قرص نیتروگلیسیرین برای چیست؟ بررسی جامع عوارض و روش مصرف

در مسیر پیچیده‌ای که خون در قلب طی می‌کند، کوچکترین اختلال می‌تواند پیامدهای جدی و حتی تهدیدکننده حیات به همراه داشته باشد. قرص نیتروگلیسیرین با اثر چشمگیر خود در گشاد کردن عروق، نقش موثری در بازگرداندن جریان طبیعی خون به قلب ایفا می‌کند. این دارو که یک راه‌کار فوری برای کاهش دردهای قلبی محسوب می‌شود، می‌تواند جان بیماران را در شرایط بحرانی نجات ‌دهد. در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی انواع مختلف نیتروگلیسیرین و نحوه مصرف آن‌ها می‌پردازیم و به نکات مهمی که باید درباره عوارض احتمالی این دارو بدانید، اشاره کنیم.

قرص نیتروگلیسیرین چیست؟

نیتروگلیسیرین دارویی است که برای کاهش علائم گرفتگی رگ قلب استفاده می‌شود. این دارو با گشاد کردن رگ‌ها، جریان خون و اکسیژن‌رسانی به قلب را بهبود می‌بخشد و درد قفسه سینه را تسکین می‌دهد.

عناوین مرتبط با شناسنامه دارو	توضیحات
چکیده راهگشای دارو	قرص نیتروگلیسیرین یک گشادکننده عروقی از گروه نیترات‌ها است که برای درمان یا پیشگیری از آنژین صدری (درد قفسه سینه به دلیل کاهش خون‌رسانی به عضله قلب) استفاده می‌شود.
نام دارو	این دارو با نام نیتروگلیسیرین (Nitroglycerin) شناخته می‌شود.
بک‌گراند دارو	نیتروگلیسیرین یک عامل گشادکننده عروق است که اولین بار در سال ۱۸۴۷ کشف شد. این ماده در ابتدا برای ساخت دینامیت به‌کار می‌رفت، اما اثرات ضد آنژین آن در اواخر دهه ۱۸۶۰ شناسایی شد؛ زمانی که در کارگران کارخانه باعث سردرد می‌شد، اما کارگران مبتلا به آنژین صدری از کاهش درد قفسه سینه خبر می‌دادند. استفاده از نیتروگلیسیرین برای درمان آنژین از سال ۱۸۷۹ آغاز شد و هنوز هم برای درمان و پیشگیری از آن به‌کار می‌رود.
نوع دارو	این دارو از نوع مولکول کوچک (Small molecule) است.
گروه دارو	نیتروگلیسیرین یک داروی تایید شده است.
ساختار دارو
فرمول شیمیایی	C3H5N3O9
داروهای هم گروه	ایزوسورباید دی نیترات و ایزوسورباید مونونیترات
فرم‌های موجود دارو	قرص و کپسول ۰/۴، ۲/۶ و ۶/۴ میلی‌گرم

نام برندهای داروی نیتروگلیسیرین

این قرص با نام‌های تجاری مختلف در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. در ادامه می‌توانید با تعدادی از این نام‌ها آشنا شوید:

• نیترومکس
• نیتروکاردین
• نیتروسوستین
• نیتروپرل
• نیتروکسیر

قرص نیتروگلیسیرین برای چیست؟

این قرص به ۲ شکل زیر زبانی و پیوسته رهش تولید می‌شود:

• قرص‌ زیر زبانی: برای درمان حملات آنژین در افرادی که دچار بیماری عروق کرونر (انسداد عروق قلب) هستند، استفاده می‌شود. همچنین پیش از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث بروز حمله آنژین شوند، برای پیشگیری از وقوع آن به‌کار می‌رود.
• قرص‌های پیوسته رهش: برای کنترل و درمان طولانی‌مدت بیماری قلبی مزمن تجویز می‌شود. توجه داشته باشید که این نوع قرص‌ برای درمان درد ناگهانی قفسه سینه مناسب نیست.

قرص نیتروگلیسیرین ۲/۶ برای چیست؟

نیتروگلیسیرین در دوزهای مختلف از جمله ۰/۴، ۲/۶ و ۶/۴ میلی‌گرم تولید می‌شود. این داروها برای درمان یا پیشگیری از درد قفسه سینه به‌کار می‌روند. مکانیزم اثر آن‌ها به این صورت است که با گشاد کردن رگ‌های خونی، فشار کاری قلب را کاهش داده و در نتیجه باعث تسکین علائم می‌شوند.

نحوه مصرف قرص نیتروگلیسیرین

نحوه مصرف این دارو به نوع قرص و نظر پزشک بستگی دارد.

۱. نحوه مصرف قرص نیتروگلیسیرین زیر زبانی

قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین باید پنج تا ۱۰ دقیقه قبل از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث حمله آنژین شوند یا به محض مشاهده اولین نشانه‌های حمله در زیر زبان قرار بگیرد. این دارو را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید و دوز یا دفعات استفاده از آن را خودسرانه تغییر ندهید.

با پزشک خود درباره نحوه استفاده از قرص‌های زیر زبانی برای درمان حملات آنژین مشورت کنید. احتمالا پزشک به شما توصیه می‌کند هنگام شروع حمله بنشینید و یک دوز نیتروگلیسیرین مصرف کنید. اگر علائم پس از مصرف دارو اصلا بهبود پیدا نکرد یا بدتر شد، ممکن است به شما گفته شود فورا برای دریافت کمک اورژانسی اقدام کنید.

در صورتی که پس از مصرف دوز اول علائم تا حدودی بهبود پیدا کرد اما کاملا برطرف نشد، پزشک ممکن است دستور دهد دوز دوم پس از گذشت پنج دقیقه و دوز سوم پنج دقیقه پس از دوز دوم مصرف شود. چنانچه درد قفسه سینه پنج دقیقه پس از دوز سوم کاملا از بین نرفت، فورا با اورژانس تماس بگیرید.

Nitroglycerin sublingual tablets are usually taken as needed to treat episodes of angina; do not take them on a regular basis.

قرص‌های زیر زبانی نیتروگلیسیرین معمولا در مواقع ضروری برای درمان حملات آنژین مصرف می‌شوند؛ آن‌ها را به‌ طور منظم مصرف نکنید.

medlineplus

۲. روش مصرف قرص نیتروگلیسیرین پیوسته رهش ۶/۲ و ۶/۴

این دارو باید به طور منظم همراه با یک لیوان آب مصرف شود. معمولا توصیه می‌شود از آن یک ‌بار در روز یا در نوبت‌های صبح و عصر استفاده کنید. قرص‌های پیوسته ‌رهش را بدون خرد کردن یا جویدن، کامل ببلعید. دارو را در فواصل زمانی مشخص مصرف کنید و دوز آن را بدون مشورت با دکتر آنلاین قلب تغییر ندهید.

عوارض قطع قرص نیتروگلیسیرین

مصرف قرص‌های پیوسته رهش را به طور ناگهانی قطع نکنید. چون ممکن است علائم شما بدتر شود. اگر پزشک بخواهد دارو را قطع کند، دوز آن را به تدریج کاهش می‌دهد تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.

نمی‌دونی نیتروگلیسیرین با داروهای دیگه‌ات تداخل داره یا نه؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، با متخصص مشورت کن.

متخصص قلب دکتر آنلاین قلب

توصیه‌های غذایی هنگام مصرف نیتروگلیسیرین

برای اینکه اثربخشی دارو در کنترل بیماری‌های قلبی-عروقی بیشتر شود، رعایت رژیم غذایی سالم بسیار مهم است. اگر به لیست غذا برای بیماران قلبی نگاه کنید، متوجه می‌شوید که این بیماران باید از مصرف غذاهای پرنمک، پرچرب و سرخ‌کردنی بپرهیزند و به جای آن‌ها میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و غذاهای کم‌نمک و کم‌چرب را در رژیم غذایی خود بگنجانند. همچنین برای جلوگیری از عوارض نیتروگلیسیرین از جمله افت شدید فشار خون باید از مصرف الکل خودداری کنند.

عوارض قرص نیتروگلیسیرین ۶/۲ و ۶/۴

نیتروگلیسیرین ممکن است در بعضی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. اگر علائم زیر شدید بودند یا با گذشت زمان برطرف نشدند، با متخصص قلب تماس بگیرید:

• گرگرفتگی
• سردرد
• سرگیجه

۱. عوارض جانبی جدی

گاهی‌اوقات نیتروگلیسیرین عوارض جدی ایجاد می‌کند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فورا به دنبال درمان بروید:

• خشکی دهان
• بثورات پوستی، تاول یا پوسته‌پوسته شدن پوست
• کهیر
• خارش
• مشکل در تنفس یا بلع
• حالت تهوع
• استفراغ
• ضعف
• تعریق
• رنگ‌پریدگی پوست
• سردرد شدید
• تاری دید
• افزایش یا کاهش ضربان قلب نرمال
• افت فشار خون
• کبودی پوست یا لب‌ها

این قرص ممکن است عوارض جانبی دیگری هم داشته باشد. اگر هنگام مصرف آن با علائم غیر عادی مواجه شدید، با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

۲. مسمومیت با قرص نیتروگلیسیرین

از مهم‌ترین مشکلاتی که ممکن است بعد از مصرف بیش‌ازحد دارو رخ دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد
• گیجی
• تب
• سرگیجه
• تغییر ضربان قلب
• تغییرات بینایی
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال خونی
• تنگی نفس
• تعریق
• گرگرفتگی
• سرد شدن پوست
• ناتوانی در حرکت دادن بدن
• غش کردن
• کما
• تشنج

موارد احتیاط یا منع مصرف

با رعایت نکات زیر می‌توانید از خود در برابر عوارض احتمالی قرص نیتروگلیسیرین محافظت کنید:

• اگر به نیتروگلیسیرین یا هر داروی دیگری حساسیت دارید، موضوع را به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
• سابقه عمل قلب باز و هر بیماری دیگری را به پزشک اطلاع دهید. اگر سابقه ابتلا به سکته قلبی، کم‌خونی شدید (کاهش گلبول‌های قرمز خون)، افزایش فشار داخل جمجمه، کم‌آبی بدن، نارسایی قلبی، افت فشار خون یا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (ضخیم شدن عضلات قلب) را داشته باشید، ممکن است پزشک به شما بگوید از نیتروگلیسیرین استفاده نکنید.
• این قرص ممکن است در هر زمان به‌ویژه هنگام بلند شدن از حالت خوابیده باعث سرگیجه، سبکی سر یا حتی غش شود. برای کاهش این خطر توصیه می‌شود به ‌آرامی از جای خود بلند شوید و پیش از ایستادن کامل چند دقیقه صبر کنید.
• ممکن است در طول درمان با نیتروگلیسیرین دچار سردرد شوید. این سردردها می‌توانند نشانه عملکرد درست دارو باشند. برای جلوگیری از سردرد، دوز یا زمان‌بندی مصرف نیتروگلیسیرین را تغییر ندهید. چون ممکن است دارو به درستی اثر نکند.
• این دارو ممکن است بر زمان واکنش شما یا هماهنگی حرکات بدنتان تاثیر بگذارد. تا زمانی که متوجه نشده‌اید چه تاثیری روی شما دارد، از رانندگی کردن یا کار با دستگاه‌ بپرهیزید.
• افراد بالای ۶۵ سال بیش از دیگران در معرض خطر عوارض جانبی نیتروگلیسیرین هستند. اگر شما هم در این گروه سنی قرار دارید، حتما در مورد مزایا و خطرات نیتروگلیسیرین با پزشک مشورت کنید.
• قبل از جراحی (از جمله جراحی دندان)، به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید که از داروی نیتروگلیسیرین استفاده می‌کنید.
• در حین مصرف این دارو از نوشیدن الکل بپرهیزید. چون خطر افت فشار خون افزایش می‌یابد.
• برای بررسی روند درمان، ضربان قلب و فشارخون خود را به طور منظم اندازه بگیرید. همچنین در فواصل زمانی مشخص‌شده به پزشک مراجعه کنید.
• اگر بعد از مدتی احساس کردید دارو دیگر اثر ندارد، موضوع را با پزشک در میان بگذارید. اثربخشی نیتروگلیسیرین ممکن است پس از مدتی استفاده کاهش یابد.

به یاد داشته باشید اگر داروی دیگری که مصرف می‌کنید باعث خشکی دهان شود، قرص‌های زیر زبانی ممکن است به ‌خوبی در دهان حل نشوند. در چنین شرایطی می‌توانید از محصولات جایگزین بزاق یا جویدن آدامس کمک بگیرید تا ترشح بزاق افزایش یافته و قرص راحت‌تر حل شود.

رایج‌ترین داروهایی که باعث خشکی دهان می‌شوند عبارت‌اند از: آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد افسردگی (آمی‌تریپتیلین، آموکساپین، کلومیپرامین، دسیپرامین، دوکسپین، ایمی‌پرامین، نورتریپتیلین، پروتریپتیلین و تریمی‌پرامین) یا داروهای مربوط به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری حرکت، پارکینسون، زخم معده و مشکلات ادراری.

تداخلات دارویی قرص نیتروگلیسیرین

نیتروگلیسیرین را با هیچ‌یک از داروهای زیر مصرف نکنید:

• بعضی داروهای میگرن مانند ارگوتامین و دی‌هیدروارگوتامین
• داروهای درمان اختلال نعوظ از جمله سیلدنافیل، تادالافیل و واردنافیل
• ریوسیکوات

نیتروگلیسیرین می‌تواند با داروهای دیگری هم تداخل داشته باشد، از جمله:

• سایر داروهای مورد استفاده برای درمان آنژین
• آسپرین (قرص کاهش غلظت خون)
• داروهای کنترل‌کننده فشار خون مثل قرص آملودیپین و  والسارتان (در مورد بهترین زمان مصرف قرص والسارتان و آملودیپین با پزشک مشورت کنید)

ممکن است در این مقاله به تمام تداخلات دارویی نیتروگلیسیرین اشاره نشده باشد. قبل از تجویز این قرص حتما فهرست تمام داروها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. همچنین پیش از شروع یا توقف مصرف هر دارویی حتما با پزشک مشورت کنید.

فعل و انفعالات قرص نیتروگلیسیرین در بدن

نیتروگلیسیرین در گروه داروهای وازودیلاتور یا گشادکننده عروق قرار دارد. این دارو رگ‌های خونی را شل می‌کند و میزان خون و اکسیژن دریافتی قلب را افزایش می‌دهد. درد قفسه سینه زمانی رخ می‌دهد که قلب اکسیژن و خون کافی دریافت نکند.

مصرف قرص نیتروگلیسیرین در بارداری و شیردهی

در مورد تاثیر نیتروگلیسیرین بر زنان باردار و جنین آن‌ها اطلاعات زیادی در دسترس نیست. در صورتی که باردار هستید یا قصد بارداری دارید، موضوع را قبل از تجویز دارو به پزشک اطلاع دهید. همچنین اگر در حین مصرف نیتروگلیسیرین باردار شدید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.

در حال حاضر، مشخص نیست که آیا نیتروگلیسیرین وارد شیر مادر می‌شود یا خیر. اگر به فرزندتان شیر می‌دهید، پزشک را از این موضوع مطلع کنید. پزشک به شما می‌گوید که آیا می‌توانید در دوران شیردهی از نیتروگلیسیرین استفاده کنید یا خیر.

شرایط نگهداری قرص نیتروگلیسیرین

قرص را در دمای اتاق و دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم خورشید نگهداری کنید. همچنین هرگز دارو را در دسترس کودکان قرار ندهید.

کلام پایانی

نیتروگلیسیرین دارویی است که برای پیشگیری و درمان درد قفسه سینه استفاده می‌شود و با گشاد کردن رگ‌های خونی، فشار کاری قلب را کاهش می‌دهد. بسیار مهم است که از این دارو دقیقا طبق دستور پزشک استفاده کنید تا از بروز مشکلات قلبی-عروقی جدی جلوگیری شود.

در صورتی که درباره نحوه مصرف نیتروگلیسیرین یا عوارض جانبی آن سوال دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده برای گرفتن وقت از متخصصان قلب اقدام کرده و به صورت حضوری یا آنلاین با آن‌ها مشورت کنید.

سوالات متداول

منابع: go.drugbank | medlineplus | my.clevelandclinic | webmd