گوش درد کودکان از چیست؟ سریع‌ترین روش‌های درمان خانگی آن

گوش درد یکی از رایج‌ترین دلایل مراجعه کودکان به پزشک است. این عارضه ممکن است برای کودک آزاردهنده باشد و والدین را نیز به شدت دچار نگرانی کند. گوش درد کودکان به دلایل مختلف رخ می‌دهد، اما گاهی‌اوقات علت آن ناشناخته باقی می‌ماند. در این مقاله از مجله درمانکده علائم، دلایل و عوارض این مشکل شایع را بررسی کرده و به این پرسش که برای گوش درد کودکان چی خوبه پاسخ می‌دهیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

علائم گوش درد در کودکان

اگر فرزندتان گوش درد داشته باشد، ممکن است متوجه یکی از علائم زیر شوید:

• مالیدن یا کشیدن گوش
• تحریک‌پذیری یا گریه کردن
• امتناع از غذا خوردن
• مشکلات شنوایی یا عدم پاسخگویی به صداها
• تب (دمای ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر)
• بی‌قراری

علائم گوش درد نوزاد و کودک از خفیف تا شدید متغیر است. گاهی‌اوقات ممکن است فرزندتان علائم دیگری مثل آبریزش بینی یا استفراغ هم داشته باشد.

بیشتر بدانید: درمان معجزه آسای گوش درد

عوارض گوش درد برای کودکان

اگر کودک به عفونت گوش مبتلا باشد، در موارد نادر ممکن است عوارض جدی رخ دهد. این عوارض می‌توانند گروه‌های سنی مختلف را درگیر کنند، اما در کودکان زیر یک سال بسیار شایع‌تر هستند. چون مسیرهایی بین مغز و گوش وجود دارد که هنوز در نوزادان بسته نشده‌اند و همین موضوع خطر بروز عوارض را افزایش می‌دهد. در ادامه به بعضی از عوارض احتمالی عفونت گوش اشاره می‌کنیم:

۱. کاهش شنوایی

اگر عفونت‌ به طور مکرر رخ دهد یا کاملا بهبود نیابد، ممکن است باعث کاهش شنوایی شود. این عارضه اغلب موقتی است، اما در کودکان خردسال که در حال یادگیری صحبت کردن هستند می‌تواند مشکل‌ساز باشد. چون کودکان از طریق شنیدن و تکرار، گفتار و زبان را می‌آموزند.

بیشتر بدانید: گوش شکسته

۲. مننژیت

مننژیت عفونتی است که روی پرده‌های اطراف مغز و نخاع تاثیر می‌گذارد و معمولا علائمی شبیه آنفولانزا مانند سردرد، تب و حالت تهوع ایجاد می‌کند. همچنین در نوزادان به گریه طولانی، بی‌حالی و سفتی بدن و گردن منجر می‌شود. مننژیت می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد یا به طور دائمی به مغز آسیب بزند. به همین دلیل، در صورت مشاهده علائم آن باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

۳. ماستوئیدیت

ماستوئیدیت یا عفونت استخوان گوش معمولا کودکانی را دیگر می‌کند که به طور مکرر به عفونت گوش مبتلا می‌شوند. علائم آن شامل تورم، قرمزی و درد پشت گوش، تورم نرمه گوش و سردرد است. اگر درمان موثر نباشد، عفونت گسترش یافته و به عوارضی مانند کاهش شنوایی، مننژیت یا آبسه مغزی منجر می‌شود.

۴. آبسه مغزی

وقتی چرک ناشی از عفونت در مغز جمع شود، آبسه مغزی رخ می‌دهد و باعث تب، حالت تهوع، استفراغ، سردرد و تغییر در سطح هوشیاری می‌شود. اگرچه این عارضه یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود، اما نرخ بهبودی در نیم‌ قرن گذشته از ۳۳ درصد به حدود ۷۰ درصد رسیده است.

۵. پارگی پرده گوش

پارگی پرده گوش در اثر تجمع مایع و افزایش فشار در گوش میانی رخ می‌دهد. جالب است بدانید که وقتی پرده گوش پاره می‌شود، درد از بین می‌رود؛ چون دیگر فشاری وجود ندارد. در بیش از ۹۰ درصد موارد پارگی پرده گوش به ‌طور طبیعی بهبود می‌یابد.

بیشتر بدانید: برای گوش درد بعد از استخر چیکار کنیم؟ 6 روش درمان خانگی

چه زمانی باید به دکتر اطفال مراجعه کرد؟

اگر مراقبت‌های خانگی موثر نبودند و گوش درد فرزندتان در عرض سه روز بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. در موارد زیر نیز باید کودک را نزد پزشک ببرید:

• سن کودک کمتر از سه ماه است.
• سن کودک کمتر از ۶ ماه و دمای بدن او بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد است.
• سن کودک کمتر از ۲ سال است و در هر ۲ گوش احساس درد دارد.

علاوه بر این، در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید با پزشک صحبت کنید:

• کودک از تب بالا، لرز، بثورات پوستی، گیجی، خواب‌آلودگی، سردرد یا گردن‌درد رنج می‌برد.
• کودک در مصرف مایعات مشکل دارد یا استفراغ می‌کند.
• از گوش کودک مایع، خون یا چرک خارج می‌شود.
• اطراف گوش کودک متورم و قرمز شده است.
• شنوایی کودک کاهش یافته یا تغییر کرده است.
• کودک در هنگام راه رفتن نمی‌تواند تعادل خود را حفظ کند.
• چیزی در گوش کودک گیر کرده است.
• کودک به بیماری‌ دیگری مبتلا است که ممکن است روی توانایی او برای مبارزه با عفونت تاثیر بگذارد.

بیشتر بدانید: قرص برای گوش درد

علت گوش درد در کودکان  

گوش درد کودکان در سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار شایع است. این بیماری‌ها می‌توانند حتی بدون ایجاد عفونت و به دلیل تجمع مخاط در گوش میانی و فشار بر پرده گوش باعث درد شوند. سایر دلایل احتمالی عبارت‌اند از:

• عفونت گوش میانی (معمولا با تب همراه است.)
• گوش چسبنده (پس از عفونت‌های مکرر گوش میانی اتفاق می‌افتد و باعث تجمع مایع چسبنده در گوش می‌شود.)
• گلودرد و التهاب لوزه (به‌ویژه هنگام بلع باعث گوش درد می‌شود.)
• تجمع جرم گوش (ممکن است با سرگیجه، تغییر شنوایی یا شنیدن صدای زنگ در گوش همراه باشد.)
• دندان درآوردن در نوزادان یا آبسه دندان در کودکان
• گیر کردن جسم خارجی در گوش
• آسیب‌دیدگی پرده گوش
• سفر با هواپیما (به دلیل تغییر فشار هوا)

بیشتر بدانید: درد پشت گوش نشانه چیست؟ راه‌های درمان پزشکی و خانگی آن

چگونه پزشک علت گوش درد کودکان را تشخیص می‌دهد؟

اگر فرزندتان گوش درد مداوم دارد، او را نزد دکتر اطفال ببرید. پزشک با استفاده از ابزاری به نام اتوسکوپ به دقت داخل گوش کودک را نگاه می‌کند. اتوسکوپ دارای یک دوربین کوچک است که در انتهای آن منبع نور قرار دارد.

اگر ترشح در گوش وجود داشته باشد، ممکن است پزشک از آن نمونه‌برداری کند تا بفهمد چه نوع میکروبی باعث گوش درد شده است. بعضی از پزشکان هم ممکن است فشار پشت پرده گوش را با استفاده از یک پروب مخصوص آزمایش کنند. این کار به پزشک کمک می‌کند به وجود مایع یا عفونت در پشت پرده گوش پی ببرد.

بیشتر بدانید: درمان وزوز گوش

درمان سریع گوش درد کودکان

درمان گوش درد به علت بروز آن بستگی دارد. داروهایی که ممکن است برای این عارضه تجویز شوند عبارت‌اند از:

۱. آنتی‌بیوتیک‌ها

در بیشتر موارد، عفونت گوش طی ۲ تا سه روز خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما در موارد زیر ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند:

• هر ۲ گوش دچار عفونت شده‌اند.
• عفونت شدید است.
• کودک بعد از سه روز هنوز بهبود نیافته است.
• پرده گوش پاره شده است.

بهترین آنتی‌بیوتیک برای گوش درد کودکان باید حتما توسط متخصص اطفال تجویز شود. اگر پزشک برای فرزندتان آنتی‌بیوتیک تجویز کرد، لازم است دارو طبق دستور و تا پایان دوره مصرف شود.

در صورتی که گوش درد کودکان همراه با تب باشد، احتمال دارد پزشک بیمار را برای بررسی‌ بیشتر و درمان مناسب به بیمارستان ارجاع دهد.

۲. قطره‌ها و شربت‌های ضد درد

در بیشتر موارد می‌توانید از ایبوپروفن و استامینوفن برای گوش درد کودکان استفاده کنید. قبل از اینکه این داروها را به کودک بدهید، درباره عوارض احتمالی آن‌ها با پزشک صحبت کنید. چون ممکن است با توجه به سن کودک برای او مناسب نباشند یا به عوارض جدی منجر شوند.

برای پیشگیری از عوارض احتمالی، نکات زیر را نیز مد نظر داشته باشید:

• هرگز به طور هم‌زمان ۲ یا چند داروی ضد درد را به کودک ندهید؛ مگر اینکه پزشک دستور داشته باشد.
• از آسپرین برای درمان کودکان یا نوجوانان استفاده نکنید. چرا که ممکن است باعث سندرم ری (Reye’s syndrome) شود که با تورم مغز و کبد همراه است.
• خودسرانه داخل گوش کودک قطره نریزید. دکتر اطفال تنها فردی است که می‌تواند بهترین قطره برای گوش درد کودکان را مشخص کند.

در جدول زیر به چند نمونه قطره و شربت گوش درد کودکان اشاره شده است:

نام دارو	ترکیبات
شربت کوریزان	استامینوفن، فنیل افرین و دیفن هیدرامین
شربت رازوکلد	استامینوفن، فنیل افرین و دیفن هیدرامین
قطره آمیفن	استامینوفن
قطره پاراکید	استامینوفن
قطره بروپین	ایبوپروفن

بیشتر بدانید: دندان در آوردن نوزاد از چند ماهگی

درمان گوش درد کودکان در منزل

گوش درد کودکان درمان خانگی هم دارد. اما قبل از امتحان کردن آن‌ها، به‌ویژه اگر کودک سابقه آلرژی یا مشکلات پزشکی دیگری را دارد، لازم است با پزشک مشورت کنید. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

۱. کمپرس گرم

وقتی از گوش درد کودکان و درمان آن صحبت به میان می‌آید، کمپرس گرم یکی از بهترین اقداماتی است که می‌توان انجام داد. کافی است یک دستمال تمیز را در آب گرم خیس کرده، آب اضافی آن را بگیرید و به ‌آرامی روی گوش کودک قرار دهید. این کار به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند؛ فقط مراقب باشید پوست کودک نسوزد.

۲. پیاز

برای درمان گوش درد کودکان با پیاز، یک عدد پیاز را پوست گرفته و داخل فر یا ماهیتابه گرم کنید. سپس آن را درون پارچه تمیز بپیچید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی گوش کودک قرار دهید. حرارت ایجادشده می‌تواند به کاهش درد کمک کند و به دلیل بخارات ضد باکتریایی پیاز بر سطح پوست اثرات مفیدی داشته باشد.

۳. بالا نگه داشتن سر

برای کمک به تخلیه مایعات از گوش میانی و کاهش فشار و درد بهتر است سر کودک را هنگام خواب کمی بالا نگه دارید. می‌توانید با استفاده از چند بالش اضافی، حالت نیمه‌نشسته ایجاد کنید.

۴. سیر

سیر خاصیت ضد باکتریایی دارد و می‌تواند در برابر عفونت‌های گوش موثر باشد. ۲ تا سه حبه سیر را با مقدار کمی روغن زیتون حرارت دهید. سپس مخلوط را صاف کرده و در یک ظرف کوچک بریزید. یک تا ۲ قطره از روغن سیر را با استفاده از قطره‌چکان در قسمت بیرونی مجرای گوش بمالید، اما از ریختن مستقیم آن داخل گوش خودداری کنید.

۵. هیدراته نگه داشتن بدن

جلوگیری از کم‌آبی بدن برای درمان فوری گوش درد بزرگسالان و کودکان ضروری است. پس فرزندتان را تشویق کنید مایعات فراوان بنوشد. مایعات باعث رقیق شدن مخاط می‌شوند و به تخلیه آن از شیپور استاش (لوله بین گوش میانی و حلق) و در نتیجه کاهش فشار در گوش کمک می‌کنند.

۶. زنجبیل

اگر به دنبال راه‌کار موثری برای درمان گوش درد کودکان با طب سنتی هستید، پیشنهاد می‌کنیم از زنجبیل استفاده کنید. زنجبیل به دلیل خواص ضد التهابی قوی، یک گزینه عالی برای این عارضه به شمار می‌رود. مالیدن آب زنجبیل در اطراف ناحیه بیرونی مجرای گوش می‌تواند به کاهش درد کمک کند. برای جلوگیری از تحریک باید مطمئن شوید آب زنجبیل وارد مجرای گوش نشود.

۷. روغن زیتون

شاید در مورد درمان گوش درد کودکان با روغن زیتون نیز مطالبی خوانده یا شنیده باشید. روغن زیتون به تخلیه جرم گوش و درمان عفونت کمک می‌کند. اما در صورت خروج مایع از گوش یا پاره شدن پرده گوش کودک، روش ایمنی محسوب نمی‌شود.

۸. غرغره کردن آب نمک

غرغره کردن آب نمک بهترین درمان برای گوش درد کودکان بالای ۶ سال است. آب نمک نه تنها گلودرد ناشی از عفونت گوش را تسکین می‌دهد؛ بلکه می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌های ثانویه که باعث بدتر شدن وضعیت گوش می‌شوند کمک کند.

۹. شیر مادر

بعضی از مادران معتقدند چکاندن چند قطره شیر در گوش نوزاد می‌تواند التهاب را کم کرده و باعث تسکین درد شود. اما شواهد علمی معتبری برای تایید ایمنی و اثربخشی این روش وجود ندارد. بهترین اقدام، تغذیه نوزاد با شیر مادر است. چون شیر مادر مقدار زیادی آنتی‌بادی دارد و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.

۱۰. قطره پراکسید هیدروژن

ریختن چند قطره پراکسید هیدروژن در گوش آسیب‌دیده می‌تواند به از بین رفتن باکتری‌ها و تخلیه مایعات کمک کند. همیشه از مقدار کم استفاده کرده و پیش از امتحان کردن این قطره با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید برای فرزندتان بی‌خطر است.

Don’t place cotton swabs or any other object inside the ear to remove wax or relieve itching. This can easily damage your ear drum or push wax deeper into your ear. Putting cotton swabs in your ear also increases your risk of developing an ear infection. It’s also responsible for sending thousands of children to the emergency room with ear injuries each year.

هرگز برای خارج کردن جرم گوش یا تسکین خارش از گوش ‌پاک‌کن یا هر وسیله دیگری داخل گوش استفاده نکنید. این کار به‌ راحتی می‌تواند باعث آسیب پرده گوش شود یا جرم را به قسمت‌های عمیق‌تر گوش منتقل کند. استفاده از گوش‌ پاک‌کن همچنین خطر ابتلا به عفونت گوش را افزایش می‌دهد و هر ساله به دلیل آسیب گوش باعث مراجعه هزاران کودک به اورژانس می‌شود.

healthline

بیشتر بدانید: گوش درد نوزاد؛ دردی شایع ولی قابل کنترل با روش‌های ساده!

درمان گوش درد کودکان بعد از استخر

گاهی‌اوقات باقی ‌ماندن آب در گوش پس از شنا باعث درد، قرمزی و خارش می‌شود. این وضعیت که به آن گوش شناگر نیز می‌گویند، نوعی عفونت است که معمولا توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود. اما در موارد نادر ممکن است قارچ‌ها یا ویروس‌ها نیز در بروز آن نقش داشته باشند.  

درمان به شدت علائم، سن و وضعیت سلامتی کودک بستگی دارد. در صورت درمان صحیح توسط پزشک، گوش شناگر طی هفت تا ۱۰ روز برطرف می‌شود. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• قطره آنتی‌بیوتیک گوش
• قطره گوش حاوی کورتیکواستروئید
• داروهای مسکن برای کاهش درد
• خشک نگه داشتن گوش

چگونه از گوش درد کودکان پیشگیری کنیم؟

گوش درد همیشه قابل پیشگیری نیست، اما با راه‌کارهای زیر می‌توان احتمال بروز آن را به حداقل رساند:

• اطمینان حاصل کنید که فرزندتان واکسن کونژوگه پنوموکوک (PCV) و واکسن آنفولانزا را دریافت کرده باشد. این واکسن‌ها از کودکان در برابر عفونت گوش میانی محافظت می‌کنند.
• گوش کودک را با گوش‌ پاک‌کن یا اشیاء تیز تمیز نکنید.
• کودک را از افراد سیگاری و بیماران مبتلا به سرماخوردگی دور نگه دارید. چون دود دست دوم و ویروس سرماخوردگی هر ۲ احتمال ابتلا به عفونت گوش را افزایش می‌دهند.
• به کودک بیاموزید که دست‌های خود را به طور منظم به‌خصوص بعد از بازی کردن بشوید.

کلام پایانی

عفونت یکی از علل شایع گوش درد در کودکان است، اما همه گوش دردها به معنی عفونت نیستند. چون عوامل دیگری مثل دندان درآوردن، آسیب‌دیدگی پرده گوش، تجمع جرم گوش و… هم می‌توانند با این علامت همراه باشند.

معمولا گوش درد خفیف با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد. اما اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری مثل تب، استفراغ و عدم تعادل همراه بود، باید با پزشک مشورت کنید. پزشک علت این عارضه را شناسایی کرده و بهترین دارو برای گوش درد کودکان را تجویز می‌کند.

برای این کار وارد سایت درمانکده شوید و از متخصص مورد نظرتان وقت بگیرید. در درمانکده علاوه بر سیستم نوبت‌دهی حضوری، امکان اخذ نوبت جهت مشاوره آنلاین اطفال فراهم شده است.

سوالات متداول

منابع: nurofen | raisingchildren | kidshealth | everydayhealth