آیا اطلاعاتی در مورد نحوه صحیح تربیت جنسی کودکان دارید؟ می‌دانید که چه موقعی بهترین زمان برای صحبت کردن در مورد مسائل جنسی است؟ یا شما هم مانند بسیاری دیگر از والدین به اشتباه این موضوع را نادیده می‌گیرید؟ تربیت جنسی کودکان، بخصوص نوجوانان یکی از مهم‌ترین مراحل رشد و تربیتی بوده که متاسفانه در بسیاری از جوامع توجه کافی به آن نشده و گاها آن را پشت گوش می‌اندازند یا حتی صحبت کردن در مورد آن را تابو می‌دانند. فراموش نکنید که هر چقدر هم خانواده این مسئله را نادیده بگیرد به هر حال این موضوع از سمت جامعه، دوستان و هم سن و سالان مطرح خواهد شد. پیشنهاد ما به شما این است که خودتان از نظر ذهنی فرزندان‌تان را برای این مسئله آماده کنید و سوالات مطرح شده آنان را با آگاهی جواب دهید. ما در این مطلب از مجله درمانکده قصد داریم بیشتر در مورد این موضوع صحبت کنیم. همراه ما باشید.
تربیت جنسی چیست؟
خب به نظر شما تربیت جنسی کودکان یعنی چه؟
هنوز هم در این دنیای پیشرفته و مدرن امروزی افرادی هستند که نسبت به صحبت کردن در مورد مسائل جنسی، تربیت و آموزش آن تابوهای بسیار زیادی دارند. این دیدگاه نه تنها درست نیست بلکه باعث آسیب، ضربه و ترس در سنین پایین می‌شود.
دقت کنید که تربیت به معنی رشد تدریجی بوده، رشد تدریجی که با توجه به توانایی و استعداد فرد صورت می‌گیرد. وقتی صحبت از تربیت جنسی کودک می‌شود منظور همان رشد تدریجی با توجه به استعداد فرد بوده که در زمینه مسائل جنسی است. به عنوان مثال انتقال اطلاعات و آموزش نیازهای جنسی و نحوه برطرف کردن آن‌ها یکی از مواردی است که در تربیت جنسی به آن باید پرداخته شود.
این تمام ماجرا نیست. در تربیت جنسی فرد باید در مورد نگرش‌ها، احساسات مرد یا زن بودن و همچنین ارزش‌ها آموزش ببینند. به علاوه اینکه شناخت کافی در مورد نحوه کارکرد اعضای جنسی و برخورد با آن‌ها بدست بیاورد. فراموش نکنید که تربیت جنسی کمک کرده که کودک و فرزند شما در مورد میل جنسی خود تصمیمات درستی بگیرد. همچنین از موقعیت‌های خطرناکی که امکان سو استفاده از آن‌ها وجود دارد دوری کند. در نتیجه هیچوقت این مسئله را پشت گوش نیندازید و هر چقدر زودتر در مورد آن صحبت کنید بهتر است.
اهمیت تربیت جنسی کودکان چیست؟
بسیاری از افراد بر این باور هستند که هر چقدر دیرتر نسبت به آموزش مسائل جنسی کودکان خود اقدام کنند فرزندان آن‌ها کنجکاوی کمتری نسبت به آزمایش کردن خواهند داشت. در صورتی که این باور کاملا غلط است. مطمئن باشید هر چقدر با فکر بازتر و همچنین در زمان مناسب‌تری در مورد این مسائل صحبت کنید امنیت بیشتری برای فرزند خود تامین می‌کنید.
بیشتر بدانید: بی اختیاری مدفوع در کودکان به چه علت است؟
اهمیت تربیت جنسی کودکان در چند مورد خلاصه می‌شود. این موارد عبارت هستند از:
- آگاهی نسبت به مسائل جنسی
- کاهش احتمال سو استفاده جنسی
- کسب مهارت‌های لازم در داشتن ارتباطی موثر و بخصوص سالم
- ساخت چهارچوب‌های مناسب در مورد ارزش‌ها، نگرش‌ها و همچنین عکس العمل بجا
- برخورد و عکس العمل مسئولانه و مناسب در برخورد با فرد و همچنین در روابط جنسی
- بالا رفتن میزان اعتماد به نفس فرد با توجه به آگاهی که از مسائل دارد و همچنین با ارزش شمردن دیگران
- کسب اطلاعات لازم در مورد نحوه ارتباط سالم و دوری از بیماری‌های مراقبتی و همچنین بارداری‌های ناخواسته
- و…
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانشناس آنلاین مشورت کنید و هم می توانید بهه صورت حضوری به متخصص روانشناس مراجعه کنید.
همه این‌ها نشان دهنده اهمیت بالای تربیت جنسی به موقع کودکان هستند. به یاد داشته باشید که همه کودکان از همان دوران ابتدایی زندگی خود مراحل رشد جنسی را پشت سر می‌گذارند. نحوه برخورد پدر و مادر و همچنین آموزش درست آن‌ها در مورد این مسائل علاوه بر اینکه اطلاعات فرد را تکمیل می‌کند بلکه در شکل گرفتن ارتباط درست بین فرزند و والدین نقش دارد. به علاوه اینکه اعتماد بین طرفین را بیشتر می‌کند.
صحبت در مورد رابطه جنسی، تعاریف جنسیت‌های مختلف و همچنین ساختار بدن در سنین پایین و بخصوص نوجوانی باعث شده که فرزند شما این مسائل را بخشی از یک زندگی سالم بداند. دقت کنید که شروع این آموزش‌ها در سنین پایین و زمانی که فرزند شما در حال رشد است کمک کرده تا در آینده با ابهامات و همچنین مشکلات کمتری مواجه شوند. به علاوه اینکه باعث شده در سنین بالاتر هم انتخاب‌ها و تصمیمات درست‌تری داشته باشند.
اصول تربیت جنسی کودکان و مراحل آن
آگاهی والدین از اصول تربیت جنسی کودکان کمک کرده تا پدر و مادر علاوه بر اینکه راحت‌تر با فرزند خود صحبت کنند، همچنین اطلاعات درستی را به فرد منتقل کنند. صحبت در مورد مسائل جنسی 3 مرحله دارد:
مرحله اول
در اولین مرحله ابتدا باید ببینید که فرزند شما از قبل چه اطلاعاتی دارد؟ همان طور که بالاتر هم گفتیم مسائل جنسی بخشی نرمال از زندگی و جامعه هستند و حتی اگر شما هم در مورد آن‌ها صحبت نکنید بالاخره در محیط بازی، آموزش و دوستان این مسائل نمایان می‌شوند. در این مرحله می‌توانید با سوالاتی نظیر اینکه “فکر می‌کنید بچه‌ها از کجا میایند” مکالمه را آغاز کنید.
مرحله دوم
در مرحله دوم اگر فرزند شما از قبل اطلاعات اشتباهی دارد همگی آن‌ها را تصحیح کنید و حقایق را به آن‌ها بگویید. به عنوان مثال برخی از آن‌ها ممکن است بر این باور باشند که در حقیقت لک لک‌ها کودکان را هدیه می‌آورند. در جواب به این باور اشتباه شما باید به آن‌ها بگویید که نوزادان در فضای رحم مادر رشد می‌کنند و خبری هم از لک لک‌ها نیست!
مرحله سوم
در آخرین مرحله شما می‌توانید حتی از گفت و گویی که در مورد مسائل جنسی دارید به عنوان فرصتی برای بازگو کردن عقاید و احساسات خود در این مورد بهره بگیرید. به عنوان مثال اینکه هر زوجی می‌تواند در صورت آمادگی بچه دار شوند. این یک مثال ساده است.
بیشتر بدانید: اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان چگونه است؟
نکاتی که باید در تربیت جنسی کودکان رعایت کنید
هم سطح دانش فرزند خود صحبت کنید
صحبت در مورد مسائل جنسی را به شکلی آغاز کنید که فرزندتان به راحتی متوجه آن‌ها شود. در مواقع منظورمان این است که در سطح فرزند خود شروع به صحبت کنید. به عنوان مثال یک کودک 6 ساله هیچ درکی از فرآیند تخمک گذاری و انتقال اسپرم به آن‌ها ندارد. در نتیجه زیاده گویی نکنید.
از نام‌های درست استفاده کنید
بهترین توصیه‌ای که برایتان داریم این است که در این مکالمه از نام و اسم صحیح بخش‌های مختلف بدن استفاده کنید. به عنوان مثال آلت تناسلی، بیضه، فرج، واژن و… هیچ اسم جایگزین یا ساختگی دیگری را بکار نبرید. این موضوع باعث شده در صورتی که فرزند شما مشکلی داشته باشد از نام درست و دقیق بخش‌های بدن خود استفاده کند.
در صورتی که آگاهی کافی ندارید آموزش ببینید
فراموش نکنید که نیازی نیست اطلاعات اضافه‌ای به فرزند خود بدهید. هدف از این کار علاوه بر انتقال دانش اولیه این است که کودک خود را مطمئن کنید در صورت نیاز می‌تواند هر زمان که به کمک احتیاج داشت به سراغ‌تان بیاید. همچنین به یاد داشته باشید که اگر خودتان هم اطلاعات کافی ندارید به راحتی بگویید که چیزی در مورد سوال آن‌ها نمی‌دانید و بعد از کسب اطلاعات صحیح در موردش با او صحبت خواهید کرد. بنابراین می‌توان گفت که برای این کار ابتدا باید خودتان راه‌های آموزشی مسائل جنسی به کودکان را یاد بگیرید.
حتما هر دو والدین در این گفت و گو سهیم باشند
هیچوقت تمام مسئولیت این گفت و گو نباید تنها به دوش یک نفر در بین والدین باشد. هم مادر و هم پدر هر دو باید در این مکالمه سهیم باشند. در صورتی که هر دو والدین حاضر باشند کودک شما به این نتیجه می‌رسد که صحبت در مورد مسائل جنسی و جنسیت یک امر طبیعی بوده و هیچ ایرادی ندارد که همه در مورد آن صحبت کنند، فارق از جنسیتی که دارند.
زمان تربیت جنسی کودکان
سوالی که برای بسیاری از والدین پیش می‌آید این است که بهترین موقع برای شروع تربیت جنسی کودکان چه زمانی است؟ از چه سنی باید این کار را آغاز کنند؟
همان طور که گفتیم رشد جنسی کودک شما از همان سال‌های اولیه زندگی‌اش آغاز می‌شود. در نتیجه به عنوان پدر و مادر همیشه باید آماده باشید و از قبل دانش خودتان را نسبت به این مسائل بروز کنید. دقت کنید که برخی از کودکان ممکن است هیچ وقت خودشان به سراغ کنجکاوی‌هایشان نیایند، در نتیجه منتظر آن‌ها نمانید. توصیه می‌کنیم که قبل از سنین نوجوانی و بخصوص بلوغ تربیت جنسی را آغاز کنید. همان طور که می‌دانید دوران بین کودکی و بزرگسالی نوجوانی نامیده می‌شود. در این زمان کودک به بلوغ می‌رسد و بدن آن‌ها به شدت تغییر می‌کند، هم از نظر ظاهری و هم از نظر هورمونی. البته که سن بلوغ در دخترها و پسرها متفاوت است:
- بلوغ دخترها عموما بین سن 9 تا 13 سالگی آغاز شده، در حالی که برخی دیگر از آن‌ها در سنین 12 تا 13 سالگی اولین قاعدگی خود را تجربه می‌کنند. البته دقت کنید که شروع بلوغ برای هر فرد می‌تواند سن متفاوتی داشته باشد. اینکه شما قبل از دوران قاعدگی با فرزند خود در مورد آن صحبت کنید بسیار حائز اهمیت است. دیدن خون برای یک دختر نوجوان بدون اطلاع بسیاری از اوقات می‌تواند ترسناک باشد، پس فرزند خود را آماده کنید.
- بلوغ در پسران بین 10 تا 13 سالگی آغاز می‌شود. توصیه می‌کنیم که قبل از تجربه انزال با آن‌ها در مورد مسائل جنسی صحبت کنید. گاهی اوقات ظاهر فرد می‌تواند شما را در تشخیص سن بلوغ گمراه کند. در نتیجه حتی اگر از نظر ظاهری هم به بلوغ نرسیده‌اند شما خودتان را برای این مکالمه حیاتی آماده کنید.
تربیت جنسی کودک در سنین مختلف
تا 2 سالگی
در این دوران می‌توانید از موقعیت‌هایی مانند لباس پوشیدن یا حمام کردن برای معرفی بخش‌های مختلف بدن به کودک خود بهره بگیرید.
2 تا 3 سالگی
در این سنین کودکان در مورد بدن خود و دیگران بسیار کنجکاو هستند. همچنین اکثرا هم در مورد اینکه هر بخش چه کاری انجام می‌دهد و چه اسمی دارد بسیار مشتاق یادگیری هستند. در این بازه زمانی می‌توانید نام هر بخش بدن را به آن‌ها بگویید و همچنین کاربرد و نحوه عملکرد آن‌ها را توضیح دهید.
4 تا 5 سالگی
در این بازه سنی اغلب کودکان در مورد اینکه بچه‌ها از کجا می‌آیند سوال دارند. این بهترین فرصت برای توضیح دادن نحوه رشد کودک و محل بزرگ شدن آن‌ها بوده و فراموش نکنید که در صحبت‌های خود از اطلاعات تخصصی دوری کنید و با ساده‌ترین و درست‌ترین زبان با آن‌ها حرف بزنید.
بیشتر بدانید: رفتار با کودکان اوتیسم باید چگونه باشد؟
6 تا 8 سالگی
در این سن کودکان از نظر ذهنی به اطلاعات بیشتری نیاز دارند. در نتیجه شما می‌توانید با توجه به میزان درکی که کودک‌تان دارد در مورد نحوه رابطه جنسی و شکل گیری جنین با آن‌ها صحبت کنید.
سخن پایانی
زمانی که قصد دارید تربیت جنسی و انتقال اطلاعات در مورد این مسائل را آغاز کنید به یاد داشته باشید که همه چیز را در یک مکالمه به فرزند خود منتقل نکنید. از گفت و گوهای طولانی و خسته کننده دوری کنید و در عوض آن را به چند بخش تقسیم کنید. در واقع توصیه می‌کنیم که در روند رشد کودک خود این اطلاعات را در بازه‌های زمانی مختلف بازگو کنید. فاصله بین این گفت و گوها کمک کرده تا فرزندتان در مورد این مسائل بیشتر فکر کند و در صورت وجود ابهامات دوباره برای پرسش آن‌ها به شما بازگردد. به علاوه اینکه در سن بلوغ کودک به زمان بیشتری برای پردازش اطلاعات دریافتی خود نیاز دارد و این امری کاملا طبیعی است. اگر در این زمینه به اطلاعات بیشتری نیاز دارید باقی مطالب درمانکده را دنبال کنید یا از متخصصین ما در درمانکده کمک بگیرید.
منابع: healthline – raisingchildren
