به ساختار بدن موجودات زنده آناتومی گفته می‌شود.
Anatomy شاخه‌ای از زیست‌شناسی و پزشکی است. سابقه علم آناتومی به 2،000 سال قبل و یونان باستان برمی‌گردد.
آناتومی را می‌توان به سه حوزه وسیع تقسیم کرد: آناتومی انسان، زوتومی یا آناتومی حیوان و فیتوتومی که آناتومی گیاه است.
به مطالعه ساختار بدن انسان، آناتومی انسانی می‌گویند. شناخت آناتومی کلید کسب تجارب بهداشتی و پزشکی است.
کلمه «آناتومی» برگرفته از کلمه یونانی «آنا» به معنی «بالا» و «توم» به معنی «برش» است. درگذشته آناتومی از طریق بریدن یا کالبدشکافی بررسی می‌شد اما امروزه، به کمک تکنولوژی عکس‌برداری، بدون کالبدشکافی می‌توان ساختار بدن را مشاهده کرد.
برای مشاهده Anatomy دو روش وجود دارد: آناتومی ماکروسکوپی و آناتومی میکروسکوپی.
آناتومی ماکروسکوپی
در پزشکی به مطالعه ساختار بیولوژیکی که با چشم غیر مسلح قابل رویت است آناتومی کلان، ماکرو یا توپوگرافیک گفته می‌شود.
بررسی آناتومی کلان شامل کالبدشکافی یا روش های غیرتهاجمی است. هدف از آن کسب اطلاعات پیرامون ساختارهای بزرگ اندام و سیستم‌های بدن است.
دانشمند در کالبدشکافی جسد انسان یا حیوان را می‌شکافد و اندام‌هایش را بررسی می‌کند.
می‌توان برای بررسی اندام‌های داخلی حیوانات زنده از آندوسکوپی (وارد کردن لوله همراه با دوربین به بدن) استفاده کرد. آندوسکوپی از طریق دهان یا مقعد انجام می‌شود. بنابراین اغلب دستگاه گوارش مورد توجه است.
روش‌های غیرتهاجمی‌تر دیگر نیز وجود دارد. مثلا، متخصص می‌تواند به‌منظور بررسی عروق حیوان زنده یا انسان رنگ شفاف به بدن وی تزریق کند که در تکنولوژی عکس‌برداری مانند آنژیوگرافی سیستم گردش خون را قابل رویت می‌کند.
روش‌هایی نظیر ام‌آرآی، سیتی اسکن و اشعه ایکس نیز اطلاعات مربوط به داخل بدن را در اختیار ما قرار می‌دهند.
دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی به‌عنوان بخشی از کار عملی در آناتومی کلان انسان، عمل کالبدشکافی را انجام می‌دهند. ممکن است آن ها جسد انسان را کالبدشکافی کنند.
دانشجویان آناتومی کلان باید سیستم‌های اصلی بدن را یاد بگیرند.
سیستم های بدن انسان
بدن انسان از 11 سیستم تشکیل شده است:
- سیستم پوستی شامل پوست، مو، ناخن و غیره
- سیستم اسکلتی
- سیستم عضلانی
- سیستم لنفاوی
- سیستم تنفسی
- سیستم گوارشی
- سیستم عصبی
- سیستم اندوکرین که کار تنظیم و تولید هورمون را بر عهده دارد
- سیستم قلب و عروق
- سیستم مثانه
- سیستم تناسلی
با اینکه این سیستم‌های اسامی متختلف دارند، همگی در تعامل با یکدیگر هستند. یعنی همراه یکدیگر کار می‌کنند و به هم وابسته‌اند.
آناتومی میکروسکوپی
به مطالعه سلول‌ها و بافت‌های حیوانات، انسان‌ها و گیاهان که با چشم غیر مسلح قابل رویت نیست آناتومی میکروسکوپی، یا بافت‌شناسی (هیستولوژی) می‌گویند.
ما با نگاه کردن به بافت زیر میکروسکوپ می‌توانیم متوجه ساختار، پیوند و تعامل سلول‌ها با یکدیگر شویم.
مثلا، اگر فرد دچار سرطان باشد، معاینه بافت زیر میکروسکوپ عمل سلول ها و تاثیر آن روی بافت انسان را نشان می‌دهد.
در این مرحله برای معاینه بافت و سلول از روش های بافت شناسی مانند تشریح و لکه‌گذاری استفاده می‌شود. سپس بافت یا سلول زیر میکروسکوپ الکترون یا نوری مشاهده می‌شود.
در عمل تشریح، بافت به تکه‌های بسیار نازک تقسیم می‌شود تا مورد معاینه قرار بگیرد. رنگ بافت‌شناسی به ساختار بیولوژیکی، مانند بافت، اضافه می‌شود تا رنگ قابل رویت باشد و به‌خصوص درصورتی که ساختار مورد نظر نزدیک به هم باشند، راحت‌تر تشخیص داده شود.
بافت‌شناسی برای درک و پیشرفت علم پزشکی، دامپزشکی، بیولوژی و دیگر جنبه‌های علمی ضروری است.
ازجمله کاربردهای بافت‌شناسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آموزش: از اسلایدهای بافت‌شناسی در آزمایشگاه استفاده می‌شود تا دانشجویان به درک بهتری از ریزساختارهای بافت بیولوژیکی دست پیدا کنند.
تشخیص: از بیمار نمونه بافت، یا بیوپسی گرفته و برای بررسی توسط بافت‌شناس به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
تحقیقات قانونی: بررسی میکروسکوپی بافت‌های بیولوژیکی می‌تواند به‌طور مثال علت مرگ ناگهانی فرد را توضیح دهد.
کالبدشکافی: درست مانند تحقیقات قانونی، می‌توان بافت بیولوژیکی فرد یا حیوان مرده را بررسی کرد تا بازرسان بهتر بتوانند علت مرگ را تشخیص دهند.
باستان‌شناسی: نمونه‌های بیولوژیکی از مناطق باستانی اطلاعات مفیدی پیرامون رویدادهای تاریخی یا باستانی در اختیار ما قرار می‌دهد.
هیستوپاتولوژی یا آسیب شناسی بافتی
هیستوتکنیسین‌ها که تکنیسین هیستولوژی، متخصص هیستولوژی، متخصص زیست‌پزشکی، متخصص پزشکی یا تکنیسین آزمایشگاه پزشکی نیز نامیده می‌شوند، در آزمایشگاه بافت‌شناسی کار می‌کنند.
این متخصصان با استفاده از مهارت‌های خاص نمونه بافت‌های زیستی را که از بیمار، مظنون (درصورتی که آزمایشگاه قانونی باشد) یا اجساد گرفته شده پردازش می‌کنند. آنها به کمک تکنیک‌های مختلف تکه‌های کوچکی از بافت را آماده می‌کنند که بخش نام دارد. سپس تکه‌های بافت را روی اسلاید قرار می‌دهند و رنگ بافت‌شناسی به آن اضافه می‌کنند. هیستوپاتولوژیست یا پاتولوژیست این اسلایدها را مورد معاینه و بررسی قرار می‌دهد.
مهارت‌های بافت‌شناس باید دقیق و موشکافانه باشد تا نمونه‌ای که برای معاینه زیر میکروسکوپ در اختیار هیستوپاتولوژیست قرار می‌دهد بالاترین کیفیت را داشته باشد.
به پزشکی که از دانشکده پزشکی فار‌‌غ التحصیل شده و سپس در دوره رزیدنتی تخصص پاتولوژی می‌گیرد، پاتولوژیست (آسیب‌شناس) می‌گویند. فرد باید برای گرفتن تخصص در هر حوزه برنامه رزیدنتی را پشت سر بگذارد. این برنامه برای دریافت تخصص پاتولوژی چهار سال است.
آسیب‌شناس سلول و بافت را معاینه و مشاهدات خود را تفسیر می‌کند تا او یا دیگران از این اطلاعات برای انتخاب روش درمان بیماری، مشخص کردن نحوه آسیب یا مرگ و غیره استفاده کنند.
هیستوپاتولوژی زیرشاخه پاتولوژی است و به مطالعه بافت و سلول‌های بیماری زیر میکروسکوپ اطلاق می‌شود.
مطالعه و تحصیل آناتومی
اکثر مطالعات مربوط به مراقبت‌های درمانی به آموزش در زمینه آناتومی کلان و بافت‌شناسی احتیاج دارند. پیراپزشک، کارشناس فیزیوتراپی ، کاردرمان، لیست بهترین دکتر ارتوپد و پروتز و محققان زیستی همگی به دانش Anatomy نیاز دارند.
منبع: medicalnewstoday
