افکار یا ایده‌های خودکشی به معنی فکر به خودکشی یا برنامه‌ریزی برای آن است. این افکار از برنامه دقیق و موشکافانه تا یک فکر گذرا متغیر است و شامل اقدام نهایی خودکشی نمی‌شود.
فکر به خودکشی امری شایع است و بسیاری از افراد تحت فشار و استرس یا افسردگی دچار این افکار می‌شوند. فکر به خودکشی در اغلب موارد گذرا و قابل درمان است اما در بعضی از موارد، فرد را در معرض خطر اقدام به خودکشی یا کامل کردن آن قرار می‌دهد.
اکثر افرادی که به خودکشی فکر میکنند، دست به خودکشی نمیزنند ولی بعضی از افراد اقدام به خودکشی میکنند.
هرکس که به خودکشی فکر میکند باید درخواست کمک کند. اگر یکی از عزیزان شما درگیر این افکار است، باید اقدامات لازم را برای کمک و محافظت از او انجام دهید.
شما می‌توانید با مراجعه به قسمت نهایی این مقاله اطلاعات لازم را درمورد روش‌های درخواست کمک برای کسی که دچار فکر به خودکشی است پیدا کنید.
حقایق کوتاه درمورد فکر به خودکشی
- اکثر افرادی که به خودکشی فکر میکنند، دست به خودکشی نمیزنند.
- ازجمله عوامل فکر به خودکشی می‌توان به افسردگی ، اضطراب، اختلال خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی و مصرف مواد اشاره کرد.
- احتمال فکر به خودکشی در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری روانی دارند بیشتر است.
علائم فکر به خودکشی
فردی که به خودکشی فکر میکند یا ممکن است دچار فکر به خودکشی شود علائم یا نشانه‌های زیر را از خود نشان می‌دهد:
- احساس درماندگی و گرفتار بودن میکند یا به نظر می‌رسد این احساس را دارد.
- دچار درد عاطفی غیر قابل تحمل می‌شود
- دل‌مشغولی غیرعادی به خشونت، مردن یا مرگ
- نوسانات خلقی، شاید یا غمگین
- صحبت درمورد انتقام، احساس شرم یا گناه
- پریشانی یا اضطراب شدید
- تغییر در شخصیت، روتین‌های روزانه یا الگوی خواب
- مصرف مواد یا الکل بیشتر از حد معمول یا شروع به نوشیدن الکل درحالی که قبلا مصرف نمی‌کرده
- رفتارهای پرخطر مانند رانندگی باسرعت یا مصرف مواد مخدر
- وصیت نوشتن و واگذار کردن اموال
- خریدن اسلحه، دارو یا موادی که می‌تواند به زندگی پایان دهد
- افسردگی، حملات عصبی، اختلال در تمرکز
- انزوای بیش ازحد
- صحبت درمورد اینکه سربار دیگران است
- بی‌قراری حرکتی مثل بالا و پایین کردن اتاق، فشردن دست‌ها و در آوردن و دوباره پوشیدن لباس
- خداحافظی با دیگران طوری که انگار دیگر قرار نیست آنها را ببیند
- به‌نظر می‌رسد دیگر از فعالیت‌هایی که قبلا برایش لذتبخش بود (مانند غذا خوردن، ورزش، تعامل اجتماعی یا سکس) لذت نمی‌برد
- احساس پشیمانی شدید و انتقاد از خود
- صحبت درمورد خودکشی یا مردن، از اینکه زنده است یا اصلا به دنیا آمده است اظهار پشیمانی میکند
تعداد زیادی از کسانی که به خودکشی فکر میکنند افکار خود را بروز نمی‌دهند و علامتی دال بر وجود مشکل نشان نمی‌دهند.
علل فکر به خودکشی
ممکن است فکر به خودکشی زمانی اتفاق بیفتد که فرد احساس کند دیگر نمی‌تواند با شرایط آزاردهنده کنار بیاید. ممکن است این شرایط ریشه در مشکلات مالی، مرگ عزیز، خراب شدن رابطه یا بیماری مهلک و ناتوان کننده داشته باشد. برای سنجش افسردگی، به تست رایگان افسردگی مراجعه کنید.
اندوه، خشونت جنسی، مشکلات مالی، پشیمانی، طرد شدن، جدایی و از دست دادن شغل ازجمله شایع‌ترین شرایط یا رویدادهای زندگی است که باعث فکر به خودکشی می‌شود.
در ادامه به چند عامل پرخطر اشاره می‌کنیم که روی احتمال فکر به خودکشی تاثیر می‌گذارد:
- سابقه خانوادگی بیماری روانی
- سابقه خانوادگی مصرف مواد
- سابقه خانوادگی خشونت
- سابقه خانوادگی خودکشی
- احساس درماندگی
- احساس انزوا یا تنهایی
- همجنسگرا بودن و حمایت نشدن از طرف خانه یا خانواده
- درگیر شدن با قانون
- تحت تاثیر الکل یا مواد مخدر
- مشکلات انضباطی، اجتماعی یا درسی کودک
- اختلال سوء مصرف مواد
- اختلال روان‌پریشی یا بیماری روانی
- سابقه اقدام به خودکشی
- مستعد بودن برای رفتارهای پرخطر
- در اختیار داشتن اسلحه
- کمبود خواب
- شناخت داشتن، مطلع شدن یا در ارتباط بودن با فردی که دست به خودکشی زده است.
بیماری‌هایی که با افزایش خطر فکر به خودکشی در ارتباط است عبارتند از:
- اختلال سازگاری
- بی‌اشتهایی عصبی
- اختلال دوقطبی
- اختلال خودزشت‌انگاری
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال تجزیه هویت
- آشفتگی جنسی، اختلال هویت جنسی
- اختلال افسردگی عمده
- اختلال ترس
- اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)
- شیزوفرنی
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال اضطراب فراگیر
- قرار گرفتن در معرض اقدامات خودکشی دیگران
عوامل ژنتیکی در افزایش فکر به خودکشی نقش دارند. معمولا افرادی که به خودکشی فکر میکنند سابقه خودکشی یا فکر به خودکشی را در خانواده دارند.
پیشگیری از خودکشی
خانواده و دوستان می‌توانند از صحبت یا رفتار فرد متوجه وجود خطر شوند.
آنها می‌توانند ازطریق گفتگو با فرد و درخواست کمک مناسب، مثلا از پزشک، به او کمک کنند.
موسسه ملی بهداشت روان (NIMH) نکات زیر را برای کسی که در بحران به سر می‌برد پیشنهاد میکند:
- از آنها بپرسید آیا به خودکشی فکر میکنند؟ تحقیقات نشان می‌دهد پرسیدن خطر را افزایش نمی‌دهد.
- با ماندن نزدیک فرد و برداشتن ابزار خودکشی مانند چاقو او را ایمن نگه دارید.
- به حرفشان گوش دهید و کنارشان باشید.
- آنها را به تماس گرفتن با مراکز کمک‌رسانی تشویق کنید یا با فردی که ممکن است شخص برای حمایت نزد او مراجعه کند (مثل دوست، اعضای خانواده یا مربی معنوی) تماس بگیرید.
- بعد از پشت سر گذاشتن بحران حواستان به فرد باشد زیرا بدین ترتیب خطر فکر مجدد به خودکشی کمتر می‌شود.
از جمله نکات دیگر می‌توان به دم دست قرار دادن تلفن‌های ضروری، مانند دوست مورد اعتماد، مراکز کمک‌رسانی و پزشک فرد، اشاره کرد.
اگر کسی را می‌شناسید که در معرض خطر آسیب رساندن به خود، خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران قرار دارد:
- با شماره اورژانس منطقه تماس بگیرید.
- تا زمان رسیدن نیروی متخصص کنار فرد بمانید.
- هرگونه اسلحه، دارو یا اشیای خطرناک را از دسترس دور کنید.
- بدون قضاوت به حرف‌های فرد گوش کنید.
- اگر شما یا کسی که می‌شناسید به خودکشی فکر می‌کنید، خطوط مخصوص پیشگیری از خودکشی به شما کمک خواهد کرد.
درمان فکر به خودکشی
فکر به خودکشی می‌تواند نشانه بیماری روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی باشد.
تعداد قابل توجه از بیماریهای روانی، ازجمله افسردگی، با مصرف دارو و گفتاردرمانی مانند رفتاردرمانی شناختی یا مشاوره قابل درمان یا کنترل است.
اگر شما یا عزیزتان به خودکشی فکر می‌کنید، حتما درخواست کمک کنید.
بعد از شروع درمان، باید برنامه درمان را کاملا پشت سر بگذارید، در جلسات شرکت کنید، دارو را به موقع مصرف کنید و غیره.
کاهش خطر فکر به خودکشی
اقدامات زیر می‌تواند خطر فکر و اقدام به خودکشی را کاهش دهد:
- دریافت حمایت خانوادگی، مثلا به آنها بگویید چه احساسی دارید و از آنها بخواهید با پزشکتان صحبت و درصورت امکان همراه شما در جلسات مشاوره شرکت کنند.
- پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر
- دوری از انزوا و برقراری ارتباط با دنیای بیرون تا جای ممکن
- ورزش
- رژیم غذایی متعادل و سالم
- خواب منظم در شبانه‌روز حداقل به مدت 8-7 ساعت
- دور کردن هرگونه اسلحه، چاقو و مواد خطرناک. مثلا این وسایل را به یک دوست مورد اعتماد بدهید تا برایتان نگه دارد
- انجام دادن فعالیت‌هایی که برایتان لذتبخش است مانند وقت گذراندن با دوستان و اعضای خانواده و تمرکز روی داشته‌ها.
- شرکت در گروه‌های خودسازی یا حمایتی برای درمیان گذاشتن مشکلات خود با افرادی که درکتان میکنند، درخواست کمک از دیگران و کمک به افرادی که مشکلاتی شبیه به شما دارند تا سختی‌ها را پشت سر بگذارند.
- رفتن سراغ روش‌های درمان و تداوم درمان
یادتان باشید بسیاری از افراد در یک مقطع از زندگی به خودکشی فکر میکنند و بسیاری از آنها (مثلا با به اشتراک گذاشتن مشکل خود با دیگران) راه حل پیدا میکنند.
این به این معنی نیست که شما بیمار هستید. حتی اگر احساس تنهایی می‌کنید و از به اشتراک گذاشتن مشکلات خود می‌ترسید، می‌توانید با یک روانشناس معتمد صحبت کنید.
شما می‌توانید از بهترین لیست فوق تخصص روانشناس یا لیست فوق تخصص اعصاب و روان کمک بگیرید یا از آنها وقت مشاوره آنلاین دریافت کنید.
منبع: medicalnewstoday
