تفسیر دقیق آزمایش TIBC؛ علت پایین یا بالا بودن آن در خون

آزمایش TIBC یا (Total Iron-Binding Capacity)، یکی از تست‌هایی است که به بررسی سطح آهن خون کمک می‌کند. در این آزمایش میزان جذب آهن از طریق پروتئینی به نام ترانسفرین اندازه‌گیری می‌شود. پزشکان با کمک نتیجه تست TIBC در کنار آزمایش fe و فریتین (ferritin)، می‌توانند مشکلاتی مانند فقر آهن، آنمی (کم‌خونی، Anemia) را تشخیص دهند. این مقاله از مجله سلامت درمانکده به شما می‌گوید آزمایش Tibc چیست؟ سطوح نرمال ترانسفرین (Transferrin) چقدر باید باشد؟ علت پایین بودن TIBC چیست؟ بالا بودن tibc در آزمایش خون به چه معناست؟ و چگونه باید برای تست TIBC آماده شوید؟

Tibc در آزمایش خون نشانه چیست؟

آزمایش TIBC، به طور خاص ظرفیت اتصال کل آهن را اندازه‌گیری می‌کند. به بیان ساده‌تر، این تست به‌طور غیرمستقیم سطح پروتئین ترانسفرین را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نتیجه آن به شما می‌گوید که خون برای چسبیدن به آهن و انتقال آن به سراسر بدن، چقدر توانایی دارد.

اگر به بیماری‌هایی مانند فقر آهن مبتلا باشید، سطح tibc از مقدار نرمال آن بالاتر است، در این حالت جذب آهن کاهش پیدا می‌کند. چنانچه در این شرایط آزمایش fe بدهید، میزان آن پایین‌تر از حد نرمال خواهد بود.

حالا اگر به بیماری‌هایی مانند هموکروماتوز (Haemochromatosis)، مبتلا باشید، در آزمایش خون، سطح tibc کمتر از حد نرمال است و در مقابل میزان آهن بدن بیشتر از حد طبیعی است. هموکروماتوز، نوعی بیماری ارثی است که در طی آن بدن بیش‌از حد طبیعی آهن ذخیره می‌کند.

بیشتر بدانید: آزمایش PTT چیست و چه زمانی تجویز می شود؟

تصویری که سیروز کبدی را نشان می‌دهد. این بیماری باعث کاهش tibc در خون می‌شود. — بیماری‌های کبدی مانند سیروز باعث می‌شوند تا میزان tibc در آزمایش خون پایین‌تر ازحد نرمال قرار بگیرد.

تفسیر آزمایش خون TIBC چگونه است؟

تفسیر آزمایش TIBC را فقط از پزشک بخواهید. دکتر متخصص عمومی باتوجه به فاکتورهایی مانند سن، جنسیت، وضعیت سلامتی بدن، داروهای مصرف و… تفسیر دقیق را به شما می‌گوید.

مقدار نرمال آزمایش TIBC بین ۲۴۰ تا ۴۵۰ میکروگرم بر دسی لیتر (mcg/dL) یا ۴۲.۹۶ تا ۸۰.۵۵ میکرو مول بر لیتر (micromol/L) است.

جدول زیر تا حدودی می‌تواند به تفسیر آزمایش خون TIBC به شما کمک کند:

	سطح mcv در آزمایش خون	سطح fe در آزمایش خون	سطح ferritin در آزمایش خون	سطح TIBC در آزمایش خون	سطح Transferrin در آزمایش خون	سطح اشباع ترانسفرین در آزمایش خون
فقر آهن	پایین	پایین	پایین	بالا	بالا	پایین
کم‌خونی ناشی از التهاب	نرمال	پایین	بالا	پایین	پایین	پایین
تالاسمی مینور	پایین	نرمال	نرمال	نرمال	نرمال	نرمال
تالاسمی ماژور	پایین	نرمال با بالا	بالا	پایین	پایین	بالا
کم خونی سیدروبلاستیک (نوعی کم‌خونی ارثی)	پایین	بالا	بالا	نرمال	نرمال/ بالا	بالا
مسمومیت آهن	نرمال	بالا	بالا	پایین	پایین	بالا

نکته ۱: آزمایش mcv یکی از شاخص‌های آزمایش cbc است. این فاکتور اندازه متوسط گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد.

نکته ۲: آزمایش اشباع ترانسفرین (Transferrin saturation) درصد ترانسفرین متصل به آهن را مشخص می‌کند.

نتیجه برگه آزمایش خون که در آن فاکتورهای tibc، آهن و فریتین را می‌بینید. — تفسیر آزمایش tibc در خون با نتیجه سایر آزمایش‌ها مانند تست cbc، آزمایش آهن و فریتین انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: در آزمایش خون چه چیزهایی مشخص میشود؟

آیا برای آزمایش خون TIBC باید ناشتا باشیم؟

برای انجام این آزمایش خون به نکات زیر دقت کنید:

حدود ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. در این شرایط وضعیت بدن در حالت پایه بررسی می‌شود.
شب قبل از آزمایش خون، یک وعده شام سبک بخورید.
تغییر خاصی در برنامه غذایی خود نداشته باشید.
مصرف مکمل‌های آهن باید حداقل از ۲۴ ساعت قبل از نمونه‌گیری، قطع شود.
اگر دارویی مصرف می‌کنید، حتما قبل از تست tibc راجع‌به‌ آن با پزشک و تکنسین آزمایشگاه صحبت کنید. مصرف برخی داروها مانند آسپرین و هپارین قبل از آزمایش خون محدود یا قطع می‌شوند. این داروها رقیق‌کننده خون هستند و می‌توانند خونریزی را شدت دهند. مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد بارداری نیز بر نتیجه آزمایش تاثیرگذار هستند.

علت پایین بودن TIBC چیست؟

پایین بودن tibc در خون، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات زیر باشد:

اضافه بار آهن (مسمومیت آهن)

شایع‌ترین دلیل پایین بودن سطح آزمایش tibc، مربوط به مسمومیت آهن، بیماری ارثی هموکروماتوز، کم‌خونی داسی شکل (نوعی آنمی ارثی) و تالاسمی است. با این حال افرادی هستند که دچار اضافه‌بار آهن می‌شوند اما مقادیر TIBC در آزمایش خون آنها در محدوده طبیعی قرار دارد.

التهاب

ترانسفرین، نوعی پروتئین فاز حاد منفی است؛ یعنی زمانی که بدن دچار التهاب می‌شود، کبد تولید آن را کاهش می‌دهد. به این ترتیب ظرفیت اتصال آهن نیز روند نزولی دارد. خوب است بدانید کبد مسئول تولید پروتئین‌هایی مانند crp و فریتین است. با بروز التهاب سطح این نوع پروتیئن‌ها در خون افزایش می‌یابد. به همین دلیل پزشکان از نتیجه آزمایش crp خون برای بررسی وجود التهاب در بدن استفاده می‌کنند.

افرادی که دچار کم‌خونی ناشی از التهاب یا بیماری‌های مزمن (بیماری‌های خود‌ایمنی و سرطان) هستند، با کاهش سطح آزمایش tibc در خون نیز مواجه می‌شوند.

اینفوگرافیکی از دلایل رایج پایین بودن tibc — عواملی مانند التهاب، مسمومیت آهن و بیماری‌های کبدی در کاهش tibc در خون موثر هستند.

بیشتر بخوانید: چه زمانی باید آزمایش ویتامین B12 یا کوبالامین را انجام دهیم؟

بیماری‌های کبد

بروز بیماری‌های کبدی باعث جذب بیشتر آهن در روده‌ها می‌شود و در نتیجه tibc در خون کاهش می‌یاید. همچنین زمانی که بیماری‌هایی مانند سیروز کبدی رخ می‌دهند، عملکرد کبد دچار اختلال می‌شود. به همین دلیل تولید پروتئین ترانسفرین نیز با مشکل مواجه خواهد شد و سطح آن کم می‌شود.

در کنار عوامل بالا سوء تغذیه، بیماری‌های کلیوی و همولیز (تخریب غیرطبیعی گلبول‌های قرمز) زمینه برای پایین بودن tibc در خون فراهم می‌کنند.

علت بالا بودن TIBC در خون چیست؟

بالا بودن tibc در آزمایش خون به معنای کاهش سطح آهن بدن است. این مشکل می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

کم‌خونی ناشی از فقر آهن (Iron Deficiency)
بارداری. افزایش سطح tibc بیشتر در اواخر بارداری ایجاد می‌شود.
بیماری پلی‌سایتمی‌ورا (Polycythemia vera). در این بیماری مغز استخوان توانایی تولید گلبول‌های قرمز خون را ندارد.

بهتر است برای جویا شدن از علت دقیق آن از طریق امکان مشاوره با دکتر عمومی آنلاین مشورت کنید و بهترین راه درمان را در‌پیش بگیرید.

عوارض و علائم بالا بودن tibc در خون چیست؟

تغییر رنگ پوست
تپش قلب
کاهش وزن بی‌دلیل
دردهای مبهم شکمی
ریزش مو
کاهش میل جنسی
احساس خستگی بیش‌از حد

اینفوگرافیکی از علائم بالا بودن tibc در آزمایش خون — بالا بودن tibc در خون می‌تواند باعث عوارضی مانند ریزش مو، تغییر رنگ پوست و کاهش وزن شود.

تست‌های مرتبط با آزمایش TIBC

آزمایش fe یا (Iron)، که در طی آن میزان آهن در بدن بررسی می‌شود.
آزمایش فریتین (ferritin)، که به ارزیابی میزان آهن ذخیره شده در بدن اشاره دارد.
تست ترانسفرین (Transferrin)، که به طور مستقیم سطح این پروتئین را اندازه‌گیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: آزمایش فسفر (P) و تفسیر نتیجه آن

ریسک انجام آزمایش TIBC چیست؟

این تست یک آزمایش خون است و عوارض جدی در پی ندارد. برخی بیماران ممکن است پس از نمونه‌گیری با کبودی دست در ناحیه خونگیری مواجه شوند. این عوارض کوتاه‌مدت هستند و جای نگرانی ندارد. مگر اینکه بیمار دچار تورم در ناحیه خونگیری، تب و لرز شود.

فردی که به علت خونگیری نادرست، دچار کبودی در دست شده است. — نمونه‌گیری در آزمایش خون می‌تواند با عوارضی مانند کبودی دست در محل خونگیری همراه باشد.

آزمایش خون TIBC چطور انجام می‌شود؟

برای انجام تست tibc، نمونه خون برای بزرگسالان از ورید بازویی و برای نوزادان از پاشنه پا گرفته می‌شود. از آنجا که پزشکان برای این تست، شرایط ناشتایی را توصیه می‌کنند، بهتر است نمونه را در ساعات ابتدایی صبح دهید.

تست TIBC در چند خط

آزمایش TIBC، سطح پروتئین ترانسفرین را به طور مستقیم اندازه‌گیری می‌کند. این پروتئین در جذب و انتقال آهن در بدن دخالت دارد. این تست در کنار آزمایش‌های آهن، فریتین، ترانسفرین و آزمایش cbc (شمارش کامل سلول‌های خونی) تجویز می‌شود. بالا بودن سطح آن می‌تواند نشانه‌ایی از فقر آهن و کم‌خونی باشد. پایین بودن آن نیز به طور خاص به مسمومیت آهن مربوط است.

سایت درمانکده سال‌هاست که در کنار مراجعین محترم بوده و در تلاش است تا در سریع‌ترین زمان ممکن راه ارتباطی را بین بیمار و پزشک برقرار کند، از جمله خدمات آن می‌توان به امکان رزرو نوبت آنلاین مطب پزشکی و امکان مشاوره آنلاین با بهترین متخصصین کشور اشاره کرد. همچنین با در اختیار گذاشتن امکان آزمایش در محل توانسته شما را از شر ترافیک و مشکلات دیگر خلاص کند.

بیشتر بخوانید: آزمایش d3 و تفسیر کامل آن