به تعداد تپش‌های قلب در یک دقیقه «ضربان قلب» می‌گویند. قلب یک اندام عضلانی است که در مرکز قفسه سینه قرار دارد و با هر بار تپش می‌تواند خون را در سراسر بدن به گردش در‌آورد. ضربان قلب نرمال از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما معمولا باید در محدوده خاصی حفظ شود. به همین دلیل، با اندازه‌گیری آن می‌توان وضعیت سلامتی قلب را بررسی کرد. اگر می‌خواهید با میزان ضربان قلب نرمال در سنین مختلف آشنا شوید، این مقاله از مجله درمانکده را تا انتها دنبال کنید.
فهرست محتوا
ضربان قلب نرمال جنین
قلب جنین تقریبا در هفته پنجم بارداری شروع به تپیدن می‌کند. تعداد تپش‌های قلب جنین در طول بارداری تغییر می‌کند، به طوری که در هفته نهم بارداری به اوج خود می‌رسد و بعد از هفته سیزدهم به تدریج کمتر می‌شود.
جالب است بدانید که جنسیت جنین هم روی تپش‌های قلب او تاثیر دارد. بر اساس تحقیقات، در اواخر بارداری ضربان قلب نرمال در جنین دختر به طور قابل‌توجهی از جنین پسر بالاتر است.
در جدول زیر می‌توانید میزان ضربان قلب جنین در هفته‌های مختلف بارداری را مشاهده کنید:
| هفته بارداری | هفته پنج | هفته ۹ | هفته ۲۰ تا ۲۴ | هفته ۲۸ تا ۳۲ | هفته ۳۴ تا ۳۸ |
| میانگین ضربان قلب جنین در دقیقه | ۱۱۰ | ۱۷۰ | ۱۴۴ | ۱۴۰ | ۱۳۶ |
بررسی وضعیت سلامتی قلب جنین یکی از کارهای رایجی است که متخصص زنان یا ماما در طول ویزیت‌های قبل از زایمان انجام می‌دهد. ضربان قلب نامنظم ممکن است به این معنی باشد که فرزند شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند یا با مشکلات دیگری مواجه شده است. در این شرایط ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری برایتان تجویز کند یا زایمان اورژانسی را به شما پیشنهاد دهد.
بیشتر بدانیم: تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام چیست؟
ضربان قلب نرمال کودکان
بهترین میزان ضربان قلب نرمال به سن بستگی دارد. در جدول زیر ضربان قلب نرمال در کودکان و نوجوانان آورده شده است:
| سن | ضربان قلب نرمال در دقیقه |
| نوزادان کمتر از یک ماه | ۷۰ تا ۱۹۰ |
| شیرخواران یک تا ۱۱ ماهه | ۸۰ تا ۱۶۰ |
| کودکان یک تا ۲ ساله | ۸۰ تا ۱۳۰ |
| کودکان سه تا چهار ساله | ۸۰ تا ۱۲۰ |
| کودکان پنج تا ۶ ساله | ۷۵ تا ۱۱۵ |
| کودکان هفت تا ۹ ساله | ۷۰ تا ۱۱۰ |
| کودکان و نوجوانان بالای ۱۰ سال | ۶۰ تا ۱۰۰ |
ضربان قلب نرمال در آقایان و خانم‌های بزرگسال
با بالا رفتن سن به تدریج تعداد تپش‌های قلب کاهش می‌یابد، به طوری که ضربان قلب نرمال در خانم‌ها و آقایان بزرگسال به ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه می‌رسد. ضربان قلب نرمال در سالمندان هم بین ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه تعریف شده است.
سطح آمادگی جسمانی می‌تواند تعداد تپش‌های قلب را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، ممکن است ضربان قلب نرمال در بزرگسالان ورزشکار که به صورت حرفه‌ای تمرین می‌کنند به طور طبیعی به کمتر از ۶۰ تپش در دقیقه برسد.
ضربان قلب نرمال در بارداری
هیچ تعریف استانداردی در مورد ضربان قلب نرمال در دوران بارداری وجود ندارد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که تعداد تپش‌های قلب در زنان باردار در مقایسه با سایر زنان بالاتر است. در یک مطالعه روی ۳۶۲۳۹ زن باردار، محققان متوجه شدند که ضربان قلب در دوران بارداری به طور میانگین حدود ۱۰ درصد (هفت تا هشت تپش در دقیقه) افزایش می‌یابد. به‌علاوه، این مطالعه نشان داد که میانگین ضربان قلب در طول بارداری به طور پیوسته بالاتر می‌رود. برای مثال، میانگین آن در هفته دهم ۷۹/۳ تپش در دقیقه است، اما در هفته ۴۰ به ۸۶/۹ تپش در دقیقه می‌رسد.
تغییر تعداد تپش‌های قلب در دوران بارداری یک اتفاق طبیعی است، چون قلب مجبور است فعالیت خود را افزایش دهد و خون بیشتری را به سراسر بدن پمپاژ کند. بعضی از زنان باردار متوجه تغییر فعالیت قلب خود نمی‌شوند، اما تعدادی از آن‌ها ممکن است این اتفاق را نگران‌کننده یا آزاردهنده بدانند.
مهم است که در دوران بارداری به طور منظم به متخصص زنان یا ماما مراجعه کنید تا وضعیت سلامتی قلب شما را بررسی کند و فشار خون‌تان را اندازه بگیرد. علاوه بر این، اگر تغییر ضربان قلب با علائم غیرطبیعی مثل مشکلات تنفسی، سردرد شدید، تورم یک یا هر ۲ پا، افزایش ناگهانی فشار خون و… همراه بود، لازم است فورا به بیمارستان بروید یا با اورژانس (تلفن ۱۱۵) تماس بگیرید.
بیشتر بدانید: تپش قلب چه زمانی خطرناک می‌شود؟
نحوه اندازه‌گیری ضربان قلب
برای این کار باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- چند دقیقه بنشینید تا فعالیت قلب کمتر شود.
- مچ دست خود را بچرخانید، به طوری که کف دست به سمت سقف باشد.
- از انگشت اشاره و وسط برای پیدا کردن نبض استفاده کنید. معمولا می‌توانید نبض خود را در پایین انگشت شست احساس کنید.
- تعداد ضربان‌ها را به مدت ۳۰ ثانیه بشمارید و عدد به دست آمده را در ۲ ضرب کنید.
اگر پیدا کردن نبض در مچ دست سخت است، ۲ انگشت خود را کنار گردن یا نای قرار دهید یا از شخص دیگری برای شمارش نبض کمک بگیرید. البته امروزه به لطف پیشرفت تکنولوژی امکان شمارش ضربان قلب نرمال با دستگاه فشار سنج دیجیتال، مچ‌بند هوشمند، بعضی از دستگاه‌های ورزشی مثل تردمیل و حتی اپلیکیشن موبایل فراهم شده است.
بیشتر بدانیم: چه زمان باید قلب را معاینه کرد؟
کلام پایانی
کاهش یا افزایش تپش‌های قلب لزوما همیشه به معنی بیمار بودن شما نیست. چون عوامل مختلف مثل سطح فعالیت بدنی، دمای هوا، استرس و… همگی می‌توانند روی آن تاثیر داشته باشند. با این حال، اگر تغییر ضربان قلب با علائم آزاردهنده مثل سرگیجه یا تنگی نفس همراه بود، باید فورا به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید.
چنانچه نگران وضعیت سلامتی قلب خود هستید یا درباره محدوده ضربان قلب نرمال سوال دارید، می‌توانید با پزشکان سایت درمانکده مشورت کنید. در درمانکده علاوه بر سیستم نوبت‌دهی حضوری، امکان مشاوره آنلاین با دکتر قلب و عروق فراهم شده است.
سوالات متداول
این سوال که ضربان قلب نرمال چنده از سوی بسیاری از افراد مطرح می‌شود. در پاسخ به این سوال باید بگوییم که میزان آن بر حسب سن متغیر است و معمولا با افزایش سن کمتر می‌شود. به عنوان مثال، در جنین بین ۱۱۰ تا ۱۷۰ و در کودکان و بزرگسالان بالای ۱۰ سال بین ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه است.
سن، جنسیت، سطح فعالیت بدنی، دمای هوا، احساسات (از جمله استرس یا هیجان)، مصرف بعضی از داروها، وضعیت بدن (نشستن، دراز کشیدن یا ایستادن) و ابتلا به بعضی از بیماری‌ها روی فعالیت قلب تاثیر دارند. فعالیت بدنی و گرما باعث افزایش تپش‌های قلب می‌شوند. همچنین معمولا تعداد تپش‌های قلب در زنان در مقایسه با مردان بیشتر است. میانگین ضربان قلب در زنان و مردان به ترتیب ۸۲-۷۸ و ۷۲-۷۰ تپش در دقیقه است.
بله. به طور طبیعی ضربان قلب هنگام ورزش به ۱۳۰ تا ۱۵۰ تپش در دقیقه یا بیشتر می‌رسد، چرا که قلب برای پمپاژ خون غنی از اکسیژن به سراسر بدن باید کار بیشتری انجام دهد.
اگر ضربان قلب به زیر ۶۰ تپش در دقیقه یا بالاتر از ۱۰۰ تپش در دقیقه برسد، باید به پزشک مراجعه کنید (به خصوص اگر این علامت با ضعف، سرگیجه، تنگی نفس یا درد قفسه سینه همراه باشد). ذکر این نکته ضروری است که در ورزشکاران حرفه‌ای ممکن است به طور طبیعی ضربان قلب نرمال در حالت استراحت حدود ۴۰ تپش در دقیقه باشد.
منابع: healthdirect, medicalnewstoday, verywellfamily
