آزمایش HBs AG و تفسیر کامل نتایج آن

آزمایش HBs AG (آنتی‌ژن سطحی ویروس هپاتیت B) با هدف تشخیص این بیماری تجویز می‌شود. هپاتیت «بی»، یکی از شایع‌ترین هپاتیت‌های ویروسی است که به‌صورت حاد و مزمن بروز می‌کند. این عفونت کبدی توسط ویروسی به نام B (HBV) ایجاد می‌شود. شاید این بیماری با علائمی مانند ادرار قهوه‌ای، تب خفیف یا دردهای عضلانی همراه باشد؛ اما تست HBs AG، بهترین، موثرترین و مطمئن‌ترین راه برای تشخیص آن است. به مطالعه این مقاله از مجله درمانکده ادامه دهید، تا با شرایط و تفسیر آزمایش HBs AG بیشتر آشنا شوید.

آزمایش HBs AG درباره چیست؟

در تست HBs AG، میزان آنتی‌ژن سطحی هپاتیت بی (Hepatitis B surface antigen) اندازه‌گیری می‌شود. این آنتی‌ژن پروتئینی است که بدن در مواجه با ویروس این بیماری، آن را تولید می‌کند. بیایید از زوایه‌ایی دیگر به آن نگاه کنیم تا بهتر و ساده‌تر به ماهیت HBs AG پی ببریم.

ویروس HBV، پروتئین‌هایی به نام آنتی‌ژن (Antigen به فارسی پادگن) در سطح خود دارد. این پروتئین‌ها سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند و به این ترتیب آنتی‌بادی‌ها (antibody، پادتن) ساخته می‌شوند. آنتی‌بادی‌ها از بدن در مقابل آنتی‌ژن‌ها حفاظت می‌کنند. پزشکان متخصص با ارزیابی آنها در آزمایش خون به وجود بیماری پی می‌برند. حالا یک سوال مهم؛ اگر به هر دلیلی احساس کردیم در معرض این ویروس قرار گرفته‌ایم، چه زمانی باید برای انجام تست HBs AG اقدام کنیم؟

بیایید پاسخ را در سایت CDC بخوانیم:

آنتی‌ژن‌ ویروس هپاتیت b، به‌طور متوسط چهار هفته پس از آلودگی قابل اندازه‌گیری است. البته این مدت زمان می‌تواند تا ۷ و ۱۵ هفته نیز باشد.

چرا تست HBsAg تجویز می‌شود؟

مهم‌ترین دلیلی که پزشک متخصص آزمایش خون هپاتیت «بی» را تجویز می‌کند این است که بیمار در معرض آلودگی قرار گرفته است. شرایط پرخطر می توانند یکی از موارد زیر باشند:

• داشتن رابطه جنسی با فرد آلوده
• استفاده از سوزن‌های مشترک برای تزریق
• مردان همجنسگرا
• نوزادی که مادر ناقل دارد.
• انتقال خون آلوده و پیوند اعضای بدن
• تماس مستقیم با خون آلوده و فرآورده‌های آن

بیشتر بدانید: کرن ایکتروس چیست؟

شرایط انجام تست HBsAg چگونه است؟

آزمایش HBsAg نیازی به ناشتایی ندارد و لازم نیست رژیم غذایی خاصی را رعایت کنید. مهم‌ترین نکته این است که در زمان مناسب برای نمونه‌گیری به آزمایشگاه مراجعه کنید.

نمونه خون نیز به طور روتین از ورید بازویی گرفته می‌شود. ممکن است پس از خونگیری با قرمزی و سوزش دست مواجه شوید که خیلی سریع از بین می‌رود.

نتیجه تست HBsAg یک روز پس از نمونه‌گیری در اختیار شما قرار خواهد گرفت. البته پزشک متخصص برای بررسی وضعیت دقیق سلامتی، آزمایش‌های عملکردی کبد را نیز توصیه می‌کند.

راهنمای خواندن و تفسیر آزمایش HBs Ag

در خواندن تست HBsAg مانند بسیاری از آزمایش‌های خون به عدد و رقم نیاز ندارید. در واقع در برگه آزمایش نباید به دنبال میزان نرمال HBsAg در آزمایش خون باشید. نتیجه این تست به‌صورت مثبت و منفی نمایش داده می‌شود. علامت مثبت به معنای ابتلای به بیماری است؛ یعنی فرد در مرحله‌ایی قرار دارد که می‌تواند بیماری را به دیگران انتقال دهد. علامت منفی نیز به معنی عدم ابتلا به هپاتیت بی است.

جدول زیر به درک شاخص‌های آزمایشگاهی برای تشخیص هپاتیت b کمک می‌کند.

نام فاکتور آزمایشگاهی	مفهوم	چه زمانی ظاهر می‌شود؟	تا چه زمانی باقی می‌ماند؟
آزمایش HBsAg	عفونت فعال	بین ۴ الی ۱۲ هفته بعد از آلودگی	۱۸ تا ۲۰ هفته
آزمایش HBc Ag	آنتی‌‌ژن HBc Ag در هسته ویروس قرار دارد.	بین هفته‌های ۵ تا ۱۶	پس این مدت، سطح آن ثابت می‌شود.
آزمایش Hbe Ag	نشان‌دهنده عفونت فعال هپاتیت B است. یعنی ویروس در خون وجود دارد.	هفته‌های ۴ تا ۱۲ پس از عفونت	۳ تا ۶ هفته
تست HBs Ab	آنتی بادی که بدن برای مقابله با ویروس ترشح می‌کند.	۶ تا ۹ ماه پس از آلودگی	۶ تا ۱۰ سال

خوب است بدانید:

1. اگر سطح آزمایش Hbe Ag در خون بیشتر از سه ماه بالا باقی بماند، ریسک بروز بیماری‌های مزمن کبدی وجود دارد.
2. در فاز window (دوره پنجره)، نتیجه تست HBsAg پس از گذشت ۲ هفته منفی و نتیجه تست HBs Ab مثبت می‌شود. منظور از دوره پنجره، مدت زمانی است که ویروس وارد بدن شده و نتیجه تست برای تشخیص بیماری مثبت می‌شود.
3. (Ab) به معنای آنتی‌بادی و (Ag) به معنای آنتی‌ژن است.

علائم بالا بودن HBs Ag در آزمایش خون چیست؟

بالا بودن HBsAg در آزمایش خون، یعنی اینکه فرد دچار بیماری هپاتیت «بی» شده است. از رایج‌ترین نشانه‌های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تب خفیف
• کاهش اشتها و وزن
• دردهای عضلانی مبهم که دلیل مشخصی ندارند
• مشکلات گوارشی مثل یبوست و اسهال
• پوست و چشم زرد
• احساس ضعف و خستگی
• تغییر رنگ ادرار. معمولا این بیماران ادرار قهوه‌ایی دارند.

درصورت داشتن چنین علائمی می توانید از طریق مشاوره با دکتر عفونی آنلاین مشورت کنید.

بیشتر بدانید: بیماری پاروویروس چیست؟

لازم است بدانید این نشانه‌ها نمی‌توانند به طور صددرصد بروز هپاتیت B را تایید کنند. مثلا کمبود مواد معدنی مانند آهن نیز باعث احساس خستگی و دردهای عضلانی می‌شود. آزمایش خون قطعی‌ترین راه برای تایید یا عدم تایید هپاتیت بی است.

علائم پایین بودن HBs Ag در آزمایش خون چیست؟

پایین بودن HBs Ag در آزمایش خون به معنای منفی بودن نتیجه تست است، یعنی فرد علائمی از بیماری را در خود ندارد. البته بسیاری از بیماران در روزهای ابتدایی، نشانه و علامت خاصی ندارند و برخی دیگر با علائمی مانند احساس خستگی، حالت تهوع، استفراغ، درد‌های شکمی مواجه می‌شوند.

در صورت داشتن چنین علائمی به متخصص عفونی تهران مراجعه کنید.

تست‌های مربوط با آزمایش HBs Ag

در جدول زیر آزمایش های خونی را می‌بینید که پزشک متخصص در کنار آزمایش HBsAg آنها را نیز تجویز می‌کند:

نام آزمایش خون	مفهوم
آزمایش ALT (آلانین آمینوترانسفراز) یا SGPT	این تست به بررسی سطح آنزیم SGPT در آزمایش خون می‌پردازد.
آزمایش AST (آسپارتات آمینوترانسفراز) یا SGOT	این آزمایش خون سطح آنزیم کبدی AST در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایش ALP (آلکالین فسفاتاز)	بررسی آنزیم کبدی به نام ALP
آزمایش آلبومین (Albumin, Alb)	آلبومین نوعی پروتئین است که توسط کبد تولید می‌شود. کاهش آن می‌تواند نشان‌هندهٔ آسیب‌های کبدی است.
آزمایش بیلی‌روبین (Bilirubin)	این ماده زرد (قهوه‌ای) رنگ در صفرا وجود دارد. سطح بالای آن باعث زردی می‌شود.

بیشتر بدانید: تب روماتیسمی یا مخملک چیست؟

آزمایش HBs AG در چند خط

تست HBs AG، آزمایش خونی است که به تشخیص هپاتیت B کمک می‌کند. برای انجام این آزمایش خون لازم نیست شرایط خاصی مانند ناشتایی را رعایت کنید. نتایج آن به‌صورت مثبت و منفی ارائه می‌شود. نتیجه مثبت به معنای ابتلا به ویروس است. پزشک متخصص برای بررسی‌های دقیق‌تر علاوه‌بر آزمایش HBs AG، تست‌های عملکردی کبد و بیوپسی را نیز پیشنهاد می‌کند. واکسن هپاتیت b، به پیشگیری از بیماری به شما کمک می‌کند. درمانکده دوستدار سلامتی شما.

سوالات رایج

منبع: hepb.org | gesundheit.gv.at | verywellhealth