید.
منبع: Healthline
[sibwp_form id=1]
