تست های عملکرد کبد که به آن شیمی کبد نیز گفته می‌شود، با اندازه‌گیری سطح پروتئین‌ها‌، آنزیم‌های کبدی و بیلیروبین در خون، به تعیین سلامت کبد کمک می‌کند.

تست های عملکرد کبد اغلب در شرایط زیر توصیه می‌شود:

برای بررسی آسیب‌های ناشی از عفونت‌های کبدی، مانند هپاتیت B و هپاتیت C
برای نظارت بر عوارض جانبی برخی از داروها که بر کبد تأثیر می‌گذارند.
اگر قبلاً به بیماری کبد مبتلا شده اید‌، برای کنترل بیماری و میزان کارایی یک درمان خاص.
اگر علائم اختلال کبدی را دارید.
اگر بیماری‌های خاصی مانند تری گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون یا کم خونی دارید.
اگر زیاد الکل می‌نوشید.
اگر به بیماری کیسه صفرا مبتلا هستید.

آزمایش‌های زیادی را می‌توان بر روی کبد انجام داد. آزمایش‌های خاص می‌تواند جنبه‌های مختلف عملکرد کبد را منعکس کند. آزمایش‌هایی که معمولاً برای بررسی ناهنجاری های کبدی استفاده می شود، آزمایش‌هایی هستند که موارد زیر را بررسی می‌کنند:

بیشتر بدانید: آدنوم کبد چه علائمی دارد؟

آزمایش‌های ALT و AST آنزیم‌هایی را که کبد شما در پاسخ به آسیب یا بیماری آزاد می‌کند، اندازه‌گیری می‌کند. تست آلبومین میزان ایجاد آلبومین در کبد را اندازه گیری می‌کند. در حالی که آزمایش بیلیروبین میزان دفع بیلیروبین را اندازه گیری می‌کند. می‌توان از ALP برای ارزیابی سیستم مجاری صفراوی کبد استفاده کرد.

داشتن نتایج غیرعادی در هر یک از این آزمایش‌های کبدی معمولاً نیاز به پیگیری دارد تا علت ناهنجاری‌ها مشخص شود. حتی نتایجی که شامل مقادیر نسبتا بالا باشد، می‌تواند با بیماری کبد همراه باشد. با این حال، این آنزیم‌ها علاوه بر کبد، در مکان‌های دیگر نیز یافت می‌شود. با پزشک خود در مورد نتایج آزمایش عملکرد کبد و اینکه در مورد شما چه معنایی می‌تواند داشته باشد، صحبت کنید.

بیشتر بخوانید : نارسایی حاد کبد چیست ؟

بیشتر بدانید: آبسه کبدی چیست؟

رایج ترین تست های عملکرد کبد کدامند؟

تست های عملکرد کبد برای اندازه‌گیری آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاص در خون شما استفاده می‌شود. بسته به نوع آزمایش، سطح بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی این آنزیم‌ها یا پروتئین‌ها می‌تواند نشان دهنده مشکلی در کبد شما باشد. برخی از معمول‌ترین تست های عملکرد کبد عبارتند از:

۱) آزمایش آلانین ترانس آمیناز (ALT)

آلانین ترانس آمیناز (ALT) برای متابولیزه کردن پروتئین توسط بدن شما استفاده می‌شود. اگر کبد آسیب دیده باشد یا به درستی کار نکند، ALT می‌تواند در خون آزاد شود. این امر باعث می‌شود که سطح ALT افزایش یابد. نتیجه بالاتر از حد طبیعی در این آزمایش می‌تواند نشانه آسیب کبدی باشد.

طبق تحقیقات کالج دستگاه گوارش آمریکا، ALT بالاتر از 25 IU/L (واحد بین المللی در هر لیتر) در زنان و 33 IU/L در مردان به طور معمول نیاز به آزمایش و ارزیابی بیشتر دارد.

۲) تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)

آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) آنزیمی است که در چندین قسمت از بدن از جمله قلب، کبد و عضلات یافت می‌شود. از آنجا که سطح AST به اندازه ALT برای آسیب کبدی خاص نیست، معمولاً برای بررسی مشکلات کبدی همراه با ALT بررسی می‌شود.

هنگامی که کبد آسیب ببیند، AST می‌تواند در جریان خون آزاد شود. نتیجه زیاد در آزمایش AST ممکن است نشان دهنده مشکلی در کبد یا عضلات باشد. دامنه طبیعی AST در بزرگسالان تا حداکثر IU / L 40 است و ممکن است در نوزادان و کودکان کم سن بیشتر باشد.

بیشتر بدانید: تفسیر سونوگرافی کبد چیست؟

۳) تست آلکالین فسفاتاز (ALP)

آلکالن فسفاتاز (ALP) آنزیمی است که در استخوان‌ها، مجاری صفراوی و کبد یافت می‌شود. یک تست ALP به طور معمول در ترکیب با چندین تست دیگر تجویز می‌شود. مقادیر زیاد ALP ممکن است التهاب کبد، انسداد مجاری صفراوی یا بیماری استخوان را نشان دهد.

کودکان و نوجوانان ممکن است از سطح ALP بالایی برخوردار باشند. زیرا استخوان‌های آنها در حال رشد است. بارداری نیز می‌تواند سطح ALP را افزایش دهد. دامنه طبیعی برای ALP در بزرگسالان معمولاً تا 120 IU/L است.

۴) تست آلبومین

آلبومین پروتئین اصلی ساخته شده توسط کبد است. آلبومین بسیاری از عملکردهای مهم بدن را انجام می‌دهد. به عنوان مثال، آلبومین:

خروج مایعات از رگ‌های خونی شما را متوقف می‌کند.
بافت‌های شما را تغذیه می‌کند.
هورمون‌ها، ویتامین‌ها و سایر مواد را به بدن منتقل می‌کند.

بیشتر بدانید: آنزیم کبدی بالا نشانه چیست؟

آزمایش آلبومین کیفیت ساخت این پروتئین خاص را توسط کبد اندازه‌گیری می‌کند. نتیجه کم در این آزمایش می‌تواند نشان دهد که کبد شما به درستی کار نمی‌کند.

دامنه طبیعی آلبومین 3.5-5.0 گرم در دسی لیتر (g / dL) است. با این حال، آلبومین کم نیز می‌تواند در نتیجه تغذیه نامناسب، بیماری کلیوی، عفونت و التهاب ایجاد گردد.

۵) آزمایش بیلیروبین

بیلیروبین یک ماده زائد حاصل از تجزیه گلبول‌های قرمز خون است. به طور معمول توسط کبد پردازش می‌شود. بیلیروبین قبل از اینکه از طریق مدفوع دفع شود، از کبد عبور می‌کند.

کبد آسیب دیده نمی تواند بیلیروبین را به درستی پردازش کند. این امر منجر به سطح غیر طبیعی بیلیروبین در خون می‌شود. نتیجه آزمایش بیلیروبین بالا، ممکن است نشان‌دهنده مشکل در عملکرد صحیح کبد باشد.

محدوده طبیعی بیلیروبین کلی به طور معمول 0.1-1.2 میلی‌گرم در دسی لیتر است (میلی گرم / دسی لیتر). بیماری‌های ارثی خاصی وجود دارد که سطح بیلی روبین را افزایش می دهد، اما عملکرد کبد طبیعی است.

چرا به تست های عملکرد کبد نیاز داریم؟

آزمایش کبد می‌تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید کبد شما به درستی کار می‌کند یا خیر. کبد تعدادی از عملکردهای حیاتی بدن را انجام می‌دهد، مانند:

آلاینده‌ها را از خون خود خارج می‌کند.
تبدیل مواد مغذی از غذاهایی که مصرف می‌کنید.
ذخیره مواد معدنی و ویتامین‌ها
تنظیم لخته شدن خون
تولید کلسترول، پروتئین، آنزیم و صفرا
ایجاد عواملی که با عفونت مقابله می کنند.
از بین بردن باکتری‌ها از خون شما
فرآوری موادی که می‌توانند به بدن شما آسیب برسانند.
حفظ تعادل هورمون‌ها
تنظیم سطح قند خون

بیشتر بدانید: درمان کبد چرب چیست؟

مشکلات مربوط به کبد می‌تواند فرد را بسیار بیمار کند و حتی می‌تواند زندگی او را تهدید نماید.

علائم اختلال کبدی چیست؟

علائم اختلال کبدی شامل موارد زیر است:

ضعف
خستگی یا از دست دادن انرژی
کاهش وزن
زردی (زردی پوست و چشم)
تجمع مایعات در شکم، که به آسیت معروف هستند.
ترشحات بد رنگ بدن (ادرار تیره یا مدفوع روشن)
حالت تهوع
استفراغ
اسهال
درد شکم
کبودی یا خونریزی غیرطبیعی

پزشک ممکن است در صورت مشاهده علائم اختلال کبدی، آزمایش عملکرد کبد را تجویز کند. آزمایش‌های مختلف عملکرد کبدی می‌توانند روند پیشرفت یا درمان بیماری را نیز کنترل کرده و عوارض جانبی برخی داروها را آزمایش کنند.

چگونه می‌توان برای آزمایش عملکرد کبد آماده شد؟

پزشک دستورالعمل‌های کاملی در مورد چگونگی آمادگی برای گرفتن نمونه خون به شما می‌دهد. برخی از داروها و غذاها ممکن است روی سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های موجود در خون تأثیر بگذارند. ممکن است پزشک از شما بخواهد از برخی انواع داروها خودداری کنید، یا ممکن است از شما بخواهد که برای مدتی قبل از آزمایش از خوردن هر چیزی پرهیز کنید.

قبل از آزمایش حتماً آب به اندازه کافی مصرف کنید. همچنین ممکن است بخواهید پیراهن آستین‌داری بپوشید که به راحتی قابل جمع شدن است تا گرفتن نمونه خون راحت‌تر شود.

آزمایش عملکرد کبد چگونه انجام می‌شود؟

ممکن است در بیمارستان یا یک مرکز آزمایش تخصصی از شما خون گرفته شود. برای انجام آزمایش:

ارائه دهنده خدمات بهداشتی قبل از آزمایش پوست شما را تمیز می کند تا احتمال وجود هرگونه میکروارگانیسم را روی پوست که باعث ایجاد عفونت شود، کاهش دهد.
ارائه دهنده خدمات بهداشتی احتمالاً یک بند الاستیک روی بازوی شما می‌بندد. این به دیده شدن رگ‌های شما کمک می‌کند. وی از سوزن برای برداشتن نمونه خون از بازوی شما استفاده می‌کند.
پس از خون‌گیری، ارائه دهنده خدمات بهداشتی مقداری گاز و باند بر روی محل ورود سوزن قرار می‌دهد. سپس نمونه خون را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد.

خطرات آزمایش عملکرد کبد

گرفتن خون از روش‌های معمول آزمایش به شمار می‌آید و به ندرت عوارض جانبی جدی ایجاد می‌کند. با این حال، خطرات دادن نمونه خون می‌تواند شامل موارد زیر باشد: خونریزی در زیر پوست یا هماتوم، خون‌ریزی بیش از حد، غش کردن و عفونت.

بعد از آزمایش، معمولاً می‌توانید طبق معمول به زندگی خود ادامه دهید. با این حال، اگر هنگام خون‌گیری احساس ضعف یا سبکی سر می کنید، باید قبل از ترک آزمایشگاه اندکی استراحت کنید.

نتایج این آزمایش ممکن است به طور دقیق به پزشک شما نگوید که چه بیماری دارید یا از چه درجه‌ای از آسیب کبدی برخوردار هستید. اما ممکن است در تعیین مراحل بعدی به پزشک شما کمک کند.

به طور کلی، اگر نتایج شما نشان دهنده مشکلی در عملکرد کبد شما باشد، پزشک داروهای شما و سابقه پزشکی شما را برای تعیین علت آن بررسی می‌کند.

اگر زیاد الکل می‌نوشید، باید نوشیدن الکل را کنار بگذارید. اگر پزشک شما تشخیص دهد که دارویی باعث افزایش آنزیم های کبدی می‌شود، به شما توصیه می‌کند آن دارو را قطع کنید.

ممکن است پزشک تصمیم بگیرد شما را از نظر هپاتیت، سایر عفونت‌ها یا سایر بیماری‌هایی که می‌توانند بر کبد تأثیر بگذارند، آزمایش کند. او ممکن است تصویربرداری‌هایی مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن را تجویز کند. پزشک ممکن است برای ارزیابی کبد از نظر فیبروز، بیماری کبد چرب یا سایر بیماری های کبد، نمونه برداری از کبد را توصیه نماید.

راهنمایی متخصص گوارش می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد تست های عملکرد کبد در اختیار شما قرار دهد. در صورت تمایل می‌توانید رزرو آنلاین نوبت پزشک مورد نظر خود را از طریق سایت درمانکده به سادگی انجام دهید.

منبع : Health Line

پزشکان برتر: دکتر علی اصغر اعتمادی فرد | دکتر علیرضا رضایی