هاری ؛ علل، علائم و راه‌های تشخیص و درمان

احتمالا شما هم با شنیدن کلمه هاری یک حیوان عصبانی با دهان کف آلود را در ذهن خود تصور می‌کنید. زیرا همانگونه که می‌دانید برخورد با یک حیوان آلوده می تواند منجر به یک وضعیت دردناک و خطرناک شود. این شرایط خطرناک تحت عنوان مشکل یا بیماری هاری شناخته می‌شود.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه تا ۵۹۰۰۰ نفر در سراسر جهان بر اثر هاری جان خود را از دست می‌دهند. ۹۹ درصد این افراد نیز معمولا توسط سگ دچار گاز گرفتگی شده اند. با این حال، در دسترس بودن واکسن برای حیوان و انسان باعث کاهش شدید مشکل هاری در ایالات متحده شده است، جایی که سالانه دو تا سه مرگ براثر هاری وجود دارد.

هاری توسط ویروسی ایجاد می شود که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر گذاشته و التهاب مغز یکی از عوارض اصلی آن است. سگ‌های خانگی، گربه‌ها و خرگوش‌ها و حیوانات وحشی مانند راسوها ، راکون‌ها و خفاش‌ها می توانند این ویروس را از طریق گزش و خراش به انسان منتقل کنند. کلید مبارزه با ویروس پاسخ سریع است.

علائم هاری

در بیماری هاری به دوره بین گاز گرفتگی و شروع علائم، دوره کمون یا نهفتگی گفته می شود. معمولاً ۴ تا ۱۲ هفته طول می کشد تا پس از آلوده شدن فرد، علائم هاری در او ظاهر شود. با این حال، دوره کمون می تواند از چند روز تا شش سال هم باشد.

شروع اولیه هاری با علائم شبیه آنفلوانزا شروع می شود، از جمله:

• تب
• ضعف عضلانی
• مور مور شدن
• همچنین ممکن است در محل گاز گرفتگی احساس سوزش کنید.

با ادامه حمله ویروس به سیستم عصبی مرکزی، دو نوع بیماری مختلف ایجاد می شود.

۱) هاری خشمگین

افراد آلوده‌ای که به هاری خشمگین مبتلا می شوند بیش فعال و تحریک پذیر خواهند بود و ممکن است رفتارهای نامنظمی از خود بروز دهند. علائم دیگر عبارتند از:

• بی‌خوابی
• اضطراب
• گیجی
• تحریک پذیری
• توهم
• ترشح زیاد بزاق
• مشکلات بلع
• ترس از آب

۲) هاری ساکت (فلجی)

این نوع هاری مدت زمان بیشتری طول می کشد، اما اثرات آن به همان شدت است. افراد آلوده به آرامی فلج می شوند، سرانجام به کما می روند و جان خود را از دس می‌دهند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، 30 درصد موارد هاری از نوع ساکت است.

افراد چگونه هاری می گیرند؟

حیوانات مبتلا به هاری ویروس این بیماری را به دنبال گاز گرفتن یا ایجاد خراش از طریق بزاق به سایر حیوانات و انسان منتقل می کنند. با این حال، هر گونه تماس با غشای مخاطی یا زخم باز نیز می تواند سبب گسترش ویروس شود.

انتقال این ویروس به صورت انحصاری از حیوان به حیوان و حیوان به انسان در نظر گرفته می شود. هر چند انتقال ویروس از انسان به انسان بسیار نادر است، اما در موارد معدودی در پی پیوند قرنیه نیز این بیماری منتقل شده است. برای افرادی که به هاری مبتلا می شوند، گاز گرفتگی توسط سگ واکسینه نشده تا حد زیادی شایع ترین علت است.

پس از گاز گرفتگی، ویروس از طریق اعصاب به مغز منتقل می شود. گاز گرفتگی یا خراشیدگی در ناحیه سر و گردن، به علت محل آسیب اولیه، درگیری مغز و نخاع را سرعت می بخشد. اگر از ناحیه گردن دچار گازگرفتگی شدید، در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه کنید.

به دنبال گاز گرفتگی، ویروس هاری از طریق سلول های عصبی به مغز گسترش می یابد. هنگامی که ویروس به مغز رسید، به سرعت تکثیر می شود. این فعالیت التهاب شدید مغز و نخاع و مرگ سریع شخص را در پی دارد.

حیواناتی که می توانند منجر به هاری شوند

حیوانات وحشی و اهلی می توانند ویروس هاری را گسترش دهند. حیوانات زیر منابع اصلی عفونت هاری در انسان هستند:

• سگ
• خفاش
• راسوی اهلی
• گربه
• گاو
• بز
• اسب
• خرگوش
• سگ آبی
• کایوت (گرگ صحرایی)
• روباه
• میمون
• راکون
• راسو
• موش خرمای کوهی امریکا

چه کسانی در معرض ابتلا به هاری هستند؟

برای اکثر افراد خطر ابتلا به هاری بسیار کم است. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. این شرایط عبارتند از:

• زندگی در منطقه پر از خفاش
• سفر به کشورهای در حال توسعه
• زندگی در یک منطقه روستایی که بیشتر در معرض تماس با حیوانات وحشی قرار داشته باشید.
• زندگی در مناطقی که دسترسی به واکسن و درمان پیشگیرانه با ایمونوگلوبولین کم است یا وجود ندارد.
• کمپ زدن مکرر و قرار گرفتن در معرض حیوانات وحشی
• سن زیر 15 سال (هاری بیشتر در این گروه سنی دیده می شود)

اگرچه سگ مسئول بیشتر موارد هاری در سراسر جهان است، اما علت بیشتر مرگ های ناشی از هاری در قاره آمریکا، خفاش ها هستند.

پزشک چگونه هاری را تشخیص می دهد؟

هیچ آزمایشی برای تشخیص مراحل اولیه عفونت هاری وجود ندارد. پس از شروع علائم، آزمایش خون یا بافت به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد شما به این بیماری مبتلا هستید یا خیر.

اگر شما توسط یک حیوان وحشی گزیده شده باشید، پزشک معمولا واکسن هاری را برای جلوگیری از عفونت قبل از ایجاد علائم، تجویز می کند.

آیا بیماری هاری قابل درمان است؟

بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس هاری، برای جلوگیری از ایجاد عفونت یک سری تزریق توصیه می شود. ایمونوگلوبولین هاری، حاوی دوز فوری آنتی بادی هاری برای مقابله با عفونت، به جلوگیری از تثبیت ویروس کمک می کند. واکسن هاری نیز کلید پیشگیری از بیماری است. برای واکسن هاری در یک دوره 5 تزریق در طول 14 روز تجویز می شود.

سازمان کنترل حیوانات سعی در یافتن حیوانی دارد که شما را گاز گرفته است تا  از نظر هاری آزمایش شود. اگر حیوان هار نیست، نیازی به واکسن با دوز بالا نیست. با این حال، اگر حیوان پیدا نشود، مطمئن ترین اقدام دریافت واکسن های پیشگیرانه است.

انجام واکسیناسیون هاری در اسرع وقت پس از گزش حیوان بهترین راه پیشگیری از عفونت است. پزشکان زخم را با شستشو به مدت حداقل 15 دقیقه با آب و صابون، مواد شوینده یا ید معالجه می کنند. سپس، ایمونوگلوبین هاری را به شما می دهند و دوره تزریق واکسن هاری را شروع خواهید کرد. این پروتکل به عنوان “پروفیلاکسی پس از مواجهه” شناخته می شود.

عوارض جانبی درمان هاری

واکسن هاری و ایمونوگلوبولین به ندرت عوارض جانبی دارند. این عوارض عبارتند از :

• درد، تورم، یا خارش در محل تزریق
• سر درد
• حالت تهوع
• دل درد
• دردهای عضلانی
• سرگیجه

راه های پیشگیری از بیماری هاری

هاری یک بیماری قابل پیشگیری است. اقدامات ساده ای وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از ابتلا به هاری انجام دهید:

• قبل از سفر به کشورهای در حال توسعه، کار نزدیک با حیوانات یا فعالیت در آزمایشگاهی که روی ویروس هاری کار می کنند، واکسن هاری را دریافت کنید.
• حیوانات خانگی خود را واکسینه کنید.
• اجازه ندهید حیوانات خانگی تان در بیرون از خانه پرسه بزنند.
• حیوانات ولگرد را به سازمان کنترل حیوانات گزارش دهید.
• از تماس با حیوانات وحشی خودداری کنید.
• از ورود خفاش ها به محل زندگی خود جلوگیری کنید.

شما عزیزان برای کسب اطلاعات در مورد بیماری هاری می‌توانید از راهنمایی‌های پزشکان متخصص عفونی استفاده کنید. البته برای دریافت این راهنمایی‌ها لزومی ندارد که صبر کنید تا در زمان ممکن مراقبت‌های درمانی مورد نیاز خود را به دست آورید. می‌توانید آن را در یک چشم بر هم زدن به صورت آنلاین از طریق درمانکده انجام دهید.

تیم درمانکده پس از بررسی نیازهای بیماران مختلف و پزشکان، امکان نوبت دهی از بهترین پزشکان متخصص بیماری های عفونی را در سایت خود فراهم کرده است. برای انتخاب پزشک مورد نظر خود بدون نیاز به مراجعه حضوری و تماس با مطب، می‌توانید برای دریافت نوبت به لیست بهترین پزشکان  مراجعه کرده و با توجه به اولین نوبت خالی پزشک، نظرات بیماران، تلفن مطب و آدرس مطب، نوبت خود را به صورت آنلاین رزرو کنید.

منبع : Health Line