شنوایی یکی از حس‌های حیاتی انسان است که نقش بسیار مهمی در توانایی او برای برقراری ارتباط با دیگران ایفا می‌کند. وقتی درباره عوارض کم‌شنوایی صحبت می‌کنیم، معمولا روی مشکلاتی که در درک صحبت دیگران ایجاد می‌شود متمرکز می‌شویم. اما کم‌شنوایی بر گفتار هم تاثیر زیادی دارد. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان می‌پردازیم و راه‌های مقابله با این مشکل را توضیح می‌دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
- ارتباط بین شنوایی و گفتار
- تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
- علائم اختلال گفتار و زبان در کودکان کم‌شنوا
- تاثیر شدت کم‌شنوایی و سن شروع آن بر گفتار
- کودکان کم‌شنوا با چه چالش‌هایی در زمینه گفتار مواجه می‌شوند؟
- راه‌های ارزیابی تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
- راه‌کارهای ارتباطی برای افراد کم‌شنوا
- کلام پایانی
- سوالات متداول
ارتباط بین شنوایی و گفتار
برای درک تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان مهم است که ارتباط بین آن‌ها را به خوبی درک کنید. چرا که شنوایی در هر یک از بخش‌های زیر نقش بسیار مهمی دارد:
- تولید صدا: تولید صدا در هنگام صحبت کردن به توانایی فرد در شنیدن آن‌ها بستگی دارد. افراد کم‌شنوا ممکن است در درک تفاوت صداهای مختلف دچار مشکل شوند که این موضوع روی گفتار آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
- شکل‌گیری کلمات: تلفظ صحیح کلمات به توانایی شنیدن دقیق صداها و بازتولید صحیح آن‌ها بستگی دارد. کم‌شنوایی می‌تواند باعث اشتباه در تلفظ شود. چون فرد قادر به شنیدن صداهایی که باید تولید کند، نیست.
- ساخت جمله: کم‌شنوا ممکن است در فهم و به‌کارگیری درست قواعد دستوری دچار مشکل شوند که این موضوع می‌تواند روابط آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
کم‌شنوایی به دلیل مشکلاتی که بر قسمت‌های مختلف گوش تاثیر می‌گذارند، ایجاد می‌شود. این مشکلات ممکن است در هر یک از بخش‌های گوش خارجی، میانی یا داخلی رخ دهند و فرآیند انتقال یا پردازش صدا را مختل کنند. اگر می‌خواهید درباره این موضوع بیشتر بدانید، مقاله کم شنیدن صدا مربوط به کدام قسمت گوش است را مطالعه کنید.
تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
اختلال گفتاری ناشی از کم‌شنوایی تاثیر زیادی بر هر ۲ طرف مکالمه دارد. به عبارت دیگر، هم فردی که دچار کم‌شنوایی است و هم فرد شنونده ممکن است در بیان یا درک بعضی از واژه‌ها با مشکل مواجه شود. در ادامه به چند نمونه از این تاثیرات اشاره می‌کنیم:
۱. مشکل در تلفظ و بیان صداها
کم‌شنوایی باعث می شود فرد در تلفظ درست صداها دچار مشکل شود. افراد کم‌شنوا ممکن است صداها را به درستی نشنوند و نتوانند آن‌ها را به شکل دقیق تولید کنند که این امر باعث نامفهوم شدن گفتار می‌شود.
۲. تغییر شدت و کیفیت صدا
بلند صحبت کردن یکی از واکنش‌های رایج افراد کم‌شنوا است. این موضوع اغلب به صورت ناخودآگاه اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود فرد طوری صحبت کند که انگار در یک محیط شلوغ قرار دارد. این اتفاق به این دلیل است که فرد قادر به شنیدن صحبت‌های خود نیست و برای اطمینان از شنیده شدن آن‌ها، صدایش را بلندتر می‌کند.
۳. مشکل در استفاده از واژگان و دستور زبان
کم‌شنوایی می‌تواند توانایی فرد در یادگیری و استفاده صحیح از واژگان و قواعد دستوری را کاهش دهد. این مسئله ممکن است باعث بروز اشتباهات زیادی شود و احتمال سوءتفاهم‌ها را در ارتباطات افزایش دهد.
۴. کاهش توانایی فرد در بیان احساسات و افکار خود
در بسیاری از مواقع، هدف از گفتار انتقال احساسات، افکار و دیدگاه‌های شخصی است. این مهارت نقش حیاتی در برقراری ارتباط با دیگران دارد. اما در افراد کم‌شنوا به‌ویژه کسانی که مشکل آن‌ها درمان نشده است، کاهش می‌یابد و گاهی‌اوقات باعث می‌شود فرد سکوت را به صحبت کردن ترجیح دهد.
۵. تاثیرات روانی
تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان از نظر روانی می‌تواند باعث احساس ناامیدی و خجالت شود. در نتیجه، فرد ممکن است برای جلوگیری از سوءتفاهم یا قضاوت‌های احتمالی دیگران از حضور در اجتماع خودداری کند که همین موضوع می‌تواند مهارت‌های گفتاری او را کاهش دهد.
۶. تاثیرات اجتماعی
متاسفانه، بلند صحبت کردن افراد کم‌شنوا ممکن است از سوی دیگران یک رفتار بی‌ادبانه یا ناپسند تلقی شود؛ به‌ویژه اگر طرف مقابل از وضعیت شنوایی فرد آگاه نباشد. از سوی دیگر، فرد مبتلا به کم‌شنوایی ممکن است به تدریج لحن طبیعی و کیفیت معمول صدای خود را از دست بدهد که این امر می‌تواند بر نحوه درک صحبت‌های او توسط دیگران تاثیر منفی داشته باشد.
علائم اختلال گفتار و زبان در کودکان کم‌شنوا
اکنون که با تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان آشنا شدید، بد نیست درباره علائم این مشکل در کودکان اطلاعات کسب کنید. در صورت عدم استفاده از وسایل کمک‌شنوایی، کودک ممکن است با علائم زیر مواجه شود:
کم‌شنوایی خفیف
- مشکل در درک گفتار در محیط‌های پرسروصدا
- از قلم انداختن بعضی از صداها یا واژه‌ها هنگام صحبت کردن
- ضعیف بودن مهارت‌های زبانی از جمله دامنه واژگان محدود
کم‌شنوایی متوسط
- مشکل در درک گفتار، مگر اینکه گوینده نزدیک بوده و با صدای بلند صحبت کند
- مشکلات شنیداری در محیط‌های پرسروصدا
- تاخیر در رشد مهارت های گفتاری
- صحبت کردن نامفهوم
کم‌شنوایی شدید
- مشکلات شنیداری در همه موقعیت‌ها
- شنیدن صداهای بلند اما درک نکردن صحبت‌های دیگران
- ناتوانی در یادگیری گفتار یا رشد زبانی غیر طبیعی
- صحبت کردن بسیار نامفهوم
کم‌شنوایی عمیق
- عدم شنیدن صداهای بلند یا صداهای محیطی
- ناتوانایی در یادگیری گفتار
تاثیر شدت کم‌شنوایی و سن شروع آن بر گفتار
تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان کودکان و بزرگسالان می‌تواند بسته به زمان شروع مشکل و شدت آن متفاوت باشد:
۱. سن شروع کم‌شنوایی
افرادی که از بدو تولد کم‌شنوا بوده‌اند ممکن است هنگام صحبت کردن با چالش‌های قابل‌توجهی مواجه شوند. چون هیچ‌گاه فرصت توسعه مهارت‌های گفتاری و زبانی مبتنی بر شنوایی را نداشته‌اند. اما در صورتی که کم‌شنوایی در دوران کودکی یا بعد از آن آغاز شود، فرد ممکن است راحت‌تر خود را با این وضعیت وفق دهد.
۲. شدت کم‌شنوایی
افراد مبتلا به کم‌شنوایی خفیف ممکن است در شنیدن بعضی از صداها مشکل داشته باشند، اما در محیط‌های آرام بیشتر صداها را بشنوند. با افزایش شدت کم‌شنوایی، تاثیر این مشکل بر گفتار بیشتر می‌شود. از این‌رو کسانی که به کم‌شنوایی عمیق مبتلا هستند، چون هیچ صدایی را نمی‌شنوند، برای برقراری ارتباط به استفاده از زبان اشاره نیاز دارند.
درمان به موقع می‌تواند از تشدید کم‌شنوایی جلوگیری کند. بنابراین اگر علائم پاره شدن پرده گوش یا سایر مشکلات مرتبط با گوش را تجربه کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
کودکان کم‌شنوا با چه چالش‌هایی در زمینه گفتار مواجه می‌شوند؟
کودکان کم‌شنوا ممکن است در موارد زیر با مشکل روبه‌رو شوند:
- شنیدن و درک صداهای محیط
- یادگیری واژگان جدید
- ساختن جمله
- استفاده درست از قواعد دستور زبان
- بیان افکار و احساسات
- درک گفتار دیگران
- پیروی از دستورات در محیط‌های ساکت یا پرسروصدا
- گفتگو با بیش از یک نفر
- دوستی و تعامل با همسالان خود
- یادگیری در کلاس درس
- یادگیری مهارت خواندن
راه‌های ارزیابی تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان
برای تشخیص کم‌شنوایی لازم است به متخصص شنوایی سنجی مراجعه کنید. اگر می‌خواهید بدانید شنوایی سنجی چیست، باید بگوییم یک آزمایش تخصصی است که به منظور ارزیابی سلامت گوش انجام می‌شود. در این آزمایش، اصوات با فرکانس‌ها و شدت‌های مختلف به گوش فرد ارسال شده و واکنش‌های او بررسی می‌شود.
علاوه بر این، متخصص گفتار درمانی هم در تشخیص مشکلات مرتبط با کم‌شنوایی نقش حیاتی دارد. آن‌ها ارزیابی‌های زیر را انجام داده و حمایت‌های لازم برای بهبود کیفیت زندگی بیماران را ارائه می‌دهند:
- مهارت‌های شنیداری
- مهارت درک مطلب
- توانایی بیان کلمات
- ساختار و عملکرد لب‌ها، زبان، فک و کام
- ارتعاشات صوتی در گلو، دهان و بینی
- لکنت زبان و سایر مشکلات گفتاری
راه‌کارهای ارتباطی برای افراد کم‌شنوا
راه‌کارها و تکنیک‌های زیر به افراد کم‌شنوا کمک می‌کنند گفتار خود را بهبود ببخشند و ارتباط موثرتری با دیگران برقرار کنند:
- کاشت حلزون و استفاده از سمعک: این ابزارها که برای درمان کم شنوایی عصبی حسی و سایر انواع کم‌شنوایی تجویز می‌شوند صداها را تقویت کرده و دسترسی به اطلاعات شنیداری مهم را تسهیل می‌کنند.
- گفتاردرمانی: گفتاردرمانی یک استراتژی حیاتی برای افراد کم‌شنوا است. چرا که گفتاردرمانگر می‌تواند به بهبود تلفظ کلمات کمک کند و تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان را به حداقل برساند.
- لب‌خوانی: لب‌خوانی یا مشاهده حرکات لب و حالات صورت گوینده به فهم بهتر گفتار کمک می‌کند. این تکنیک به‌ویژه زمانی مفید است که فرد تا حدی توانایی شنیدن داشته باشد.
- یادگیری استراتژی‌های ارتباطی: یادگیری روش‌های برقراری ارتباط موثر مانند درخواست تکرار کلمات یا ارائه توضیحات بیشتر و استفاده از حرکات دست یا صورت به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.
- حمایت از خود: افراد کم‌شنوا باید نیازهای ارتباطی خود را با دیگران در میان بگذارند و در صورت لزوم درخواست تسهیلات و حمایت کنند تا ارتباط به طور موثرتری برقرار شود.
- پیوستن به گروه‌های حمایتی: گروه‌های حمایتی مخصوص افراد کم‌شنوا فضای امنی برای به اشتراک‌گذاری تجربیات، چالش‌ها و راه‌کارهای مقابله با مشکلات گفتاری و ارتباطی فراهم می‌کنند.
درمان کم‌شنوایی به علت بروز آن بستگی دارد. برای مثال، درمان گرفتگی گوش بعد از پرواز با درمان عفونت گوش کاملا متفاوت است. این موضوع اهمیت تشخیص صحیح علت کم‌شنوایی و درمان به موقع آن را دوچندان می‌کند.
راه‌های بهبود گفتار از طریق تمرین
تمرین مداوم به افراد کم‌شنوا کمک می‌کند مهارت‌های گفتاری خود را توسعه داده و حفظ کنند. در ادامه چند نکته عملی در این زمینه آورده شده است:
- تمرینات صوتی روزانه: تمرینات صوتی به حفظ سلامت حنجره و بهبود کیفیت صدا کمک می‌کنند و تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان را کاهش می‌دهند.
- خواندن با صدای بلند: خواندن کتاب، مقاله یا سایر متون با صدای بلند یک راه عالی برای تمرین تلفظ و بهبود آهنگ کلام است.
- تمرین مکالمه: گفتگوی منظم با دوستان و اعضای خانواده به بهبود مهارت‌های مکالمه و افزایش اعتمادبه‌نفس در برقراری ارتباط با دیگران کمک می‌کند.
- ضبط صدا و ارزیابی آن: ضبط صدا هنگام صحبت کردن امکان بازبینی آن را از نظر وضوح گفتار، تلفظ و بیان فراهم می‌کند.
- شرکت در جلسات گفتاردرمانی: در جلسات گفتاردرمانی راهنمایی‌ها و تمرینات شخصی‌سازی‌شده مطابق با نیازها و اهداف فرد ارائه می‌شود.
گاهی‌اوقات کم‌شنوایی موقتی است و با درمان مناسب برطرف می‌شود. برای مثال، اگر تجمع جرم باعث کاهش شنوایی شده باشد، ساکشن گوش می‌تواند به رفع آن کمک کند. همچنین اخیرا بعضی از تحقیقات از ارتباط بین کم خونی و کم شنوایی حمایت کرده‌اند که در این صورت، مصرف مکمل می‌تواند تاثیر زیادی بر شنوایی داشته باشد.
چرا والدین نقش مهمی در موفقیت کودکان کم‌شنوا دارند؟
حضور کودک به تنهایی در جلسات درمان نمی‌تواند مشکلات گفتاری او را به طور کامل رفع کند. از این‌رو به والدین یا سایر مراقبان توصیه می‌شود به منظور کاهش تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان:
- به طور فعال همراه با کودک در جلسات درمان شرکت کنند.
- اگر چیزی برایشان واضح نیست، سوال بپرسند. گفتاردرمانگر زمان کافی برای پاسخ‌گویی به این سوالات اختصاص خواهد داد.
- راه‌کارهای آموخته‌شده در جلسات درمان را هر روز با کودک تمرین کنند.
- صدای محیط را به حداقل برسانند تا کودک راحت‌تر بتواند صداهای مهم را بشنود.
- قبل از صحبت با کودک ابتدا توجه او را به سمت خود جلب کنند. سپس مطمئن شوند که کودک صحبت‌های آن‌ها را به خوبی شنیده است.
- هر روز برای کودک کتاب بخوانند تا دایره لغات او تقویت شود.
کلام پایانی
کم‌شنوایی تاثیر چشمگیری بر گفتار و مهارت‌های ارتباطی دارد. از این‌رو افراد کم‌شنوا ممکن است با مشکلات زیادی در تلفظ، بیان کلمات، کیفیت صدا، دایره لغات و دستور زبان مواجه شوند. با این حال، با استفاده از راه‌کارهای مناسب می‌توان تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان را به حداقل رساند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید.
استفاده از سمعک، کاشت حلزون و گفتاردرمانی نقش مهمی در غلبه بر این چالش‌ها دارد. علاوه بر این، تمرین مداوم گفتار و دریافت حمایت از سوی خانواده، متخصصان و گروه‌های پشتیبانی می‌تواند به بهبود گفتار و ارتقای کیفیت زندگی کمک کند. اگر در مورد راه‌های تشخیص کم‌شنوایی و نحوه مقابله با مشکلات آن به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین، دکتر شنوایی سنجی آنلاین و یا دکتر آنلاین گفتار درمانی مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
بله. بسیاری از آن‌ها قادر به صحبت کردن هستند. با این حال، توانایی حرف زدن ناشنوایان به عوامل مختلفی از جمله سن از دست دادن شنوایی و میزان دسترسی به درمان‌های تخصصی بستگی دارد.
شنوایی برای یادگیری صداها و الگوهای گفتاری بسیار مهم است. بنابراین افرادی که از بدو تولد یا سنین بسیار پایین دچار ناشنوایی شده‌اند ممکن است قادر به صحبت کردن نباشند.
کم‌شنوایی روی توانایی فرد در درک صحبت‌های دیگران، یادگیری واژگان جدید، تلفظ درست کلمات و بیان احساسات و افکار تاثیر می‌گذارد و احتمال انزواطلبی و افسردگی را افزایش می‌دهد.
منابع: audiologyisland | chop | kirschaudiology | cincinnatichildrens
