فسفر یک ماده معدنی است که شکل‌گیری استخوان‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند و نقش موثری بر ساخت پروتئین و افزایش انرژی در بدن دارد. در بدن ما فسفر به شکل فسفات وجود دارد و کم بودن و زیاد بودن آن نسبت به محدوده نرمال می‌تواند بدن را با مشکلاتی جدی روبرو کند. از آزمایش فسفر برای سنجش میزان فسفر در خون استفاده می‌شود. به‌طور میانگین هر فرد به صورت روزانه از طریق گوشت قرمز، لبنیات، مرغ، ماهی و غلات حدود 800 تا 1200 میلی‌گرم فسفر دریافت می‌کند. اما گاهی اوقات بیماری‌ها و مشکلات خاص و رژیم غذایی نامناسب می‌تواند مقادیر فسفر در بدن را افزایش یا کاهش دهد. در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید آزمایشات مرتبط با تست P و همچنین محدوده نرمال فسفر در بدن آشنا شوید.
فهرست محتوا:
آزمایش فسفر چیست؟
فسفر یکی از مهم‌ترین عناصر بدن است که برای انجام فرآیندهای فیزیولوژیکی بدن اهمیت زیادی دارد. فسفر به رشد استخوان‌ها، ذخیره انرژی و تولید عصب و ماهیچه در بدن کمک می‌کند. بسیاری از غذاها مثل گوشت و محصولات لبنی حاوی فسفر هستند و از همین رو جذب فسفر از راه رژیم غذایی معمولا بسیار ساده است. استخوان‌ها و دندان‌های ما بیشتر از هر بخش دیگری در بدن حاوی فسفر هستند، با این حال مقدار زیادی فسفر نیز در خون وجود دارد. و از آزمایش خون برای ارزیابی میزان فسفر بدن استفاده می‌شود. انجام آزمایش فسفر مشخص می‌کند که سطح فسفر در بدن ما چگونه است و این موضوع می‌تواند با ابتلا به بیماری‌های مختلف نیز مرتبط باشد. معمولا در آزمایشات مرتبط با تست فسفر از آزمایش کلسیم؛ آزمایش آلکالین، ویتامین D، منیزیم و تست PTH نیز استفاده می‌شود.
بیشتر بدانید: آزمایش PTT چیست و چه زمانی تجویز می‌شود؟
چرا باید تست فسفر دهیم؟
در صورتی که فرد با علائمی روبرو باشد که نشان می‌دهد میزان فسفر بدن کمتر یا بیشتر از حالت نرمال است، لازم است از آزمایش فسفر استفاده کند. تعادل میزان فسفر و کلسیم در بدن برای عملکرد طبیعی بدن اهمیت زیادی دارد. در اکثر مواقع غیرطبیعی بودن آزمایش کلسیم نشان‌دهنده مشکلی در سطح فسفر شما است. بنابراین برای حفظ سلامت بدن باید میزان کلسیم و فسفر بدن کنترل شود.
بیشتر بدانید: آزمایش خون چیست؟
بیشتر بدانید: بیماری هیپراوریسمی خطرناک است؟
در بسیاری از افراد آزمایش فسفر برای اندازه‌گیری سطح فسفات در افراد مبتلا به سوءتغذیه انجام می‌شود. از این آزمایش می‌توان برای بررسی وضعیتی به نام کتواسیدوز استفاده کرد که در افراد دیابتی رخ می‌دهد. بدن افرادی که کتواسیدوز مبتلا هستند، نمی‌تواند از گلوکز خون به عنوان منبع انرژی استفاده کند زیرا میزان انسولین در بدن کاهش پیدا می‌کند. از طرف دیگر آزمایش فسفات برای تشخیص مشکلات گوارشی در جذب فسفات، کلسیم و منیزیم نیز اهمیت زیادی دارد.
علائم کمبود فسفر
اگر میزان فسفر بدن شما کم باشد، معمولا با علائم خاصی مواجه می‌شوید. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم کمبود فسفر در بدن آشنا شوید.
- تغییر در حالات روانی و احساس اضطراب و تحریک‌پذیری
- مشکلات استخوانی مثل درد، شکنندگی
- نامنظم شدن تنفس
- احساس خستگی
- از دست دادن اشتها
- ضعف عضلانی
- افزایش یا کاهش وزن
در صورت داشتن چنین علائمی از طریق مشاوره به متخصص خون آنلاین مشورت کنید و در صورت لزوم به دکتر خون مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: آزمایش LDH چیست؟
بیشتر بدانید: آزمایش خون TIBC چطور انجام می‌شود؟
علائم بالا بودن سطح فسفر در بدن
همیشه کمبود فسفر موجب بروز عوارض در بدن نمی‌شود. در صورتی که میزان فسفر بدن شما بیشتر از حد نرمال باشد نیز ممکن است با عوارضی روبرو شوید. معمولا زیاد بودن فسفر در خون موجب رسوب فسفر همراه با کلسیم در جریان خون می‌شود. گاهی اوقات ممکن است این رسوبات در عضلات ظاهر شود. هر چند که این موضوع بسیار نادر است، اما ممکن است در افرادی که جذب کلسیم بسیار بالا یا مشکلات کلیوی دارند، ایجاد شود. معمولا فسفر زیاد در بدن موجب بیماری‌های قلبی عروقی و پوکی استخوان می‌شود.
چطور خود را برای آزمایش p آماده کنیم؟
شرایط آزمایش فسفر مانند بسیاری از تست‌ها باید از قبل با بیمار هماهنگ شود. مصرف بسیاری از داروها و مکمل‌ها می‌تواند روی تست فسفر موثر باشد. برای آزمایش p یا فسفر نباید قبل از تست p از آنتی‌اسیدها، مکمل ویتامین D، گلوکز داخل ورید استفاده کنید. داروهای حاوی فسفات سدیم نیز می‌توانند روی میزان فسفر شما در تست p موثر باشند. در صورتی که قبل از تست P از داروی خاصی استفاده کرده‌اید، باید حتما با پزشک در مورد آن صحبت کنید تا مشکلی در نتیجه آزمایش فسفر ایجاد نشود. معمولا برای تست P نیازی به ناشتا بودن نیست، اما در صورت نیاز پزشک حتما به شما این موضوع را یادآوری خواهد کرد.
بیشتر بدانید: آزمایش اسید اوریک خون چیست؟
تفسیر آزمایش فسفر
در آزمایش p میزان فسفر بر حسب میلی‌گرم فسفر در دسی لیتر اندازه‌گیری می‌شود. برای تفسیر آزمایش فسفر ابتدا باید با محدوده طبیعی و میزان زیاد و کم این ماده در بدن آشنا باشید. به یاد داشته باشید که محدوده نرمال فسفر در بدن افراد مختلف و سنین مختلف، متفاوت است. از طرفی تفسیر آزمایش فسفر باید به وسیله پزشک انجام شود و در حین بررسی مقدار فسفر حتما به هورمون پاراتیروئید، میزان کلسیم؛ جذب ویتامین D و همچنین تغذیه فرد نیز توجه شود.
به‌طورکلی زمانی که در تست P میزان فسفر بیشتر از محدوده طبیعی باشد، یعنی میزان فسفر بدن شما زیاد است و زمانی که مقدار فسفر کمتر از محدوده طبیعی باشد، یعنی لازم است غذاهای حاوی فسفر یا مکمل آن برای جبران استفاده کنید و علت این مشکل را بررسی نمایید. در آزمایش فسفر میزان نرمال فسفر در بدن یک فرد بزرگسال باید بین 2/5 تا 4/5 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. البته توجه داشته باشید که مقدار نرمال p در خون با توجه به سن فرد متفاوت است. میزان فسفر در کودکان معمولا بیشتر است؛ زیرا آن‌ها به مقدار بیشتری فسفر برای رشد استخوان‌ها نیاز دارند. در ادامه می‌توانید با میزان نرمال آزمایش فسفر در نوزادان، کودکان و بزرگسالان آشنا شوید.
- میزان نرمال فسفر در بدن نوزادان: 4/3 تا 9/3 میلی‌گرم در دسی لیتر
- میزان نرمال فسفر در بدن کودکان: 4/5 تا 6/5 میلی‌گرم در دسی لیتر
- میزان نرمال فسفر در بدن بزرگسالان: 3 تا 4/5 میلی‌گرم در دسی لیتر
علت افزایش p در آزمایش خون
در صورتی که فرد با اختلال در عملکرد کلیه روبرو باشد، معمولا میزان فسفر در بدن زیاد خواهد بود. مصرف غذاهای حاوی فسفر به مقدار زیاد نیز می‌تواند موجب افزایش p در آزمایش خون شود. اگر میزان فسفر خون شما زیاد است باید از مصرف غذاهایی مثل شیر، آجیل، لوبیا و جگر اجتناب کنید. گاهی اوقات لازم است برای کاهش میزان فسفر از داور استفاده شود. در ادامه به رایج‌ترین دلایل افزایش p در آزمایش خون اشاره شده است.
- مصرف برخی داروهای ملین حاوی فسفات
- مصرف بیش از حد فسفات و ویتامین D در رژیم غذایی
- هیپوکلسمی یا سطوح پایین کلسیم در بدن
- کم‌کاری پاراتیروئید یا اختلال در عملکرد غده پاراتیروئید
- بیماری کبد
علت کاهش p در آزمایش خون
نداشتن رژیم غذایی مناسب و عدم دریافت فسفر از طریق غذاهای مصرفی می‌تواند منجر به کاهش میزان فسفر در بدن شود. از طرف دیگر ابتلا به برخی بیماری‌ها و شرایط خاص نیز روی کاهش میزان P در آزمایش خون موثر است. در ادامه می‌توانید با علت کاهش p در آزمایش خون آشنا شوید.
- سوءتغذیه
- اعتیاد به الکل
- هیپرکلسمی یا سطح بالای کلسیم
- پرکاری پاراتیروئید
- سوختگی شدید
- کتواسیدوز دیابتی
- اختلال کلیه
- کمبود ویتامین D به خصوص در کودکان
- مصرف بیش از حد برخی داروها مثل آنتی‌اسیدها، استامینوفن، دیورتیک‌ها و داروهای آسم
بیشتر بدانید: آزمایش فولیک اسید (Folate) یا تست B9 چیست؟
سخن نهایی
فسفر یکی از مهم‌ترین مواد معدنی موردنیاز بدن است که هم برای سلامت بدن و هم برای عملکرد طبیعی بدن اهمیت زیادی دارد. میزان فسفر معمولا در کودکانی که در سنین رشد هستند، بیشتر است. در بیشتر افراد کمبود فسفر موجب بروز علائمی آزاردهنده در فرد می‌شود. از طرف دیگر بالا بودن فسفر در بدن نیز می‌تواند خطراتی را برای سلامت بدن داشته باشد. اگر میزان فسفر در بدن شما بیشتر یا کمتر از محدود طبیعی است، بهتر است با کمک درمانکده هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و علت بروز این مشکل را بررسی کنید.
سوالات متداول
برای آزمایش فسفر معمولا نیاز نیست که ناشتا باشید، در صورتی که به هر دلیلی لازم باشد برای این آزمایش ناشتا باشید، پزشک حتما به شما اطلاع می‌دهد.
افرادی که به پرکاری پاراتیروئید مبتلا هستند و یا به دلیل گرسنگی و بی‌اشتهایی دچار سوءتغذیه شده‌اند و یا از داروهای خاصی استفاده می‌کنند، بیشتر از سایر افراد در معرض کاهش میزان فسفر قرار دارند.
اگر در آزمایش فسفر مقدار p کمتر از 1 میلی‌گرم بر دسی لیتر باشد، وضعیت بحرانی محسوب می‌شود.
منابع: healthline، healthline، kidshealth
