التهاب روده در کودکان؛ نکات مهمی که پدر و مادرها باید بدانند

التهاب روده در کودکان (Pediatric inflammatory bowel disease، به اختصار Pediatric IBD) نامیده می‌شود. این بیماری‌ها به طور کلی شامل ۲ دسته اصلی هستند: کرون (Crohn’s disease) و کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis). آنها می‌توانند باعث سوء تغذیه و مشکلات رشد در کودکان شوند. این مشکل نیز به‌نوبهٔ خود عوارضی مانند کوتاه قدی را در آنها منجر خواهد شد. علت اصلی این بیماری در کودکان ناشناخته است، اما پزشکان فاکتورهای وراثتی و محیطی را در بروز آن موثر می‌دانند. این مقاله از مجله درمانکده در رابطه با این بیماری، تکنیک‌های درمان و روش‌های تشخیص آن است.

التهاب روده در کودکان چیست؟

بیماری التهابی روده کودکان (IBD) گروهی از اختلالات مزمن هستند که با التهاب در دستگاه گوارش کودکان و نوجوانان مشخص می‌شوند. در ادامه ۲ وضعیت اصلی این بیماری را مطالعه می‌کنید:

1. بیماری کرون (Crohn’s disease): این عارضه می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را درگیر کند، اما معمولا انتهای روده کوچک (ایلئوم، ileum) و ابتدای روده بزرگ (کولون، colon) را درگیر می‌کند. بیماری کرون با التهاب تکه‌ای مشخص می‌شود که در تمام دیواره روده گسترش می‌یابد و می‌تواند لایه‌های عمیق‌تری از روده را درگیر کند. این بیماری می‌تواند منجر به علائم مختلفی مانند درد شکم، اسهال، کاهش وزن، خستگی و گاهی اوقات عوارضی خارج از دستگاه گوارش شود.
2. کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis): این بیماری در درجه اول روده بزرگ و راست روده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخلاف بیماری کرون، که می‌تواند چندین نواحی از دستگاه گوارش را درگیر کند، کولیت اولسراتیو معمولا داخلی‌ترین پوشش روده بزرگ و راست روده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث التهاب و زخم مداوم در نواحی آسیب‌دیده می‌شود. علائم کولیت اولسراتیو شامل اسهال خونی، درد شکم، اضطرار برای اجابت مزاج و خونریزی مقعدی است.

هم بیماری کرون و هم کولیت اولسراتیو شرایط مزمن با دوره‌های عود و بهبودی هستند. علل دقیق IBD در کودکان به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سیستم ایمنی را شامل می‌شود. تشخیص و درمان IBD اطفال معمولا شامل یک رویکرد چند رشته‌ای از جمله متخصصان گوارش کودکان، متخصصان تغذیه و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی متخصص در مدیریت این شرایط است.

بیشتر بدانید: التهاب روده چیست؟ از علائم تا سریع‌ترین روش درمان

التهاب روده در کودکان چه علائمی دارد؟

علائم التهاب روده در کودکان با توجه به شرایط خاص (بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)، محل و شدت التهاب در دستگاه گوارش می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه علائم رایج را مطالعه می‌کنید:

• درد شکم: درد مکرر یا مداوم شکم یک علامت شایع در IBD کودکان است. درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است قبل، حین یا بعد از اجابت مزاج رخ دهد.
• اسهال: اسهال مزمن یا متناوب یکی دیگر از علائم رایج است که گاهی اوقات می‌تواند خونی باشد.
• کاهش وزن و رشد ضعیف: التهاب روده در کودکان، منجر به کاهش اشتها و سوء جذب می‌شود. به همین دلیل کودکان با کاهش وزن و مشکلات رشد مواجه می‌شوند.
• خستگی و ضعف مداوم
• بلوغ تاخیری: در برخی موارد، IBD اطفال می‌تواند بر رشد و تکامل تاثیر بگذارد و منجر به تاخیر در بلوغ نوجوانان شود.
• خونریزی رکتوم: این علامت بیشتر با بیماری کرون با کولیت اولسراتیو همراه است. خون ممکن است در مدفوع قابل مشاهده باشد یا فقط در طی معاینات پزشکی تشخیص داده شود.
• درد و تورم مفاصل: التهاب روده در کودکان می‌تواند باعث التهاب در مفاصل و در نتیجه درد، تورم و سفتی شود. بیشتر کودکان مبتلا به بیماری کرون، با این مشکل مواجه هستند.
• مشکلات پوستی: برخی از کودکان مبتلا به IBD ممکن است مشکلات پوستی مانند بثورات، زخم، یا تورم داشته باشند.
• التهاب چشم: بیماری‌های التهابی چشم، مانند یووئیت (uveitis)، می‌تواند در IBD کودکان رخ دهد و ممکن است باعث قرمزی، درد و حساسیت به نور شود.

توجه به این نکته مهم است که التهاب روده در کودکان علائم مشابهی را ایجاد نمی‌کند. شدت و فراوانی علائم می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

بیشتر بخوانید:درمان فوری یبوست کودکان؛ بهترین راهکار خانگی و دارویی برای یبوست

روش تشخیص التهاب روده کودکان چگونه است؟

پزشک برای تشخیص بیماری التهابی روده در کودکان از تست و آزمایش‌های زیر استفاده می‌کند:

• آزمایش خون: که می‌تواند شامل تست شمارش کامل خون (CBC) و تست‌های عملکرد کبد باشد.
• تجزیه و تحلیل نمونه مدفوع (Stool sample analysis): این آزمایش شامل نمونه‌ای از مدفوع کودک است که پزشکان از نتایج آن برای بررسی وجود خون، عفونت یا سایر ناهنجاری‌ها استفاده می‌کنند.
• تست‌های تصویربرداری که می‌توانند شامل MRI، سی‌تی اسکن و سونوگرافی باشند.
• کولونوسکوپی (Colonoscopy): که در طی آن یک لوله انعطاف‌پذیر همراه با دوربین از طریق مقعد وارد دستگاه گوارش پایینی می‌شود. به این ترتیب پزشک متخصص می‌تواند کولون (Colon، روده بزرگ) را بررسی کند.

ترکیبی از این رویکردهای تشخیصی به پزشکان کمک می‌کند تا میزان و شدت التهاب را ارزیابی کنند و براساس آن تکنیک درمانی را ارائه دهند.

بیشتر بدانید: بیماری کرون روده چیست؟

راه‌کارهای درمان التهاب روده کودکان چیست؟

هدف درمان بیماری التهابی روده کودکان (IBD) کاهش التهاب و علائم، دستیابی به بهبودی و حفظ آن و بهبود کیفیت کلی زندگی کودک است. رویکرد درمانی ممکن است با توجه به شرایط خاص (بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)، شدت بیماری و عوامل فردی متفاوت باشد. در اینجا برخی از گزینه های رایج درمانی را مطالعه می‌کنید:

داروها

داروهای مختلفی برای درمان IBD کودکان استفاده می‌شود. انتخاب دارو به نوع و محل بیماری و همچنین سن و سلامت کلی کودک بستگی دارد. داروهایی که معمولا تجویز می شوند عبارتند از:

• آمینوسالیسیلات‌ها (Aminosalicylates): این داروها به کاهش التهاب در دستگاه گوارش کمک می‌کنند و اغلب به عنوان خط اول درمان برای بیماری‌های خفیف تا متوسط استفاده می‌شوند.
• کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids): این داروها برای کاهش سریع التهاب در هنگام شعله ور شدن استفاده می‌شوند. آنها دارای عوارض جانبی بالقوه هستند. به همین دلیل پزشک برای دوره‌های کوتاه مدت آنها را تجویز می‌کند.
• تعدیل کننده‌های ایمنی (Immunomodulators): داروهایی مانند آزاتیوپرین (azathioprine)، مرکاپتوپورین (mercaptopurine) و متوترکسات (methotrexate) برای سرکوب سیستم ایمنی و حفظ بهبودی استفاده می‌شوند.
• درمان‌های بیولوژیک (Biologic therapies): داروهایی مانند اینفلیکسیماب (infliximab)، آدالیموماب (adalimumab)، ودولیزوماب (vedolizumab) و اوستکینوماب(ustekinumab) مولکول‌های خاصی را در سیستم ایمنی بدن هدف قرار می‌دهند تا التهاب را کاهش دهند. آنها اغلب برای موارد متوسط تا شدید یا زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر نبوده‌اند، مورد توجه پزشکان قرار می‌گیرند.
• آنتی بیوتیک‌ها: در برخی موارد، آنتی بیوتیک‌ها ممکن است برای درمان رشد بیش‌از‌حد باکتری‌ها یا عفونت‌های مرتبط با IBD تجویز شوند.
• سایر داروها: داروهای اضافی مانند داروهای ضد اسهال، مسکن‌ها و مکمل‌های غذایی ممکن است برای مدیریت علائم خاص و حمایت از سلامت کلی توصیه شود.

تغذیه درمانی

در موارد خاص، تغذیه انحصاری روده‌ای (EEN) ممکن است توصیه شود، به ویژه برای کودکان مبتلا به بیماری کرون. EEN شامل ارائه تغذیه از طریق رژیم غذایی مایع است. این تکنیک می‌تواند به کاهش التهاب و بهبودی در دستگاه گوارش کمک کند.

جراحی

ممکن است برای درمان التهاب روده کودکان، جراحی لازم باشد. گزینه‌های جراحی می‌تواند شامل برداشتن بخشی از روده بزرگ (رزکسیون، resection)، ایجاد دهانه‌ای برای خروج مواد زائد از بدن (استومی، ostomy) و یا ترمیم نواحی آسیب دیده باشد.

اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی

ایجاد تغییرات خاصی در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به مدیریت علائم و حمایت از سلامت کلی کمک کند. یک متخصص تغذیه می‌تواند در مورد اصلاحات رژیم غذایی مناسب، از جمله اجتناب از غذاهای محرک، حفظ تغذیه کافی و مدیریت هرگونه محدودیت غذایی خاص، به شما راهنمایی ارائه دهد.

حمایت روانی

بیماری‌های مزمن مانند IBD در کودکان می‌تواند تاثیرات عاطفی و روانی بر آنها داشته باشد. مشاوره، شرکت در گروه‌های حمایتی و استفاده از خدمات سلامت روان می‌توانند از نظر روحی بیمار را حمایت کنند.

رویکرد درمانی برای IBD در کودکان معمولا فردی است. همکاری نزدیک بین کودک، خانواده، متخصص اطفال، متخصص گوارش کودکان و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی برای ایجاد یک برنامه درمانی جامع ضروری است.

برای درمان خانگی التهاب روده در کودکان چکار باید کرد؟

با برخی از راه‌های درمان خانگی می‌توان التهاب روده در کودکان را کنترل کرد، اما باید دقت کنید این تکنیک‌ها صرفا به عنوان درمان‌های مکمل هستند و نمی‌توانید آنها را جایگزین روش‌های پزشکی کنید. در زیر چند روش خانگی درمان التهاب روده در کودکان را مطالعه می‌کنید:

• تغذیه مناسب: تغذیه سالم و متعادل می‌تواند به بهبود علائم التهاب روده کمک کند. مصرف مواد غذایی سبک و قابل هضم، مصرف فیبر محدود، اجتناب از غذاهای تند و نیمه آماده و مصرف مواد غذایی که دارای اسیدهای چرب امگا-3 هستند، ممکن است مفید باشد. همچنین، نوشیدن آب کافی و جلوگیری از دیگر عفونت‌های معده و روده نیز مهم است.
• کنترل استرس: اضطراب می‌تواند علائم التهاب روده را تشدید کند. روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات ورزشی منظم می‌تواند به کنترل استرس کمک کند.
• استفاده از آرامش‌بخش‌ها: برخی از آرامش‌بخش‌های طبیعی مانند چای آویشن، زنجبیل، عصاره آلوئه‌ورا و ماساژ ممکن است کمک‌کننده باشند. با این حال، قبل از استفاده از هرگونه محصول گیاهی یا طب سنتی، بهتر است با پزشک معالج صحبت کنید، زیرا برخی از مواد ممکن است با داروهای مصرفی تداخل یا عوارض جانبی داشته باشند.

مجددا تاکید می‌شود که مشورت با دکتر اطفال یا متخصص گوارش کودکان یا متخصص تغذیه بسیار مهم است.

آیا درمان التهاب روده کودکان در طب سنتی امکان دارد؟

درمان التهاب روده کودکان با استفاده از روش‌های سنتی و مکمل درمانی مورد بررسی واقع نشده است. التهاب روده کودکان یک بیماری مزمن است و نیاز به رویکردهای پزشکی مدرن دارد که بر اساس شواهد علمی و آزمایشات بالینی تایید شده‌اند.

التهاب روده در کودکان در چند خط

بیماری التهاب روده در کودکان نوعی بیماری دستگاه گوارش است که بخش‌هایی از آن را درگیر می‌کند. این بیماری گوارشی می‌تواند با علائمی مانند دردهای شکمی، اسهال، احساس خستگی و تاخیر در رشد همراه باشد. پزشکان برای درمان در کنار دارو، داشتن یک رژیم غذایی سالم را به بیماران توصیه می‌‌کنند. همچنین شما عزیزان می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر گوارش کودکان یا متخصص اطفال آنلاین در سایت درمانکده ویزیت شوید.

از اینکه تا پایان این مطلب با درمانکده همراه بودید از شما سپاس‌گزاریم.

چند سوال درباره التهاب روده کودکان