بیماری مخملک مسری است؟ علت بروز این بیماری چیست؟

بیماری مخملک یا تب اسکارلت نوعی بیماری باکتریایی است که در افراد مبتلا به گلودرد استرپتوکوکی با دانه‌های قرمز روشن ایجاد می‌شود. در گذشته مخملک یک بیماری جدی دوران کودکی محسوب می‌شد اما در حال حاضر با آنتی‌بیوتیک قابل کنترل است.

مخملک همیشه با گلودرد و تب شدید همراه است که در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند اثرات منفی بر قلب، کلیه و سایر قسمت‌های بدن بگذارد. این بیماری اغلب در کودکان 5 تا 15 سال مشاهده می‌شود با این حال می‌توان آن را عامل خطر برای نوزادان، مادران باردار و بزرگسالان دانست. تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید که علت، علائم، روش تشخیص و راه‌کارهای درمانی بیماری مخملک را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.

بیماری مخملک چیست؟

مخملک که در انگلیسی به آن Scarlet fever می‌گویند و با اسم تب اسکارلت هم شناخته می‌شود نوعی عفونت باکتریایی است. باکتری استرپتوکوک گروه A که باعث گلودرد استرپتوکوکی می‌شوند در ایجاد این بیماری موثر هستند. 

باکتری‌های گروه A نوعی سم تولید می‌کنند که بثورات پوستی قرمز روشن ایجاد کرده و در سراسر بدن پخش می‌شود. در واقع سراسر بدن فرد مبتلا از دانه‌های ریز قرمز روشن پوشیده خواهد شد. از همین‌رو به آن بیماری مخملک می‌گویند. در زیر می‌توانید عکس بیماری مخملک را مشاهده کنید.

بیشتر بدانید: علائم مخملک در کودکانه چگونه است؟

خوب است بدانید بیماری مخملک یا تب اسکارلت در بین کودکان مدرسه‌ای شیوع بالایی دارد. برای اطمینان از بثورات پوستی ایجاد شده مرتبط با مخملک می‌توانید از بهترین دکتر آنلاین عمومی درمانکده مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری بگیرید.

علائم و نشانه‌های تب اسکارلت

اصلی‌ترین علائم بیماری مخملک عبارتند از:

• تب 38.0 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که با لرز همراه است.
• گلو بسیار دردناک و قرمز که گاهی اوقات روی آن لکه‌های سفید یا زرد مشاهده می‌شود.

علائم ظاهری بیماری اسکارلت عبارتند از:

• جوش قرمز: بثورات پوستی مانند آفتاب سوختگی به‌نظر می‌رسند و گاه اوقات مانند کاغذ سنباده کمی برجسته هستند. پخش آن‌ها از صورت یا گردن شروع می‌شود و در کل تنه، بازوها و پاها گسترش می‌یابند. در صورت فشار دادن پوست قرمز شده دچار رنگ پریدگی خواهند شد.
• خطوط قرمز: چین‌های پوست اطراف کشاله ران، زیر بغل، آرنج، زانو و گردن نسبت به سایر نواحی دارای جوش قرمزتر می‌شوند.
• صورت برافروخته: صورت معمولا به‌دلیل ایجاد حلقه رنگ پریده اطراف دهان برافروخته به‌نظر می‌رسد.
• زبان توت‌فرنگی:  زبان به‌طور کلی قرمز و ناهموار می‌شود که معمولا در اوایل بیماری دارای یک پوشش سفید است. از همین‌رو به آن زبان مخملک یا زبان توت‌فرنگی می‌گویند.

بیشتر بدانید: استئوآرتریت چیست؟

سایر علائم بیماری مخملک شامل موارد زیر می‌شوند:

• خارش
• سردرد
• درد شکمی
• تورم لوزه‌ها
• کاهش اشتها
• مشکل در بلع
• حالت تهوع یا استفراغ
• تورم غدد لنفاوی (غدد گردن)

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بروز هر یک از علائم زیر همراه با نشانه‌های اصلی مخملک نیاز به اقدام فوری و اورژانسی دارد.

• کم آبی بدن
• تنفس سریع
• درد قفسه سینه
• استفراغ و اسهال شدید
• تنگی نفس هنگام استراحت
• ناتوانی در بلع مایعات یا بزاق
• سرگیجه هنگام نشستن یا ایستادن
• تنفس پر سروصدا یا خس خس سینه
• گیجی، ناتوانی و کمبود انرژی برای هوشیاری و بیدار ماندن

علت بروز بیماری مخملک چیست؟

دلیل اصلی ابتلا به این بیماری باکتری استرپتوکوک بتا همولیتیک از گروه A است که در بینی و دهان انسان زنده باقی می‌ماند. این باکتری با تولید نوعی سم باعث بروز بثورات پوستی قرمز رنگ خواهد شد و عفونت ناشی از آن گلودرد ایجاد می‌کند. 

اما نمی‌توان گفت همه مبتلایان به گلودرد استرپتوکوکی حتما دچار مخملک یا تب اسکارلت می‌شوند. فاکتور سن در بروز این بیماری بسیار مهم است. همان‌طور که پیشتر گفتیم بیماری مخملک در بین کودکان 5 تا 15 سال یا بزرگسالانی در ارتباط با آن‌ها شیوع بیشتری دارد.

آیا بیماری مخملک مسری است؟

بله، مخملک یا تب اسکارلت نوعی بیماری واگیردار است که حتی 2 تا 5 روز قبل از بروز علائم آن، فرد می‌تواند ناقل بیماری باشد. این بیماری اگر درمان نشود حتی با از بین رفتن نشانه‌های مخملک همچنان تا چند هفته بعد واگیردار خواهد بود.

راه‌های انتقال بیماری تب اسکارلت

افراد مبتلا به‌ بیماری مخملک می‌توانند آن را با سرفه یا عطسه منتقل کنند. سرفه و عطسه ذرات ریز حاوی این باکتری را در هوا پخش خواهد کرد. 

بنابراین شما می‌توانید بیمار شوید اگر:

• در هوای حاوی قطرات ریز باکتری نفس بکشید.
• از بشقاب یا لیوانی که فرد بیمار غذا خورده و آب نوشیده استفاده کنید.
• سطح حاوی قطرات باکتری را لمس کنید سپس به بینی یا دهان خود دست بزنید.
• با زخم‌های لمسی روی پوست ناشی از باکتری گروه A استرپتوکوکی در ارتباط باشید.

بیشتر بدانید: علائم تب روماتیسمی چیست؟

مخملک چند روز طول می‌کشه؟

بثورات و قرمزی صورت یا زبان معمولا حدود یک هفته طول می‌کشد و بعد از آن شروع به خشک شدن می‌کنند. البته پس از این‌که این علائم از بین رفتند پوست تحت تاثیر جوش‌های قرمز روشن (مخصوصا پوست نوک انگشتان دست و پا یا کشاله ران) تا مدتی پوسته پوسته خواهند شد که حدودا بهبودی کامل این حالت 6 هفته زمان می‌برد.

عوارض بیماری مخملک یا تب اسکارلت

عوارض این بیماری بسیار نادر است اما در صورت بروز شامل موارد زیر می‌شوند:

• آرتریت
• مننژیت
• ذات‌الریه
• سینوزیت
• آسیب کلیوی
• عفونت گوش
• تب روماتیسمی
• عفونت‌های پوستی
• آبسه چرکی در لوزه و گلو
• مشکلات خودایمنی کودکان (PANDAS)

در صورت لزوم می توانید با دکتر روماتولوژِی آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.

مخملک چه افرادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

این بیماری در کودکان 5 تا 15 سال بیشتر شایع است اما هر کسی می‌تواند به آن مبتلا شود.

بیماری مخملک در بزرگسالان

والدین کودکانی که در محدوده سنی 5 تا 15 سال قرار دارند بیش از سایر افراد در معرض این بیماری هستند. با این حال مخملک در بزرگسالی کمتر شایع است. اگر در تماس نزدیک با کودکی باشید که مخملک دارد خطر ابتلا برای شما بیشتر خواهد شد. این بیماری در گروه‌های بزرگتر مانند مدارس و مهدکودک‌ها می‌تواند علاوه‌بر کودکان مربی‌ها، معلم‌ها، سایر کارکنان این مراکز و افراد بزرگسال در ارتباط با آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

بیشتر بدانید: انواع بیماری روماتیسم چیست؟

بیماری مخملک در کودکان چیست؟

این بیماری در کودکان 5 تا 15 سال شیوع بالایی دارد و اغلب کودکان زیر 10 سال آن را تجربه کرده‌اند. با این حال مخملک در کودکان زیر 3 سال به ندرت اتفاق می‌افتد مگر این‌که کودک در تماس مستقیم یا نزدیک با فرد بیمار به تب اسکارلت بوده باشد.

بیماری مخملک در نوزادان

شیوع مخملک در نوزادان بسیار نادر است اما در صورت بروز بیماری به‌دلیل ایجاد تب بسیار بالا باید فوری نوزاد تحت معالجه پزشک قرار بگیرد. بنابراین با بروز علائم بیماری و بالا رفتن تب تا 38 درجه سانتی‌گراد برای نوزادان زیر 3 ماه و تب 38.8 درجه سانتی‌گراد برای نوزادان 3 تا 36 ماه باید اقدامات اورژانسی انجام شود. پزشک متخصص اطفال در این شرایط برای درمان دوزهای مشخصی از آنتی‌بیوتیک را شروع میکند.

بیماری مخملک در بارداری

اگر مادر باردار در این دوران به بیماری تب اسکارلت مبتلا شود به جنین او سرایت پیدا نمی‌کند. تنها در صورتی احتمال خطر سرایت وجود دارد که مادر هنگام زایمان به مخملک مبتلا باشد. اما یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های بیماری مخملک تب شدید است که بروز آن در دوران بارداری مخصوصا ماه اول می‌تواند اثرات منفی (مانند نقص مادرزادی) بر روی جنین بگذارد.

روش تشخیص بیماری مخملک

پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و شرح حالی از علائم بیماری می‌گیرد. آزمایشات مورد نیاز برای تایید مخملک با تب اسکارلت شامل موارد زیر می‌شوند:

1. آزمایش استرپتوکوکی: برای بررسی وجود باکتری گروه A به کمک سواب زدن گلو انجام می‌شود.
2. کشت گلو: در صورت منفی بودن آزمایش قبلی تست کشت گلو می‌گیرند تا مشخص شود باکتری از نمونه رشد می‌کند یا خیر.
3. آزمایش مولکولی استرپتوکوکی: تشخیص می‌دهد گلو درد استرپتوکوکی وجود دارد یا خیر.

برای بیماری مخملک چه باید کرد؟

در صورت مثبت بودن آزمایشات، پزشک برای درمان بیماری مخملک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن باکتری عامل عفونت به سیستم ایمنی بدن کمک خواهند کرد. بهتر است برای جلوگیری از ایجاد عوارض جبران‌ناپذیر دوره مصرف آنتی‌بیوتیک را طبق تجویز پزشک تمام کنید. برای کاهش تب و علائم دردناک معمولا دکتر استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز می‌کند.

نتیجه بیماری مخملک

بروز تب، بثورات قرمز روشن و کمی برجسته از علائم مخملک یا تب اسکارلت است. با مشاهده آن‌ها در کودکان فوری به پزشک عمومی مراجعه کنید. خوشبختانه این بیماری امروزه تهدیدکننده زندگی نیست و با دوره مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. کودک شما تاکنون به بیماری مخملک مبتلا شده؟ راش قرمز ایجاد شده در بدن او چه شکلی بود؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: cdc | mayoclinic | clevelandclinic