سکته چشمی چیست؟ [علت، انواع و علائم + ۶ روش درمان]

سکته چشمی یکی از بیماری‌های جدی مرتبط با بینایی است که می‌تواند بر کیفیت دید فرد تاثیر منفی بگذارد. این عارضه به دلیل قطع جریان خون به شبکیه رخ می‌دهد. اگر بخشی از بینایی خود را فقط در یک چشم از دست داده‌اید اما دردی ندارید، احتمالا دچار سکته چشمی شده‌اید. شناخت علائم و مراجعه به موقع به چشم‌پزشک نقش مهمی در جلوگیری از نابینایی کامل دارد. در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علل، علائم و روش‌های درمان این عارضه بیشتر آشنا کنیم.

سکته چشمی چیست؟

رگ‌های خونی مسئول انتقال مواد مغذی حیاتی و اکسیژن به بخش‌های مختلف بدن هستند. وقتی رگ‌ها تنگ یا توسط لخته خون مسدود شوند، خون‌رسانی قطع می‌شود و سکته مغزی رخ می‌دهد. در مورد سکته چشمی، انسداد بر شبکیه چشم تاثیر می‌گذارد. شبکیه لایه نازکی است که سطح داخلی پشت چشم را می‌پوشاند. این لایه سیگنال‌های نوری را به مغز می‌فرستد تا آن‌چه را که چشم می‌بیند، درک کند. 

وقتی رگ‌های شبکیه مسدود شوند، مایعات به داخل شبکیه نشت می‌کنند. این باعث تورم و جلوگیری از گردش اکسیژن می‌شود که بر توانایی دیدن فرد تاثیر می‌گذارد. زمانی که جریان خون به شبکیه کاملا قطع شود، آسیب شدیدی در چشم ایجاد می‌شود. بنابراین می‌توان سکته چشمی یا انسداد شریان شبکیه را نتیجه قطع یا توقف جریان خون به شبکیه چشم دانست. این وضعیت معمولا باعث از دست دادن ناگهانی بینایی می‌شود و نیاز به درمان فوری توسط دکتر چشم پزشک دارد.

انواع مختلف سکته چشمی کدامند؟

انسداد شریان شبکیه یا همان سکته چشمی ممکن است بر اساس محل انسداد، نام‌های مختلفی داشته باشد. انواع انسداد شریان شبکیه شامل موارد زیر هستند:

۱- انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO)

این انسداد در شریان اصلی چشم رخ می‌دهد که همچون تنه یک درخت است. اثرات این نوع سکته چشمی را می‌توان در سراسر چشم مشاهده کرد.

“The most common CRAO symptom is partial or complete central vision loss. It may mimic a black curtain coming down in front of your eye. The retina may appear pale and have a cherry red spot.”

شایع‌ترین علامت CRAO از دست دادن جزئی یا کامل بینایی مرکزی است. این حالت ممکن است شبیه به یک پرده سیاه باشد که جلوی چشم شما پایین می‌آید. شبکیه ممکن است رنگ‌پریده به نظر برسد و یک لکه قرمز گیلاسی داشته باشد.
به نقل از سایت: healthline

۲- انسداد شریان شبکیه شاخه‌ای (BRAO)

این انسداد در یکی از شریان‌های کوچکتر چشم ایجاد می‌شود، مانند شاخه‌ای که به تنه درخت متصل است. اثرات این نوع انسداد را می‌توان در ناحیه کوچکتری از چشم مشاهده کرد.

۳- انسداد شریان شبکیه شاخه‌ای

این انسداد در یک رگ خونی بسیار کوچکتر رخ می‌دهد، مانند شاخه‌ای که بخشی از یک شاخه‌ متصل به تنه درخت است.

علائم و نشانه های سکته چشمی

جالب است بدانید درد نشانه سکته چشمی نیست؛ بلکه اولین و اصلی‌ترین علامت این عارضه، از دست دادن ناگهانی بینایی یا تغییر بینایی در یک چشم است که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تاری دید
• فلش زدن چشم
• دیدن نقطه‌های تاریک

تغییرات بینایی معمولا از موارد کوچک شروع می‌شوند و با گذشت زمان شدت بیشتری پیدا می‌کنند.

چشمات تار می‌بینن و نگرانی دلیلش سکته چشمی باشه؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، از پزشک نوبت بگیر و مشورت کن

دکتر چشم پزشک سوال چشم پزشکی آنلاین

سکته چشمی در اثر چیست؟

قطع و انسداد جریان خون که بر شبکیه چشم تاثیر می‌گذارند، علت سکته چشمی هستند. انسداد می‌تواند به دلیل آمبولی یا ترومبوز رخ دهد. این انسداد می‌تواند ناشی از ماده جامدی مانند پلاک یا عفونت باشد که از قسمت دیگری در بدن همچون داخل قلب یا شریان دیگر جدا می‌شود و به آن آمبولی می‌گویند. همچنین سکته چشمی می‌تواند به دلیل قطع جریان خون به شبکیه بر اثر لخته شدن یا غلیظ شدن خون رخ دهد. این نوع انسداد شریان شبکیه، ترومبوز نامیده می‌شود. 

عوامل خطرزای سکته چشمی

بیشتر عوامل خطر سکته چشمی شبیه به سکته مغزی است. این عارضه در بزرگسالان مسن (بالای ۶۰ سال) و آقایان شایع‌تر است، با این حال برخی شرایط سلامتی مانند موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند:

• فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
• دیابت
• کلسترول بالا (هیپرلیپیدمی)
• گلوکوم
• تشکیل پلاک در رگ‌های خونی (آترواسکلروز)
• بیماری عروق کرونر قلب
• تنگی شریان کاروتید یا شریان گردن
• اختلالات خونی نادر

مهم: یادتان باشد، مصرف دخانیات احتمال ابتلا به هر نوع سکته را افزایش می‌دهد، بنابراین از مصرف آن اجتناب کنید.

نحوه تشخیص سکته چشمی چگونه است؟

تشخیص این عارضه توسط چشم‌پزشک و با معاینه دقیق چشم انجام می‌شود. در اولین مرحله، پزشک با افتالموسکوپ داخل چشم را مشاهده می‌کند تا تغییرات احتمالی در رگ‌های خونی یا میزان تورم شبکیه مورد بررسی قرار بگیرند. در بسیاری از موارد، ظاهر شبکیه، به‌ویژه رنگ‌پریدگی آن یا وجود لکه قرمز در شبکیه نشانه واضحی از سکته چشمی است. همچنین پزشک از بیمار سوالاتی در مورد علائم و مدت زمان شروع آن‌ها می‌پرسد. دیگر آزمایشات تخصصی که ممکن است برای بررسی دقیق‌تر انجام شوند را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:

آزمایشات تخصصی برای تشخیص سکته چشمی	توضیحات
توموگرافی انسجام نوری (OCT)	یک آزمایش تصویربرداری است که می‌تواند تورم شبکیه را تشخیص دهد.
آنژیوگرافی فلورسین	شامل تزریق رنگ مخصوص است تا مسیر جریان خون در چشم برجسته‌تر شود.
تست عکاسی فوندوس رنگی	تصاویری از بخش کامل شبکیه چشم ارائه می‌دهد.

زمانی که چشم‌پزشک به اختلالی مانند آرتریت سلول غول‌پیکر (آرتریت تمپورال) مشکوک باشد، آزمایش‌های دیگری همچون موارد زیر را تجویز می‌کند:

• سونوگرافی
• اکوکاردیوگرافی
• آزمایش خون برای بررسی التهاب در بدن

ایا سکته چشمی قابل درمان است؟

این عارضه در بسیاری از موارد قابل درمان است، اما میزان موفقیت درمان به نوع سکته، شدت آسیب و سرعت مراجعه بیمار به پزشک بستگی دارد. اگر در همان ساعت اولیه پس از بروز علائم، از دکتر چشم پزشک آنلاین مشورت بگیرید و در صورت لزوم فوری به صورت حضوری مراجعه کنید، احتمال حفظ بخشی از بینایی وجود دارد. با این حال، اگر شدت آسیب به سلول‌های عصبی شبکیه زیاد باشد، درمان قطعی سکته چشمی معنایی ندارد و نمی‌توان بینایی فرد را به حالت قبل از سکته برگرداند. در واقع، می‌توان گفت منظور از درمان سکته چشمی، کنترل عوارض، بازگرداندن جریان خون به شبکیه، جلوگیری از کاهش دید و تلاش برای بهبود بینایی است.

درمان سکته چشمی

برای درمان این عارضه باید هرچه سریع‌تر به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا زمان قطع جریان خون به شبکیه و آسیب ناشی از آن به حداقل برسد. انتخاب بهترین روش درمان سکته چشمی به نوع سکته و شدت آسیب بستگی دارد. به طور کلی، گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

• داروهایی برای کاهش فشار در چشم یا حل کردن لخته خون
• لیزر درمانی برای بستن رگ‌های خونی نشت‌کننده
• تزریق داخل چشمی حاوی داروهایی به نام مهارکننده‌های فاکتور رشد اندوتلیال عروقی برای کنترل عوارض سکته چشمی
• ماساژ چشم در حالت بسته برای کاهش فشار داخل چشم و باز شدن شریان‌ها
• اکسیژن‌درمانی هایپرباریک برای افزایش اکسیژن در شبکیه از طریق تنفس اکسیژن خالص در محفظه خاص
• پاراسنتز برای برداشتن مایع از چشم جهت کاهش فشار به کمک سوزن مخصوص

ایا سکته چشمی خطرناک است؟

سکته چشمی یک وضعیت اورژانسی و خطرناک چشم محسوب می‌شود. در این وضعیت، جریان خون به شبکیه کاهش می‌یابد یا قطع می‌شود و سلول‌های شبکیه که برای عملکرد خود به اکسیژن نیاز دارند، دچار آسیب می‌شوند. اگر درمان به موقع انجام نشود، این آسیب می‌تواند دائمی و غیر قابل برگشت باشد و منجر به کاهش دید یا حتی نابینایی دائمی در یک چشم شود. 

در واقع، می‌توان گفت شدت خطر این عارضه به نوع و محل انسداد بستگی دارد. اگر شریان اصلی شبکیه آسیب ببیند، خطر از دست دادن بینایی بیشتر است، اما در انسدادهای جزئی ممکن است فقط بخشی از بینایی از بین برود. از طرفی، سکته چشمی هشداردهنده بیماری زمینه‌ای است. چرا که بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری قلبی عروقی و دیابت از دلایل اصلی بروز این عارضه هستند.

“The number of people who have retinal artery occlusion, or eye stroke, is estimated at about 1 to 2 per 100,000 people each year.”

تعداد افرادی که دچار انسداد شریان شبکیه یا سکته چشمی می‌شوند، سالانه حدود ۱ تا ۲ نفر در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.
به نقل از سایت: clevelandclinic

برای جلوگیری از سکته چشمی چه کار کنیم؟

با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر سکته چشمی را کاهش دهید:

• رژیم غذایی سالمی داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید.
• در صورت ابتلا به دیابت، سطح قند خون خود را ثابت نگه دارید.
• فشار خون و کلسترول خون خود را به طور منظم کنترل کنید.
• با مراجعه دوره‌ای به دکتر چشم‌پزشک، سطح فشار چشم خود را کنترل کنید.
• سیگار را ترک کنید.

عوارض و خطرات سکته چشمی چیست؟

این عارضه اگر به موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، می‌تواند خطرات جدی و گاهی دائمی برای بینایی ایجاد کند. مهم‌ترین عوارض سکته چشمی شامل موارد زیر هستند:

• ادم ماکولا یا التهاب ماکولا: ماکولا قسمت میانی شبکیه است که نقش مهمی در وضوح بینایی دارد. تورم ماکولا ممکن است موجب تاری دید یا از دست دادن بینایی شود.
• نئوواسکولاریزاسیون: در این بیماری، رگ‌های خونی جدید و غیرطبیعی در شبکیه ایجاد می‌شوند. این رگ‌های خونی می‌توانند به داخل زجاجیه (مایع داخل چشم) نشت کنند و باعث ایجاد مگس‌پران شوند. در موارد شدید، شبکیه می‌تواند به طور کامل جدا شود.
• گلوکوم نئوواسکولار: این بیماری شامل افزایش فشار در چشم است که به دلیل تشکیل رگ‌های خونی جدید رخ می‌دهد.
• نابینایی: از دست دادن کامل و دائمی بینایی یکی از عوارض سکته چشمی شدید است که به دلیل عدم درمان به موقع رخ می‌دهد.

راهنمای مراجعه به پزشک

سکته چشمی یکی از اختلالات جدی بینایی است که به دلیل قطع جریان خون به شبکیه ایجاد می‌شود. این عارضه یک وضعیت اورژانسی چشم به‌شمار می‌آید و اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند موجب کاهش دید یا نابینایی دائمی شود. تشخیص سریع و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون، دیابت و کلسترول خون نقش مهمی در درمان این عارضه دارند و از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کنند.

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علل، علائم، انواع و روش‌های درمان سکته چشم آشنا کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص همچون دکتر چشم‌پزشک مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مشاوره تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.

سوالات متداول

منابع: healthline | clevelandclinic