سونوگرافی کبد یک آزمایش غیرتهاجمی است که تصاویری از کبد و عروق خونی شما ایجاد می‌کند و می‌تواند به تشخیص بیماری‌های کبدی مانند کبد چرب و سرطان کبد کمک کند. سونوگرافی کبد از طریق شکم انجام می‌شود، یعنی پزشک با استفاده از دستگاهی که شبیه میکروفون است شکم را اسکن می‌کند. در این فرآیند از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر دیجیتال استفاده می‌شود. سونوگرافی کبد بی‌خطر است و معمولا خیلی زمان‌بر نیست. با این حال، بعضی از افراد ممکن است به دلیل نگرانی درباره آنچه که ممکن است این تست نشان دهد، احساس اضطراب کنند. در مقاله امروز مجله درمانکده قصد داریم شما را با تفسیر سونوگرافی کبد آشنا کنیم. تا انتهای این مطلب همراه ما بمانید.
فهرست محتوا
چرا پزشکان سونوگرافی کبد را توصیه می‌کنند؟
بیماری کبدی یک اصطلاح کلی است که به مشکلات مرتبط با کبد اشاره دارد. این مشکلات ممکن است دلایل مختلفی داشته باشند، اما همه آن‌ها می‌توانند به کبد صدمه بزنند و روی سلامت عمومی شما تاثیر بگذارند. بعضی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی عبارتند از:
- هپاتیت (التهاب کبد)
- کبد چرب (تجمع چربی در کبد)
- اختلالات خودایمنی کبد (از حمله اشتباه سیستم ایمنی به سلول‌های کبد ناشی می‌شوند)
- سرطان کبد
- فیبروز کبدی، سیروز و نارسایی کبد (به معنی ایجاد اسکار و مختل شدن عملکرد کبد است)
پزشکان معمولا سونوگرافی کبد را به دلایل زیر توصیه می‌کنند:
- اگر علائم بیماری کبدی را داشته باشید، مانند یرقان یا درد در قسمت راست بالای شکم (جایی که کبد قرار دارد)
- اگر در آزمایش خون مقدار آنزیم‌های کبدی شما بالا باشد
- اگر برای کشف زودهنگام بیماری‌های کبدی به غربالگری نیاز داشته باشید
بیشتر بدانید: کاربرد آزمایش عملکرد کبدی چیست؟
هدف از سونوگرافی، بررسی اندازه و شکل ظاهری کبد و همچنین ارزیابی عروق خونی آن است. تفسیر سونوگرافی کبد به پزشکان کمک می‌کند که ابتلا به بیماری کبدی را تایید یا رد کنند.
چگونه برای سونوگرافی کبد آماده شوید؟
برای اینکه تفسیر آزمایش سونوگرافی کبد به درستی انجام شود، باید برای آن آماده شوید. پزشکان معمولا توصیه می‌کنند برای انجام بعضی از سونوگرافی‌ها، به ویژه سونوگرافی کبد و کیسه صفرا، حدود هشت ساعت ناشتا باشید. مدت زمان دقیق ناشتا بودن را باید از پزشک بپرسید. دلیل ناشتا بودن این است که وجود غذا و مایع در دستگاه گوارش، به ویژه معده، می‌تواند نتیجه تست را مخدوش کند. در نتیجه، پزشک ممکن است نتواند تصویر واضحی از کبد به دست آورد که این معاینه را بی‌نتیجه می‌کند.
از آنجا که سونوگرافی کبد یک روش تشخیصی غیرتهاجمی و تقریبا بی‌خطر است، برای انجام آن به داروهای مُسکن یا بیهوشی نیاز ندارید و بعد از سونوگرافی می‌توانید غذا یا نوشیدنی بخورید، رانندگی کنید و به مدرسه یا محل کار خود برگردید. با این حال، افرادی که سایر آزمایش‌ها را همراه با سونوگرافی انجام می‌دهند ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. به عنوان مثال، تزریق ماده کنتراست یا ماده حاجب می‌تواند دردناک باشد یا در موارد بسیار نادر به بروز واکنش آلرژیک منجر شود.
در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید.
نتیجه غیرطبیعی چه چیزی را نشان می‌دهد؟
پزشک تفسیر نتایج سونوگرافی کبد را انجام می‌دهد و بر اساس آن ممکن است آزمایش‌های دیگری را توصیه کند یا برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.
یک کبد سالم فاقد اسکار (جای زخم)، توده یا مقدار زیادی رسوبات چربی است. بعضی از نتایج غیرطبیعی که ممکن است در سونوگرافی کبد دیده شوند عبارتند از:
- رسوبات چربی در کبد که می‌تواند نشان‌دهنده بیماری کبد چرب باشد
- اسکار یا سفت شدن بافت کبد که ممکن است نشانه سیروز باشد
- وجود توده یا ضایعه که ممکن است نشان‌دهنده عفونت یا سرطان باشد
- علائم هپاتیت، مانند التهاب کبد
متخصصان سلامت قادرند هر گونه ناهنجاری که در سونوگرافی کبد دیده می‌شود را تجزیه و تحلیل کنند. همچنین می‌توانند به طور دقیق تفاوت بین کیست‌ها و توده‌های جامد را تشخیص دهند. چون کیست‌های حاوی مایع دیواره خارجی نازکی دارند که باعث می‌شود مرکز آن‌ها در سونوگرافی تیره‌تر دیده شود. علاوه بر این، پزشکان ممکن است با نگاه کردن به بافت کبد به دنبال مناطقی باشند که در اسکن روشن‌تر به نظر می‌رسند. وجود مناطق روشن در سونوگرافی می‌تواند نشانه کبد چرب باشد.
نتیجه غیرطبیعی چه چیزی را نشان می‌دهد؟
گاهی اوقات، برای تفسیر سونوگرافی کبد به آزمایش‌های بیشتری نیاز است. به عنوان مثال، پزشک ممکن است از بیوپسی (نمونه‌برداری) برای آزمایش سرطانی بودن توده‌های روی کبد استفاده کند. به طور کلی، سونوگرافی کبد می‌تواند تغییرات ساختاری مرتبط با بیماری‌های زیر را نشان دهد:
- انواع مختلف هپاتیت، مانند هپاتیت ویروسی
- فیبروز یا سیروز کبدی
- بیماری کبد چرب غیرالکلی
- آسیب‌های کبدی مرتبط با الکل
- آسیب‌های کبدی مرتبط با بارداری، مانند کلستاز یا کلانژیت
- سرطان کبد
- عفونت‌ها
- انسداد
- همانژیوم (یک توده غیرسرطانی که از عروق خونی تشکیل شده است)
بیشتر بدانید: آنزیم کبدی بالا نشانه چیست؟
غالبا پزشکان برای شناسایی دلیل اصلی این تغییرات باید از طیف وسیعی از ابزارهای تشخیصی استفاده کنند. این فرآیند ممکن است شامل بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه بدنی، آزمایش خون و حتی بیوپسی باشد.
سوالات متداول
سونوگرافی یک ابزار بسیار مفید برای شناسایی انواع خاصی از بیماری‌های کبدی است. با این حال، یک ابزار تشخیصی قطعی نیست و پزشک ممکن است برای ارزیابی بیشتر کبد آزمایش‌های دیگری مثل بیوپسی را هم تجویز کند. بر اساس تحقیقات قدیمی، سونوگرافی کبد دارای دقت تشخیصی متوسطی است. اما تحقیقات جدیدتر نشان داده‌اند که سونوگرافی می‌تواند بیماری کبد چرب را با دقت بالا تشخیص دهد.
اندازه کبد می‌تواند بر اساس جنسیت، شاخص توده بدنی (BMI)، قد، مقدار الکل مصرفی و سایر عوامل متفاوت باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که اندازه متوسط کبد در بزرگسالان 5/5 اینچ یا 14 سانتی‌متر است.
80 درصد کبد از سلول‌های پارانشیمی (هپاتوسیت‌ها) و 20 درصد آن از سلول‌های غیرپارانشیمی تشکیل شده است. هپاتوسیت‌ها سلول‌های فعال متابولیکی هستند که عملکردهایی مانند هموستاز گلوکز، دفع بیلی‌روبین، سنتز پروتئین و ترشح پروتئین‌های اصلی پلاسما را انجام می‌دهند.
در سونوگرافی، تومورها می‌توانند به صورت لکه‌های روشن یا تیره روی کبد ظاهر شوند. اما سونوگرافی به تنهایی برای تشخیص سرطان کبد کافی نیست. چون نمی‌تواند همه تومورها را پیدا کند، به خصوص اگر تومور کوچک باشد. همچنین نمی‌تواند تفاوت بین یک تومور خوش‌خیم (غیرسرطانی) و یک تومور بدخیم (سرطانی) را تشخیص دهد.
کلام پایانی درباره تفسیر سونوگرافی کبد
سونوگرافی کبد به احتمال زیاد اولین آزمایشی است که پزشک در صورت مشکوک بودن به بیماری کبدی تجویز می‌کند، چون سریع، ایمن، بدون درد و نسبتا ارزان است. با این حال، پزشک ممکن است برای تشخیص قطعی بیماری شما به آزمایش‌های دیگری هم نیاز داشته باشد، مثل آزمایش خون و بیوپسی.
برای تفسیر اصطلاحات سونوگرافی کبد باید به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید. سایت درمانکده این فرصت را برای شما فراهم است که در هر نقطه از جهان که هستید از بهترین پزشکان گوارش وقت بگیرید و با آن‌ها به صورت آنلاین مشورت کنید.
منابع: medicalnewstoday, healthline, toplinemd
