آزمایش هموگلوبین سرم (Serum) میزان هموگلوبین معلق آزاد در سرم خون شما را اندازه می گیرد. سرم خون مایعی است که پس از حذف گلبول های قرمز و عناصر لخته کننده از پلاسمای خون باقی می ماند. هموگلوبین نوعی پروتئین حامل اکسیژن است که در گلبول های قرمز خون وجود دارد.
در حالت طبیعی تمام هموگلوبین بدن شما در گلبول های قرمز قرار دارند. با این وجود، برخی شرایط ممکن است باعث شود که مقداری هموگلوبین در سرم خون شما یافت شود. هموگلوبین موجود در سرم خون را هموگلوبین آزاد می نامند. آزمایش هموگلوبین سرم خون میزان این هموگلوبین آزاد را اندازه گیری میکند.
پزشکان معمولا از این آزمایش برای تشخیص یا بررسی تجزیه غیرطبیعی گلبول های قرمز خون استفاده می کنند. اگر اخیرا خون دریافت کرده اید با این آزمایش می توانید واکنش های ناشی از انتقال خون را بررسی نمایید. کم خونی همولیتیک میتواند عامل دیگری برای تجزیه غیرطبیعی گلبول های قرمز باشد. در صورت ابتلا به این نوع کم خونی، گلبول های قرمز خون شما به سرعت تجزیه می شوند. این وضعیت به مقدار هموگلوبین آزاد بالاتر از حد طبیعی در خون شما منجر می شود.
گاهی این آزمایش را آزمایش هموگلوبین خون می نامند. درخواست انجام آزمایش Serum بدهید.
چرا آزمایش هموگلوبین سرم (Serum) تجویز می شود؟
اگر علائم کم خونی همولیتیک داشته باشید ممکن است پزشک شما آزمایش هموگلوبین سرم را تجویز نماید. کم خونی همولیتیک زمانی رخ می دهد که گلبول های قرمز به سرعت تجزیه شده و مغز استخوان نمی تواند گلبول های قرمز جدید را با سرعت کافی جایگزین نماید.
اگر در حال حاضر مبتلا به کم خونی همولیتیک هستید نیز ممکن است پزشک شما این آزمایش را تجویز نماید. در این مورد، آزمایش هموگلوبین سرم می تواند به پزشک کمک کند تا وضعیت شما را بررسی نماید.
بیشتر بخوانید: آزمایش سرب خون چیست؟
کم خونی همولیتیک چیست؟
دو نوع کم خونی همولیتیک وجود دارد.
1. کم خونی همولیتیک خارجی
در کم خونی همولیتیک خارجی، بدن شما گلبول های قرمز سالم را به طور طبیعی تولید می کند. ولی این گلبول ها به علت وجود یک عفونت، یک اختلال خودایمنی، یا یک نوع سرطان خاص، به سرعت تخریب می شوند.
2. کم خونی همولیتیک داخلی
در کم خونی همولیتیک داخلی، گلبول های قرمز خون معیوب بوده و به سرعت تجزیه می شوند. کم خونی سلول داسیشکل، تالاسمی، کم خونی اسفروسیت مادرزادی، و کمبود G6PD بیماری هایی هستند که به کم خونی همولیتیک منجر می شوند.
این دو نوع کم خونی همولیتیک دارای نشانه های یکسانی هستند. با این حال اگر کم خونی شما دارای شرایط زمینه ای باشد ممکن است نشانه های دیگری نیز داشته باشد.
در مراحل اولیه کم خونی همولیتیک ممکن است موارد زیر را احساس کنید:
- ضعف
- سرگیجه
- سردرگمی
- بدخلقی
- خستگی
ممکن است سردردهایی را نیز تجربه کنید.
با پیشرفت کم خونی همولیتیک، نشانه ها جدی تر خواهند شد. ممکن است پوست شما به رنگ زرد درآید یا رنگ پریده به نظر برسید. سفیدی چشمان شما ممکن است آبی یا زردرنگ شود. نشانه های دیگر عبارت اند از:
- ناخن های شکننده
- (افزایش ضربان قلب یا سوفل قلبی)
- ادرار تیره
- بزرگشدن طحال
- بزرگ شدن کبد
- زبان دردناک
آزمایش هموگلوبین سرم چگونه انجام میشود؟
برای انجام این آزمایش بایستی مقداری نمونه خون از دست یا بازوی شما گرفته شود. این فرآیند معمولا چند دقیقه به طول می انجامد:
- ارائه دهنده مراقبت سلامت شما مقداری ماده ضدعفونی کننده بر روی محل نمونه گیری اعمال خواهد کرد.
- سپس با بستن یک کش به دور بازوی شما مقدار جریان خون در وریدها افزایش یافته و رگ های شما برجسته می شوند. اینکار یافتن رگ ها را ساده تر می سازد.
- در مرحله بعد یک سوزن به داخل ورید شما وارد خواهد شد. پس از سوراخشدن ورید، خون از طریق سوزن به درون یک لوله کوچک متصل به سوزن وارد می شود. ممکن است در هنگام ورود سوزن احساس درد جزئی داشته باشید، ولی این آزمایش به خودی خود دردناک نیست.
- هنگامی که خون کافی جمع آوری شد، سوزن بیرون آورده می شود و یک باند استریل بر روی محل نمونه گیری گذاشته می شود.
سپس خون جمع آوری شده برای آزمایش به یک آزمایشگاه فرستاده میشود.
نتایج آزمایش هموگلوبین سرم
نتایج طبیعی
هموگلوبین سرم بر حسب مقدار هموگلوبین (گرم) در هر دسی لیتر خون اندازه گیری می شود (mg/dL). نتایج آزمایش متغیر است بنابراین پزشک شما در تعیین طبیعی بودن یا نبودن نتایج کمک خواهد کرد. اگر نتیجه آزمایش به حالت طبیعی بازگردد، ممکن است بهترین متخصص خون شما بخواهد که آزمایشهای بیشتری را انجام دهید.
نتایج غیرطبیعی
سطوح بالای هموگلوبین در سرم معمولا نشانه کم خونی همولیتیک است. برخی از مواردی که می توانند باعث تجزیه غیرطبیعی گلبول های قرمز شوند عبارت اند از:
- کم خونی سلول داسی شکل: یک ناهنجاری ژنتیکی است که باعث می شود گلبول های قرمز خون سخت شده و شکل غیرعادی به خود بگیرند.
- کمبود G6PD: وقتی بدن شما آنزیم کافی برای تولید گلبول های قرمز تولید نمی کند.
- بیماری هموگلوبین C: یک اختلال ژنتیکی که به تولید هموگلوبین غیرطبیعی منجر می شود.
- تالاسمی: یک اختلال ژنتیکی که توانایی بدن شما را برای تولید هموگلوبین طبیعی تحت تاثیر قرار می دهد.
- کم خونی اسفروسیت مادرزادی: یک اختلال در غشای گلبول های قرمز
اگر نتیجه آزمایش شما غیرطبیعی باشد، ارائه دهنده مراقبت سلامت احتمالا آزمایش های بیشتری را برای تعیین دقیق عامل کم خونی همولیتیک انجام خواهد داد. این آزمایش ها می تواند شامل آزمایشهای نمونه خون یا ادرار، و یا آزمایش مغز استخوان باشد.
خطرات آزمایش هموگلوبین سرم
خطرات این آزمایش صرفا شامل خطرات مربوط به گرفتن نمونه خون می باشد. مثلا هنگامی که سوزن نمونه گیری وارد بدن شما می شود احتمالا یک درد جزئی تجربه خواهید کرد. ممکن است پس از خروج سوزن کمی خونریزی داشته باشید یا محل نمونه گیری کبود شود.
پیامدهای جدیتر مانند خونریزی شدید، از حال رفتن، یا عفونت در محل نمونه گیری به ندرت رخ می دهند.
