این روزها، طب سنتی که از آن به عنوان طب مکمل یاد می‌شود در بین مردم طرفداران زیادی پیدا کرده است. اگر از علاقه‌مندان طب سنتی باشید، احتمالا اصطلاحات رایج آن مثل «اخلاط اربعه»، «بلغم»، «سودا»، «صفرا» و «دم» را شنیده‌اید.
طب سنتی که بیشترین تاکید آن روی پیشگیری است، برهم خوردن تعادل اخلاط اربعه را علت بسیاری از بیماری‌ها معرفی می‌کند و معتقد است که افزایش یکی از این اخلاط در بدن می‌تواند با دردسرها و مشکلات زیادی همراه باشد و عملکرد طبیعی بافت‌ها و اندام‌ها را مختل کند. بنابراین، باید خلط اضافی را در بدن کاهش داد.
«غلبه بلغم» یکی از مشکلات رایجی است که امروزه بسیاری از مردم به دلیل سبک زندگی نادرست به آن مبتلا می‌شوند. به همین دلیل، مقاله امروز مجله درمانکده را به بلغمی مزاج‌ها اختصاص داده‌ایم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
بلغم چیست؟
از دیدگاه طب سنتی، بدن انسان از عناصر اربعه (آب، خاک، هوا و آتش) ساخته شده است و با اخلاط اربعه (صفرا، دم، بلغم و سودا) کنترل می‌شود. وقتی غذا در بدن هضم و جذب می‌شود، اخلاط اربعه را تولید می‌کند که باعث رشد اندام‌ها و بازسازی اعضای آسیب دیده می‌شوند و امکان حرکت کردن را برای انسان فراهم می‌کنند. منظور از خلط، ماده مرطوب و روانی است که غذا ابتدا به آن تبدیل می‌شود.
اخلاط اربعه از نظر گرمی، سردی، خشکی و رطوبت با هم متفاوت هستند. به طوری که صفرا گرم و خشک، دم گرم و تر، بلغم سرد و تر و سودا سرد و خشک است. ترکیب این اخلاط در بدن باعث به وجود آمدن مزاج‌های مختلف می‌شود.
اگر میزان و نسبت اخلاط اربعه در حالت تعادل باشد، فرد دارای مزاج معتدل است. اما اگر مقدار هر کدام از آن‌ها در مقایسه با مزاج معتدل افزایش یابد، مزاج فرد تغییر می‌کند. برای مثال اگر میزان بلغم موجود در بدنتان نسبت به مقدار این خلط در بدن فردی که مزاج معتدل دارد بیشتر باشد، شما دارای مزاج بلغمی خواهید بود. خلط بلغم طبیعت سرد و تر دارد و تولید بیش از حد آن در بدن می‌تواند جسم و روان را تحت تاثیر قرار دهد و به بروز بیماری‌های زیادی منجر شود.
بیشتر بخوانید: 10 راه برای تقویت متابولیسم
علائم غلبه بلغم
معایب مزاج بلغمی می‌تواند بسته به اندامی که میزان این خلط در آن زیاد شده است، متفاوت باشد. این خلط در سراسر بدن جریان می‌یابد و معمولا افزایش آن روی کل بدن تاثیر می‌گذارد، اما اگر در اندام خاصی تجمع پیدا کند فقط همان بخش از بدن را درگیر می‌کند. به عنوان مثال اگر غلبه بلغم در مغز اتفاق بیفتد، باعث کاهش حافظه و فراموشی می‌شود و اگر به طور کلی مزاج فرد را تغییر دهد، ممکن است به چاقی شکمی منجر شود. با این حال، در بیشتر موارد فردی که دچار غلبه بلغم می‌شود احتمالا تعدادی از علائم زیر یا حتی همه آن‌ها را در خود مشاهده می‌کند:
- سفیدی رنگ بدن
- چاقی شکمی
- سرد بودن اندام‌های بدن، به خصوص دست‌ها و پاها
- افزایش آب دهان و جاری شدن آب از دهان هنگام خواب
- افزایش ترشحات بینی
- افزایش ادرار
- کاهش سرعت هضم غذا و ترش کردن
- خواب‌آلودگی و میل زیاد به خوابیدن
- احساس سستی و ضعف
- خستگی زودرس
- ضعف مغز و فراموشی
- نبض کُند
- ریزش مو و کاهش رشد آن
- سرفه زیاد
بیشتر بخوانید: علائم، انواع و راه‌های درمان سرفه
عوارض ناشی از غلبه بلغم در اندام‌های مختلف بدن
همان‌طور که گفتیم، غلبه بلغم در هر یک اندام‌های بدن می‌تواند به علائم و عوارض خاصی منجر شود. در ادامه مطلب، شما را با مشکلات مرتبط با قسمت‌های مختلف بدن آشنا خواهیم کرد:
- پوست: زیادی بلغم در پوست می‌تواند به بیماری برص (ویتیلیگو) منجر می‌شود که در مبتلایان به آن بخش‌هایی از پوست رنگ خود را از دست می‌دهند.
- مو: در صورتی که افزایش سردی و رطوبت روی موها تاثیر بگذارد، فرد دچار ریزش مو یا موخوره می‌شود.
- چشم: ریزش اشک، کاهش بینایی، آب مروارید و افتادگی پلک در اثر افزایش بلغم در چشم‌ها رخ می‌دهد.
- گوش: کاهش شنوایی و ایجاد صدا در گوش از اثرات افزایش بلغم در گوش است. معمولا صدایی که در اثر غلبه این خلط شنیده می‌شود، شبیه صدای پنکه است.
- دهان و حلق: افزایش سردی و رطوبت در دهان و حلق با مشکلاتی مانند سنگینی زبان، لکنت زبان، ریزش آب دهان، تورم لوزه‌ها و خروپف مشخص می‌شود. اگر مادر در دوران شیردهی در مصرف غذاهایی که طبع سرد دارند زیاده‌روی کند، ممکن است فرزندش دیرتر از موعد شروع به صحبت کند.
- دستگاه گوارش: اگر سردی و رطوبت دستگاه گوارش زیاد شود، با مشکلات گوارشی مثل سوزش سر دل، ترش کردن، حالت تهوع، استفراغ و نفخ روبرو می‌شوید. که برای درمان می‌توانید به متخصص گوارش مراجعه کنید یا به صورت ویزیت آنلاین متخصص گوارش به درمان نزدیک شوید.
- مفاصل: کسانی که بلغم در مفاصل آن‌ها افزایش یافته است، در معرض ابتلا به آرتروز و روماتیسم قرار دارند.
- عضلات: تجمع بیش از حد رطوبت در عضلات باعث حجیم‌تر شدن آن‌ها می‌شود.
- سر: چنانچه بلغم در ناحیه سر و مغز افزایش یابد، فراموشی، آلزایمر، افسردگی، سردرد و سینوزیت را به دنبال دارد.
- قلب: افزایش سردی و رطوبت در قلب ممکن است روی دریچه‌های قلب تاثیر منفی داشته باشد.
- دستگاه ادراری: غلبه بلغم در کلیه‌ها و مجاری ادراری باعث سنگ کلیه، اختلال عملکرد مثانه و بی‌اختیاری ادرار می‌شود.
- اندام‌های تولید مثل: غلبه بلغم و افزایش سردی در اندام‌های تولید مثلی زنان و مردان با بزرگ شدن پروستات، افزایش خونریزی قاعدگی، عفونت رحم و ناباروری مشخص می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت ریزش مو و هر آنچه که در این مورد باید بدانید
درمان بلغم
درمان طب سنتی بلغم نیازمند تغییر سبک زندگی است. افرادی که عوارض ناشی از غلبه این خلط رنج می‌برند، بهتر است در صورت امکان در مناطقی که آب و هوای گرم و خشک دارند زندگی کنند. چرا که رطوبت محیط باعث تشدید علائم آن‌ها می‌شود. همچنین لازم است رژیم غذایی خود را اصلاح کنند و از مصرف غذاهایی که با مزاج آن‌ها سازگار نیست بپرهیزند.
متخصصان طب سنتی توصیه می‌کنند که افراد بلغمی مزاج مراقب حجم غذای مصرفی خود باشند و از پرخوری بپرهیزند. همچنین باید از غذاهای زودهضم استفاده کنند و غذا را خوب بجوند. معمولا رژیم غذایی برای بلغمی‌ها شامل عسل، ادویه و خشکبار است و به آن‌ها توصیه می‌شود که غذاهای آماده و فست‌فود را از برنامه غذایی خود حذف کنند. در جدول زیر می‌توانید با تعدادی از غذاهای مفید و مضر برای این افراد آشنا شوید:
| گروه غذایی | غذاهای مفید | غذاهای مضر |
| سبزیجات | شوید، ترخون، جعفری، ریحان، مرزه، نعناع، شنبلیله، تره و کرفس | گوجه‌فرنگی، قارچ، سیب‌زمینی، کلم، کاهو و اسفناج |
| میوه‌ها | سیب شیرین، به و نارگیل | پرتقال، نارنگی، کیوی، هندوانه، آلو و آلبالو |
| لبنیات | شیر، ماست، دوغ و کشک | |
| گوشت | گوشت گوسفند جوان | گوشت گاو و گوساله، بوقلمون، شترمرغ و ماهی |
| مغزها | بادام، فندق و پسته | بادام‌زمینی و کره بادام‌زمینی |
| ادویه‌ها | دارچین، زنجبیل، هل، زعفران، زیره سبز، سیر و موسیر | سماق |
| نوشیدنی‌ها | قهوه، نوشابه، دلستر و آبغوره | |
| سایر غذاها | عسل | ترشیجات فست‌فود و غذاهای کنسروی ماکارونی، لازانیا و غذاهای حاوی رشته چیپس و پفک انواع سس |
بیشتر بخوانید: گیاه‌خواری
کلام پایانی
تعادل بین چهار خلط دم، صفرا، بلغم و سودا به حفظ سلامتی کمک می‌کند. اما گاهی اوقات، به دلیل سبک زندگی نادرست یا در اثر مصرف بعضی از غذاها مقدار یکی از این خلط‌ها بیش از اندازه در بدن افزایش می‌یابد که این امر مشکلات زیادی را به همراه دارد. برای مثال، ممکن است به علت غلبه بلغم به چاقی شکمی، سنگ کلیه، ناباروری یا مشکلات گوارشی دچار شوید.
درمان مشکلات ناشی از افزایش اخلاط اربعه زمان‌بر بوده و مستلزم تغییر سبک زندگی است. اگر فکر می‌کنید تعادل این اخلاط در بدنتان برهم خورده است، می‌توانید از طریق سایت درمانکده از بهترین متخصصان طب سنتی و عمومی وقت بگیرید و به صورت آنلاین از طریق مشاوره با متخصص عمومی مشورت کنید.
