پروتز دندان [ثابت و متحرک] چیست؟ انواع + ۹ مزایا و عوارض

از دست دادن دندان یکی از مشکلات شایعی است که ممکن است هر فردی در طول زندگی خود تجربه کند. این وضعیت می‌تواند توانایی جویدن غذا را کاهش داده و به مرور به بیماری لثه منجر شود. به‌علاوه، ممکن است بر سلامت استخوان فک تاثیر بگذارد و سایر دندان‌ها را نیز در معرض آسیب قرار دهد. پروتز دندان ابزاری است که به عنوان جایگزین دندان‌های از دست‌رفته به‌کار می‌رود.

امروزه انواع مختلفی از پروتزهای ثابت و متحرک وجود دارند که می‌توانند به بهبود ظاهر دندان‌ها و بازگرداندن عملکرد طبیعی آن‌ها کمک کنند. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به معرفی انواع پروتزهای دندانی می‌پردازیم و مزایا، معایب و میزان ماندگاری آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

پروتز دندان چیست؟

پروتز دندان به هر وسیله‌ مصنوعی گفته می‌شود که برای جایگزینی دندان‌های از دست‌رفته یا آسیب‌دیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف این وسیله بازگرداندن عملکرد جویدن، کمک به تلفظ طبیعی کلمات و بهبود ظاهر دندان‌ها است.

انواع پروتز دندان

پروتزهای دندانی به طور کلی به ۲ دسته‌ ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به نیاز و شرایط بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در جدول زیر می‌توانید با ویژگی‌های هر نوع پروتز بیشتر آشنا شوید:

نوع پروتز	توضیحات	انواع
پروتز دندان ثابت	توسط دندانپزشک در محل مورد نظر نصب می‌شود و دیگر امکان خارج کردن آن‌ توسط شما وجود ندارد.	روکش دندان ایمپلنت دندان بریج یا پل دندان ونیر دندان
پروتز دندان متحرک	می‌توانید آن‌ را در صورت نیاز بدون مراجعه به دندانپزشک از دهان خارج کرده و دوباره در جای خود قرار دهید.	دندان مصنوعی

۱. روکش‌ دندان

روکش دندان یک پوشش محافظ از جنس فلز یا پرسلن است که برای دندان‌های لب‌پرشده، ترک‌خورده یا ساییده‌شده استفاده می‌شود. فرآیند قرارگیری روکش روی دندان معمولا به ۲ جلسه درمان نیاز دارد. دکتر دندانپزشک در این جلسات اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• تهیه‌ قالب از دندان‌ها
• ترمیم پوسیدگی دندان‌ و پر کردن حفره‌های موجود در آن
• تراش دادن دندان برای آماده‌سازی آن جهت قرار دادن روکش
• نصب روکش یا پروتز موقت روی دندان تا زمان آماده شدن روکش دائمی
• قرار دادن روکش دائمی و چسباندن آن به دندان با سمان (چسب مخصوص دندانپزشکی)

بعضی از کلینیک‌های دندانپزشکی که امکان ساخت روکش در محل را دارند، ممکن است روکش‌های یک‌روزه ارائه دهند.

روکش‌ها معمولا به‌ عنوان یک راه‌حل نسبتا دائمی در نظر گرفته می‌شوند. چون پس از نصب، به شرطی که به ‌درستی نگهداری شوند، می‌توانند بین پنج تا ۱۵ سال یا حتی بیشتر دوام داشته باشند. شما باید دندان دارای روکش را همانند سایر دندان‌ها مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.

A crown can crack or chip over time, or the cement holding it in place can soften. This can allow bacteria to move in and infect the tooth.

با گذشت زمان ممکن است روکش ترک بردارد یا لب‌پر شده یا سمانی که آن را در جای خود نگه می‌دارد نرم و ضعیف شود. این اتفاق به باکتری‌ها اجازه ورود می‌دهد و باعث عفونت دندان شوند.

healthline

۲. ایمپلنت دندان

یکی از گزینه‌های پرطرفدار برای جایگزینی دندان از دست‌رفته، ایمپلنت دندانی است. این نوع پروتز درون استخوان فک قرار داده می‌شود تا با گذشت زمان، استخوان جدید در اطراف آن رشد کرده و ایمپلنت را محکم در جای خود نگه دارد. فرآیند قرارگیری ایمپلنت در محل مورد نظر شامل مراحل زیر است:

• ابتدا پایه ایمپلنت درون استخوان فک قرار داده می‌شود.
• دندانپزشک اباتمنت (‌نگهدارنده روکش) را اضافه می‌کند. اگر استخوان اطراف ایمپلنت نیاز به ترمیم داشته باشد، نصب اباتمنت چند ماه بعد انجام می‌شود.
• روکش روی اباتمنت قرار داده شده و با چسب مخصوص در جای خود ثابت می‌شود تا با دندان‌های اطراف هماهنگ باشد.

بر اساس تحقیقات، ایمپلنت‌ها تجهیزات بادوامی هستند که می‌توانند تاثیر مثبتی بر کیفیت زندگی داشته باشند. با این حال، استفاده از ایمپلنت دندان ممکن است با مشکلات مختلفی همراه باشد، از جمله:

• شل شدن پیچ ایمپلنت
• از بین رفتن چسب یا سمان نگهدارنده
• شکستگی روکش پرسلن
• مشکل در بافت نرم یا استخوان اطراف ایمپلنت

در مورد مزایا، معایب و هزینه ایمپلنت سوال داری؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، با پزشک صحبت کن.

بهترین دکتر فوق تخصص دندانپزشکی در تهران مشاوره دندانپزشکی

۳. بریج دندان

بریج یا پل دندان همان‌طور که از نام آن پیداست، برای پر کردن فاصله‌ای که دندان‌های از دست‌رفته ایجاد کرده‌اند طراحی شده است. پل معمولا به دندان‌های طبیعی در ۲ طرف فاصله ایجادشده متصل می‌شود و می‌تواند شامل یک یا چند دندان مصنوعی به نام پونتیک باشد. در بعضی موارد، پل ممکن است برای ثبات بیشتر به ایمپلنت متصل شود.

پل‌ها اغلب از جنس پرسلن ساخته می‌شوند تا شبیه دندان‌های طبیعی به نظر برسند. برای افزایش دوام و ماندگاری آن‌ها باید به طور منظم از مسواک و نخ دندان استفاده کنید. برای استفاده از نخ دندان ممکن است به ابزار مخصوصی به نام عبوردهنده نخ یا Threader نیاز داشته باشید.

فرآیند نصب بریج شامل مراحل زیر است:

• در جلسه اول، دندان‌های پایه در ۲ طرف فضای خالی تراشیده شده و از دهان قالب گرفته می‌شود. در این مرحله ممکن است تا زمان آماده شدن پل دائمی یک پل موقت برای پر کردن فاصله ساخته شود.
• در جلسه دوم، پل دائمی در جای خود قرار داده شده و بعد از انجام تنظیمات با چسب مخصوص ثابت می‌شود.

یک پل دندانی باکیفیت می‌تواند چند دهه دوام بیاورد، اما طول عمر آن به طور میانگین بین پنج تا ۱۵ سال است.

۴. دندان مصنوعی

دندان مصنوعی نوعی پروتز است که روی لثه‌ها قرار می‌گیرد و ظاهر و عملکردی مشابه دندان‌های طبیعی دارد. این نوع پروتز می‌تواند کامل بوده و جایگزین تمام دندان‌های یک فک شود یا پارسیل باشد و تنها چند دندان از دست‌رفته را پوشش دهد. اکثر دندان‌های مصنوعی متحرک هستند و باید روزانه برای تمیز کردن از دهان خارج شوند. با این حال، بعضی از انواع آن‌ها مانند بریج بر پایه ایمپلنت ممکن است ثابت باشند.

۵. ونیر دندان

ونیرها لایه‌های نازک هم‌رنگ دندان هستند که روی سطح دندان قرار می‌گیرند تا رنگ و ظاهر آن را بهبود دهند. مراحل نصب ونیر معمولا به شرح زیر است:

• دندانپزشک مینای دندان‌ را کمی تراش می‌دهد و از دهان قالب‌گیری می‌کند.
• ونیر بر اساس قالب ساخته می‌شود؛ فرآیندی که ممکن است چند هفته طول بکشد.
• ونیر با استفاده از چسب مخصوص و به کمک نور فرابنفش (UV) به دندان‌ متصل می‌شود.

برای نصب ونیر، دندان‌ها باید نسبتا سالم باشند. این نوع پروتز ۱۰ تا ۱۵ سال دوام دارد و پس از آن ممکن است به تعویض نیاز پیدا کند.

فرق بین پروتز دندان و ایمپلنت

ایمپلنت یک نوع پروتز دندانی ثابت است که داخل استخوان فک قرار می‌گیرد تا پایه‌ای محکم برای روکش یا پل فراهم کند. بنابراین برخلاف پروتز متحرک که قابل برداشتن است، دائمی و پایدار بوده و حس و عملکرد دندان طبیعی را بهتر شبیه‌سازی می‌کند.

مراقبت از پروتز دندان

نگهداری و مراقبت منظم از پروتزهای دندانی برای افزایش دوام و حفظ عملکرد آن‌ها اهمیت زیادی دارد. رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند همیشه دندان‌های سالم و لبخند زیبایی داشته باشید:

• در هفته اول پس از نصب پروتز، با غذاهای نرم شروع کنید و به تدریج به سمت سایر غذاها بروید.
• حداقل ۲ بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• هر روز از نخ دندان استفاده کنید.
• به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. تنظیماتی که در هر بار ویزیت انجام می‌شود نقش مهمی در حفظ عملکرد طبیعی پروتز دارد.

در صورت استفاده از دندان‌های مصنوعی متحرک، نکات زیر را رعایت کنید:

• پس از هر وعده غذایی، دندان مصنوعی را از دهان خارج کرده و به آرامی با مسواک نرم یا مسواک مخصوص تمیز کنید. به قسمت‌هایی که بیشتر با غذا تماس دارند توجه ویژه داشته باشید تا از ایجاد پلاک جلوگیری شود.
• برای شست‌وشوی پروتز از محلول‌ مخصوص یا آب و صابون ملایم استفاده کرده و از مواد ساینده دوری کنید. چون ممکن است به پروتز آسیب برسانند.
• شب‌ها دندان مصنوعی را خارج کرده و در محلول مخصوص یا آب تمیز قرار دهید. این کار به حفظ بهداشت پروتز و سلامت لثه‌ها کمک می‌کند.

ماندگاری پروتز دندان

دوام و ماندگاری پروتز به نوع آن و میزان رعایت نکات مراقبتی توسط شما بستگی دارد. با این حال، برای هر نوع پروتز می‌توان مدت زمان تقریبی را طبق جدول زیر مشخص کرد:

نوع پروتز دندان	مدت زمان ماندگاری
روکش دندان	۵ تا ۱۵ سال
ایمپلنت	حداقل ۱۰ تا ۲۰ سال
پل دندان	۵ تا ۱۵ سال
دندان مصنوعی	۷ تا ۱۰ سال
ونیر دندان	۱۰ تا ۱۵ سال

مزایای استفاده از پروتز دندان

استفاده از پروتز دندان می‌تواند مزایای متعددی برای شما به همراه داشته باشد، از جمله:

• بهبود ظاهر دندان‌ها و افزایش اعتماد‌به‌نفس و عزت‌نفس
• بهبود توانایی جویدن و امکان پیروی از رژیم غذایی سالم
• حمایت از سلامت استخوان فک
• کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه

عوارض پروتز دندان

پروتز دندان اعم از ثابت یا متحرک ممکن است در کنار مزایای فراوانی که دارد، با بعضی عوارض و مشکلات نیز همراه باشد. در ادامه به مهم‌ترین عوارض آن اشاره می‌کنیم:

• التهاب و درد لثه به‌خصوص در روزهای ابتدایی
• عفونت به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• افزایش تولید بزاق که معمولا با گذشت زمان کمتر می‌شود
• حساسیت به مواد پروتز
• مشکل در جویدن غذا و صحبت کردن که با تمرین بهبود می‌یابد

چه موقع باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

به محض از دست دادن دندان بهتر است در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید. چون این اتفاق می‌تواند بر استخوان‌های اطراف دندان تاثیر منفی داشته باشد و خطر بروز بیماری‌های لثه را افزایش دهد. هر چقدر دیرتر اقدام کنید، ممکن است آسیب‌ها گسترده‌تر و غیر قابل بازگشت شوند.

در صورت مواجهه با مشکلات زیر نیز باید با دندانپزشک آنلاین تماس گرفته و از او در مورد ضرورت استفاده از پروتز دندان راهنمایی بخواهید:

• شکستن یا لب‌پر شدن دندان
• خونریزی یا التهاب لثه
• حساسیت یا درد دندان
• هرگونه مشکل در رنگ یا ظاهر دندان‌ که باعث ناراحتی شما می‌شود

همچنین اگر پس از نصب پروتز با مشکل مواجه شدید، لازم است نزد دندانپزشک بروید. این مشکلات عبارت‌اند از:

• درد مداوم بعد از هفته اول
• ارتفاع نامناسب روکش یا پل دندانی
• قرمزی، تورم یا خونریزی بافت اطراف ایمپلنت هنگام تمیز کردن آن
• ایجاد هر تغییر ناگهانی در گفتار یا راحتی دهان

هزینه پروتز دندان

هزینه پروتز دندان بسته به نوع پروتز، مواد استفاده‌شده و پیچیدگی درمان می‌تواند بسیار متفاوت باشد. در بیشتر موارد، پروتزهای ثابت مانند روکش و ایمپلنت نسبت به پروتزهای متحرک گران‌تر هستند. چون به طراحی دقیق‌تر و مواد مقاوم‌تری نیاز دارند.

علاوه بر این، تعداد دندان‌هایی که باید جایگزین شوند، وضعیت استخوان فک و ضرورت انجام درمان‌های تکمیلی مثل جراحی یا پیوند استخوان نیز می‌تواند هزینه نهایی را افزایش دهد. همچنین محل درمان و تجربه دندانپزشک نقش مهمی در تعیین قیمت دارد. کلینیک‌های معتبر و متخصصان باتجربه معمولا تعرفه بالاتری دارند، اما کیفیت و طول عمر پروتز را تضمین می‌کنند.

کلام پایانی

پروتز دندان لبخند و احساس شما را نسبت به ظاهرتان بهبود می‌بخشد، سلامت دهان را ارتقا می‌دهد و از مشکلات مرتبط با جویدن غذا یا بروز بیماری‌های لثه جلوگیری می‌کند. اگر یک یا چند دندان خود را از دست داده‌اید، دندانپزشک می‌تواند با بررسی وضعیت سلامتی و بودجه شما بهترین گزینه را پیشنهاد دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع پروتز دندان و مزایا و معایب هر روش به سایت درمانکده مراجعه کرده و با متخصص مورد نظرتان به صورت آنلاین مشورت کنید.

سوالات متداول

منابع: healthline | birchgrovedental