سیستم ایمنی بدن از شما در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند. اما در صورت ابتلا به بیماری خودایمنی، به اشتباه به بافت‌های سالم حمله می‌کند و به آن‌ها صدمه می‌زند. بیش از 100 نوع بیماری خودایمنی وجود دارد که یکی از آن‌ها لوپوس (lupus) است. مقاله امروز مجله درمانکده به بررسی علائم، دلایل، عوارض و نحوه درمان این بیماری مهم اختصاص دارد. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
لوپوس چیست؟
لوپوس زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و اندام‌های خود حمله می‌کند. التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های بدن از جمله مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، مغز، قلب و ریه‌ها تاثیر بگذارد. علائم این بیماری ممکن است خفیف یا شدید باشد و به صورت دوره‌ای ظاهر شود و از بین برود. به ظاهر شدن علائم و شدت گرفتن آن‌ها «شعله‌ور شدن» می‌گویند.
بیشتر بدانید: قرص سلکوکسیب چیست؟
تشخیص لوپوس می‌تواند دشوار باشد، چون علائم و نشانه‌های آن اغلب شبیه علائم سایر بیماری‌ها است. وجود بثورات پوستی پروانه‌ای شکل روی گونه‌ها و پل بینی، مشخص‌ترین علامت بیماری است که در بسیاری از موارد رخ می‌دهد.
بیشتر بدانید: لوپوس در بارداری خطرناک است؟
بیشتر بدانید: لوپوس نوزادی قابل درمان است؟
انواع لوپوس
انواع مختلفی از بیماری لوپوس وجود دارد که عبارتند از:
1. لوپوس اریتماتوز سیستمیک
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، شایع‌ترین شکل این بیماری است. وقتی مردم در مورد لوپوس صحبت می‌کنند، به احتمال زیاد منظورشان SLE است. SLE بسیاری از اندام‌ها، به ویژه پوست، مفاصل و کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بدانید: علائم عمومی مخملک در کودکان چیست؟
2. لوپوس جلدی یا پوستی
سه نوع از این بیماری وجود دارد:
- لوپوس جلدی حاد
- لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE) یا اریتماتوز پوستی مزمن
- لوپوس اریتماتوز جلدی تحت حاد
بیشتربدانید: خطرناکترین نوع روماتیسم چیست؟
این بیماری معمولا پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است مشکلات پوستی مانند حساسیت به آفتاب و بثورات پوستی را تجربه کنند. ریزش مو هم می‌تواند از علائم آن باشد.
3. لوپوس اریتماتوز ناشی از دارو
این بیماری در اثر مصرف بعضی از داروها ایجاد میشود و ممکن است به طور موقت بسیاری از علائم SLE را نشان دهد. غالبا این نوع لوپوس پس از قطع مصرف دارو از بین می‌رود. داروهای مرتبط با این بیماری عبارتند از:
- هیدرالازین: برای درمان فشار خون بالا استفاده میشود.
- پروکائین آمید: در درمان ریتم نامنظم قلب کاربرد دارد.
- ایزونیازید: به درمان سل کمک می‌کند.
- مینوسیکلین: برای درمان آکنه استفاده میشود.
- آنتی TNF: برای درمان آرتریت روماتوئید (روماتیسم)، آرتریت پسوریاتیک و اسپوندیلوآرتروپاتی استفاده میشود.
بیشتر بدانید: درمان روماتیسم چیست؟
4. لوپوس اریتماتوز نوزادی
این بیماری نادر نوزادان زنانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که دارای آنتی‌بادی‌های anti-Ro و anti-La هستند. در هنگام تولد، این نوزادان ممکن است بثورات پوستی، مشکلات کبدی یا کاهش تعداد سلول‌های خونی را تجربه کنند. تمام نوزادانی که از مادر مبتلا به لوپوس متولد می‌شوند به این بیماری مبتلا نخواهند شد.
بیشتر بدانید: نقرس کاذب چیست؟
بیشتر بدانید: اسکلرودرمی چیست؟
علائم لوپوس
در صورت ابتلا به لوپوس، ممکن است طیف گسترده‌ای از علائم را تجربه کنید. این علائم بین افراد مختلف متفاوت هستند و می‌توانند با علائم سایر بیماری‌ها هم‌پوشانی داشته باشند.
علائم لوپوس ممکن است به کُندی ایجاد شود. شدت علائم هم می‌تواند در طول زمان تغییر کند. نوع علائم به این بستگی دارد که بیماری روی کدام سیستم بدن تاثیر گذاشته باشد. شایع‌ترین علائم و نشانه‌ها عبارتند از:
- سفتی، تورم و درد مفاصل
- درد عضلانی
- بثورات پروانه‌ای شکل روی صورت که گونه‌ها و پل بینی را می‌پوشاند یا بثورات در سایر نقاط بدن
- ضایعات پوستی که با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ظاهر شده یا بدتر می‌شوند
- تب
- ریزش مو
- زخم دهان
- خشکی چشم
- خستگی
- درد قفسه سینه
- دل درد
- تنگی نفس
- تورم غدد
- سردرد
- گیجی و از دست دادن حافظه
- افسردگی
- مشکلات مربوط به کلیه‌ها، قلب یا ریه‌ها
- تشنج
- لخته شدن خون
- کم خونی
بیشتر بدانید: پلی میالژیا روماتیکا درمان قطعی دارد؟
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با دکتر روماتولوژی آنلاین مشورت کنید.
عوارض بیماری لوپوس
التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بسیاری از نواحی بدن را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله:
- کلیه‌ها: این بیماری باعث آسیب جدی کلیه میشود. نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ و میر این بیماران است.
- مغز و سیستم عصبی مرکزی: اگر مغز تحت تاثیر بیماری قرار گرفته باشد، ممکن است سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و حتی سکته مغزی یا تشنج را تجربه کنید. بسیاری از بیماران به اختلال حافظه دچار می‌شوند و در بیان افکار خود مشکل دارند.
- خون و عروق خونی: این بیماری ممکن است به مشکلات خونی منجر شود، از جمله کاهش گلبول‌های قرمز سالم (کم خونی) و افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون. همچنین می‌تواند باعث التهاب عروق شود.
- ریه‌ها: این بیماری شانس ایجاد التهاب در حفره قفسه سینه، خونریزی ریه و پنومونی (ذات‌الریه) را افزایش می‌دهد.
- قلب: بیماری می‌تواند باعث التهاب عضله قلب، شریان‌ها یا غشای اطراف قلب شود. خطر ابتلا به بیماری قلبی-عروقی و حمله قلبی را هم به شدت بالا می‌برد.
- عفونت: افراد مبتلا به این بیماری در برابر عفونت آسیب‌پذیرتر هستند. چون هم بیماری و هم درمان‌های آن می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند.
- سرطان: به نظر می‌رسد لوپوس خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. با این حال، احتمال آن کم است.
- مرگ بافت استخوانی: زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به استخوان کاهش می‌یابد و به شکستگی‌های کوچک در استخوان و در نهایت به فروپاشی استخوان منجر میشود.
- عوارض بارداری: خطر سقط جنین، پرفشاری خون و زایمان زودرس در زنان مبتلا به این بیماری بالا است. برای مقابله با این عوارض، غالبا پزشکان توصیه می‌کنند تا زمانی که بیماری حداقل به مدت 6 ماه تحت کنترل باشد، بارداری به تعویق بیفتد.
بیشتر بدانید: لوپوس پوستی چیست؟
دلایل ابتلا به لوپوس
در حال حاضر، علت لوپوس ناشناخته است، اما احتمالا عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
- تغییرات هورمونی: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند و این می‌تواند تا حدودی به دلیل هورمون‌هایی مانند استروژن باشد. این بیماری اغلب در زنانی که در سنین باروری هستند (15 تا 44 سال) و سطح استروژن بالاتری دارند، دیده میشود.
- عوامل محیطی: محیط هم می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. نور خورشید، داروهایی که مصرف می‌کنید، ویروس‌هایی که ممکن است در معرض آن‌ها قرار گرفته باشید، سابقه سیگار کشیدن یا حتی استرس، همگی از علل احتمالی لوپوس هستند.
- سابقه خانوادگی: این احتمال وجود دارد که عامل ژنتیکی در بروز این بیماری نقش داشته باشد. اگر اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشند، خطر ابتلا به آن در شما افزایش می‌یابد.
بیشتر بدانید: بیماری مخملک چیست؟
راه‌های تشخیص بیماری
همان‌طور که گفتیم، تشخیص بیماری لوپوس می‌تواند دشوار و زمان‌بر باشد. بررسی علائم و نشانه‌ها، معاینه بدنی و استفاده از روش‌های زیر به تشخیص بیماری کمک می‌کند:
- آزمایش خون، که شامل شمارش کامل خون (CBC)، بررسی سرعت رسوب گلبول قرمز، ارزیابی عملکرد کلیه و کبد و آزمایش آنتی‌بادی ضدهسته‌ای (ANA) میشود
- آزمایش ادرار، که مقدار پروتئین یا گلبول قرمز ادرار را نشان می‌دهد
- تست‌های تصویربرداری، مثل عکس‌برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس و اکوکاردیوگرام برای بررسی عملکرد قلب و ریه‌ها
- بیوپسی، شامل نمونه‌برداری از بافت کلیه یا پوست است.
بیشتر بدانید: شایع ترین بیماری های روماتیسمی
راه‌کارهای درمانی
انتخاب بهترین درمان لوپوس به علائم و نشانه‌های شما بستگی دارد. داروهایی که برای کنترل این بیماری تجویز می‌شوند عبارتند از:
- داروهای ضد‌التهاب غیر‌استروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه، مانند ناپروکسن سدیم و ایبوپروفن برای درمان تورم، درد و تب. استفاده از NSAIDs قوی‌تر به نسخه پزشک نیاز دارد.
- داروهای ضدمالاریا، مانند هیدروکسی کلروکین که روی سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند و خطر شعله‌ور شدن علائم را کاهش می‌دهند
- کورتیکواستروئیدها، مثل پردنیزون که با التهاب مقابله می‌کند
- سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی، مانند آزاتیوپرین، مایکوفنولات، متوترکسات و سیکلوسپورین
- داروهای بیولوژیک، مثل بلیموماب که به صورت داخل وریدی تجویز میشود
بیشتر بدانید: علائم نقرس زانو چیست؟
مراجعه منظم به پزشک، محافظت از بدن در برابر نور خورشید، ورزش منظم، اجتناب از سیگار و پیروی از رژیم غذایی سالم به کنترل بهتر بیماری کمک می‌کند.
سوالات متداول
یک بیماری مزمن خودایمنی است که باعث درد مفاصل، بثورات پوستی و خستگی میشود. این بیماری درمان قطعی ندارد، اما اگر درمان به موقع شروع شود، می‌توان علائم آن را کنترل کرد.
بیماری لوپوس انواع مختلفی دارد که لوپوس اریتماتوز سیستمیک یا SLE از بقیه شایع‌تر است. علائم لوپوس اریتماتوز سیستمیک را می‌توان در بسیاری از اندام‌های بدن مشاهده کرد.
بله. تحقیقات درباره عاقبت بیماری لوپوس نشان داده‌اند که این بیماری می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد و به بروز عوارض جدی برای اندام‌های اصلی منجر شود (مثل پوست، قلب، مغز، ریه، مفاصل، خون و کلیه).
در بیشتر موارد، این بیماری به طور مستقیم باعث مرگ نمی‌شود. به عبارت دیگر، مرگ در اثر این بیماری از آسیب‌دیدگی اندام‌ها ناشی میشود.
خیر. این بیماری با سرطان متفاوت است، اما در بعضی موارد می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
کلام پایانی درباره بیماری لوپوس
اگر علائم لوپوس خفیف یا شدید را تجربه کردید، به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید. این بیماری در طول زمان به بروز طیف وسیعی از علائم منجر میشود و به همین دلیل تشخیص آن ممکن است زمان زیادی طول بکشد. تشخیص به موقع و درست، اولین قدم برای مدیریت بیماری و بهبود کیفیت زندگی شما است. در صورت لزوم می توانید به دکتر روماتولوژِی مراجعه کنید و به سایت درمانکده مراجعه کنید.
منابع: hopkinsmedicine, mayoclinic, my.clevelandclinic
