داروی کوتریموکسازول یک نوع آنتی‌بیوتیک است که به درمان بیماری‌های عفونی کمک می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی هستند که با کشتن باکتری‌ها یا جلوگیری از رشد و تکثیر آن‌ها اثرات خود را اعمال می‌کنند. مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک نه تنها کمکی به شما نمی‌کند، بلکه می‌تواند به عوارض جانبی جدی منجر شود. به همین دلیل، مهم است که با نحوه مصرف آنتی‌بیوتیک‌های مختلف از جمله کوتریموکسازول و عوارض احتمالی آن‌ها آشنا شوید. تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید تا درباره این موضوع اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فهرست محتوا
داروی کوتریموکسازول چیست؟
این دارو ترکیبی از ۲ آنتی‌بیوتیک سولفامتوکسازول (Sulfamethoxazole) و تری‌متوپریم (Trimethoprim) است که به شکل قرص، سوسپانسیون و آمپول تولید می‌شود. به کوتریموکسازول به انگلیسی Co-trimoxazole می‌گویند. این دارو با نام‌های تجاری مختلف در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، از جمله:
- کوتریکسول فورت
- کوتریکسول
- دوکوتری
- کوتیمت سیدال
- موکساتریم
- کوتریم
- سپترین
کاربرد داروی کوتریموکسازول
از این آنتی‌بیوتیک در موارد زیر استفاده می‌شود:
- درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌های باکتریایی (مانند عفونت‌های گوش میانی، مجاری ادراری، دستگاه تنفس و روده)
- پیشگیری از پنومونی یا ذات‌الریه (نوع پنوموسیستیس) و درمان آن
- درمان اسهال مسافرتی
قرص کوتریموکسازول برای سرماخوردگی و سایر عفونت‌های ویروسی از جمله آنفولانزا گزینه مناسبی نیست، چون فقط روی عفونت‌های باکتریایی تاثیر می‌گذارد. این موضوع در مورد سوسپانسیون و آمپول این دارو هم صادق است.
بیشتر بدانید: قرص آموکسی سیلین برای چیه؟
روش مصرف کوتریموکسازول
شما به طور معمول باید ۲ بار در روز از قرص یا سوسپانسیون کوتریموکسازول استفاده کنید، اما ممکن است میزان مصرف دارو برای درمان عفونت‌های شدید ریه به چهار بار در روز نیز برسد.
اگر پزشک سوسپانسیون یا شربت کوتریموکسازول را برای شما تجویز کرده است، آن را قبل از مصرف به خوبی تکان دهید و برای اندازه‌گیری دوز دارو از قاشق مخصوص استفاده کنید چون قاشق‌های خانگی دقیق نیستند.
کوتریموکسازول را طبق دستور دکتر عفونی با یک لیوان آب (۲۴۰ میلی‌لیتر) مصرف کنید. در صورت بروز ناراحتی معده، می‌توانید دارو را با غذا یا شیر بخورید. معمولا توصیه می‌شود در حین مصرف این دارو مایعات زیادی بنوشید تا خطر تشکیل سنگ کلیه کاهش یابد. در مورد این موضوع با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: قرص کلیندامایسین چیست؟ آنتی‌بیوتیک قوی برای درمان عفونت‌ها
آمپول کوتریموکسازول از طریق ورید و به صورت انفوزیون آهسته طی ۶۰ تا ۹۰ دقیقه تزریق می‌شود. پزشک دوز دارو را بر اساس وضعیت پزشکی، وزن و واکنش بدن شما تعیین می‌کند.
بهترین زمان مصرف کوتریموکسازول باید توسط پزشک مشخص شود. اما برای اینکه اثربخشی دارو را افزایش دهید، بهتر است آن را سر ساعت و در فواصل زمانی منظم مصرف کنید. استفاده از این دارو را تا زمانی که پزشک توصیه کرده است ادامه دهید زیرا قطع زودهنگام آن ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود.
بیشتر بدانید: درمان عفونت‌های باکتریایی با داروی لووفلوکساسین
شایع‌ترین عوارض جانبی داروی کوتریموکسازول
کوتریموکسازول ممکن است در بعضی از افراد عوارض جانبی ایجاد کند. اگر علائم زیر شدید بودند یا با گذشت زمان از بین نرفتند، به پزشک خود اطلاع دهید:
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
در صورتی که علائم زیر را مشاهده کردید، فورا از دکتر عفونی آنلاین کمک بگیرید:
- کهیر
- خارش
- گلودرد
- تب یا لرز
- اسهال شدید (مدفوع آبکی یا خونی) که ممکن است با یا بدون تب و کرامپ معده رخ دهد
- تنگی نفس
- سرفه
- کبودی یا خونریزی غیر عادی
- زرد شدن پوست یا چشم
- رنگ‌پریدگی
- تغییر رنگ پوست به قرمز یا بنفش
- درد مفاصل یا عضلات
- خواب‌آلودگی شدید
- سردرد مداوم
- سفتی گردن
- تشنج
- ضربان قلب آهسته یا نامنظم
بیشتر بدانید: آموکسی کلاو برای چیست؟
استفاده از این دارو برای دوره‌های طولانی یا مکرر ممکن است به برفک دهان یا عفونت قارچی منجر شود. در صورت مشاهده لکه‌های سفید در دهان، تغییر ترشحات واژن یا بروز سایر علائم غیر عادی، حتما به پزشک مراجعه کنید.
موارد احتیاط پیش از مصرف
رعایت نکات زیر احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف داروی کوتریموکسازول را به حداقل می‌رساند:
- اگر سابقه حساسیت به کوتریموکسازول یا هر داروی دیگری را دارید، درباره این موضوع با پزشک صحبت کنید.
- یک فهرست از تمام داروها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی مصرفی خود تهیه کنید و هر بار که به پزشک مراجعه می‌کنید یا در بیمارستان بستری می‌شوید، آن را همراه خود ببرید.
- سابقه ابتلا به ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت‌ها)، کم‌خونی مگالوبلاستیک (گلبول‌های قرمز غیر طبیعی به دلیل کمبود فولات)، بیماری ارثی فنیل کتونوری (PKU)، بیماری کبدی، بیماری کلیوی، آسم، پورفیری، کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز، HIV یا عدم تعادل مواد معدنی (افزایش پتاسیم یا کاهش سدیم در خون) را به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر دیابت دارید، باید بدانید که این محصول ممکن است روی قند خون شما تاثیر بگذارد. بنابراین قند خون‌تان را به طور منظم بررسی کنید و نتایج را با پزشک در میان بگذارید. ممکن است لازم باشد پزشک داروها، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی شما را تغییر دهد.
- هنگام خروج از منزل از عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب و لباس مناسب استفاده کنید و برای مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار نگیرید. چون داروی کوتریموکسازول ممکن است پوست شما را به نور خورشید حساس کند.
- در حین مصرف کوتریموکسازول به طور منظم به پزشک مراجعه کنید و طبق دستور آزمایش بدهید. پزشک با استفاده از تست‌های آزمایشگاهی خاص پاسخ بدن شما به دارو را بررسی می‌کند.
- کوتریموکسازول می‌تواند اثربخشی واکسن‌های حاوی باکتری زنده (مانند واکسن تیفوئید) را کاهش دهد. قبل از انجام هر گونه واکسیناسیون به پزشک خود بگویید که از این دارو استفاده می‌کنید.
بیشتر بدانید: سفالکسین چیست؟
تداخل دارویی کوتریموکسازول
داورهایی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارت‌اند از:
- رقیق‌کننده‌های خون (مانند وارفارین)
- دوفتیلید
- متنامین
- متوترکسات
داروی کوتریموکسازول می‌تواند با بعضی از تست‌های آزمایشگاهی تداخل داشته باشد و روی نتیجه آن‌ها تاثیر بگذارد. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و همه پزشکان شما از مصرف این دارو مطلع هستند.
قیمت داروی کوتریموکسازول
کوتریموکسازول به شکل قرص، سوسپانسیون و آمپول به فروش می‌رسد. قیمت این دارو به نوع و دوز آن بستگی دارد، اما معمولا جزء محصولات ارزان‌قیمت طبقه‌بندی می‌شود.
بیشتر بدانید: قرص آزیترومایسین ۲۵۰ و ۵۰۰
فعل و انفعالات داروی کوتریموکسازول در بدن
آمپول، سوسپانسیون و قرص کوتریموکسازول هر سه یک نوع آنتی‌بیوتیک هستند که در دسته‌ای از داروها به نام سولفونامیدها قرار می‌گیرند. این داروها با توقف رشد باکتری‌ها و قارچ پنوموسیستیس به درمان عفونت کمک می‌کنند.
افراد آسیب‌پذیر
داروی کوتریموکسازول برای کودکان کمتر از ۲ ماه تجویز نمی‌شود، چون می‌تواند به عوارض جانبی جدی منجر شود. سالمندان هم نسبت به عوارض این دارو به ویژه واکنش‌های پوستی، اختلالات خونی، خونریزی و افزایش سطح پتاسیم خون حساس‌تر هستند؛ بنابراین نباید بدون مشورت با پزشک از آن استفاده کنند.
کوتریموکسازول بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و احتمالا به جنین در حال رشد آسیب می‌رساند. اگر در حین مصرف این دارو باردار شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید. قبل از مصرف کوتریموکسازول در شیردهی هم لازم است با پزشک مشورت کنید، چون این دارو وارد شیر مادر می‌شود و ممکن است به نوزاد آسیب برساند. معمولا این آسیب در نوزادان نارس یا نوزادان مبتلا به بعضی از اختلالات از جمله یرقان، افزایش بیلی‌روبین خون و کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز شایع‌تر است.
بیشتر بدانید: قرص سفکسیم برای چیه؟
کلام پایانی
داروی کوتریموکسازول در اشکال مختلف تولید می‌شود و به درمان بیماری‌های عفونی کمک می‌کند. اگر در مورد نحوه مصرف این آنتی‌بیوتیک نیاز به راهنمایی دارید یا بعد از مصرف آن دچار عوارض جانبی ناخواسته شده‌اید، با پزشک مشورت کنید. برای این کار می‌توانید وارد سایت درمانکده شوید و از پزشک مورد نظر خود وقت بگیرید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که به راحتی برای اخذ نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین اقدام کنید.
سوالات متداول
این دارو یک نوع آنتی‌بیوتیک است که از آن برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، کوتریموکسازول برای اسهال مسافرتی و عفونت‌های دستگاه ادراری، دستگاه تنفس، روده و گوش کاربرد دارد.
بله. این دارو می‌تواند عفونت‌های باکتریایی دستگاه ادراری را درمان کند.
بله. گاهی‌اوقات از کوتریموکسازول برای عفونت واژن یا رحم استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند قارچ‌هایی که باعث عفونت شده‌اند را از بین ببرد.
اگر از این دارو به طور منظم یا دقیقا طبق دستور پزشک استفاده نکنید، ممکن است در حین مصرف آن دچار عارضه شوید. بعضی از افراد از جمله سالمندان بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این عوارض هستند. از عوارض شایع کوتریموکسازول می‌توان به مشکلات گوارشی و بی‌اشتهایی اشاره کرد.
منابع: webmd, medlineplus
