زمانی که بیماری‌های مرتبط با گوش میانی مانند عفونت‌های مکرر یا آسیب ساختاری به استخوان گوش با دارو درمان نشوند، پزشک برای بهبود سلامت گوش بیمار و حفظ عملکرد شنوایی او از روش جراحی‌های تخصصی استفاده می‌کند. یکی از این جراحی‌ها، عمل تمپانوماستوئیدکتومی است که با هدف خارج کردن بافت عفونی و استخوان ماستوئید آلوده در پشت گوش انجام می‌شود و پرده گوش را ترمیم می‌کند. این جراحی نقش مهمی در جلوگیری از گسترش عفونت به مغز و اعصاب صورت دارد و موجب حفظ کیفیت شنیداری بیمار می‌شود.
در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با نحوه انجام عمل تمپانوماستوئیدکتومی، اقدامات قبل از جراحی و مراقبت‌های بعد از آن بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
- عمل تمپانوماستوئیدکتومی چیست؟
- دلایل انجام عمل تمپانوماستوئیدکتومی
- تمپانوماستوئیدکتومی چگونه انجام می‌شود؟
- جراحی تمپانوماستوئیدکتومی با ترمیم زنجیره استخوانچه‌ای
- جراحی تمپانوماستوئیدکتومی با پیوند غضروف
- اقدامات قبل از تمپانوماستوئیدکتومی
- مراقبت های بعد از تمپانوماستوئیدکتومی
- چه زمانی بعد از تمپانوماستوئیدکتومی به پزشک مراجعه کنیم؟
- آیا نتیجه عمل تمپانوماستوئیدکتومی دائمی است؟
- عوارض تمپانوماستوئیدکتومی
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
عمل تمپانوماستوئیدکتومی چیست؟
جراحی تمپانوماستوئیدکتومی (Tympanomastoidectomy) یکی از انواع جراحی گوش است که به صورت ترکیبی برای درمان مشکلات پرده گوش و استخوان ماستوئید (برجستگی پشت گوش) انجام می‌شود. جراحان گوش، حلق و بینی معمولا برای درمان مشکلات مزمن گوش میانی مانند عفونت شدید، پارگی پرده گوش و ترمیم استخوانچه‌های گوش از این روش جراحی استفاده می‌کنند.
تمپانوماستوئیدکتومی که در واقع شامل ۲ اصطلاح تمپانوپلاستی (جراحی ترمیم پرده گوش) و ماستوئیدکتومی (جراحی برداشتن استخوان ماستوئید آلوده) است، زمانی که عفونت گوش با دارو و درمان‌های مکمل برطرف نمی‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف این جراحی خارج کردن بافت عفونی و ترمیم ساختار آسیب‌دیده گوش است. البته جراحان در کنار عمل تمپانوپلاستی با ماستوئیدکتومی گوش، ضایعات پیشرفته گوش میانی ناشی از کلستاتوم را که در صورت رشد به بافت اطراف خود آسیب می‌زند، برمی‌دارند.
دلایل انجام عمل تمپانوماستوئیدکتومی
در درجه اول، این جراحی برای درمان عفونت شدید گوش میانی که به درمان مرسوم همچون آنتی‌بیوتیک جواب نمی‌دهد، انجام می‌شود. پزشک برای جلوگیری از نفوذ عفونت به پرده گوش، زنجیره استخوانچه‌های گوش میانی، دیواره خارجی گوش داخلی و حتی دیواره‌های پوشاننده مغز یا مننژ باید مایع عفونی را به سرعت تخلیه کند. بهترین روش برای این کار، جراحی تمپانوماستوئیدکتومی است. همچنین در شرایطی که تومورهای این ناحیه مانند کلستاتوم رشد سریعی داشته باشند و به عصب شنوایی فشار وارد کنند، ضرورت انجام عمل جراحی تمپانوماستوئیدکتومی دوچندان می‌شود.
به طور کلی، شرایطی که به جراحی تمپانوماستوئیدکتومی نیاز پیدا می‌کنند، عبارت‌اند از:
- عفونت مزمن گوش میانی
- بیماری کلستاتوم
- آسیب به پرده گوش
- پارگی مزمن پرده گوش
- عمل کاشت حلزون در بیماران کم‌شنوا
- جراحی تومور در پایه جمجمه
در شرایطی که عفونت گوش میانی یا کلستاتوم منجر به آسیب شدید و جبران‌ناپذیر در مسیرهای شنوایی شوند، ممکن است حتی پس از جراحی تمپانوماستوئیدکتومی شنوایی قابل بازیابی نباشد. در چنین مواردی، گزینه‌هایی مانند جراحی کاشت ساقه مغز شنوایی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
تمپانوماستوئیدکتومی چگونه انجام می‌شود؟
جراحی تمپانوماستوئیدکتومی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و ممکن است ۲ تا چهار ساعت طول بکشد. به طور کلی، مراحل انجام این جراحی به ترتیب شامل برداشتن بافت اضافی یا تومور، از بین بردن بافت استخوانی آلوده، ترمیم سایر بافت‌های آسیب دیده یا زنجیره و ترمیم پارگی پرده گوش است که معمولا طی ۲ بخش انجام می‌شود:
۱- ماستوئیدکتومی
در طول عمل ماستوئیدکتومی، جراح یک برش کوچک در پشت گوش ایجاد می‌کند تا به استخوان ماستوئید و فضای داخلی گوش میانی دسترسی پیدا کند. این برش به نحوی ایجاد می‌شود تا اعصاب صورت و گوش آسیب نبینند. سپس جراح سلول‌های هوایی عفونی یا تخریب‌شده را تخلیه می‌کند و به کمک دریل و کاتر قسمت‌های آلوده استخوان ماستوئید را تراش می‌دهد. همچنین در صورت وجود تومور کلستاتوم در گوش میانی، آن‌ها را خارج می‌کند.
۲- تمپانوپلاستی
اگر پرده گوش بر اثر عفونت مزمن یا تومور سوراخ شده باشد، جراح در حین تمپانوماستوئیدکتومی و از طریق برش پشت گوش اقدام به ترمیم پرده گوش می‌کند. در چنین وضعیتی، جراح پرده گوش را با استفاده از بافت فاسیا (غلاف پوشاننده عضلات پشت گوش) ترمیم می‌کند و در نهایت محل برش را بخیه می‌زند. تمپانوپلاستی علاوه بر ترمیم پرده گوش، باعث رفع علائم پاره شدن پرده گوش و بهبود قدرت شنوایی بیمار می‌شود. بیماران زیادی گزارش کرده‌اند که پس از انجام این جراحی، میزان شنوایی‌شان بهبود پیدا کرده است.
جراحی تمپانوماستوئیدکتومی با ترمیم زنجیره استخوانچه‌ای
زمانی که عفونت یا تومور به زنجیره استخوانچه‌ای آسیب وارد کند، بهترین راه‌حل عمل تمپانوماستوئیدکتومی است. این جراحی به بازسازی زنجیره استخوانچه‌ای کمک می‌کند و موجب از بین رفتن عفونت مزمن و تومور در استخوان ماستوئید می‌شود. در واقع، جراح زمانی که متوجه شود تومور یا عفونت در گوش به زنجیره استخوانچه، استخوان‌های چکشی، رکابی و سندانی آسیب وارد کرده، جراحی تمپانوماستوئیدکتومی با بازسازی زنجیره استخوانچه‌ای انجام می‌دهد.
گاهی‌اوقات، زنجیره استخوانچه‌ای بر اثر عفونت مزمن یا تومورها که رشد کرده‌اند، پاره می‌شود. در چنین شرایطی، جراح قسمت پاره‌شده را به همدیگر متصل می‌کند و وضعیت استخوان رکابی در ورودی لابیرنت شنوایی را مورد بررسی قرار می‌دهد تا در صورت نیاز، ترمیم فیستول یا پروتز استخوانچه انجام شود.
جراحی تمپانوماستوئیدکتومی با پیوند غضروف
منظور از این جراحی، استفاده از غضروف نازک و ظریف برای ترمیم پرده گوش است. معمولا جراح برای ترمیم پرده گوش از بافت فاسیای عضلانی گوش یا پوست دیواره مجرای گوش استفاده می‌کند. با این حال، بافت مورد استفاده برای پیوند غضروف در عمل تمپانوماستوئیدکتومی به وسعت پارگی پرده گوش و شرایط فرد بستگی دارد. گاهی‌اوقات جراح از غضروف تراگال یا غضروف نازک قسمت تراگوس گوش هم برای این منظور استفاده می‌کند.
اقدامات قبل از تمپانوماستوئیدکتومی
قبل از عمل تمپانوماستوئیدکتومی، انجام یک سری اقدامات ضروری است و می‌تواند علاوه بر تضمین سلامت بیمار، بر نتیجه جراحی تاثیر مستقیمی بگذارد. اقدامات مهم پیش از تمپانوماستوئیدکتومی شامل موارد زیر هستند:
- سابقه هرگونه جراحی و بیماری زمینه‌ای را به جراح اطلاع دهید.
- مصرف الکل و سیگار را از یک ماه قبل از جراحی قطع کنید.
- هر نوع داروی شیمیایی و گیاهی که مصرف می‌کنید را به پزشک اطلاع دهید.
- هنگام عمل هرگونه شی فلزی مانند النگو، انگشتر و دستبند را از بدن خود خارج کنید.
- در صورت استفاده از پرسینگ در هر قسمت از بدن، حتما این موضوع رو با جراح در میان بگذارید.
- باید در روز عمل ۱۲ ساعت ناشتا باشید. بهتر است از چهار ساعت قبل از عمل آب هم ننوشید.
- فرد بیمار باید روز جراحی مدارک ضروری مانند ادیومتری (Audiometry) ، سی‌تی اسکن و نوار گوش را همراه خود داشته باشد.
- در مورد شیو کردن موهای پشت گوش با پزشک مشورت کنید و شب قبل از جراحی حتما دوش بگیرید.
- وجود یک نفر همراه در روز جراحی ضروری است.
- اگر حساسیت دارویی یا غذایی دارید، حتما قبل از جراحی به پزشک اطلاع دهید.
- در صورت بروز سرماخوردگی یا آلرژی فصلی قبل از جراحی پزشک را در جریان قرار بگذارید.
تست‌های مورد نیاز قبل از جراحی تمپانوماستوئیدکتومی
پزشک قبل از تصمیم‌گیری برای عمل تمپانوماستوئیدکتومی، ابتدا معاینه فیزیکی (بررسی ظاهری با اتوسکوپ) انجام می‌دهد و احتمال وجود نوروم آکوستیک را بررسی می‌کند. در نهایت به سراغ ارزیابی ادیولوژیک (شنوایی‌سنجی) و تصویربرداری‌های اکس ری (X-RAY) همچون موارد زیر می‌رود:
- تست ادیومتری برای ارزیابی میزان افت شنوایی و وزوز گوش
- تست تمپانومتری برای بررسی وضعیت گوش میانی و پرده گوش
- تصویربرداری MRI و سی‌تی اسکن برای بررسی وضعیت ضایعه یا تومور
مراقبت های بعد از تمپانوماستوئیدکتومی
مراقبت‌های بعد از عمل تمپانوماستوئیدکتومی بخش مهمی از روند بهبودی هستند. پزشک یا کادر درمان معمولا دستورالعمل مراقبتی پس از جراحی را در اختیار فرد قرار می‌دهند. این نکات مراقبتی که باید نهایت تلاش را در انجام آن‌ها به کار بگیرید، شامل موارد زیر می‌شوند:
- داروهای تجویزی توسط پزشک مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و داروهای ضد لختگی خون را طبق دستورالعمل و سر ساعت بخورید.
- از بلند کردن اجسام سنگین بپرهیزید.
- هنگام عطسه کردن دهان‌تان را باز بگذارید.
- از فین کردن و اعمال فشار روی بینی و گوش اجتناب کنید.
- از دوش گرفتن تا قبل از اینکه پزشک اجازه دهد، خودداری کنید.
- از شنا کردن تا چند ماه پس از جراحی بپرهیزید.
- برای تعویض پانسمان و کشیدن بخیه‌ها، سر وقت به پزشک مراجعه کنید.
- ویزیت مجدد در فواصل زمانی مشخص برای بررسی روند بهبودی توسط پزشک را به تاخیر نیندازید.
- مصرف سیگار و الکل را تا یک ماه پس از جراحی قطع کنید.
- تا چند هفته پس از عمل تمپانوماستوئیدکتومی غذاهای پرنمک و چرب نخورید.
- از دست‌کاری گوش و تمیز کردن خودسرانه آن بپرهیزید.
- اگر احساس گرفتگی و وزوز در گوش دارید، بدون مشورت با پزشک کاری انجام ندهید و برای درمان گوش درد خودسرانه دارویی مصرف نکنید.
- اگر علت خارش گوش خود را پس از تمپانوماستوئیدکتومی نمی‌دانید، از درمان‌های خانگی جدا بپرهیزید و حتما با پزشک مشورت کنید.
چه زمانی بعد از تمپانوماستوئیدکتومی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر پس از جراحی و رعایت دستورالعمل مراقبتی با علائمی همچون سرگیجه، از دست دادن تعادل، احساس سبکی سر، خونریزی از گوش، خروج ترشحات بدبو از گوش، قرمزی و التهاب در گوش، درد غیر قابل تحمل گوش و بروز علائم عفونت مانند تب و لرز مواجه شدید، هرچه سریع‌تر به پزشک خود مراجعه کنید.
آیا نتیجه عمل تمپانوماستوئیدکتومی دائمی است؟
این جراحی یک راه‌حل قطعی برای درمان عفونت مزمن گوش میانی است و در شرایطی که راه‌کاری برای جلوگیری از پیشرفت عفونت وجود نداشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طول این عمل، مایعات عفونی و استخوان ماستوئید آلوده به طور کامل برداشته می‌شوند، اما ممکن است عفونت یا تومورهای این ناحیه مجددا به دلیل عوامل ژنتیکی یا شرایط خاص فرد بروز پیدا کنند. به همین دلیل پزشک برای جلوگیری از عود عفونت، علت ایجاد آن را به دقت مورد بررسی قرار می‌دهد و اقدامات درمانی لحاظ می‌کند. همچنین برای جلوگیری از رشد مجدد تومور ممکن است درمان‌های تکمیلی مانند رادیوتراپی انجام شود.
عوارض تمپانوماستوئیدکتومی
جراحی تمپانوماستوئیدکتومی مانند هر جراحی دیگری ممکن است در کنار مزایای بی‌نظیرش، عوارضی به همراه داشته باشد. عوارض ناشی از این جراحی عبارت‌اند از:
- آسیب به اعصاب شنوایی و عصب صورت
- حساسیت بدن به بیهوشی
- سرگیجه و عدم تعادل
- خونریزی از گوش
- عفونت
- از دست دادن یا افت شنوایی
- اختلالات چشایی
- وزوز گوش
- نیاز به جراحی ترمیمی
راهنمای مراجعه به پزشک
عمل تمپانوماستوئیدکتومی یکی از روش‌های تخصصی و موثر برای درمان عفونت مزمن و مکرر در گوش میانی و استخوان ماستوئید است. این جراحی با هدف از بین بردن مایع عفونی و تومور ناشی از کلستاتوم انجام می‌شود و در صورت لزوم، سوراخ پرده گوش و آسیب ساختاری زنجیره استخوانچه‌ای را ترمیم می‌کند. اگرچه این عمل جراحی ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، اما اگر توسط جراح ماهر و به روش درست انجام شود و با رعایت مراقبت‌های پس از جراحی مطابق با دستورالعمل پزشک، نتیجه مطلوبی به همراه دارد.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با نحوه انجام جراحی تمپانوماستوئیدکتومی، اقدامات قبل و مراقبت‌های بعد از آن آشنا کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
معمولا عفونت یا تومور در فضای گوش میانی، یک گوش را درگیر می‌کند و این جراحی بر روی همان گوش انجام می‌شود. اما در صورتی که عفونت شدید باشد و در ۲ گوش گسترش یابد، جراحی تمپانوماستوئیدکتومی روی هر ۲ گوش انجام خواهد شد.
مدت زمان این جراحی به میزان آسیب گوش و شرایط فرد بستگی دارد. اما به طور معمول حدود ۲ تا چهار ساعت طول می‌کشد.
تمپانوپلاستی به معنی ترمیم پرده گوش است و در ماستوئیدکتومی، بافت عفونی و تومور از استخوان ماستوئید جدا می‌شود. در حالی که جراحی تمپانوماستوئیدکتومی شامل تمپانوپلاستی و ماستوئیدکتومی است و در طی آن علاوه بر خارج کردن مایع عفونی و ضایعات اضافی از گوش میانی، پرده گوش ترمیم می‌شود و زنجیره استخوانچه‌ها مورد بازسازی قرار می‌گیرد.
منابع: fortworthent | myhealth | ent-specialist
