یبوست بعد از زایمان می‌تواند مربوط به فاکتورهایی مثل تغییرات هورمونی، ضعف عضلات کف لگن و ناحیه رکتوم، کم‌آبی بدن، مصرف داروهای مسکن و ترس یا اضطراب در مورد درد ناشی از دفع مدفوع پس از زایمان باشد. یبوست بعد از زایمان اذیت‌کننده است، اما می‌توان آن را با روش‌های ساده درمان کرد. در این مقاله از مجله درمانکده در مورد شیوه‌های رایج درمان یبوست بعد از زایمان سزارین و طبیعی صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
راهکارهای درمان یبوست بعد از زایمان چیست؟
راه حل‌های مختلفی برای درمان یبوست بعد از زایمان وجود دارد که عبارت‌اند از:
- هیدراته بمانید. مصرف مایعات کافی برای حفظ حرکات منظم روده ضروری است. در طول روز مقدار زیادی آب و سایر نوشیدنی‌های بدون کافئین بنوشید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری کنید.
- رژیم غذایی پرفیبر داشته باشید. با گنجاندن غذاهایی مثل غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و آجیل در رژیم غذایی خود، مصرف فیبر را بیشتر کنید. فیبر به مدفوع حجم می‌دهد و به حرکات منظم روده کمک می‌کند. برای جلوگیری از هر گونه تغییر ناگهانی که ممکن است باعث نفخ یا ناراحتی شود، مصرف فیبر را به تدریج زیاد کنید.
- به طور منظم ورزش کنید. انجام فعالیت بدنی ملایم مثل پیاده‌روی می‌تواند به تحریک حرکات روده و کاهش یبوست کمک کند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی با دکتر زنان مشورت کنید، به خصوص اگر زایمان پیچیده‌ای داشتید یا در حال سپری کردن نقاهت پس از سزارین هستید.
- عادت‌های خوب اجابت مزاج را تمرین کنید. با اختصاص دادن زمانی برای اجابت مزاج، ترجیحا بعد از غذا، برنامه منظمی برای دفع مدفوع ایجاد کنید. به احساس دفع مدفوع به سرعت پاسخ دهید و از تاخیر یا مقاومت در برابر آن خودداری کنید. علاوه بر این، هنگام نشستن روی توالت فرنگی، پاهای خود را کمی بالا ببرید تا حالت چمباتمه را شبیه‌سازی کنید. این حالت، دفع مدفوع را آسان‌تر می‌کند.
- از داروهای ملین مدفوع استفاده کنید. اگر تغییر سبک زندگی به تنهایی باعث درمان یبوست بعد از زایمان نشود، ممکن است پزشک داروهای ملین ملایم را برای کاهش موقت یبوست توصیه کند. مهم است که قبل از مصرف هر گونه دارویی با پزشک متخصص مشورت کنید، به خصوص اگر در دوران شیردهی به‌سر می‌برید.
- مصرف داروهای ضد درد را مدیریت کنید. اگر از داروهای ضد درد استفاده می‌کنید، عوارض جانبی احتمالی از جمله یبوست را با پزشک در میان بگذارید. ممکن است دکتر زنان راهکارهای جایگزین را برای مدیریت درد پیشنهاد بدهد.
- از خودتان مراقبت کنید. اکثر مادران در اثر نگهداری از نوزاد به قدری خسته می‌شوند که فراموش می‌کنند غذا بخورند. به یاد داشته باشید که برگشت به رژیم غذایی عادی پس از زایمان می‌تواند به تنظیم اجابت مزاج کمک کند.
- مدفوع را نرم نگه دارید. برای نرم نگه داشتن مدفوع، از روز بعد از زایمان یک تا ۲ قاشق غذاخوری پسیلیوم مصرف کنید و همراه با آن حداقل ۲۵ تا ۳۰ میلی‌لیتر آب یا مایعات بنوشید.
- از مسهل‌های بدون نسخه استفاده نکنید و قبل از بهبود زخم‌ها به سراغ تنقیه نروید. مصرف ۳۰ میلی‌لیتر یا ۲ قاشق غذاخوری شربت شیر منیزیم می‌تواند کمک‌کننده باشد. از این شربت یک تا ۲ بار در روز استفاده کنید.
تورم ناشی از بواسیر یا بهبود زخم ممکن است اجابت مزاج را دشوار کند. شما باید پنج تا ۱۰ روز پس از زایمان برای بررسی زخم‌ها به متخصص زنان مراجعه کنید. اگر علائم زیر را تجربه کردید، زودتر نزد پزشک بروید:
- دمای دهانی بالاتر از ۳۸/۵ درجه سانتی‌گراد که برای حداقل ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد
- باز شدن لبه‌های زخم
- خروج ترشحات خونی یا ترشحات غلیظ از محل زخم
- افزایش قرمزی و تورم در ناحیه اطراف زخم
- مشکل در دفع ادرار یا مدفوع
بیشتر بدانید: علائم، دلایل و راههای درمان یبوست
برای یبوست بعد از زایمان چی بخوریم؟
هنگامی که دچار یبوست بعد از زایمان می‌شوید، باید مصرف برخی مواد غذایی را بیشتر کنید، از جمله:
۱. غذاهای غنی از فیبر
در وعده‌های غذایی خود از غذاهای پرفیبر استفاده کنید تا مدفوع حجیم شود و حرکات روده را تقویت کند. مواد غذایی مثل غلات کامل (جو دوسر، برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار)، میوه‌ها (سیب، گلابی و توت)، سبزیجات (کلم بروکلی، اسفناج و هویج)، حبوبات (لوبیا و عدس) و آجیل (بادام و گردو) فیبر زیادی دارند و بسیار مناسب هستند.
۲. آلو و آب آلو
مصرف آلو (آلو خشک) و آب آلو به دلیل داشتن خواص ملین طبیعی، برای درمان یبوست بعد از زایمان مناسب است. آنها سوربیتول (sorbitol) و فیبر دارند که می‌توانند به نرم شدن مدفوع و کاهش یبوست کمک کنند. مصرف این خوراکی‌ها را با مقدار کم مثل چند عدد آلو یا یک لیوان کوچک آب آلو در روز شروع کنید و در صورت نیاز به تدریج افزایش دهید.
۳. مایعات
با نوشیدن آب فراوان در طول روز، هیدراته بمانید. هیدراتاسیون کافی می‌تواند مدفوع را نرم و دفع آن را آسان‌تر کند. علاوه بر این، مایعات گرم مثل دمنوش‌های گیاهی یا آب گرم با لیمو ممکن است اثر محرک ملایمی روی سیستم گوارشی داشته باشند.
بیشتر بدانید: مراقبت‌های بعد از سزارین
۴. غذاهای غنی از پروبیوتیک
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند به بهبود سلامت روده و بهبود حرکات منظم روده کمک کنند. در نتیجه ماست و کفیر که منابع خوبی از پروبیوتیک‌ها هستند، می‌توانند به هضم غذا کمک و از یبوست جلوگیری کنند.
۵. چربی‌های سالم
چربی‌های سالم مثل آووکادو، آجیل، دانه‌ها و روغن زیتون را در رژیم غذایی خود بگنجانید. این چربی‌ها می‌توانند به روان شدن روده‌ها و تقویت حرکات روده کمک کنند.
بیشتر بدانید: نفخ بعد از زایمان؛ دلایل و راههای درمان آن
۶. اسموتی‌ها و آب میوه‌ها
برای افزایش مصرف فیبر و مایعات، اسموتی‌ها یا آبمیوه‌هایی با ترکیب میوه‌ها و سبزیجات تهیه کنید. می‌توانید موادی مثل اسفناج، کلم کیل، انواع توت‌ها، دانه کتان و دانه چیا که فیبر بالایی دارند و مغذی هستند را هم به این نوشیدنی اضافه کنید.
۷. داروهای گیاهی
بعضی از دمنوش‌های گیاهی مثل نعناع، زنجبیل یا بابونه ممکن است اثرات ملین خفیفی داشته باشند یا به تسکین دستگاه گوارش کمک کنند. با این حال، قبل از استفاده از هر گونه داروهای گیاهی، به خصوص اگر در دوران شیردهی هستید، با دکتر زنان آنلاین مشورت کنید.
به یاد داشته باشید که بهتر است به تدریج در سبک غذایی خود تغییرات ایجاد کرده و به پاسخ بدن‌تان به این تغییرات توجه کنید. اگر نگرانی یا محدودیت‌های غذایی خاصی دارید، از پزشک متخصص راهنمایی بگیرید.
احتمال یبوست بعد از زایمان سزارین بیشتر است یا طبیعی؟
یبوست یکی از مشکلات رایج پس از زایمان است و اغلب زنانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که پیش از زایمان به آن مبتلا بوده‌اند. در ۲ تا سه روز اول پس از زایمان ممکن است به دلایل زیر اجابت مزاج به تاخیر بیفتد که این اتفاق طبیعی اغلب یبوست تلقی می‌شود:
- روده بزرگ در حین فرآیند زایمان تخلیه می‌شود.
- بیشتر زنان در حین زایمان چیزی نمی‌خورند و معمولا طی ۲ تا چهار ساعت پس از تولد نوزاد به تغذیه عادی خود برمی‌گردند. البته اگر بیهوش شده باشند، با تاخیر بیشتری می‌توانند رژیم معمول خود را شروع کنند.
- بعضی از زنان به دلیل ترس از درد در ناحیه شرمگاهی تمایلی به اجابت مزاج ندارند.
یبوست می‌تواند هم بعد از زایمان سزارین و هم بعد از زایمان طبیعی رخ دهد. عوامل خطر و عوامل موثر در یبوست ممکن است بین این ۲ نوع زایمان متفاوت باشد:
بیشتر بدانید: دارو برای یبوست
۱. عوامل موثر در یبوست بعد از زایمان سزارین
این فاکتورها عبارت‌اند از:
- عوامل جراحی: از آنجا که در سزارین، جراحی عمیقی روی شکم اتفاق می‌افتد، ممکن است بهبودی کند باشد و عملکرد روده دیرتر به حالت عادی برگردد. همچنین دستکاری روده‌ها در حین جراحی یا اثرات داروی بیهوشی هم می‌تواند شرایط را بدتر کند.
- تحرک محدود: بعد از سزارین، ممکن است بعضی از زنان احساس ناراحتی و حساسیت در اطراف محل برش داشته باشند و فعالیت بدنی برایشان سخت باشد. کاهش تحرک هم می‌تواند سرعت حرکات دستگاه گوارش را کاهش و خطر بروز یبوست را افزایش دهد.
- داروهای ضد درد: معمولا در زنانی که تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند برای مدیریت درد بعد از جراحی، داروهای مسکن تجویز می‌شود. داروهای ضد درد هم با کاهش سرعت حرکات روده باعث ایجاد یبوست می‌شوند.
۲. عوامل موثر در یبوست بعد از زایمان طبیعی
این عوامل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی که در دوران بارداری و زایمان رخ می‌دهد، می‌تواند روی حرکات روده تاثیر بگذارد و به طور موقت باعث یبوست شود.
- کشیدگی عضلات کف لگن: زایمان واژینال، عضلات کف لگن را تحت فشار قرار می‌دهد و منجر به ضعیف شدن عضلات می‌شود. ضعیف شدن عضلات کف لگن می‌تواند اجابت مزاج منظم را چالش برانگیزتر کند و احتمال یبوست را افزایش دهد.
- پارگی پرینه یا اپیزیوتومی (episiotomies): اگر حین زایمان واژینال نیاز به پارگی پرینه یا اپیزیوتومی (برش‌های جراحی) باشد، ممکن است زنان ناراحتی یا درد را در ناحیه پرینه تجربه کنند که باعث ترس آنها از اجابت مزاج می‌شود. ترس از درد یا ناراحتی می‌تواند به تاخیر در شروع حرکات روده و بروز یبوست منجر شود.
بیشتر بدانید: همه چیز درباره مراقبت‌های بعد از زایمان
زمان مراجعه به پزشک
اگر یبوست بیش از یک هفته ادامه داشت یا با علائم زیر همراه بود، به پزشک مراجعه کنید:
- تب (دمای دهانی بالاتر از ۳۸/۵ درجه سانتی‌گراد برای حداقل ۲۴ ساعت)
- تورم در اطراف زخم‌های ناحیه شرمگاهی
- بواسیر یا خونریزی مقعدی
- درد شدید شکم یا لگن
درمان یبوست بعد از زایمان در چند خط
پس از زایمان، ممکن است زنان به دلایل مختلفی مثل خستگی، کمبود وقت یا تطبیق با برنامه شیردهی، تغییراتی را در رژیم غذایی و سطح فعالیت خود تجربه کنند. مصرف ناکافی فیبر، فعالیت بدنی ناکافی و عادت‌های بد اجابت مزاج همگی می‌توانند در ابتلا به یبوست بعد از زایمان نقش داشته باشند. اگر این مشکل ادامه پیدا کرد یا بعد از زایمان تشدید شد، توصیه می‌شود برای ارزیابی و راهنمایی بیشتر از طریق سایت درمانکده با پزشک مشورت کنید.
چند سوال درباره درمان یبوست بعد از زایمان
مدت زمان یبوست بعد از زایمان می‌تواند در زنان متفاوت باشد. به طور کلی، این مشکل در چند روز ابتدایی تا هفته‌های اول بعد از زایمان شایع‌تر است و به مرور زمان با بهبودی بدن برطرف می‌شود.
بله. این مشکل یک اتفاق رایج بعد از زایمان در بسیاری از زنان است. بدن در طول بارداری و زایمان دچار تغییرات مختلفی می‌شود که ممکن است روی سیستم گوارشی تاثیر بگذارند و منجر به بروز یبوست شوند.
بله. خاکشیر می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های درمانی برای یبوست پس از زایمان مورد استفاده قرار بگیرد. خاکشیر، یک نوع بذر طبیعی حاوی فیبر محلول و غیر محلول است که می‌تواند به تسهیل عبور غذا از دستگاه گوارش کمک کند.
