آبسه دندان به چه علت رخ می‌دهد؟ آیا تا به حال با این عارضه روبرو شده‌اید؟ کدام درمان فوری آبسه دندان را بکار گرفته‌اید؟ آیا می‌دانید چه عوارضی برای سلامتی دندان و لثه‌تان دارد؟ در این مقاله از درمانکده می‌خواهیم به بررسی علائم، عوارض و راه‌های پیشگیری و درمان آن بپردازیم.
آبسه دندان چیست؟
آبسه، حفره یا بافتی پر از چرک است که در اطراف ریشه دندان عفونی ایجاد می‌شود و می‌تواند همه گروه‌های سنی (از پیر تا جوان) را درگیر کند. این عارضه، در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود که در صورت درمان به‌موقع، مشکلی ایجاد نمی‌کند اما در غیر این صورت، می‌تواند از فک به گردن، سر یا سایر اعضای بدن گسترش یابد. آبسه دندان، به‌خودی‌خود برطرف نمی‌شود و برای درمان آن باید به دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه مراجعه کرد. در صورت نیاز به مشورت با دکتر دندانپزشک آنلاین درمانکده کلیک کنید.
بیشتر بدانید: دندان قروچه چیست؟
انواع آبسه دندان
آبسه دندان به چند دسته کلی تقسیم می‌شود:
1- آبسه پریودنتال (Periodontal Abscess)
آبسه پریودنتال که همچنین تحت عنوان آبسه جانبی یا آبسه پاریتال نیز شناخته می‌شود بر استخوان کنار دندان شما تأثیر می‌گذارد. این ضایعه، یک وضعیت اورژانس دندانی شایع و دردناک است که در نتیجه تجمع باکتری یا گیر افتادن جسم خارجی در کیسه‌های پریودنتال ایجاد می‌شود. این مشکل بیشتر افراد دچار بیماری پریودنتال فعال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نیاز به مدیریت سریع و طولانی‌مدت دارد.
2- آبسه ژنژیوال (Gingival Abscess)
آبسه ژنژیوال یا لثه، یکی از انواع آبسه دندان است که بین لثه و دندان ایجاد می‌شود. این امر به دلیل عفونت باکتریایی که در نتیجه پوسیدگی دندانی، مسواک زدن نادرست، شکستگی دندان، گیرکردن غذا در خط لثه و یا زمانی که خونریزی در خط لثه اتفاق می‌افتد، ایجاد می‌شود. آسیب تروماتیک یا وارد آمدن نیروی بیش از حد روی دندان – در اثر ارتودنسی – نیز می‌تواند باعث بروز این نوع آبسه شود.
بیشتر بدانیم: بهداشت دهان و دندان و هر آن چیزی که باید درباره آن بدانید
3- آبسه پری‌آپیکال (Periapical Abscess)
این آبسه در انتهای ریشه دندان شما شکل می‌گیرد. به طوری که گاهی اوقات، چرک ناشی از عفونت دندان از نوک ریشه و از طریق استخوان به داخل لثه پخش می‌شود، بنابراین لثه‌ها در نزدیکی ریشه دندان متورم می‌شوند. تورم ناشی از چرک، اغلب علت درد شدید دائمی است که هنگام جویدن بدتر می‌شود.
در این مورد، بسته به محل دندان، عفونت ممکن است به بافت‌های نرم گسترش یابد و باعث تورم در فک، کف دهان یا ناحیه گونه‌ها شود. در نهایت، بافت ممکن است باز شود و به چرک اجازه تخلیه بدهد. لازم به ذکر است که عفونت‌هایی که برای تأثیر بر راه هوایی گسترش می‌یابند می‌توانند جدی و حتی تهدیدکننده زندگی باشند؛ بنابراین در این نوع از آبسه باکتری از پالپ (داخلی‌ترین قسمت دندان) عبور می‌کند و می‌تواند تا ریشه دندان نفوذ کرده و آبسه پری اپیکال را ایجاد کند.
آبسه دندان عقل (Wisdom Tooth Abscess)
دندان‌های عقل، آخرین مجموعه از دندان‌های آسیاب پشتی است که در بسیاری از موارد نه‌تنها هیچ عملکرد موثری نداشته بلکه باعث بروز مشکلات سلامت دهان و دندان می‌شوند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن این دندان‌ها به دلیل موقعیت آن‌ها در پشت دهان نیز اغلب دشوار است. ازاین‌رو، دندان‌های عقل، هم به سبب نهفتگی‌شان و هم سلامت ضعیف دهان، گاهی می‌توانند منجر به بروز عفونت شوند که با بدتر شدن این امر، ممکن است شاهد آبسه دندان باشید.
بیشتر بدانید: ایمپلنت دندان چیست؟
اگر هنگام غذا خوردن احساس درد می‌کنید یا از بوی بد دهان رنج می‌برید، ممکن است آبسه دندان عقل داشته باشید. اگر چنین است، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. چراکه اگر آبسه دندان عقل نادیده گرفته شود، می‌تواند خطرناک باشد و منجر به بروز عوارضی چون دندان‌درد و تورم غدد در گردن و … شود.
آبسه دندان عصب‌کشی شده (Nervous tooth abscess)
بعد از عصب‌کشی دندان ممکن است به سبب نفوذ متریال باقیمانده از عصب به نوک ریشه دندان و داخل بافت دندان و وجود ضایعه و عفونت در استخوان و لثه اطراف دندان عصب‌کشی شده، شاهد تورم و آبسه باشید. در این مواقع نیز بهتر است سریعا به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
دلایل آبسه دندان
دندان از بیرون دارای ساختار سفت و محکم است، اما داخلی‌ترین قسمت آن (پالپ دندان)، از اعصاب، بافت همبند و عروق خونی تشکیل شده است که گاهی اوقات و در اثر عوامل مختلفی می‌تواند عفونی شود. به‌طورکلی آبسه دندان، اغلب ناشی از موارد زیر است:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و کوتاهی در مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا استفاده منظم از فلوراید
- ایجاد حفره عمیق در دندان یا پوسیدگی دندانی
- بیماری‌ها (از جمله سرطان و دیابت) و مصرف برخی داروها
- داشتن رژیم‌های غذایی سرشار از قند
- بیماری لثه که به‌عنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته می‌شود
- و آسیب و صدمه به دندان و ترک‌خوردگی آن
لازم به ذکر است که اگر این عفونت درمان نشود، می‌تواند به پالپ دندانی آسیب جدی رسانده و منجر به ایجاد آبسه شود.
بیشتر بخوانید:دندان شیری از چند سالگی میفته؟
علائم آبسه دندان
به هنگام آبسه دندان (گاهی، اما نه همیشه) ناحیه اطراف دندان، درد می‌کند. در این صورت، معمولاً یک درد شدید و ضربان داری در نزدیکی دندان حس می‌شود (به‌خصوص زمانی که به دندان خود فشار وارد می‌کنید) که همچنین این درد ممکن است به فک یا سایر قسمت‌های صورت شما (در سمتی که آسیب‌دیده است) گسترش یابد.
همچنین ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
- تورم
- قرمزی لثه
- احساس مزه بد در دهان
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- مشکل در تنفس یا بلع
- حساسیت به دمای سرد یا گرم
- التهاب لثه
- بوی بد دهان
- درد شدید گوش، گردن و یا فک
- احساس درد هنگام گاز گرفتن یا جویدن غذا
گاهی اوقات آبسه باعث ایجاد برآمدگی‌های جوش مانند روی لثه شما می‌شود که اگر آن را فشار دهید و مایعی از آن به بیرون تراوش کند، مطمئناً دندانتان آبسه شده است و آن مایع چرک است.
پیشگیری از آبسه دندان
برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها می‌توانید اقدامات ساده زیر را اتخاذ کنید:
- هرچند وقت یکبار، برای معاینه روتین (چکاپ دندان‌هایتان) به دندانپزشک مراجعه کنید.
- دندان‌های خود را دو بار در روز، هر بار به مدت 2 دقیقه با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- مسواک خود را هر 3 تا 4 ماه یکبار عوض کنید.
- برای تمیزکردن نواحی بین دندان‌ها و لثه‌ها که به‌سختی قابل‌دسترس هستند، نخ دندان بکشید.
- اگر دندان لق یا ترک‌خورده دارید، دراسرع‌وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید. چراکه شیرینی‌ها و نوشابه‌ها منجر به ایجاد حفره در دندان می‌شوند که می‌توانند باعث آبسه گردند.
- مصرف میان وعده، بین وعده‌های غذایی خود را محدود کنید.
بیشتر بدانیم: آیا دیابت باعث آسیب به دندان و لثه می‌شود؟ روش درمان
درمان آبسه دندان
هدف از درمان آبسه دندان، خلاصی از شر عفونت و درد است. برای انجام این کار، متخصص درمان ریشه ممکن است روش‌های درمانی زیر را اتخاذ کند:
درمان آبسه دندان با آنتی‌بیوتیک
اگر عفونت از محل آبسه به فک یا مناطق دیگری از بدن گسترش یابد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. بااین‌حال، آنتی‌بیوتیک‌ها آبسه را درمان نمی‌کنند.
کشیدن دندان
اگر اندودنتیست نتواند راهی برای نجات دندان پیدا کند، به‌ناچار دندان را می‌کشد.
درمان آبسه با عصب‌کشی دندان
عصب‌کشی بهترین راه برای حفظ دندان شما است. در این مورد، اندودنتیست به کمک مته، سوراخی در دندان موردنظر شما ایجاد می‌کند و با این روش، آبسه را تخلیه و پالپ عفونی را از داخل دندان و کانال‌های ریشه‌ای آن، تمیز می‌کند. سپس ناحیه پالپ و فضاهای خالی را با ماده مخصوصی پر می‌کند.
در گام بعدی، به کانال ریشه تمیز شده، شکل می‌دهد و اغلب بعد از مهروموم کردن دندان، آن را با روکش دندان ترمیم می‌کند. در این متد، دندان ترمیم شده، ظاهر و عملکردی همچون سایر دندان‌ها خواهد داشت.
درمان فوری آبسه دندان با جراحی
ممکن است این روش توسط متخصص، برای تخلیه آبسه پریودنتال اتخاذ شود.
به‌خاطر داشته باشید که اگر آبسه پاره شود، درد شما کاهش می‌یابد، اما همچنان لازم است که تحت‌نظر و درمان یک دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان قرار بگیرید.
درمان‌های خانگی آبسه دندان
برای کاهش علائم و شدت آبسه، می‌توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید.
دهان‌شویه با آب‌نمک
دهان‌شویه با آب‌نمک، تکنیکی آسان و مقرون‌به‌صرفه و همچنین راه خوبی برای تسکین موقت آبسه شماست. این روش از طریق فرایند اسمز به بهبود آبسه کمک می‌کند. به طوری که نمک یا کلرید سدیم در تماس با سلول‌ها، مایع باکتریایی و … موجود در آن‌ها را از بدن خارج و به پاک‌سازی ناحیه کمک می‌کند.
برای این منظور سه بار در روز، نصف قاشق‌چای‌خوری نمک را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید و دهان خود را حدود دو دقیقه با آن شستشو دهید.
دهان‌شویه با جوش شیرین
بسیاری از باکتری‌ها در شرایط اسیدی دهان رشد می‌کنند. این در حالی است که جوش شیرین PH دهان شما را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو، با قلیایی شدن محیط، باکتری‌ها نمی‌توانند به‌راحتی تکثیر شوند. اساسا، بسیاری از مشکلات دهان و دندان نیز ناشی از عدم تعادل اسید است که جوش شیرین سطح اسیدیته دهان را متعادل می‌کند.
جوش شیرین به حذف پلاک‌ها و باکتری‌های دهانی کمک می‌کند. بیوفیلم‌هایی مانند پلاک، کلنی‌هایی از باکتری‌ها هستند که به سطح دندان‌ها و لثه‌ها می‌چسبند و باعث بروز مشکلات دهانی می‌شوند. دانه‌های جوش شیرین می‌توانند عملکرد این بیوفیلم‌ها را مختل کنند و باکتری‌های روی دندان‌ها و آسیب‌های ناشی از آن‌ها را کاهش دهند.
برای این منظور دو بار در روز، هر بار به مدت 5 دقیقه دهان خود را با مخلوط جوش شیرین و آب شستشو دهید. همچنین می‌توانید با استفاده از جوش شیرین و آب خمیر درست کنید و مستقیماً روی لثه‌های خود قرار دهید.
درمان فوری آبسه دندان با اسانس پونه کوهی
روغن پونه کوهی خواص ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی بسیاری دارد که این باعث می‌شود برای کاهش تورم و درد ناشی از آبسه دندان بسیار مفید باشد.
برای این روش، پونه کوهی را با روغن نارگیل و یا جوجوبا مخلوط کنید تا لثه‌های شما را تحریک نکند. سپس مخلوط را با پنبه یا موارد مشابه آن، روی ناحیه آلوده بمالید. اجازه دهید مخلوط به مدت ده دقیقه روی محل بماند و سپس مواد را از دهان خود بیرون بریزید.
مشاهده بیشتر : بهترین دکتر فوق متخصص داخلی
خمیر سیر
آلیسین، ترکیبی در سیر است که دارای خواص ضدمیکروبی و ضدباکتریایی فراوانی است که می‌تواند به کشتن باکتری‌های موجود در دهان شما (که با دندان‌درد مرتبط هستند) کمک کند؛ بنابراین، استفاده از سیر در ناحیه عفونی می‌تواند به بهبود آبسه و کاهش درد کمک کند. برای این روش، یک حبه سیر را له کرده و به‌صورت خمیری در بیاورید و آن را روی ناحیه عفونی اطراف آبسه بمالید.
کمپرس سرد با یخ
عفونتی چون آبسه، باعث بروز تورم در محل می‌شود. ازاین‌رو، قراردادن یخ در این ناحیه، رگ‌های خونی را منقبض می‌کند و باعث کاهش درد و تورم می‌شود. هرچند این کار باعث بهبود آبسه نمی‌شود، اما علائم آن را کاهش می‌دهد. برای این روش، چند بار در روز، یک کیسه یخ یا مشابه آن را به مدت پانزده دقیقه روی ناحیه آبسه قرار دهید.
درمان عفونت لثه و آبسه با ژل آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا اغلب به‌عنوان یک گیاه شگفت‌انگیز شناخته می‌شود که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی بسیاری است. استفاده از آلوئه‌ورا در ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند درد شما را تسکین دهد و به بهبود آبسه کمک کند. برای این منظور کافی است آلوئه‌ورا را روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید و بگذارید تا اثر کند.
داروی آبسه دندان
آنتی‌بیوتیک‌هایی چون آموکسی‌سیلین، مترونیدازول و پنی‌سیلین معمولا اولین انتخاب برای درمان عفونت دندان است. اگر عفونت دندان شما جدی‌تر باشد، دندانپزشک ممکن است ترکیبی از آموکسی‌سیلین و داروی دیگری به نام کلاولانات (کوآموکسی کلاو) را برای شما تجویز کند. به منظور کاهش درد، استامینوفن یا بروفن نیز تجویز می‌شود.
معمولا مشکل اکثر افراد پس از حدود 48 ساعت از مصرف آنتی‌بیوتیک تسکین می‌یابد و معمولا در عرض سه تا پنج روز از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود قابل‌توجهی نشان می‌دهد.
آبسه دندان کودکان
کودکانی که دچار آبسه دندان شده‌اند، دردی در بافت لثه خود احساس می‌کنند که معمولاً با قرمزی و تورم همراه است. این تورم ممکن است مانند یک جوش روی لثه به نظر برسد. درد ناشی از آبسه دندان، در این گروه سنی می‌تواند تا فک گسترش یابد که اغلب هنگام جویدن و خوردن غذا بدتر می‌شود. خود دندان نیز ممکن است تیره‌تر از دندان‌های اطراف به نظر برسد.
درمان آبسه دندان کودکان
در گام نخست، دندانپزشک به کودک شما آنتی‌بیوتیک می‌دهد تا عفونت آن را متوقف کند. او ممکن است یک سوراخ در داخل دندان کودک ایجاد کند یا یک برش کوچک در آبسه ایجاد کند تا چرک و عفونت احتمالی آن را تخلیه کند. در این صورت درد کودک تسکین می‌یابد. بسته به شدت آبسه ممکن است نیاز به عصب‌کشی یا کشیدن دندان داشته باشند.
عوارض آبسه دندان
اگر آبسه دندان خود را درمان نکنید، ممکن است منجر به بروز عوارض جدی شود که در ادامه به رایج‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
- ازدست‌دادن دندان
- سپسیس (باکتری ناشی از آبسه دندان در صورت عدم درمان می‌تواند به جریان خون شما سرایت کرده و باعث سپسیس یا سپتی سمی یا به‌اصطلاح گند خونی شود که یک عفونت تهدید کننده زندگی است)
- سلولیت (عفونت پوست و بافت‌های زیرجلدی)
- آنژین لودویگ (که زمانی رخ می‌دهد که سلولیت به بافت‌های زیر زبان، فک پایین و زیر چانه گسترش یابد)
- استئومیلیت (عفونت استخوان زیرین)
- عفونت سینوسی
- آبسه مغزی و یا مرگ بافت اطراف آبسه یا قانقاریا
سخن پایانی
شما ممکن است شاهد بروز یک یا چند آبسه در دهان خود باشید. چراکه یک آبسه می‌تواند از طریق استخوان حرکت کرده و در چندین نقطه ایجاد شود. اما بهتر است بدانید که هر یک از آبسه‌ها تنها مربوط به یک دندان است.
همان‌طور که ذکر شد، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین به رشد باکتری‌ها کمک می‌کنند و این می‌تواند منجر به پوسیدگی و یا سایر مشکلات دندانی شود. پس اگر حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزنید یا مصرف قند بالایی نداشته باشید، احتمال ابتلا به این عارضه در شما کمتر می‌شود.
