غدد بارتولن (Bartholin’s glands) در ۲ طرف دهانه واژن قرار دارند و مایعی ترشح می‌کنند که به روان شدن واژن کمک می‌کند. گاهی‌اوقات مسدود شدن دهانه این غدد باعث برگشت مایع به داخل غده میشود. نتیجه این اتفاق، تورم نسبتا بدون درد است که به آن کیست بارتولن (Bartholin cyst) می‌گویند. در صورت عفونی شدن کیست ممکن است چرک ایجاد شود که توسط بافت ملتهب احاطه میشود و تشکیل آبسه می‌دهد.
کیست یا آبسه بارتولن شایع است. درمان این عارضه به اندازه کیست، میزان درد ناشی از آن و اینکه آیا کیست عفونی شده است یا خیر، بستگی دارد. گاهی‌اوقات درمان خانگی تنها چیزی است که به آن نیاز دارید. در سایر موارد، تخلیه کیست با جراحی ضروری است. در این مقاله از مجله درمانکده به این سوال که کیست بارتولن چیست، چه علائمی ایجاد می‌کند و چگونه درمان میشود، پاسخ می‌دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
علائم کیست بارتولن
در بسیاری از موارد، این کیست علائمی ایجاد نمی‌کند و فقط ممکن است هنگام تمیز کردن اندام تناسلی یا در حین معاینه لگن توسط پزشک کشف شود.
کیست بارتولن نرم است و درد ندارد. همچنین اغلب به طور خودبه‌خود و بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابد. با این حال، بعضی از زنان مبتلا به آن ممکن است هنگام حرکت کردن یا طی رابطه جنسی دچار درد شوند. سایر افراد احتمال دارد توده را نبینند، اما متوجه تورم در ناحیه فرج شوند.
اگر کیست بارتولن درمان نشود، ممکن است توسط باکتری آلوده شود. در صورتی که این اتفاق بیفتد، توده‌ای پر از چرک به نام آبسه تشکیل میشود که علائم آن عبارت‌اند از:
- وجود یک توده متورم، قرمز و دردناک در نزدیکی دهانه واژن
- احساس ناراحتی هنگام راه رفتن یا نشستن
- درد هنگام رابطه جنسی
- تب
ذکر این نکته ضروری است که کیست معمولا فقط در یک طرف دهانه واژن ایجاد میشود. در ادامه می‌توانید عکس کیست بارتولن را مشاهده کنید.
بیشتر بخوانید: آندومتریوزیس و اثرات ناشی از آن
زمان مراجعه به پزشک
اگر یک توده دردناک در نزدیکی دهانه واژن شما ایجاد شده است که پس از ۲ تا سه روز خودمراقبتی یا امتحان کردن درمان‌های خانگی مثل حمام سیتز (نشستن در آب گرم) بهبود نمی‌یابد، بهتر است با متخصص زنان تماس بگیرید.
اگر درد شدید است یا سن شما بالاتر از ۴۰ سال است، فورا به پزشک مراجعه کنید. در موارد نادر ممکن است چنین توده‌ای نشانه یک مشکل جدی‌تر مثل سرطان باشد.
بیشتر بخوانید: درمان پولیپ رحم؛ از داروهای گیاهی تا جراحی
دلایل ابتلا به کیست بارتولن
در بیشتر موارد، دلایل ابتلا به این کیست ناشناخته است. با این حال، از علل احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت‌های باکتریایی واژن (به عنوان مثال، عفونت با باکتری اشرشیاکلی یا E. coli)
- غلیظ بودن بیش از حد مخاط واژن
- آسیب‌دیدگی واژن
- عفونت‌های مقاربتی (مانند سوزاک یا کلامیدیا)
- جراحی ولوواژینال
حدود ۲ درصد زنان در مقطعی از زندگی خود دچار Bartholin cyst می‌شوند. این بیماری در افراد ۲۰ تا ۳۰ ساله که از نظر جنسی فعال هستند، شایع است. هر چقدر سن شما بالاتر می‌رود احتمال ابتلا به این کیست کاهش می‌یابد، چون غدد بارتولن معمولا پس از ۳۰ سالگی کوچک می‌شوند و مخاط کمتری تولید می‌کنند.
نحوه تشخیص کیست بارتولن
برای تشخیص این کیست ممکن است پزشک:
- درباره سابقه پزشکی شما سوال بپرسد.
- معاینه لگن انجام دهد.
- نمونه‌ای از ترشحات واژن یا دهانه رحم شما را بگیرد و برای بررسی عفونت مقاربتی به آزمایشگاه بفرستد یا بر اساس سن شما و خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، آزمایش خون برای غربالگری HIV و سیفلیس را توصیه کند.
- نمونه‌گیری انجام دهد تا مطمئن شود که سرطان فرج علت علائم شما نیست. این کار معمولا برای زنان یائسه یا زنان بالای ۴۰ سال انجام میشود.
راه‌های درمان کیست بارتولن
این کیست اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند و به همین دلیل به درمان نیاز ندارد. در سایر موارد، روش درمان کیست بارتولن به اندازه کیست، میزان ناراحتی شما و اینکه آیا عفونت ایجاد شده است یا خیر، بستگی دارد.
رایج‌ترین گزینه‌های درمانی که ممکن است توسط پزشک به شما پیشنهاد شوند عبارت‌اند از:
۱. حمام سیتز
به نشستن در یک لگن یا وان پر از آب گرم «حمام سیتز» می‌گویند. اگر سه تا چهار روز و هر روز چند بار داخل آب گرم بنشینید، ممکن است به پاره شدن و تخلیه کیست کوچک و عفونی کمک کنید.
بعد از بیرون آمدن از آب گرم، اندام تناسلی خود را به آرامی با حوله خشک کنید و لباس زیر تمیز بپوشید. همچنین پس از اتمام کار، دست‌های خود را بشویید و لگن یا وان را به خوبی تمیز کنید.
بیشتر بخوانید: سرطان دهانه رحم چه علائمی دارد؟ بهترین روش درمان
۲. دارودرمانی
مسکن‌های بدون نسخه (OTC) مثل استامینوفن یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می‌توانند برای تسکین ناراحتی و التهاب ناشی از کیست استفاده شوند.
در صورتی که کیست عفونی باشد یا آزمایش نشان دهد که شما به یک عفونت مقاربتی مبتلا هستید، احتمالا پزشک برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. با این حال، اگر آبسه به درستی تخلیه شود، ممکن است نیازی به آنتی‌بیوتیک نداشته باشید. از آنتی بیوتیک مناسب کیست بارتولن می‌توان به سیپروفلوکساسین، سفتریاکسون، آزیترومایسین و داکسی سایکلین اشاره کرد.
۳. جراحی درناژ
گاهی‌اوقات ممکن است برای تخلیه کیستی که عفونی شده یا بسیار بزرگ است به جراحی نیاز داشته باشید. جراحی برای تخلیه کیست را می‌توان با استفاده از بی‌حسی موضعی یا آرام‌بخش انجام داد. در این روش، پزشک یک برش کوچک در کیست ایجاد می‌کند و سپس یک لوله لاستیکی کوچک (کاتتر) را در محل برش قرار می‌دهد. کاتتر تا ۶ هفته در محل باقی می‌ماند تا برش را باز نگه دارد و به آن اجازه تخلیه کامل را بدهد.
۴. مارسوپیالیزیشن
در این روش یک برش کوچک در کیست ایجاد میشود. پس از تخلیه کیست، جراح لبه‌های آن را به یکدیگر بخیه می‌زند تا یک گذرگاه دائمی برای تخلیه غده بارتولن ایجاد شود. مارسوپیالیزیشن (Marsupialization) اغلب به افرادی توصیه میشود که کیست‌های عودکننده دارند.
۵. برداشتن کیست با لیزر دی‌اکسید کربن
جراحی کیست بارتولن با لیزر دی‌اکسید کربن یک روش درمانی کم‌تهاجمی است که برای برداشتن کیست توصیه میشود. این روش درمانی سریع است و می‌تواند به صورت سرپایی انجام شود، اما ممکن است پرهزینه باشد.
۶. آسپیراسیون با سوزن
تخلیه کیست بارتولن با سوزن را می‌توان در مطب پزشک انجام داد. این روش شامل وارد کردن یک سوزن به داخل کیست برای خارج کردن چرک است. معمولا پزشکان انجام آسپیراسیون را توصیه نمی‌کنند، چون احتمال دارد کیست عود کند.
۷. برداشتن غده بارتولن با جراحی
جراحی برای برداشتن غده بارتولن زمانی توصیه میشود که کیست‌ها به طور موثر با سایر روش‌ها درمان نشوند. جراحی غده بارتولن معمولا در بیمارستان و با بیهوشی عمومی انجام میشود. از عوارض این جراحی می‌توان به خونریزی اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: کیست تخمدان؛ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
راه‌های پیشگیری از کیست بارتولن
در حال حاضر، هیچ راهی برای پیشگیری از کیست بارتولن وجود ندارد. با این حال، داشتن رابطه جنسی ایمن (به ویژه استفاده از کاندوم) می‌تواند از ایجاد کیست‌های ناشی از عفونت مقاربتی پیشگیری کند. رعایت بهداشت هم ممکن است برای جلوگیری از عفونت کیست و تشکیل آبسه موثر باشد.
کلام پایانی
در صورتی که غده بارتولن مسدود شود، با مایع پر میشود و کیست ایجاد می‌کند. کیست بارتولن اغلب بدون علامت است و حتی در بعضی موارد خودبه‌خود از بین می‌رود. با این حال، اگر عفونی شود یا بسیار بزرگ باشد، می‌توان برای تخلیه یا برداشتن آن اقدام کرد.
اگر متوجه یک توده در اطراف دهانه واژن شدید یا در اندام تناسلی خود احساس ناراحتی کردید، در اسرع وقت به متخصص زنان مراجعه کنید. برای انتخاب بهترین دکتر زنان و مشورت با او می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید. در درمانکده امکان اخذ نوبت جهت ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین با دکتر زنان فراهم شده است.
سوالات متداول
این کیست در ۲ طرف لابیا و در نزدیکی دهانه واژن ایجاد میشود.
این سوال که کیست بارتولن بر اثر چیست از سوی بسیاری از زنان مطرح میشود. در پاسخ باید بگوییم که علت ایجاد این کیست به خوبی مشخص نشده است، اما احتمالا عفونت‌های مقاربتی، غلیظ بودن مخاط واژن، آسیب‌دیدگی واژن و جراحی واژن در بروز آن نقش دارند.
بله. گاهی‌اوقات غلیظ بودن بیش از حد مخاط واژن می‌تواند باعث ایجاد کیست در افراد مجرد شود.
از علائم این عارضه می‌توان به وجود توده قرمز، دردناک و متورم در ناحیه واژن، احساس ناراحتی هنگام راه رفتن یا نشستن و تب اشاره کرد.
این کیست معمولا در زنانی ایجاد میشود که در سنین باروری به‌سر می‌برند و از نظر جنسی فعال هستند. احتمال ایجاد کیست پس از یائسگی کاهش می‌یابد.
اگر کیست عفونی شده باشد، باید تحت نظر پزشک از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. بهترین آنتی بیوتیک برای کیست بارتولن شامل سیپروفلوکساسین، سفتریاکسون، آزیترومایسین و داکسی سایکلین است. در بعضی موارد هم ممکن است از مترونیدازول برای کیست بارتولن استفاده شود. با توجه به شرایط شما و نوع عفونت، پزشک می‌تواند بهترین دارو را برایتان تجویز کند.
بعضی از افراد خوردن پیاز یا استفاده موضعی از آن را برای رفع Bartholin cyst مفید می‌دانند. با این حال، بهتر است برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید. عدم درمان کیست ممکن است باعث عفونی شدن آن شود.
وجود کیست بارتولن در واژن می‌تواند آزاردهنده باشد، اما به ندرت برای سلامتی مشکل جدی ایجاد می‌کند. با این حال، تشکیل کیست در سنین بالا ممکن است شک به سرطان غده بارتولن را افزایش دهد. در این شرایط حذف غده از طریق جراحی ضروری است.
خیر. این کیست باروری زنان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
اگر کیست بزرگ باشد، می‌تواند زایمان طبیعی را با مشکل روبه‌رو کند. در این شرایط ممکن است پزشک تخلیه کیست برای باز شدن مسیر زایمان طبیعی را توصیه کند.
منابع: .mayoclinic, verywellhealth
