اضطراب پنهان یکی از اختلالات روانی پیچیده است که افراد زیادی بدون آگاهی از منشا آن، درگیر اثرات ذهنی و جسمی‌اش می‌شوند. این نوع اضطراب در لایه‌های درونی ذهن باقی می‌ماند و اغلب پشت چهره آرام افراد پنهان می‌شود. اگر احساس تنش و نگرانی مداوم دارید و علت آن را نمی‌دانید یا نمی‌توانید به درستی حال خود را توصیف کنید، احتمالا اضطراب پنهان را تجربه می‌کنید. در چنین مواردی، افراد برای این سوال که «چرا بی‌قرارم» یا «چرا استرس زیادی دارم» جواب دقیقی پیدا نمی‌کنند.
در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علائم، علت و روشهای درمان اضطراب پنهان بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
اضطراب پنهان چیست؟
اضطراب پنهان یا Hidden anxiety نوعی اضطراب است که علت قطعی آن مشخص نیست. اضطراب و استرس از احساسات طبیعی ما هستند که در شرایط مختلف آن‌ها را تجربه می‌کنیم. در اغلب موارد، می‌دانیم که علت اضطراب چیست و با برطرف کردن آن، دچار این واکنش نمی‌شویم، اما زمانی که فرد بدون علت مشخصی دچار اضطراب و استرس شود و این اضطراب برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، احتمالا در حال تجربه اضطراب پنهان است که اصطلاحا به آن اضطراب خاموش هم می‌گویند. از آن جایی که افراد درگیر اضطراب خاموش نمی‌توانند علت آن را پیدا کنند، اغلب احساس مستاصل بودن می‌کنند و ممکن است تمامی جوانب زندگی آن‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد.
آیا استرس پنهان همان اضطراب پنهان است؟
برای درک بهتر استرس پنهان و تفاوت آن با اضطراب پنهان باید بدانید که استرس چیست. روانشناسان، استرس را نوعی واکنش طبیعی بدن در برابر موقعیت‌های تهدیدآمیز می‌دانند که می‌تواند به صورت جسمی، روانی و عاطفی بروز کند. اضطراب خاموش در بسیاری از نشانه‌ها و واکنش‌های بدنی یا روانی با استرس پنهان همپوشانی دارد. به عنوان مثال، در توضیح اینکه استرس پنهان چیست، همانند اضطراب پنهان باید بگوییم که نوعی واکنش بدن است که فرد نسبت به علت بروز آن آگاهی ندارد. اما از نظر ماهیت تفاوت‌هایی دارند.
متخصصان سلامت روان بر این باورند که استرس پنهان می‌تواند واکنشی به عوامل بیرونی مانند مسئولیت‌های شغلی و فشارهای خانوادگی باشد. در حالی که اضطراب خاموش معمولا ریشه در درون فرد دارد و ناشی از نگرانی‌های دائمی، ترس‌های مبهم یا افکار منفی است.
معمولا افتراق میان این ۲ مفهوم برای افراد عادی دشوار است، به همین دلیل اغلب افراد استرس پنهان را در کنار اضطراب پنهان به کار می‌برند. اگر کنجکاو شده‌اید تفاوت استرس و اضطراب را بدانید، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.
علائم اضطراب پنهان
افراد ممکن است علائم استرس پنهان و اضطراب خاموش را به شکل‌های متفاوتی تجربه کنند. برخی نشانه‌ها وجود دارند که اگر در بلندمدت تجربه شوند، هشداری برای استرس و اضطراب پنهان به‌شمار می‌آیند:
- اجتناب از رفتن به مدرسه یا محل کار
- عدم تمایل برای انجام مسئولیت‌ها
- سردرد یا تنش عضلانی بی‌دلیل
- معده درد و رفلاکس معده
- اختلال در خواب
- کابوس شبانه
- تنگی نفس
- دندان قروچه
- انزواطلبی و عدم تمایل برای وقت گذراندن با دوستان
- تحریک‌پذیری
- عصبانیت و احساس ناامیدی بدون علت
- سرگیجه
- سوءهاضمه
- استرس صبحگاهی
- اختلال در تمرکز و مشکل حافظه
- احساس ترس و نگرانی مداوم
- ضعف در برنامه‌ریزی
نشانه‌های استرس و اضطراب پنهان کیفیت زندگی را تحت شعاع قرار می‌دهند و بدون اینکه متوجه شوید، بر توانایی و عملکرد روزمره شما تاثیر منفی می‌گذارند. اگر اختلال اضطراب پنهان درمان نشود، بدن به تدریج در حالت استرس دائمی قرار می‌گیرد و معمولا اثرات جبران‌ناپذیری بر جسم و روان می‌گذارد. از همین‌رو پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که هر یک از علائم فوق را بدون دلیل مشخصی تجربه می‌کنید، حتما برای تشخیص دقیق از دکتر روانشناس کمک بگیرید.
علت استرس پنهان
استرس و اضطراب پنهان یک واکنش به فشارهایی هستند که خود فرد هم از آن‌ها اطلاعی ندارد. متخصصان سلامت روان معتقدند، ضمیر ناخودآگاه ما می‌تواند مملو از افکار غیر منطقی و منفی باشد که منجر به اضطراب خاموش می‌شوند. عواملی که می‌توانند باعث انباشته‌شدن افکار استرس‌زا در ضمیر ناخودآگاه شوند، شامل موارد زیر هستند:
- تجربه تروما
- تجربه‌های ناخوشایند دوران کودکی (مانند آزار جسمی، جنسی، از دست دادن عزیزان و زندگی در خانواده پرتنش)
- تعارضات حل‌نشده ذهن
- ویژگی‌های شخصیتی (افراد کمال‌گرا بیشتر مستعد استرس پنهان هستند.)
- وضعیت اجتماعی و اقتصادی بسیار ضعیف
- ناتوانی در حل مسئله
- ترس از شکست، ناکافی بودن، اشتباه کردن و قضاوت شدن از طرف دیگران
- اختلالات اضطرابی مانند اضطراب اجتماعی
- قرار گرفتن در موقعیت یادآور تروما
- الگوهای فکری منفی
- نگرانی شدید و مداوم درباره زمان و مکان حمله پانیک بعدی
- سوء مصرف مواد مخدر
- عوارض جانبی مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها، بتابلاکرها و داروهای ضد حساسیت
روش تشخیص اضطراب و استرس پنهان
اگر شدت علائم مرتبط با استرس و اضطراب خاموش زیاد باشد، باید به روانشناس مراجعه کنید. متخصص سلامت روان ابتدا با پرسیدن سوالاتی در مورد افکار، احساسات، الگوهای رفتاری و سبک زندگی فرد، نشانه های استرس پنهان و اضطراب خاموش را بررسی می‌کند.
همچنین ممکن است از تست استرس پنهان همچون پرسشنامه اضطراب بک (BAI) یا مقیاس اضطراب همیلتون (HAM-A) برای شناسایی شدت و نوع اضطراب و استرس استفاده کند. بررسی برخی علائم جسمی مانند بی‌خوابی، تپش قلب، مشکلات گوارشی، سردرد و تعریق زیاد که بدون علت پزشکی ایجاد شده‌اند، به تشخیص استرس و اضطراب پنهان کمک می‌کنند.
درمان اضطراب پنهان چیست؟
بهترین گزینه برای اضطراب پنهان درمان چندوجهی شامل روان‌درمانی، دارودرمانی و تغییر سبک زندگی است. در ادامه راه های درمان اضطراب پنهان را بررسی می‌کنیم:
تغییر سبک زندگی
روشهای خودمراقبتی و اصلاح سبک زندگی که در ادامه آورده‌ایم به کاهش و مدیریت استرس و اضطراب خاموش کمک می‌کنند:
- خواب کافی و منظم
- مصرف مواد غذایی سالم و حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی
- کاهش مصرف مواد غذایی حاوی کافئین و شکر
- فعالیت بدنی منظم
- مدیریت زمان و برنامه‌ریزی برای کارها
- تمرینات خودآگاهی و آرام‌سازی ذهن و بدن مانند مدیتیشن، تنفس عمیق و یوگا
- بهبود روابط اجتماعی
- دوری از لوازم الکترونیکی مانند موبایل و گوش ندادن به اخبار قبل از خواب
روان‌درمانی
روان‌درمانی بهترین روش درمان اضطراب پنهان است. برای این منظور باید به روانشناس مراجعه کنید. روانشناس با استفاده از رویکرد درمان شناختی رفتاری (CBT) به مراجع کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهایی که موجب استرس و اضطراب خاموش می‌شوند را بشناسد، آن‌ها را تغییر دهد و با الگوهای سالم جایگزین کند.
شما به کمک روان‌درمانی می‌توانید احساسات خود را در فضای امنی بیان کرده و تجزیه و تحلیل کنید؛ بدین شکل احساسات درونی خود را بهتر می‌شناسید. مواجهه درمانی یکی دیگر از تکنیک‌های روان‌درمانی برای درمان انواع استرس پنهان است که باعث می‌شود فرد به تدریج و به صورت کنترل‌شده با ترس‌های خود روبه‌رو شود و سطح اضطراب کمتری را تجربه کند.
دارودرمانی
روانپزشک درمان دارویی اضطراب پنهان را زمانی که شدت استرس و اضطراب بسیار زیاد باشند، توصیه می‌کند. داروهایی که ممکن است به کاهش اضطراب و استرس نهفته کمک کنند، شامل داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی هستند. استفاده از دارو باید حتما زیر نظر روانپزشک انجام شود؛ بنابراین از مصرف خودسرانه قرص ضد استرس بپرهیزید.
عوارض اضطراب پنهان در کودکان و بزرگسالان
اگر استرس و اضطراب نهفته در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان تشخیص داده نشود، می‌تواند پیامدهای جدی روانی و جسمی به همراه داشته باشد. هر گروه سنی ممکن است این نوع اضطراب را به شکل متفاوتی تجربه کنند. با این حال، یک سری عوارض که رایج‌تر هستند شامل موارد زیر می‌شوند:
- مشکلات خواب
- دل درد یا سردرد بدون علت
- انزواطلبی یا پرخاشگری
- حساسیت زیاد به موضوعات بی‌اهمیت یا گریه‌های بی‌دلیل
- کاهش تمرکز
- وابستگی بیش از حد و احساس ناامنی مداوم
- خودسرزنشی و افکار منفی
- کاهش اعتمادبه‌نفس
- تمایل به رفتارهای پرخطر
- اجتناب از روابط عاطفی
- افزایش احتمال ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی و حملات پانیک
راهنمای مراجعه به پزشک
اضطراب پنهان نوعی اضطراب است که فرد علت دقیق بروز آن را نمی‌داند. افراد درگیر این نوع استرس و اضطراب ممکن است ظاهر آرامی داشته باشند و لبخند بزنند اما از درون با نگرانی‌ها، افکار منفی و تنش‌های مداوم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اگر اضطراب و استرس خاموش نادیده گرفته شوند، به مشکلات جدی‌تر همچون افسردگی، حملات پانیک یا اختلالات جسمی تبدیل خواهند شد.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علل، علائم و روشهای درمان استرس و اضطراب نهفته آشنا کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانشناس مشاوره آنلاین داشته باشید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر روانشناس از روانشناس مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
استرس و نگرانی بدون علت، یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های اضطراب خاموش است.
بهترین راهکار برای درمان استرس و اضطراب نهفته، مراجعه به روانشناس است. متخصص سلامت روان بسته به شدت اضطراب و میزان اثرگذاری آن بر جسم و روان فرد از رویکردهای مختلف همچون روان‌درمانی و دارودرمانی استفاده می‌کند.
اضطراب خاموش ریشه در ناخودآگاه فرد دارد و علت بروز آن به طور دقیق مشخص نیست، در حالی که اختلال اضطراب فراگیر نوعی نگرانی و اضطراب نامعقول در مورد اتفاقات و وقایع معمول زندگی روزمره است.
منابع: alterbehavioralhealth | nickwignall | psychologytoday
