فصد خون (bloodletting) یکی از روش‌های درمانی کهن در طب سنتی است که هنوز هم با تاکید بر شواهد علمی و نظارت پزشکی جایگاه خود را حفظ کرده است. امروزه بسیاری از بیماران با مشکلاتی همچون غلظت خون بالا، اختلالات کبدی و حتی برخی بیماری‌های قلبی و عروقی، به دنبال روش‌هایی غیر دارویی برای درمان هستند و فصد به عنوان یکی از این گزینه‌ها مطرح می‌شود. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده می‌توانید به طور تخصصی با فصد خون و اثربخشی آن آشنا شوید.
فهرست محتوا
- فصد خون چیست؟
- فصد خون بهتر است یا حجامت؟
- عوارض فصد خون چیست؟
- بهترین زمان فصد خون کی است؟
- فصد خون برای غلظت خون
- فصد خون برای کبد چرب
- تفاوت فصد خون با اهدا خون
- عوارض مصرف سیگار بعد از فصد خون
- میزان خونگیری در فصد خون چقدر است؟
- بعد از فصد خون چی بخوریم؟
- فصد خون چند وقت یکبار باید انجام شود؟
- فواید فصد خون دست چپ و تفاوت آن با دست راست
- خواص فصد خون
- سخن نهایی؛ فصد خون، راهی به سوی تعادل بدن
- سوالات متداول
فصد خون چیست؟
فصد خون به زبان ساده، نوعی روش خونگیری کنترل‌شده است که از رگ‌های خاصی (معمولا در اندام‌ها) انجام می‌شود تا خون آلوده و غلیظ از بدن خارج شود. برخلاف اهدای خون که در مراکز انتقال خون با هدف کمک به دیگران انجام می‌شود، فصد بیشتر با نیت درمانی و سم‌زدایی بدن صورت می‌گیرد.
در این روش با تشخیص یک دکتر عمومی، بیمار در موقعیتی مناسب قرار می‌گیرد و مقدار مشخصی از خون، از طریق بریدن مختصر رگ خارج می‌شود. هدف این است که مواد زائد، چربی‌های مضر، صفرا و بلغم از بدن تخلیه شوند.
اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید یا در مورد انجام این روش تردید دارید، بهتر است ابتدا به کمک ویزیت آنلاین پزشک عمومی شرایط خود را بررسی کنید و سپس با راهنمایی تخصصی، برای انجام یا عدم انجام آن تصمیم بگیرید.
فصد خون بهتر است یا حجامت؟
بسیاری از افراد تفاوت بین فصد و حجامت را نمی‌دانند، اما این ۲ روش از نظر مکانیسم، اثرگذاری و نحوه انجام با یکدیگر متفاوت هستند. فصد یکی از روش‌های درمانی سنتی است که با تخلیه عمیق‌تر و سریع‌تر خون آلوده از بدن، می‌تواند به کاهش علائم غلظت خون، فشار خون بالا و پاکسازی عمومی بدن کمک کند.
این روش به دلیل خروج مستقیم خون، اثربخشی بیشتری در سم‌زدایی بدن و کاهش غلظت خون دارد. با این حال، برای انجام فصد به مهارت بالاتر و تجهیزات تخصصی‌تری نیاز است و در برخی افراد نیز ممکن است موجب افت فشار یا احساس ضعف موقت پس از خونگیری شود.
حجامت به عنوان روشی ملایم‌تر و کم‌تهاجمی‌تر شناخته می‌شود که بیشتر برای تسکین دردهای مزمن مانند سردرد، کاهش التهاب و بهبود مشکلات پوستی کاربرد دارد. اگرچه این روش از نظر ایمنی عمومی مناسب‌تر است، اما به دلیل تخلیه سطحی‌تر خون و مواد زائد، اثربخشی کمتری در درمان اختلالات خونی عمیق یا غلظت بالای خون دارد. به طور کلی انتخاب بین فصد و حجامت به شرایط فیزیکی بیمار، نوع بیماری، و نظر دکتر عمومی بستگی دارد.
عوارض فصد خون چیست؟
فصد فواید زیادی برای سلامت و سم‌زدایی بدن دارد، اما در صورت انجام نادرست یا بدون نظارت می‌تواند عوارضی نیز ایجاد کند:
- افت فشارخون: خروج ناگهانی حجم زیاد خون ممکن است باعث سرگیجه، تهوع یا حتی بی‌هوشی شود.
- کم‌خونی: در صورت تکرار زیاد یا عدم مصرف مواد مغذی، خطر کم‌خونی افزایش می‌یابد.
- عفونت: اگر ابزارها استریل نباشند، خطر ورود میکروب به بدن وجود دارد.
- اختلال در سطح اکسیژن خون: خروج حجم زیاد خون می‌تواند باعث کاهش توان حمل اکسیژن خون توسط گلبول‌ها شود.
- خستگی مزمن: پس از درمان، بدن نیاز به زمان دارد تا خون از دست رفته را جبران کند.
بهترین زمان فصد خون کی است؟
زمان انجام فصد، تاثیر زیادی در نتیجه آن دارد. به طور کلی ایام سرد سال و همچنین شب‌ها زمان مناسبی برای انجام دادن فصد نیست. بهتر است این کار را در دوران قاعدگی، بارداری و نقاهت انجام ندهید. نکته دیگری که باید در مورد انتخاب زمان این درمان بدانید این است که فصد نباید در زمان گرسنگی شدید با بعد از خوردن یک وعده غذای سنگین انجام شود.
انتخاب زمان درست برای انجام فصد موجب کاهش خطرات احتمالی می‌شود. افرادی که به بیماری های خونی یا مشکل خاصی مبتلا هستند، نباید بدون مشورت با پزشک این کار را انجام دهند. در ادامه این بخش به نکاتی مهم برای انتخاب بهترین زمان فصد خون بر اساس طب سنتی و مطالعات اخیر اشاره شده است:
- فصل بهار (خصوصا نیمه دوم فروردین و اردیبهشت)
- صبح‌ها و به صورت ناشتا
- بعد از یک پاکسازی طبیعی مانند یک رژیم غذایی سبک
فصد خون برای غلظت خون
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای این روش، کاهش غلظت خون است. افرادی که دچار افزایش هماتوکریت یا هموگلوبین هستند، ممکن است در معرض سکته، فشارخون بالا و لخته شدن خون قرار بگیرند. فصد با کاهش سریع حجم خون غلیظ، باعث تسهیل گردش خون و کاهش فشار بر قلب می‌شود. بعد از درمان معمولا علائم غلظت خون مانند سردردهای مکرر، قرمزی صورت و تنگی نفس، به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کنند.
فصد خون برای کبد چرب
هرچند درمان کبد چرب در درجه اول نیازمند اصلاح رژیم غذایی و فعالیت بدنی است، اما فصد می‌تواند در موارد خاص کمک‌کننده باشد. این روش درمانی با کاهش بار گردش خون، موجب تسهیل سم‌زدایی و کاهش التهاب کبد می‌شود. فصد باید زیر نظر پزشک و در کنار رژیم غذایی مناسب انجام شود. بهترین زمان انجام فصد برای کبد چرب، زمانی است که فرد علائم خفیفی دارد و هنوز دچار نارسایی جدی نشده است.
تفاوت فصد خون با اهدا خون
فصد و اهدای خون هر ۲ شامل خارج کردن خون از بدن هستند، اما هدف، روش اجرا و تاثیر آن‌ها بر سلامت بدن کاملا متفاوت است. فصد یک روش درمانی با ریشه در طب سنتی است که برای پاکسازی بدن از مواد زائد، کاهش غلظت خون و کمک به کاهش فشارخون به کار می‌رود. در این روش با بریدن یک رگ خاص معمولا در ناحیه ساعد، حجم مشخصی از خون غلیظ و اصطلاحا “آلوده” از بدن خارج می‌شود.
اهدای خون روشی مدرن، انسانی و کنترل‌شده است که در مراکز انتقال خون و تحت نظارت کامل انجام می‌شود. هدف از اهدای خون، کمک به بیماران نیازمند به خون سالم است. فصد به طور مستقیم برای درمان و سم‌زدایی بدن انجام می‌شود، در حالی که اهدای خون معمولا تاثیر درمانی مستقیمی بر اهداکننده ندارد و بیشتر آن را به عنوان یک عمل نجات‌بخش برای دیگران می‌شناسند.
عوارض مصرف سیگار بعد از فصد خون
مصرف سیگار پس از فصد، تاثیرات منفی شدیدی دارد. بعد از خون‌دهی بدن در حال بازسازی خون است و ورود سموم جدید، مانند نیکوتین، می‌تواند فرآیند ترمیم را مختل کند. همچنین سیگار باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و افزایش احتمال لخته شدن خون می‌شود. به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند حداقل تا ۲۴ ساعت پس از فصد، از سیگار کشیدن پرهیز شود.
میزان خونگیری در فصد خون چقدر است؟
مقدار خونی که در فصد گرفته می‌شود، به شرایط بیمار، وزن بدن، هدف درمانی و تشخیص پزشک بستگی دارد. در این روش معمولا بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌لیتر خون گرفته می‌شود. در مواردی که بیمار فشارخون بالا دارد یا غلظت خون شدید است، ممکن است مقدار بیشتری خون نیز تخلیه شود.
بعد از فصد خون چی بخوریم؟
پس از فصد بدن نیاز به جبران خون از دست رفته و تقویت سیستم ایمنی دارد. مصرف مواد غذایی زیر توصیه می‌شود:
- شربت عسل و آبلیموی طبیعی: برای تنظیم قند خون و کاهش سرگیجه
- گوشت گوسفند یا مرغ پخته با سبزیجات: جهت تامین پروتئین و آهن
- عدسی، اسفناج، لوبیا، تخم‌مرغ آب‌پز: منابع غنی از آهن و فولات
- آب انار و آب هویج تازه: جهت پاکسازی بدن و کمک به خون‌سازی
- خرما، انجیر خشک و مویز: جهت جبران انرژی
فصد خون چند وقت یکبار باید انجام شود؟
فاصله زمانی انجام فصد بستگی به نوع بیماری، هدف درمان و نظر پزشک دارد، اما به‌طورکلی:
- برای افراد سالم: سالی یک تا ۲ بار
- برای بیماران با غلظت خون یا چربی کبد: هر سه تا ۶ ماه یک بار
به خاطر داشته باشید که تکرار بی‌رویه فصد ممکن است به کم‌خونی، ضعف و کاهش انرژی منجر شود.
فواید فصد خون دست چپ و تفاوت آن با دست راست
بر اساس طب سنتی فصد از دست چپ معمولا برای تخلیه خون از سمت قلب و بخش‌های مربوط به کبد و طحال توصیه می‌شود. ازآنجاکه جریان خون در سمت چپ بدن ارتباط نزدیکی با این اندام‌ها دارد، فصد از دست چپ می‌تواند در درمان بیماری‌هایی مانند بزرگی طحال، اختلالات کبدی، کهیرهای مزمن، گرگرفتگی، خارش شدید و فشارخون بالا موثرتر باشد.
همچنین برخی پزشکان طب سنتی بر این باور هستند که فصد دست چپ تاثیر عمیق‌تری در سم‌زدایی عمومی بدن دارد و به علت نزدیکی بیشتر به اندام‌های حیاتی، خروج خون آلوده در این روش هدفمندتر انجام می‌شود.
فصد از دست راست معمولا زمانی توصیه می‌شود که هدف، تخلیه خون از اندام‌های بالایی مانند سر، صورت و مغز باشد. به همین دلیل، فصد دست راست بیشتر در درمان سردردهای مزمن، سرگیجه، سنگینی سر، تاری دید یا احساس حرارت در ناحیه سر و صورت کاربرد دارد.
افرادی که غلبه صفرا یا حرارت زیاد در قسمت بالای بدن دارند، فصد از دست راست موثرتر است. انتخاب بین فصد دست چپ و راست باید بر اساس نوع بیماری، مزاج فرد و نظر پزشک انجام شود تا بهترین نتیجه درمانی حاصل شود.
خواص فصد خون
فصد، اگر به درستی و در زمان مناسب انجام شود، فواید زیر را به همراه دارد:
- کاهش غلظت خون و جلوگیری از فشارخون بالا
- افزایش توان گردش خون و اکسیژن‌رسانی
- پاکسازی کبد و بهبود عملکرد آن
- کاهش سردرد، بی‌حالی، خواب‌آلودگی
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- بهبود رنگ پوست و رفع خستگی مزمن
سخن نهایی؛ فصد خون، راهی به سوی تعادل بدن
تجمع سموم، سبک زندگی نادرست و عدم تعادل مزاجی موجب بروز مشکلات جسمی متعدد می‌شود. فصد به عنوان یکی از ابزارهای طب سنتی می‌تواند در بازگرداندن این تعادل به بدن موثر باشد. البته این روش باید با نظارت پزشک، در زمان مناسب، و با تغذیه اصولی همراه شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
اگر در مورد فصد خون سوال دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین متخصصان طب سنتی و پزشکان عمومی برای درمان مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین و غیرحضوری را برای شما فراهم کرده است.
سوالات متداول
این روشی درمانی برای خروج خون آلوده یا غلیظ از بدن با هدف کاهش سموم و بهبود سلامت انجام می‌شود.
این درمان سنتی به بهبود غلظت خون، کبد چرب، فشارخون بالا، سردرد مزمن و پاکسازی بدن کمک می‌کند.
در صورتی که فصد به درستی و زیر نظر فرد متخصص انجام نشود، ممکن است باعث افت فشار، کم‌خونی یا عفونت شود.
اوایل بهار، صبح‌ها و در حالت ناشتا بهترین زمان برای انجام فصد است.
در این روش معمولا بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌لیتر، بسته به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک خون از بدن خارج می‌شود.
غذاهای آهن‌دار مثل گوشت، عدس، اسفناج، خرما و شربت عسل مفید هستند.
خیر، فصد یک روش درمانی است و اهدای خون به منظور کمک به بیماران دیگر انجام می‌شود.
این درمان برای افراد سالم سالی ۱ تا ۲ بار و برای بیماران خاص بسته به نظر پزشک انجام می‌شود.
خیر، سیگار اکسیژن خون را کاهش می‌دهد و فرایند ترمیم را مختل می‌کند.
منابع: medicalnewstoday | healthline
باسلام مراکز انجام فصد را معرفی بفرمائید
ایا فصد خون برای نارسایی قلبی مناسب هست